Nabupalama Ubushiku bwa kwa Yehova

“Umfweni ici, mwe bakoloki, kutikeni, mwe bekashi ba mu calo bonse.”—YOELE 1:2.

1, 2. Yehova apuutilemo Yoele ukuti asose ubusesemo bwakwe ubwakosa pa mulandu wa mibele nshi iyali muli Yuda?

“IYE, ubushiku ubo! pantu nabupalamo bushiku bwa kwa Yehova, kabili buleisa nga pumpunta uwafuma ku Wa maka yonse.” Mwandi kubilisha kwa kucincimusha uko! Bwali bukombe bwa kwa Lesa ubo apeele ku bantu bakwe ukupitila muli kasesema wakwe Yoele.

² Ayo mashiwi ya kwa Yoele 1:15 yalembeelwe mu Yuda, cilemoneka kwati ni mupepi no mwaka wa 820 B.C.E. Pali yo nshita utupili twafumba ku fimenwa twakupile mpanga. Ifisabo ne ngano fyali ifyapaka. Umulemfwe wali uwingi kabili uuteku. Nangu cibe fyo, kwaliko cimo icalubene sana. Yerusalemu ne calo ca kwa Yuda fyaishileisulamo ukupepa Baali. Abantu baibimbile mu kusefya kwa ciwowo pa cinso ca kwa uyu lesa wa bufi. (Linganyeniko 2 Imilandu 21:4-6, 11.) Bushe Yehova kuti aleka fye ifi fyonse ukutwalilila?

 3. Yehova asokele ulwa cinshi, kabili inko shali no kuipekanishisha kuli cinshi?

³ Ibuuku lya mu Baibolo ilya kwa Yoele lyalilanda mu kumfwika pali uyu mulandu. Yehova Lesa aali no kwebela bumulopwe bwakwe no kushisha ishina lyakwe ilya mushilo. Bwalipaleme ubushiku bwa kwa Yehova ubukulu. Pali yo nshita Lesa aali no kupingula inko shonse mu “mupokapoka wa kwa Yehoshafati.” (Yoele 3:12) Nashiipekanishishe ukulwa no Wa maka yonse, Yehova. Na ifwe bene tulolenkene no bushiku bwa kwa Yehova ubukulu. Kanshi natubebeteshe ifyebo Yoele aseseme pa lwa nshiku shesu ne shapita.

Ukusansa kwa Fishishi

 4. Ica kucitika cintu Yoele asokelepo cali no kukula shani?

⁴ Ukupitila muli kasesema wakwe, Yehova atila: “Umfweni ici, mwe bakoloki, kutikeni, mwe bekashi ba mu calo bonse. Bushe kwabe fi mu nshiku shenu, napamo mu nshiku sha bashinwe? Cilondololeni ku bana benu, na bana benu balondolole ku bana babo, na bana babo ku nkulo iikakonkapo.” (Yoele 1:2, 3) Abakalamba na bantu bonse baali no kwenekela icintu icishatalile acicitikapo ukutula apo bafyalilwe nelyo mu nshiku sha fikolwe fyabo. Cali no kuba icakulisha nga nshi ica kuti baali no kushimikilako ne fishikulula fyabo! Bushe ici cintu icikalamba cali cinshi? Pa kuti tucishibe, lekeni twelenganye fyo tuli mu nshiku sha kwa Yoele.

5, 6. (a) Londololeni icikuko cintu Yoele aseseme. (b) Nani uwali e Ntulo ya cilya cikuko?

⁵ Kutikeni! Yoele aumfwa ukubulukuta apatali. Umuulu wafiita, kabili ici ciunda ca kutiinya cilekulilako ilyo imfifi ileya ilekupilako umuulu. Lyene lilye kumbi lyapale ntumba ya cushi lyaisa pa nshi. Fishiishi ifingi ifyafika mu mpendwa ya mamilioni. Kabili we bonaushi ubukulu buntu fyaleta! Nomba langulukeni Yoele 1:4. Ifi fishiishi ifilesansa te makanta alepupuka eka fye. Kuli na fimbi! Makanta uwali ne nsala uukulika, uumeng’enya na o aleisa. Makanta uwaletwa no mwela afika mu kupumikisha, ne ciunda cakwe cili nge ca maceleta. (Yoele 2:5) Ku mulandu wa kuti alibuuka, makanta uufikile ku mpendwa ya mamilioni kuti asangula icifulo cali nga paradise ukuba iciswebebe bwangu bwangu.

⁶ Na fimbi ifyaisa fishimu—iminsungwe ya fipelebesha. Ifishimu nga fyafula kuti fyalya amabula ya fimenwa panono panono, ukufikila amabula yonse yapwa ku cimenwa. E lyo icili conse icashala, makanta alya. Kabili cintu makanta ashako, impemfu sha lubilo shili no kupwishishisha. Lelo moneni ci: Pali Yoele icipandwa 2, icikomo 11, Lesa alanda pa lwa mulalo wa makanta ukuti “mulalo wakwe wakulisha.” Ee, aali e Ntulo ya cikuko ca makanta icali no kupumpunta icalo no kulete cipowe cikalamba. Lilali? Pa ntanshi fye ya “bushiku bwa kwa Yehova.”

“Shibukeni, mwe Bakolwa”!

 7. (a) Imibele ya ntungulushi sha fya mapepo isha muli Yuda yali shani? (b) Ni shani fintu intungulushi sha mu Kristendomu shili mu mibele yapala ilya iya ntungulushi sha fya mapepo isha muli Yuda?

⁷ Ibumba lyasuulwa, ilya ntungulushi sha fya mapepo isha muli Yuda lyasoobolwamo lintu ikambisho lyapeelwa ilya kuti: “Shibukeni, mwe bakolwa, no kulila; imwe bonse abanwo mwangashi, pumenipo [imisowa], pa mwangashi uwalowa; pantu nauputulwa ku tunwa twenu.” (Yoele 1:5) Ee, bacakolwa ba ku mupashi aba muli Yuda baebelwe ‘ukushibuka,’ ukukololoka. Lelo mwitila ili lyashi fye lya kale. Ino ine nshita, ilyo ubushiku bwa kwa Yehova ubukulu bushilafika, bashimapepo ba mu Kristendomu baba nga banwa umwangashi uwalowa ica kuti tabomfwa no ku kukambisha kwa Wapulamo. Fintu bakapapa ilyo ubushiku bwa kwa Yehova ubukulu kabili ubwa kutiinya bukabasantamuna ukufuma mu kushinshiila kwabo pa mulandu wa kukolwa kwabo ukwa ku mupashi!

8, 9. (a) Ni shani fintu Yoele alondolola makanta na fintu icikuko cakwe caleta? (b) Ilelo, ni bani makanta emininako?

⁸ Langulukeni ulya mulalo ukalamba uwa makanta! “Uluko lwanina nalwisa pa calo candi ulwakosa, kabili ulwabulwe mpendwa, ameno ya luko meno ya nkalamo, luli na meno ya kusuminako aya nkalamo nkota. Nalubiko mwangashi wandi ku kube capomoka, no mukunyu wandi ku kube nsandesande, ukusukula naluusukula no kupoosa, yasuka yabuute misambo ya uko. Loosha ngo mukashana uushatala opwa, uwafwalila shibwinga wa bukashana bwakwe insamu.”—Yoele 1:6-8.

⁹ Bushe ubu busesemo fye pa lwa “luko” lwa makanta ululesansa Yuda? Iyo, bwalikwata ubupilibulo bwacilapo. Pali Yoele 1:6 na Ukusokolola 9:7, abantu ba kwa Lesa baimininwako nga makanta. Umulalo wa makanta uwa muno nshiku waba mulalo wa makanta wasubwa uwa kwa Yehova, uko nomba ukwalundwa aba mu “mpaanga shimbi” isha kwa Yesu abali mupepi na 5,600,000. (Yohane 10:16) Bushe tamwatemwa ukuba muli ili bumba likalamba ilya bakapepa ba kwa Yehova?

10. Finshi fintu icikuko ca makanta caletele pali Yuda?

¹⁰ Pali Yoele 1:9-12, tubelengapo ulwa fintu fimo ifyaletele icikuko ca makanta. Ibumba lya makanta limo na limo lyaleonaula icalo umupwilapo. Bashimapepo babulwa ubusumino bali no kuleka ukubomba nga babulwa ingano, umwangashi, na mafuta. Nelyo fye mushili walilooseshe, pantu makanta alikufishe ingano, ne miti ya fitwalo ukufuma pa mushili. Apantu imiti ya myangashi yalyonawilwe, balya bakapepa ba kwa Baali abanwi abaali na kabili bacakolwa ba ku mupashi tabali na kusango mwangashi na kabili.

‘Loosheni mwe Bashimapepo’

11, 12. (a) Ni bani baitunga ukuba bashimapepo ba kwa Lesa ilelo? (b) Intungulushi sha fya mapepo isha mu Kristendomu shikumwako shani ku cikuko ca makanta ica muno nshiku?

¹¹ Kutikeni ubukombe bwa kwa Lesa kuli balya bashimapepo bapumbuka: “Fwaleni insamu, mwe bashimapepo, no kuloosha; pumenipo [imisowa] mwe bakapyunga ba ciipailo.” (Yoele 1:13) Mu kufikilishiwa kwa kubalilapo ukwa busesemo bwa kwa Yoele, bashimapepo ba bwina Lebi e balebombela pa ciipailo. Lelo ni shani ku lwa kufikilishiwa kwa kupelako? Ilelo, bashimapepo ba mu Kristendomu baliipeela ubulashi bwa kubombela pa ciipailo ca kwa Lesa, ukuitunga ukuba bakapyunga bakwe, “bashimapepo” bakwe. Nangu cibe fyo, cinshi ilelo cilecitika ilyo makanta wa muno nshiku uwa kwa Lesa aleselela ku ntanshi?

¹² Ilyo “bashimapepo” ba mu Kristendomu bamona abantu ba kwa Yehova nabapambana no kuumfwa ukusoka kwabo ukwa bupingushi bwa bulesa, balasakaatuka. Balaikunta pa fifuba bukali bukali pa mulandu wa fintu ubukombe bwa Bufumu bubonaula. Kabili balapumapo imisowa ilyo imikuni yabo ilebapusumuka. Apantu umulemfwe wabo ulekuba, lekeni balaale ne nsamu ubushiku bonse, baleloosha ku mulandu wa kuti nomba indalama shikalacepa. Nomba line fye, incito shabo na sho shili no kupwa! Na kuba, Lesa abeba ukuloosha ubushiku bonse pantu naipalama impela yabo.

13. Bushe Kristendomu onse pantu apela akankulako bwino ku kusoka kwa kwa Yehova?

¹³ Ukulingana na Yoele 1:14, nga balefwaya ukukwate subilo bafwile fye ukulapila no “kukuuta kuli Yehova.” Bushe kuti twaenekela bashimapepo bonse aba Kristendomu ukulolesha kuli Yehova? Awe iyo! Abantu umo umo pa kati kabo kuti pambi bayankulako ku kusoka kwa kwa Yehova. Lelo insala ya ku mupashi iya ishi ntungulushi sha fya mapepo na bantu babo ili no kutwalilila. Kasesema Amose asobele ukuti: “Inshiku shikesa, cisemo ca kwa Shikulu Yehova, ilyo nkatume nsala mu calo, te nsala ya cilyo kabili te cilaka ca menshi, lelo ica kuumfwe cebo ca kwa Yehova.” (Amose 8:11) Lubali lumbi, fintu tuletasha pa mutebeto usuma uwa ku mupashi uyo Lesa mu kutemwa atupeela ukupitila mu “musha wa cishinka kabili uwashilimuka”!—Mateo 24:45-47.

14. Bushe icikuko ca makanta cimininako cinshi?

¹⁴ Icikuko ca makanta caleimininako icintu cimo ilya nshita na lelo line. Cintu nshi? Yoele atweba fye apabuuta ico cintu ukuti: “Iye, ubushiku ubo! pantu nabupalamo bushiku bwa kwa Yehova, kabili buleisa nga pumpunta uwafuma ku Wa maka yonse.” (Yoele 1:15) Ukusansa kwa mwi sonde lyonse ukwa mulalo wa makanta wa kwa Lesa ilelo kulangilila bwino bwino ukuti nabupalama ubushiku bwa kwa Yehova ubukulu kabili ubwa kutiinya. Mu cine cine, bonse aba mitima yalungama balafuluka bulya bushiku bwaibela ubwa kupingula lintu ubupingushi bwa bulesa bukaletwa pa babifi na Yehova ukucimfya pamo nga Mulopwe wa mu Kubumbwa Konse.

15. Pa mulandu wa mibele ya bulanda mu calo, abomfwila ukusoka kwa bulesa bankulako shani?

¹⁵ Nga fintu Yoele 1:16-20 alangilila, ica kulya calipwile muli Yuda wa pa kale. Ukusekelela na ko tamwali. Amatala yalikubile, kabili umwa kututila mwalibongolwelwe. Ing’ombe mu kufulunganishiwa shatendeke ukululumba ne mikuni ya mpaanga yalilobele pa mulandu wa kuti makanta aliliile umulemfwe onse mu calo. Mwandi kali kayofi! Mu mibele ya musango yo, cali shani kuli Yoele? Ukulingana ne cikomo 19, atile: “Kuli imwe, mwe Yehova, e ko ndelilila.” Ilelo nalyo, abantu abengi balomfwila ukusoka kwa bulesa no kulilila kuli Yehova Lesa mu kutetekela.

“Ubushiku bwa kwa Yehova Bwaisa”

16. Mulandu nshi “abekashi ba mu calo” balingile ukutenkanina?

¹⁶ Kutikeni kuli uku kukambisha kwa kwa Lesa: “Lisheni intandala mu Sione, welesheni mu lupili lwandi lwa mushilo, batenkane abekashi ba mu calo bonse.” (Yoele 2:1) Mulandu nshi uwa kucitile fyo? Ubusesemo bwayasuka abuti: “Pantu ubushiku bwa kwa Yehova bwaisa, nabupalama. Bushiku bwa mfifi, bwa mfifi iyatoola, bushiku bwa makumbi, bwa cikutika. Kwati macaca ayakupikile mpili.” (Yoele 2:1, 2) Ubushiku bukalamba ubwa kwa Yehova buli ubwe pamfya nga nshi.

17. Ni shani fintu icalo na bantu fyayambukilweko ku cikuko ca makanta?

¹⁷ Elenganyeni ifyo bayambukilweko ku cimonwa ca kwa kasesema ilyo makanta wa kantu alesangula impanga yali nge bala lya Edene ukuba amatololo. Umfweni fintu umulalo wa makanta baulondolola: “Imimonekele yabo ili nge mimonekele ya bakafwalo, kabili nga ba pali bakafwalo e fyo babutuka. Nge ciunda ca maceleta pa muulu wa mpili e fyo batolauka, ngo kululuma kwa lubingu lwa mulilo uleoce fisoso, kwati bantu aba maka abaandamino bulwi. Pa cinso cabo abantu na bantu bashikitika, impumi shonse shawa.” (Yoele 2:4-6) Ilyo kwali cikuko ca makanta mu nshiku sha kwa Yoele, bakapepa ba kwa Baali bali abapelelwa nga nshi, kabili ifinso fyabo fyalemonekapo ukusakamikwa.

18, 19. Ni shani fintu imibombele ya bantu ba kwa Lesa ilelo yapala ku cikuko ca makanta?

¹⁸ Takwali icaimike makanta wa muyano, uushalenenuka. Aalebutuka “nge mpalume” kabili alenina fye na malinga. Nga makanta umo umo ‘aponena pa kati ka fyanso, umbi talepaatuka mu buyo iyo.’ (Yoele 2:7, 8) Mwandi kulangisha kwamonekesha ukwa mulalo wa mampalanya uwa makanta wa kwa Lesa uwa muno nshiku! Ilelo nalyo, umulalo wa makanta uwa kwa Yehova utwalilila ukuya fye ku ntanshi. Takwaba “ilinga” lya kukaanya ilingabacilikila. Tabasuusukako kuli bumpomfu bwabo kuli Lesa lelo baliitemenwa ukufwilapo, nge fyacitile amakana ya Nte abaponene ‘pa kati ka fyanso’ pa kukaana ukwawila Hitler mu Germany waletekwa no buNazi.

¹⁹ Umulalo wa makanta uwa kwa Lesa uwa muno nshiku walipeela ubunte bwa kushimikisha mu “musumba” wa Kristendomu. (Yoele 2:9) Wacite fyo mu calo conse. Bacili balenina pa fipindami fyonse, ukwingila mu mamilioni ya mayanda, ukutununuka abantu mu musebo, ukulanda kuli bene pali lamya, no kubakumanya mu nshila yonse iingabako ilyo balebilisha ubukombe bwa kwa Yehova. Balyananya amabilioni ya mpapulo sha Baibolo kabili bali no kwananishishapo na shimbi ishingi, mu butumikishi bwabo ubushinakako—e kuti, ubwa pa cintubwingi no bwa ku ng’anda ne ng’anda.—Imilimo 20:20, 21.

20. Nani aletungilila makanta wa muno nshiku, kabili finshi filefumamo?

²⁰ Yoele 2:10 alangisha ukuti cipipya mukalamba uwa makanta aba nge kumbi ilingacinga akasuba, umweshi, ne ntanda. (Linganyeniko Esaya 60:8.) Bushe kuti twatwishika uwaleta uyu mulalo ukalamba? Twaumfwa aya mashiwi ya kwa Yoele 2:11 yapulamo mu kubulukuta kwa makanta ayati: “Yehova asansule shiwi lyakwe ku ntanshi ya fita fyakwe, pantu umulalo wakwe wakulisha, pantu ba maka abacite cebo cakwe. Pantu ubushiku bwa kwa Yehova bukulu kabili bwa kutiinisha; kabili nani uwingashipikishako?” Ee, Yehova Lesa aletuma umulalo wakwe uwa makanta nomba—ilyo ubushiku bwakwe ubukulu bushilafika.

‘Yehova Talafyalafya’

21. Cinshi cikacitika lintu ‘ubushiku bwa kwa Yehova bukesa ngo mupuupu’?

²¹ Ukupala Yoele, umutumwa Petro alilandilepo pa lwa bushiku bwa kwa Yehova ubukulu. Alembele ukuti: “Ubushiku bwa kwa [Yehova, NW] bukesa ngo mupupu; muli ubo imyulu ikapita waa, ne fya mu muulu fikasunguluka ku cikabilila, ne calo ne milimo iyabamo ikapya.” (2 Petro 3:10) Ukupitila mu kusongwa na Satana Kaseebanya, “imyulu” ya mabuteko yabifi e iteeke “calo,” e kuti, abantunse abanunuka kuli Lesa. (Abena Efese 6:12; 1 Yohane 5:19) Iyi myulu ya mampalanya ne sonde tafyakapusunsuke icikabilila ca bukali bwa bulesa mu bushiku bwa kwa Yehova ubukulu. Mu cifulo ca ico, fikapyanwapo ku ‘myulu ipya ne calo cipya ifyo tulolela, umukekalo bulungami, umwabele cilayo cakwe.’—2 Petro 3:13.

22, 23. (a) Ni shani fintu tulingile ukwankula ku kutekanya kwa kwa Yehova ukwabamo inkumbu? (b) Tulingile ukwankulako shani ku kupalama kwa bushiku bwa kwa Yehova?

²² Apantu inshiku shesu shaisulamo ifya kupumbula ne fya kwesha icitetekelo, kuti twalabako ukuti inshita shesu she pamfya. Lelo ilyo makanta wa mampalanya aletwalilila fye ukuya ku ntanshi, abantu abengi balepokelela ubukombe bwa Bufumu. Nangu cingati Lesa alisuminishe nshita ya ici, tatufwile ukumona ukutekanya kwakwe ngo kulafyalafya. “Shikulu talafyalafya ku kufishe co alaile, filya bamo batungo kulafyalafya; lelo atekanya kuli imwe pa kukanafwayo muntu ukonaika, lelo onse ukulola ku kulapila.”—2 Petro 3:9.

²³ Ilintu tulepembelela ubushiku bwa kwa Yehova ubukulu, lekeni tumfwile amashiwi ya kwa Petro ayalembwa pali 2 Petro 3:11, 12 aya kuti: “E ico apo ifi fyonse fili no kusunguluke fi, imwe mufwile ukuba abenda mu mibele ya mushilo kabili iya bukapepa, abalolela no kufulukisho kwisa kwa Bushiku bwa kwa Lesa, pa mulandu wa ubo imyulu ikapya ikenguluka, ne fya mu muulu fikasungululwa ku cikabilila.” Iyi mibele ya mushilo isanshamo ukuti tuleendela pamo no mulalo wa makanta uwa kwa Yehova ukupitila mu kubombako umulimo wa kushimikila imbila nsuma ya Bufumu lyonse kabili uutwala ifisabo ilyo impela tailaisa.—Marko 13:10.

24, 25. (a) Mwankulako shani kwi shuko lya kubombako umulimo ulebombwa no mulalo wa makanta wa kwa Yehova? (b) Cipusho nshi cakatama cintu Yoele aipusha?

²⁴ Uyu mulalo wa makanta wa kwa Lesa uli no kutwalililo kubomba ukufikila ubushiku bwa kwa Yehova ubukulu kabili ubwa kutiinya bukabalamuke. Ukubapo kwine ukwa uyu mulalo wa makanta ushingaleshiwa kuli bushinino bwa kuti ubushiku bwa kwa Yehova nabupalama. Bushe tamucankwa ukubomba pa kati ka makanta wa kwa Lesa uwasubwa na banabo mu kusansa kwa kupelako ilyo ubushiku bwa kwa Yehova ubukulu kabili ubwa kutiinya tabulaisa?

²⁵ Mwandi ubushiku bwa kwa Yehova bukaba bukulu! Tatusunguka ukuti icipusho calipushiwa icileti: “Nani uwingashipikishako?” (Yoele 2:11) Ici cipusho ne fipusho fimbi ifingi fili no kulandwapo mu fipande fibili ifikonkelepo.

Bushe Kuti Mwalondolola?

◻ Mulandu nshi Yehova asokeele ulwa cikuko ca fishishi pali Yuda?

◻ Mu kufikilishiwa kwa muno nshiku ukwa busesemo bwa kwa Yoele, ni bani baba e makanta wa kwa Yehova?

◻ Ni shani fintu intungulushi sha mu Kristendomu bankulako ku cikuko ca makanta, kabili ni shani bamo aba muli bene bengapokololwa ku fikafumamo?

◻ Bushe icikuko ca makanta cakula shani mu mwanda wa myaka uwalenga 20, kabili cikatwalilila ukufika lilali?

[Icikope pe bula 9]

Icikuko ca fishishi caleimininako icintu cimo icacilanapo kubipa

[Abatusuminishe]

Umuti uushele nkusao: FAO photo/G. Singh

[Icikope pe bula 10]

Yehova Lesa e watuma icikuko ca makanta ica muno nshiku

[Abatusuminishe Ukubomfya Icikope pe bula 8]

Makanta: FAO photo/G. Tortoli; makanta uulesenya: FAO photo/Desert Locust Survey