Yehova Takashingashinge

“[Icimonwa] nga cashingashinga e lyo ucilolele, pantu ukwisa cikesa, tacakashimbe iyo.”—HABAKUKI 2:3.

 1. Mupampamina nshi abantu ba kwa Yehova bakwata, kabili ici cabalenga ukucita cinshi?

“NDEIMININA apo nindila.” Ico e cintu kasesema Habakuki apampaminepo. (Habakuki 2:1) Mu mwanda wa myaka walenga 20, Inte sha kwa Yehova shalilanga umupampamina umo wine. E ico, balyankulako mu kupimpa ku bwite ubwabilishiwe pe bungano lya lulumbi mu September 1922, ubwa kuti: “Buno buli bushiku bwacindamisha. Moneni, Imfumu ileteka! Imwe muli fibombelo fya iko ifya kusabankanya. E ico sabankanyeni, sabankanyeni, sabankanyeni, Imfumu no bufumu bwa iko.”

 2. Lintu babwelele ku mibombele yapambana pa numa ya Nkondo ya Calo iya Kubalilapo, cinshi Abena Kristu basubwa bali no kubilisha?

² Pa numa ya Nkondo ya Calo iya Kubalilapo, Yehova alengele abashalapo abasubwa ukutendeka ukubombesha na kabili. Ukupala Habakuki, lyene umo umo uwa bene kuti abilisha ati: “Ndeiimika pa camba no kucefya, ku kumone co akasosa kuli ine.” Amashiwi ya ciHebere ayapilibulwa “ukucefya” na “ukulinda” yalabomfiwa libili libili mu kusesema ukwingi.

“Tacakashimbe Iyo”

 3. Mulandu nshi tulingile ukutwalilila ukulola?

³ Ilyo Inte sha kwa Yehova balebilisha ukusoka kwa kwa Lesa ilelo, lyonse bafwile ukuba abapempwila ukumfwila amashiwi ya kusondwelela aya mu kusesema kukalamba ukwa kwa Yesu aya kuti: “[Twalilileni ukulola, NW]; pantu tamwaishiba ilyo Shikulu wa ng’anda aleisa, nalimo ku cungulo, nalimo ubushiku pa kati, nalimo ku kulila kwa mukolwe, nalimo ku lucelocelo. Loleni, epali pa kupumikisho kwisa amusanga muli mu tulo. Awe ico ndeeba imwe, ndeeba bonse, nati, [Twalilileni ukulola, NW].” (Marko 13:35-37) Ukupala Habakuki, e lyo no kumfwana na mashiwi ya kwa Yesu tufwile ukutwalilila ukulola!

 4. Imibele yesu yapalana shani ne ya kwa Habakuki mu 628 B.C.E.?

⁴ Cilemoneke fyo Habakuki apwishishe ukulemba ibuuku lyakwe mupepi na 628 B.C.E., ilyo na Babele ashilaba icalo cakwatisha amaka. Ubupingushi Yehova ali no kupingula Yerusalemu umusangu bwali nabubilishiwa pa myaka iingi. Lelo, takwali icalelangilila bwino bwino ilyo ubo bupingushi bwali no kwisa. Bushe nani uwali no kusumina ukuti kwashele fye imyaka 21 no kuti Babele e wali no kuba kaputunkanya wa kwa Yehova? E fyo cili na lelo, tatwaishiba ‘ubushiku na kashita’ lintu ubwikashi buno bukapwa, lelo Yesu alitusokela kabela ukuti: “Mube abaiteyanya; pa kuti Umwana wa muntu akesa mu kashita mushikashile.”—Mateo 24:36, 44.

 5. Cinshi maka maka cili ica kukoselesha pa lwa mashiwi ya kwa Lesa ayalembwa pali Habakuki 2:2, 3?

⁵ Cali icalinga ukuti Yehova apeele Habakuki uyu mulimo wa kucilimusha uwa kuti: “Lembe cimonwa, no kulenga cimonekeshe pa cipampa ici, ku kuleka uulecibelenga abutukemo. Pantu icimonwa cicili cilelola ku nshita iyalingilwe, cilabutukisha ukulola ku mpela—tacakabepe ubufi; nga cashingashinga e lyo ucilolele, pantu ukwisa cikesa, tacakashimbe iyo.” (Habakuki 2:2, 3) Ububifi no lukaakala fyalibipilako ilelo mwi sonde lyonse, ukulangilila ukuti tuli pa nembenembe ya “bushiku bwa kwa Yehova, ubukulu kabili ubwa kutiinya.” (Yoele 2:31) Amashiwi ya kwa Yehova umwine aya kuti “tacakashimbe iyo,” yali aya kukoselesha icine cine!

 6. Kuti twapusuka shani ubushiku bwa bupingushi ubuleisa?

⁶ Nga kanshi kuti twapusuka shani ubu bushiku bwa bupingushi ubuleisa? Yehova ayasuka ukupitila mu kulanda pa bupusano bwaba pa balungama na bashalungama, atila: “Mona uwatuuma, umutima wakwe tautambalele mu nda; lelo uwalungama akabelo wa mweo mu cishinka cakwe.” (Habakuki 2:4) Bakateka na bantu ba cilumba kabili abafunushi balisuumya umulopa wa mintapendwa ya ba kaele, maka maka mu nkondo sha calo shibili na mu kwipayana kwakulisha ukwa mikowa. Lelo, ababomfi basubwa aba kwa Lesa abatemwa umutende balishipikisha mu busumino. Baba “luko lwa bulungami ululinde cishinka.” Ulu luko pamo ne fibusa fyabo, “impaanga shimbi,” bakonka ukukonkomesha kwa kuti: “Tetekeleni Yehova pe pe, pantu muli Shikulu Yehova ni mu cilibwe ca muyayaya.”—Esaya 26:2-4; Yohane 10:16.

 7. Ukulingana ne fyo Paulo abomfeshe Habakuki 2:4, cinshi tufwile ukucita?

⁷ Ilyo umutumwa Paulo alelembela Abena Kristu ba ciHebere, ayambwile Habakuki 2:4 pa kweba abantu ba kwa Yehova ati: “Pantu [ukushipikisha, NW] e ko mukabila, ukuti, ilyo mukacito kufwaya kwa kwa Lesa, mukapokelele icalaiwa. Pantu pa kupite nshita inononono fye, Uuleisa akesa no kukokola iyo. Lelo uwalungama wandi akekala no mweo ku citetekelo cakwe; kabili nga akwinda, ninshi umutima wandi taubekelwa muli wene.” (AbaHebere 10:36-38) Ino te nshita ya kulenga amaboko ukunakuka nelyo ukwikatwa mu mikalile ya cino calo ca kwa Satana icipenene fye ku kutemwe fyuma, no musamwe. Cinshi tufwile ukucita ilyo “inshita inononono fye” ishilapwa? Ukupala Paulo, ifwe fwe ba mu luko lwa kwa Yehova ulwa mushilo, tufwile ‘ukusupile fya ku ntanshi, ukukonkelela ukulola ku buyo’ bwa mweo wa muyayaya. (Abena Filipi 3:13, 14) Kabili ukupala Yesu, tufwile ‘ukushipikisha pa mulandu wa kusekelela ukwabikwa pa ntanshi yesu.’—AbaHebere 12:2.

 8. Nani “umwaume” uwa pali Habakuki 2:5, kabili mulandu nshi takatungulukile?

⁸ Ukupusana na babomfi ba kwa Yehova, Habakuki 2:5 alondolola “umwaume abo wa bututulume” uufilwa ukufika pa buyo bwakwe, nangu ca kuti ‘atanunwino lunkumbwa lwakwe nga ku Mbo.’ Ni ani uyu mwaume “uushiikuta”? Mu kubuuka ukwapala kulya ukwa Babele uwa mu nshiku sha kwa Habakuki, uyu “mwaume,” uwimininako ifyalo ifingi ifya maka—nampo nga fya ciFascist, Nazi, Komyunisti, nelyo fye ifyo abene batila ifya demokrasi—alalwa inkondo ku kupoka ifyalo fimbi incende. Na kabili uyu mwaume esusha imyeo ya bakaele mu nshishi. Lelo uyu “mwaume” uwimininako ifyalo ifingi uwa bucenjeshi uwa mu calo ca kwa Satana, uwakolwa ku cilumba cakwe, alesha ‘ukulonganike nko shonse, no kulonganika abantu na bantu bonse,’ lelo alifilwa. Ni Yehova Lesa fye eka e wingekatanya abantunse, kabili akacite ci ukupitila mu Bufumu bwa kwa Mesia.—Mateo 6:9, 10.

Amalanda Yasano aya Kubalilapo aya Kucilimusha

9, 10. (a) Cinshi Yehova atwalilila ukubilisha ukupitila muli Habakuki? (b) Ukulosha ku bunonshi bwa nsoni, imibele ili shani ilelo?

⁹ Yehova, ukupitila muli kasesema wakwe Habakuki, atwalilila ukubilisha amalanda yasano ayakonkana, ubupingushi ubufwile ukucitwa pa kupekanya isonde pa kuti bakapepa ba kwa Lesa aba busumino bekalemo. Aba mitima yalungama aba musango yo ‘basantula ulwa mashiso’ ulo Yehova apeela. Pali Habakuki 2:6 tubelengapo ati: “Kalanda ku ufushe fishili fyakwe (ukufika ku nshita nshi?), no kuitwika ku fiikatilo.”

¹⁰ Pano icilelandwapo sana bunonshi bwa nsoni. Pano calo tuleikala, abakankaala balelundapo fye ukuba abakankaala, abapiina balebelako fye abapiina. Bakashitisha wa miti ikola na ba bucenjeshi balailonganikila ifyuma ifingi, ilintu abantu yawe yawe abengi balefwa ku nsala. Abantu abengi nga nshi pano calo bapiina nakalya nakalya. Imikalile mu fyalo ifingi yalibipe cine cine. Abafwaisha ubulungami pano isonde babilisha abati: “Kufika ku nshita nshi” ulu lufyengo lukatwalilila? Lelo, impela naipalama! Cine cine, icimonwa “tacakashimbe iyo.”

11. Cinshi Habakuki asosa pa lwa kusuumyo mulopa wa bantu, kabili mulandu nshi twingalandila ukuti pali umulandu ukalamba uwa kusuumyo mulopa pano isonde ilelo?

¹¹ Uyu kasesema aeba ababifi ati: “Pantu iwe watape nko ishingi, bonse abashalako ba bantu na bantu bakatapa iwe, pa mulandu wa milopa ya bantu no lufyengo ulwacitwe calo, ne mishi, na baikalamo bonse.” (Habakuki 2:8) We mulopa ubwingi uwasuumiwa pano nse ilelo! Yesu alandile fye apabuuta ati: “Bonse ababuulo lupanga bakafwa ku lupanga.” (Mateo 26:52) Nalyo line, muli uno mwanda wa myaka uwalenga 20 weka, ifyalo na mabumba ya mikowa fyaipayaula abantu ukucila pa mamilioni 100. Kalanda ku bepayako iyi myeo ya bantu!

Akalanda ka Bubili

12. Kalanda nshi aka bubili kalembwa na Habakuki, kabili kuti twashininkisha shani ukuti ubunonshi bwa nsoni tapali uko butwala?

¹² Akalanda ka bubili, akalembwa pali Habakuki 2:9-11, kaponena “uunonkela aba mu ng’anda yakwe ubunonshi bwa bubi, ku kubike cisansala cakwe apatumpuka, ku kubo kwatalala ukushingafikwako ububi!” Ubunonshi bwa nsoni tapali uko butwala, nga fintu kemba wa malumbo alondolola bwino ati: “Witiina ilyo umuntu acindama, ilyo bwafulo bukata bwa ng’anda yakwe; pantu mu kufwa kwakwe takasendepo nangu kamo, ubukata bwakwe tabwakekile pa numa yakwe.” (Amalumbo 49:16, 17) Tumfwikishe bwino ukupanda amano kwa mutumwa Paulo ukwa kuti: “Konkomesha aba fyuma mu bwikashi bwa nomba ukukanafutumuka, nangu kucetekele fyuma fya mulesha, kano Lesa wa mweo uutupeeleshe fintu fyonse ifya muilemeno.”—1 Timote 6:17.

13. Mulandu nshi tulingile ukutwalilila ukubilisha ukusoka kwa kwa Lesa?

¹³ Mwandi cili icacindama nga nshi ukuti ubukombe bwa bupingushi bwa kwa Lesa bubilishiwe ilelo! Lintu abaFarise baebele Yesu ukulesha amabumba yalemulumbanya ukuti e “mfumu iileishila mwi shina lya kwa Shikulu,” abaswike ati: “Aba nga batalala, amabwe yalebilikisha.” (Luka 19:38-40) Na lelo line, nga ca kuti abantu ba kwa Lesa bafilwa ukusansalika ububifi bwa cino calo, ‘ilibwe lya mu cibumba kuti lyabilikisha.’ (Habakuki 2:11) E co natutwalilile mu kushipa ukubilisha uku kusoka!

Akalanda ka Butatu no Mulandu wa Kusuumyo Mulopa

14. Milandu nshi iya kusuumyo mulopa iyo imipepele ya pano calo yakwata?

¹⁴ Akalanda ka butatu akabilishiwe ukupitila muli Habakuki kalanda pa mulandu wa kusuumyo mulopa. Habakuki 2:12 atila: “Kalanda ku ukuulilo mushi ku milopa, no kusokwelo musumba mu bupondamishi!” Muli cino calo, ubupondamishi no kusuumyo mulopa ilingi line fyendela pamo. Ukutula fye na kale imipepele ya mu calo yalisuumya sana umulopa. Kwali Inkondo sha Mushilo, ishalelwikaanya abaitunga ukuba Abena Kristu na baShilamu; Ukulubulwisha Kwakaluka ukwalecitwa na baKatolika mu Spain na ku Latin Amerika; Imyaka 30 iya Nkondo mu Bulaya pa kati ka baProtestanti na baKatolika; na mu nkondo mwaipaiwe abantu abengi nga nshi, e kuti inkondo sha calo conse shibili, ishatendekeele mu Kristendomu.

15. (a) Cinshi inko shitwalilila ukucita ilyo shileafwilishiwa nelyo ukusuminishiwa na macalici? (b) Bushe United Nations kuti yalesha ifyalo ukuipangasha ne fyanso?

¹⁵ Cimo ica fintu fyabipisha ifyacitike mu nkondo ya calo iya cibili cali ni lulu watungililwe na baNazi uwa kwipayaulula imintapendwa ya baYuda na bambi aba kaele ku Bulaya. Ni nomba line fye e lintu abalashi ba mu Calici lya Katolika ku France basumine ukuti balifililwe ukusuusha imicitile ya baNazi iya kwipayaulula abantu. Nalyo line, ifyalo ficili filetwalilila ukuisunsunkanya ku kulwa inkondo, e lyo macalici yalefyafwilisha nelyo ukufisuminisha. Nomba line fye, magazini wa Time (uusabankanishiwa mwi sonde lyonse) alandile pa lwe Calici lya Orthodox ilya ku Russia ati: “Ili calici lyabukululwa lyalikwata na maka sana mu fintu ifyo tushatontonkenyepo kale: e kuti pa bashilika ba nkondo aba mu Russia. . . . Lyonse fye icalici lilapaala indeke sha nkondo ne nkambi sha bashilika. Mu November, mu cifulo ca mapepo ica Danilovsky Monastery ica ku Moscow ukwikala Shikofu mukalamba uwa mu Russia, icalici lyafikile na ku cipimo ca kubilisha ukuti icifulo basungilako ifyanso fya manyukiliya ku Russia cintu cashila.” Bushe United Nations kuti yacitapo ifili fyonse ku kucilikila ifyalo ukuipangasha cipya cipya ne fyanso fyabipisha ifya nkondo? Awe nakalya! Uwapeelwepo icilambu ca Nobel Peace Prize alandile mu nyunshipepala ya The Guardian iya ku London, mu England ati: “Icilesakamika ca kuti ifyalo fisano ifyaba mu cipani ca United Nations icilolekesha pa mutende, e fyalo fimo fine ifishitisha sana ifyanso.”

16. Cinshi Yehova akacita ku fyalo ifisongelekanya inkondo?

¹⁶ Bushe Yehova akapingula ifyalo fisongelekanya inkondo? Habakuki 2:13 alando kuti: “Moneni, bushe te cintu icafuma kuli Yehova wa milalo ica kuti abantu na bantu bacucutikile ciya mu mulilo, kabili, inko sha bantu shipompontekela amayafye?” “Yehova wa milalo”! Cine cine, Yehova alikwata imilalo ya bamalaika ba mu muulu, abo akabomfya ku konaula abantu ne fyalo ifyatemwe nkondo!

17. Ukwishiba Yehova kukesula shani pano isonde pa numa ya kuputunkanya ubupingushi bwakwe pa bantu na bantu?

¹⁷ Cinshi cikakonkapo ilyo Yehova akaba napingula abantu na bantu aba lukaakala? Habakuki 2:14 atwasuka ati: “Pantu pano isonde pakesulapo ukwishibo bukata bwa kwa Yehova, ifyo amenshi yafimba pali bemba.” We subilo ubusuma! Pa Armagedone, bumulopwe bwa kwa Yehova bukebelwa umuku wa limo. (Ukusokolola 16:16) Atulaya ukuti ‘akacindamike cifulo ca makasa yakwe,’ e kuti lino line sonde twikalapo. (Esaya 60:13) Abantunse bonse bakasambilishiwa imikalile Lesa afwaya, ica kuti bakeshiba imifwaile ishaiwamina iya kwa Yehova nga filya amenshi yesula muli bemba.

Akalanda Kalenga Bune na Kalenga Busano

18. Kalanda nshi akalenga bune kabilishiwa ukupitila muli Habakuki, kabili kamonekela shani mu mibele ya mwi sonde ilelo?

¹⁸ Akalanda kalenga bune kalondololwa pali Habakuki 2:15 mu mashiwi ya kuti: “Kalanda ku unwensho munankwe ica muli mafukula wa cipyu cakwe, na kabili ukumulengo kukolwa, ku kuleka aloleshe pa bwamba bwakwe!” Ici cilelangilila imibele ya mu calo ca ndakai iya bupulumushi. Bucilende bwa cino calo ubo na baba mu mipepele batekelesha fye, bwalibotelela icine cine. Ifikuko pamo nga ifya AIDS na malwele yambi ayambukila mu kulaalana, yali ni pumpunta wa mwi sonde lyonse. Mu cifulo ca kulangisho “bukata bwa kwa Yehova,” ino nkulo iya bukaitemwe iya fye iletotobela mu bubifi no kulola ku kupingulwa na Lesa. Cino calo caulungana ‘icaikute nsoni pe punda lya bukata,’ cili mupepi no kunwa ulunweno lwa bukali bwa kwa Yehova, ulwimininako ifyo afwaya ukucita kuli cene. ‘Pa bukata bwa ciko pakelikwe nsoni.’—Habakuki 2:16.

19. Pa kutendeka, akalanda kalenga busano akabilishiwa na Habakuki kalanda pali cinshi, kabili mulandu nshi amashiwi ya musango yu yacindamina mwi sonde lya ndakai?

¹⁹ Akalanda kalenga busano katendeka no kusoka kwaluma ukwa kukaanya ukupepa ifyabaswa. Yehova aeba kasesema wakwe ukubilisha aya mashiwi ya mpikwe ati: “Kalanda ku uletila ku cimuti, Shibuka, uuletila ku libwe ilyatalala, Buuka! Bushe ici kuti casambilisha? Moneni, capaminwapo golde na silfere, no mupu tamuli nakalya mu kati ka ciko.” (Habakuki 2:19) Ukufika na lelo, aba mu Kristendomu na abo batila basenshi bapepa imisalaba, Maria, ifyabaswa, ne filubi fyapala abantu nelyo inama. Tapali nangu cimo pali fi icingashibuka no kupususha abafipepa lintu Yehova akesa mu kuputunkanya ubupingushi. Ifi filubi fyabo fyapaminwako golde na silfere tafyaba nangu kamo lintu fyalinganishiwa ku kupuulama kwa kwa Lesa wa muyayaya, Yehova, no bukata bwa fibumbwa fyakwe ifya mweo. Shi natulelumbanya ishina lyakwe ilishingalinganishiwako umuyayaya!

20. Ni mwi tempele nshi twaba ne shuko lya kubomba no kusekelela?

²⁰ Cine cine, Lesa wesu Yehova, awamina ukulumbanya konse. Pa kuba aba katiina, natumfwile ukusoka kwakwe ukwaluma ukwa kukaanya ukupepo tulubi. Lelo kutikeni! Yehova acili alelanda: “Yehova ali mwi tempele lyakwe lya mushilo; pano isonde ponse patalale ku cinso cakwe.” (Habakuki 2:20) Uyu kasesema ukwabulo kutwishika aletontonkanya pe tempele lya mu Yerusalemu. Nangu cibe fyo, ifwe ilelo twalikwata ishuko lya kupepela mwi tempele lya ku mupashi ilyacilapo ubukulu, umo Shikulu Yesu Kristu abikwa ukuba Shimapepo Mukalamba. Pano, pa lubansa lwe tempele ulwa pe sonde, tulalongana, ukubomba, no kupepa, ukupeela Yehova umucinshi uwalinga ukupeela ishina lyakwe ilya bukata. Kabili mwandi tulasekelela pantu tupepa Shifwe wa mu muulu ukufuma ku mutima!

Bushe Muleibukisha?

• Mumona shani amashiwi ya kwa Yehova aya kuti: “Tacakashimbe”?

• Amalanda ayabilishiwe ukupitila muli Habakuki yatukuma shani ilelo?

• Mulandu nshi tulingile ukutwalilila ukubilisha ukusoka kwa kwa Yehova?

• Ni mu lubansa lwe tempele nshi twaba ne shuko lya kubombela?

[Ifikope pe bula 15]

Ukupala Habakuki, ababomfi ba kwa Lesa aba muno nshiku balishiba ukuti Yehova takashingashinge

[Ifikope pe bula 18]

Bushe mulatasha pe shuko lya kupepela Yehova mu lubansa lwe tempele lyakwe ilya ku mupashi?

[Abatusuminishe Ukubomfya Icikope pe bula 16]

Icikope ca ba U.S. Army