Ubushiku ‘Ubupya Nge Lungu’
“Moneni, ubushiku buleisa ubulepya nge [lungu, NW].”—MALAKI 4:1.
1. Fipusho nshi fimako mu kulundana na Malaki 4:1?
MULI shino nshiku sha kulekelesha, ba nsansa abo Yehova asala ukulemba amashina yabo mwi buuku lyakwe ilya kwibukisha. Lelo ni shani pa lwa abo abafilwa ukufikapo kuli ilyo ishuko? Nampo nga ni bakateka nelyo abantuuntu fye, cikaba shani kuli bene nga ca kuti basunga bakabilisha ba Bufumu bwa kwa Lesa no bukombe bwabo mu misuula? Malaki alanda ulwa bushiku bwa kulubulula. Pa Mal cipandwa 4, icikomo 1, tubelengo kuti: “Pantu, moneni, ubushiku buleisa ubulepya nge lungu; kabili bonse aba miiya na bonse abacito bubifi, bakabe fisoso, no bo bushiku ubuleisa bukababilimya (e fyo Yehova wa milalo asosa), pa kuti tabwakabashiile umushila nangu musambo.”
2. Bulondoloshi nshi ubwamonekesha ubwa bupingushi bwa kwa Yehova ubwapeelwe na Esekiele?
2 Bakasesema bambi na bo balinganya ukupingule nko kwa kwa Yehova ku cikabilila cakabisha ice lungu. Fintu Esekiele 22:19-22 abomba bwino ku kupingula kwa kwa Lesa ukwa fyakaniko fya Kristendomu wa busangu! Pabelengwo kuti: “E fyo Shikulu Yehova atila: Pa mulandu wa kuti mwasanguka munyela bonse bene, e ico, moneni, ndemulonganya . . . Ifyo abantu balonganya silfere, no mukuba, ne cela, no mutofwe, na kapotwe, mu kati ke lungu, ku kupuuta pali ifyo umulilo ku kufisungulula, e fyo nkalonganya imwe ku bukali bwandi kabili ku cipyu candi, e mo nkamubika, no kuleka musunguluke; awe, nkamulonganya, no kupuuta pali imwe ku mulilo wa kububuka kwandi, na imwe mukasungulukila mu kati ka Yerusalemu. Ifyo silfere asungulukila mu kati ke lungu, e fyo mukasungulukila mu kati ka uko; e lyo mukeshibo kuti ine Yehova napongolwelele icipyu candi pali imwe.”
3, 4. (a) Kutunga nshi ukwa bumbimunda uko bashimapepo bacita? (b) Kushimikwa nshi ukwakantaikwa ukwa mipepele?
3 Icilangililo ca maka icine cine! Bashimapepo abafyuka ukufuma ku kubomfya ishina lya kwa Yehova, no kupontela fye lilye shina lya mushilo, bafwile ukulolenkana na bulya bushiku bwa bupingushi. Mu matutumuko, batunga ukuti bene na banku babo aba bupolitiki bakemika Ubufumu bwa kwa Lesa pe sonde, nelyo ukweshako ukulenga isonde ukuba icifulo calinga ku Bufumu ukwisapo.
4 Kristendomu wa busangu alilundana na bakateka ba bupolitiki mu kulwa inkondo shabipisha. Ilyashi lya kale lyakwata mu fyalembwa Inkondo sha Mushilo isha nkulo sha pa kati, ukwalulwa kwa kupatikisha ukwa Kulubulwisha Kwakaluka ukwa Mipepele ukwa mu Spain, Inkondo ya Myaka Amakumi Yatatu iyo yakukulwile Ubulaya bonse mu mwanda wa myaka uwalenga 17, ne Nkondo ya Bana Calo iya mu Spain iya muli ba 1930, iyalwikilwe ku kulenga Spain ukuba icifulo cabulwamo ubusanso ku kuletamo buKatolika. Ukusuumya umulopa ukwakulisha kwaishile ne nkondo sha calo conse shibili isha mu mwanda wesu uwa myaka, lintu baKatolika na baProtestanti baibimbile mu cimfundawila, ukwabulo kusalulula ukwipayaulula abo bapepa na bo na bapepa kumbi. Pali nomba line fye, kwalibako ukulwa kwabamo bukomi pa kati ka baKatolika na baProtestanti mu Ireland, pa kati ka mabumba ya mipepele mu India, na pa kati ka mabumba ya mipepele mu yali kale Yugoslavia. Amabula ya lyashi lya kale ilya mipepele na kabili yalikantaikwako umulopa ku kufwile cisumino ukwa makana ya Nte sha busumino isha kwa Yehova.—Ukusokolola 6:9, 10.
5. Bupingushi nshi bulepembelela ukupepa kwa bufi?
5 Kuti twatesekesha mu kwanguka ubulungi bwaba mu kuputunkanya kwa kwa Yehova ukulepalamina ukwa Babiloni Mukalamba, ubuteko bwa calo ubwa kupepa kwa bufi, pamo pene na batungilila wene. Uku kuputunkanya kwalondololwa pa Ukusokolola 18:21, 24 ukuti: “Malaika uwakosa abuulile ilibwe nge mpelo nkalamba, no kuifubula muli bemba, ati, E fyo umusumba ukalamba, Babele, ukafubulwa pa nshi fubu, no kumoneka kabili nakalya. Kabili muli wene mwasangilwe umulopa wa bakasesema kabili uwa ba mushilo, uwa bonse abaipaiwe pe sonde.”
6. (a) Ni bani bali no kuba nge fisoso, kabili mulandu nshi? (b) Bulayo nshi bwabako kuli abo abatiina Yehova?
6 Mu kupita kwa nshita, abalwani ba bulungami bonse, na abo abakakatila kuli bene, “bakabe fisoso.” Ubushiku bwa kwa Yehova bukababilimya ukupale lungu. “Tabwakabashiile umushila nangu musambo.” Muli bulya bushiku bwa kulubulula, abana banono, nelyo imisambo, bakabombwapo mu bulungi ukulingana no kupimununa kwa kwa Yehova ukwa mishila ya iyo misambo, e kuti abafyashi babo, abangalila aba bana. Abafyashi babipa tabakakwate bufyashi ubukashala ku kulundulula inshila shabo isha bubifi. Lelo abo ababelesha icitetekelo mu malayo ya Bufumu bwa kwa Lesa tabakatenkaniwe. AbaHebere 12:28, 29 muli fyo batukonkomesha ukuti: “Tube abatootela . . . kabili e fyo tupyungile Lesa ukumutemuna no bufuuke na ’katiina: pantu Lesa wesu wena mulilo uupwisha.”
Bushe Yehova ni Lesa Wakaluka?
7. Ni shani fintu ukutemwa kwa kwa Yehova kumfwana no bupingushi bwakwe?
7 Bushe ici cilepilibula ukuti Yehova ni Lesa wakaluka, uwa cilandushi? Ca kutali! Umutumwa alondolola icine ca kutendekelako pali 1 Yohane 4:8 ukuti: “Lesa kutemwa.” Lyene, mu 1 John 4 cikomo 16 akomailapo mu kulundapo, ukusoso kuti: “Lesa kutemwa; no waikala mu kutemwa aikala muli Lesa, na Lesa muli wene.” Ni pa mulandu wa kutemwa kwakwe ukwa mutundu wa muntu e co Yehova akwatila imifwaile ya kusangulwila isonde ukufumyapo ububifi bonse. Lesa wesu uwa kutemwa, uwa nkumbu abilisha ukuti: “Umweo wandi, . . . nshibekelwa mfwa ya mubifi; kano ukuti umubifi abwele ku mibele yakwe, no kubo wa mweo. Bweleni, bweleni ku mibele yenu ibi: cinshi ico mulefwila?”—Esekiele 33:11.
8. Ni shani fintu Yohane akomaile pa kutemwa, lelo na kabili ukuilangisha umwine ngo Mwana wa Kubuluma kwa Mfula?
8 Yohane alosha kuli a·gaʹpe, ukutemwa kwa cishinte, imiku iingi ukucila bakalemba batatu aba Malandwe ukusansha pamo, lelo pali Marko 3:17, Yohane umwine alondololwa nga ‘Umwana wa Kubuluma kwa Mfula.’ Cali ni pa kupuutwamo kuli Yehova e po uyu Mwana wa Kubuluma kwa Mfula alembele ubukombe bwa kufisulula ubwa mwi buuku lya kulekelesha ilya Baibolo, Ukusokolola, ililangisha Yehova nga Lesa uuputunkanya ubulungi. Ili buuku lyaisulamo inumbwilo sha bupingushi, pamo nga “umwa kukamine myangashi umukalamba umwa cipyu ca kwa Lesa,” “inweno cinelubali isha cipyu ca kwa Lesa,” na “ubukali bwa kwa Lesa wa maka yonse.”—Ukusokolola 14:19; 16:1; 19:15.
9. Ni numbwilo nshi shintu Yesu alandile pa lwa bupingushi bwa kwa Yehova, kabili ni shani fintu amasesemo yakwe yafikilishiwe?
9 Shikulwifwe Yesu Kristu, uwaba “cipasho ca kwa Lesa uushimoneka,” mu kushipa abilishe amapingushi ya kwa Yehova ilintu aali pano isonde. (Abena Kolose 1:15) Ku ca kumwenako, kwalibako utulanda cinelubali utwa muli Mateo icipandwa 23 uto abilishe mu kulungatika ukulwisha abapepa mu bumbimunda aba mu kasuba kakwe. Asondwelele bulya bupingushi bwakwe ubwa kusenuka na mashiwi ya kuti: “We Yerusalemu, we Yerusalemu! we wipaya bakasesema, na ’batumwa kuli iwe ukubapoola amabwe! Inshita ishingi nafwayo kulonganya abana bobe, filya nankoko alonganya utwana twakwe mu mapindo yakwe, lelo mwalikene! Moneni, iŋanda yenu yashilwa imwe icipompa.” Imyaka amakumi yatatu na cinelubali pa numa, ubupingushi bwaliputunkanishiwe ku milalo ya ciRoma pe samba lya kwa Mushika Titus. Bwali bushiku bwa kutiinya, ukucitile cikope icikaba ubushiku bwacilishapo ukutiinya mu kubako kwa muntunse konse—ubushiku bwa kwa Yehova, ubuli mupepi no kubalamuka.
“Akasuba” Katula
10. Ni shani fintu “akasuba ka bulungami” kaleta ubuseko ku bantu ba kwa Lesa?
10 Yehova umwine aleshibisha ukuti kukaba bakapusunsuka ba bushiku bwakwe. Alosha kuli aba pali Malaki 4:2, ukusoso kuti: “Kakatulila imwe, mwe batiine shina lyandi, Akasuba ka bulungami akali no kuundapa mu mapindo ya kako.” Aka kasuba ka bulungami te umbi lelo ni Yesu Kristu wine. Wene lwa ku mupashi e “lubuuto lwa calo.” (Yohane 8:12) Ni shani fintu abalika? Atula mu kuba no kundapa mu mapindo yakwe—pa kubalilapo ukundapa kwa ku mupashi, uko tulekumanya nelyo fye ni lelo, kabili lyene, mu calo cipya icili no kwisa, ukuposha kwa ku mubili ukwa bantu bafuma mu nko shonse. (Mateo 4:23; Ukusokolola 22:1, 2) Mu mampalanya, nga fintu Malaki asosele, abaundapwa ‘bakafuma no kupontauka nga bana ba ŋombe’ abakakulwa ukufuma mwi tanga. We buseko ubo na kabili bukakumanya ababuushiwa, abakema mu kuba ne cilolelo ca kunonka ukupwililika kwa buntunse!
11, 12. (a) Lishamo nshi lipembelela ababifi? (b) Ni mu nshila nshi abantu ba kwa Lesa ‘banyantawilamo ababifi’?
11 Nangu cibe fyo, ni shani pa lwa babifi? Pali Malaki 4:3, tubelengo kuti: “Mukanyantaula ababifi; pantu bakabe mito mwi samba lya nyantilo sha makasa yenu mu bushiku umo nkacita; e fyo Yehova wa milalo asosa.” Ilintu alebakilila abamutemwa, Lesa wesu Kalwa akaba napyanga isonde ukuba ilyasangululwa ukufumyapo abalwani ba culukusu, ukubalofya. Satana ne fibanda fyakwe bakaba nabashinshibikwa.—Ilumbo 145:20; Ukusokolola 20:1-3.
12 Abantu ba kwa Lesa tabakanako mu konaula ababifi. Ni mu nshila nshi lyene ‘banyantawilamo ababifi’? Balacite ci mu mampalanya pa kwakana mu kusefya kwa kucimfya kukalamba. Ukufuma 15:1-21 kulondolola ukusefya kwa musango yo. Kwacitikeko pa numa ya konaulwa kwa kwa Farao ne milalo yakwe muli Bemba Wakashika. Mu kufikilisha Esaya 25:3-9, ukufumishiwapo kwa “ba kututumya” kukakonkwapo no mutebeto wa kucimfya uwasuntinkanishiwa no bu bulayo bwa kwa Lesa: “Akamine mfwa ukumina kwa pe. Shikulu Yehova akafuuta ne filamba pa finso fyonse, no kuseebana kwa bantu bakwe akafumyapo pano isonde ponse; pantu Yehova asosa. Muli ubo bushiku abantu bakatila, Moneni, Lesa wesu uyu, . . . Uyu ni Yehova, uo twalelolela. Tuleanga no kusamwa mu kupususha kwakwe.” Muli uku kusekelela mulimo, te cilandushi nelyo ukusamwa, lelo ukwanga pa kumona ishina lya kwa Yehova ukushishiwa ne sonde ukusangululwa pa kuti lingekalwamo mu mutende ku mutundu wa muntu uwaikatana.
Programu wa Kusambilisha Uwakulisha
13. Masomo nshi yakacitikako mu “calo cipya”?
13 Pali Malaki 4:4, abaYuda bakonkomeshiwe “[ukwibukisha] amalango ya kwa Mose.” E co ilelo tulekabila ukukonka “[amalango, NW] ya kwa Kristu,” nga fintu calumbulwa pa Abena Galatia 6:2. Bakapusunsuka ba Armagedone ukwabulo kutwishika bakapayanishiwilwa amakambisho yalundwapo ayakashimpwa pali aya malango, kabili aya napamo e yakalembwa mu “mabuuku” ya pa Ukusokolola 20:12 ayakesulwa pa nshita ya kubuushiwa. Mwandi bushiku bwawamisha ubo bukaba, ilyo abo abakema ukufuma ku bafwa bakasambilishiwa ukuteulukila ku musango wa bumi ubwa mu “calo cipya”!—Ukusokolola 21:1.
14, 15. (a) Ni shani fintu Eliya wa muno nshiku eshibikwa? (b) Cishingamo nshi cintu ibumba lya buEliya lifikilisha?
14 Uko kukaba kutanununa kwa mulimo wa kusambilisha uwaloshiwako na Yehova, nga fintu calembwa pali Malaki 4:5 ukuti: “Moneni, nkatuma kuli imwe Eliya kasesema ku kutangililo kwisa kwa bushiku bwa kwa Yehova, ubukulu kabili ubwa kutiinya.” Ni ani uyo Eliya wa muno nshiku? Nga fintu calangililwa pali Mateo 16:27, 28, mu kulosha ku ‘kwisa kwakwe mu bufumu bwakwe,’ Yesu atile: “Umwana wa muntu ali no kwisa mu bukata bwa kwa Wishi pamo na bamalaika bakwe; kabili e lyo akalambulo muntu onse umwabele milimo yakwe.” Inshiku mutanda pa numa, lintu baali na Petro, Yakobo, na Yohane pa lupili, “ayalwike pa cinso cabo, icinso cakwe cabalike nga ’kasuba, na ’malaya yakwe yali ayabengeshima ngo lubuuto.” Bushe aali eka muli ici cimonwa? Iyo, pantu “mona, kuli bene kwamoneke Mose na Eliya, balelanda nankwe.”—Mateo 17:2, 3.
15 Cinshi cintu ici cingapilibula? Casontele kuli Yesu nga Mose Mukalamba pa nshita ya kwisa kwakwe ku kupingula. (Amalango 18:18, 19; Imilimo 3:19-23) Aali no kulundana lyene na Eliya wa muno nshiku pa kuti engapwishishisha umulimo wakatama, uwa kushimikila iyi mbila nsuma ya Bufumu kwi sonde lyonse pa ntanshi ubushiku bwa kutiinya ubwa kwa Yehova tabulapama. Ukulondolola umulimo wa kwa Eliya wa muno nshiku, Malaki 4:6 alondolola ukuti: “Akabweseshe mitima ya bashibo pa bana, ne mitima ya bana pali bashibo, epali naisaume calo ku citiipu.” Muli ifyo uyu “Eliya” aishibikwa nge bumba lya musha wa cishinka kabili uwashilimuka ilya Bena Kristu basubwa pe sonde, kuli uyo Shikulu, Yesu, aseekesha ifikwatwa fyakwe fyonse. Ici cisanshamo ukupayanishisha aba mu ŋanda ya busumino “ifya kulya [fya ku mupashi ifikabilwa] mu nshita iyene.”—Mateo 24:45, 46.
16. Fya kufumamo nshi ifya nsansa ifyaletwako no mulimo we bumba lya buEliya?
16 Mu kusaalala kwa calo ilelo, kuti twamona ifya kufumamo fya nsansa ifya ulya programu wa kuliishiwa. Magazini wa Ulupungu lwa kwa Kalinda, mu kuba no kupulintwa kwa 16,100,000 ulufuma lumo na lumo mu ndimi 120, pali shene 97 ukufumina pamo, nayandatila isonde ne “mbila nsuma iyi ya bufumu.” (Mateo 24:14) Impapulo shimbi mu ndimi ishingi shilabomfiwa mu mbali shalekanalekana isha mulimo wa kushimikila no kusambilisha uwa Nte sha kwa Yehova. Ibumba lya buEliya, umusha wa cishinka kabili uwashilimuka, lili ilyapempwila ukupayanishisha mu kupaka bonse abo “abaibukila ulwa kukabila kwabo ukwa ku mupashi.” (Mateo 5:3, NW) Mu kulundapo, abo abapokelela ili isubilo lya Bufumu no kubombela pali lyene balakakililwa mu kwikatana kwa kusungusha ukwa mu kusaalala kwa calo. Kusanshamo “ibumba likalamba . . . abafuma ku luko lonse ne mikowa ne misango ya bantu na ’bantu na ’ba ndimi.” (Ukusokolola 7:9) Lintu uyu mulimo wapwishishiwa ukufika ku cipimo uko Yehova afwaya, lyene impela ikesa, mu bushiku bwakwe ubukalamba kabili ubwa kutiinya.
17. Ni lilali lintu ubushiku bwa kwa Yehova ubwa kutiinya bukatendeka?
17 Ni lilali mu kulungatika lintu bulya bushiku bwa kutiinya mu kupumikisha bukatendeka? Umutumwa Paulo ayasuka ukuti: “Ubushiku bwa kwa [Yehova, NW] bukesa ngo mupupu ubushiku. Ilyo balesosa [napamo mu nshila yaibela nga nshi], abati, Mutende [no mutelelwe, NW], e lyo uboni ubwa kupumikisha bwabemina, filya fine ubucushi bwa kupaapa bwisa pa mwanakashi uuli ne fumo; kabili takwakabe ukupusuka nakalya.”—1 Abena Tesalonika 5:2, 3.
18, 19. (a) Ni shani fintu “umutende no mutelelwe” fibilishiwa? (b) Ni lilali lintu abantu ba kwa Yehova bakasango kutauluka?
18 Ni bani baloshiwako nga “balesosa” muli ubu busesemo? Baba ni ntungulushi sha bupolitiki abatunga ifyo kuti baletako umuyano upya uwaikatana ukubomfya imbali shalepaulwa isha cino calo ca lukaakala. Utubungwe twabo utwa lulumbi, League of Nations na United Nations, twalifilwa muli kuno kuloshako. Nga fintu kasesema wa kwa Yehova asobele, na nomba line fye balesosa “abati, Mutende, mutende, ilyo tapali mutende.”—Yeremia 6:14; 8:11; 14:13-16.
19 Pali ino nshita, abantu ba kwa Yehova balashipikisha ukutitikisha no kupakasa kwa cino calo cabulwa bukapepa. Lelo mu kwangufyanya, nga fintu calondololwa pali 2 Abena Tesalonika 1:7, 8, bakasanga ukutauluka “ilyo Shikulu Yesu akasokololwa ukufuma mu muulu pamo na bamalaika ba maka yakwe mu mulilo uulebilima, ukucite cilandushi ku bakaano kwishiba Lesa, na ku bashinakila mbila nsuma ya kwa Shikulwifwe Yesu.”
20. (a) Cinshi cintu Sefania na Habakuki baseseme pa lwa bushiku ‘ubupya nge lungu’? (b) Kufunda nshi no kukoselesha aya masesemo yapeela?
20 Bwipi bwaba shani ubwa nshita ubusheleko? Abengi aba ifwe twalilolela pa nshita yalepa. Pali ino nshita, abafuuka abengi abakapusunsuka baleyasuka ubwite bwa pali Sefania 2:2, 3 ubwa kuti: “Fwayeni Yehova, . . . fwayeni ubulungami, fwayeni ubufuke; napamo kuti mwabelama mu bushiku bwa bukali bwa kwa Yehova.” Lyene, Sefania 3:8 akwatamo uku kukonkomesha: “E ico nindeni, cisemo ca kwa Yehova, lindeni ubushiku nkeminamo ku kulubulwisha; pantu kupanga kwandi ukulonganike nko, ukulonganya amabufumu, ku kupongolwela pali bene icipyu candi, icifukushi conse ca bukali bwandi; pantu pano isonde ponse pakapya ku mulilo wa kalumwa kandi.” Impela naipalama! Yehova e waishiba bulya bushiku ne nshita kabili takaalule imitantikile yakwe iya nshita. Shi natushipikishe mu kutekanya. “Pantu icimonwa cicili cilelola ku nshita iyalingilwe, cilabutukisha ukulola ku mpela—tacakabepe ubufi; nga cashingashinga e lyo ucilolele, pantu ukwisa cikesa, tacakashimbe iyo.” (Habakuki 2:3) Ubushiku bwa kwa Yehova ubwa kutiinya bulepalamisha mu kwangufyanya. Ibukisha, bulya bushiku tabwakashimbe!
Mu Kupitulukamo:
◻ Ni shani fintu cikaba kuli bakateka na batekwa mu bushiku bwa kwa Yehova ubwa kutiinya?
◻ Musango nshi uwa kwa Lesa untu Yehova aba?
◻ Musango nshi uwa masomo abantu ba kwa Lesa bakasambilishiwa?
◻ Ni shani fintu bakasesema ba kwa Lesa batukonkomesha mu cilolwa ca kupalamisha kwa mpela?
[Icikope pe bula 21]
Mu kati ka Kulubulwisha Kwakaluka ukwa Mipepele ukwa mu Spain abengi balipatikishiwe ukwaluka baKatolika
[Abatusuminishe]
The Complete Encyclopedia of Illustration/J. G. Heck