Tawishibe Icikashuka!
“Ku lucelo tande mbuto shobe, ukufika na ku cungulo wileka kuboko kobe kutushe; pantu tawishibe ico cikashuka.”—LUK. MIL. 11:6.
1. Mulandu nshi ukumona ifyo icimenwa cikula kutupapushisha no kulenga ukuti tuicefye?
UMULIMI afwile ukuba uwatekanya. (Yako. 5:7) Nga atande mbuto, alingile ukulolela shamena, shakula no kukula. Panono panono, imbuto shilafumya imisonga no kutendeka ukumena. Lyena ifimenwa filakula, fyafumya ne mitwe umuba inseke. Awe ne nshita ya kuti umulimi alobolole ilafika. Ala mwandini tulasunguka ukumona uko ici cipesha amano cilecitika! Ici cilalenga twaicefya pantu tuleshiba uulenga ukuti ifimenwa fikule. Fwe bantu kuti twasakamana bwino imbuto no kulashitapilila, lelo Lesa e umesha.—Linganyeniko 1 Abena Korinti 3:6.
2. Fishinka nshi Yesu akomailepo ifyo twasambilile mu cipande cafumineko ifilanda pa ficitika pa kuti umuntu abe umusambi wa kwa Kristu?
2 Nge fyo twasambilile mu cipande cafumineko, Yesu apashenye umulimo wa kushimikila imbila nsuma ya Bufumu ku mulimi uuletande mbuto. Mu cilangililo cilanda pa mushili uwalekanalekana, Yesu akomailepo ukuti nangu umulimi engatande mbuto ishisuma, ifyo imitima ya bantu abaumfwa imbila nsuma yaba e fikapima nampo nga imbuto shikamena no kukula nelyo iyo. (Marko 4:3-9) Mu cilangililo cilanda pali katanda uwaile mu kulaala, akomailepo ukuti umulimi teshiba ifyo umuntu esa mu kuba umusambi pa mulandu wa kuti uumesha ni Lesa te muntu nakalya. (Marko 4:26-29) Lekeni nomba tulande pa filangililo na fimbi fitatu ifyo Yesu asosele ifilanda pa luseke lwa lubanga, pa citutumushi, na pa mukwau.a
Icilangililo Cilanda pa Luseke lwa Lubanga
3, 4. Bushe icilangililo ca luseke lwa lubanga cikomaila sana pali finshi ifyakuma umulimo wa kushimikila imbila nsuma ya Bufumu?
3 Icilangililo cilanda pa luseke lwa lubanga naco caba muli Marko icipandwa 4 kabili cikomaila pa fintu fibili: pa kufulilako kwa bantu abalekutika ku mbila nsuma ya Bufumu; na pa fyo abakutika ku mbila nsuma bacingililwa. Yesu atile: “Twalapalanya ubufumu bwa kwa Lesa kuli cinshi, nelyo tubulingile mu cilangililo nshi? Bwapala uluseke lwa lubanga, ulo lintu lwabyelwe e lwali ulwacepesha pa nseke shonse isha pano isonde—lelo ilyo lwabyalwa, lwalulumuka no kuba ulukalamba ukucila imisalu yonse no kukwata imisambo ikalamba, ica kuti ifyuni fya mu lwelele kuti fyasanga umwa kutubilisha mu cintelelwe ca luko.”—Marko 4:30-32.
4 Muli ci cilangililo, Yesu alondolwele ifyo “ubufumu bwa kwa Lesa” bukula. Icilanga ukuti Ubufumu bwa kwa Lesa bulakula, mulimo wa kushimikila imbila nsuma ya Bufumu e lyo ne fyo icilonganino ca Bena Kristu cakula ukutula pa Pentekoste mu 33 C.E. mpaka na muno nshiku. Uluseke lwa lubanga lwalicepa nga nshi kabili elo baleloshako nga balelanda pa cintu icinono sana. (Linganyeniko Luka 17:6.) Lelo, nga lwamena, lulakula ukufika ku mamita yatatu nelyo yasano kabili imisambo ilakula no kukosa ica kutila kuti mwamona fye kwati cimuti.—Mat. 13:31, 32.
5. Bushe icilonganino ca Bena Kristu icaliko mu nshita ya batumwa cakulile shani?
5 Ilyo icilonganino ca Bena Kristu catendeke mu 33 C.E., cali fye icinono lintu abasambi 120 basubilwe no mupashi wa mushilo. Lelo, mu nshita fye iinono, ici cilonganino icali fye na bantu 120 caishilekula ica kuti Abena Kristu baishileba amakana. (Belengeni Imilimo 2:41; 4:4; 5:28; 6:7; 12:24; 19:20.) Mu myaka fye 30, impendwa ya bakulobolola yalikulile sana ica kuti umutumwa Paulo aebele Abena Kristu bali mu cilonganino ca ku Kolose ukuti imbila nsuma yalibililwe “ku cibumbwa conse ica mwi samba lya muulu.” (Kol. 1:23) Ala mwandini icilonganino ca Bena Kristu calikulile mu kwangufyanya!
6, 7. (a) Bushe icilonganino ca Bena Kristu cakula shani ukutula mu 1914? (b) Bushe cikakula shani ku ntanshi uku tuleya?
6 Ukutula fye apo Ubufumu bwa kwa Lesa bwatendekela ukuteka mu muulu mu 1914, imisambo ya cimuti ca lubanga yalikula ukucila ne fyo umuntu engenekela. Abantu ba kwa Lesa balimona ifyo amashiwi kasesema Esaya asobele yafikilishiwa, ayatila: “Umunono akabe kana limo, uwacepa akabo luko lwakosa.” (Esa. 60:22) Ibumba ilinono ilya Bena Kristu basubwa abaleshimikila imbila nsuma ya Bufumu mu myaka ya kubalilapo iya ba1900 tabaleenekela ukuti ilyo umwaka wa 2008 ukafika, baNte mupepi na 7 milioni e bakalashimikila imbila nsuma mu fyalo ukucila pali 230. Mwandini uku kukula takupusene no kukula kwa luseke lwa lubanga ulo Yesu alandilepo mu cilangililo asosele!
7 Lelo, bushe icilonganino calileka ukukula? Awe nakalya. Mu kuya kwa nshita, abantu bonse abakalaikala pano calo bakalanakila Ubufumu bwa kwa Lesa. Abalwani bonse aba Bufumu bakabafumyapo. Te bantunse bakacita ici lelo ni Shikulu Mulopwe Yehova e ukeminamo no kuwamya ifintu pano calo. (Belengeni Daniele 2:34, 35.) Pali ilya nshita tukamona uko amashiwi na yambi ayasobele kasesema Esaya yakafikilishiwa, ayatila: “Icalo cikesulamo ukwishiba Yehova, ifyo amenshi yafimba pali bemba.”—Esa. 11:9.
8. (a) Bushe ifyuni muli ci cilangililo Yesu asosele fimininako bani? (b) Ni kuli finshi tucingililwa na pali ino ine nshita?
8 Yesu atile ifyuni fya mu lwelele filekala mu cintelelwe ca ubu Bufumu. Ifi fyuni te balwani ba Bufumu abafwaya ukucibaula imbuto shisuma, nga filya fyali ifyuni fya mu cilangililo ca muntu uwalekuba imbuto ishaponene pa mushili uwalekanalekana. (Marko 4:4) Lelo, muli ici cilangililo ifyuni fimininako abantu abakwata imitima iisuma ababutukila mu cilonganino ca Bena Kristu pa kuti bacingililwe. Na pali ino ine nshita, abantu ba musango yu balacingililwa ku mibele ne misango yabipa iya muli cino calo cibifi iingalenga ukuti babe abakowela mu menso ya kwa Lesa. (Linganyeniko Esaya 32:1, 2.) Yehova na o alingenye Ubufumu bwa kwa Mesia ku cimuti kabili asobele ukuti: “Mu lupili ulwatumpuka muli Israele e mo nkakalimba, na ko kakapanda amapanda, kakatwala ne fisabo, no kubo mukedari ukankaala; kabili mwi samba lya uko mukekale nama sha misango yonse, mu cintelelwe ca misambo ya uko e mo ifyuni fya misango yonse fikalaikala.”—Esek. 17:23.
Icilangililo Cilanda pa Citutumushi
9, 10. (a) Cishinka nshi Yesu akomailepo mu cilangililo cilanda pa citutumushi? (b) Ilingi line, bushe icitutumushi cimininako cinshi mu Baibolo, kabili cipusho nshi pali filya Yesu alandile pa citutumushi ico twalafwaya ukwasuka?
9 Te lyonse abantu bamona ifyo ifintu fikula. Mu cilangililo na cimbi, Yesu akomaila pali ici cishinka. Atila: “Ubufumu bwa mu muulu bwapala icitutumushi, ico umwanakashi abuulile no kucifisa mu milingo ikalamba itatu ya buunga, mpaka umufuba onse watutumuka.” (Mat. 13:33) Bushe icitutumushi cimininako cinshi, kabili capalana shani ne fyo Ubufumu bukula?
10 Mu Baibolo, icitutumushi ilingi line cimininako ulubembu. Ilyo umutumwa Paulo alelanda pa mibele yabipa iyo umubembu wali mu cilonganino ca ku Korinti akwete, apashenye ulubembu ku citutumushi. (1 Kor. 5:6-8) Bushe na Yesu abomfeshe icitutumushi ukwimininako icintu icabipa icalekula?
11. Bushe abena Israele balebomfya shani icitutumushi?
11 Ilyo tushilayasuka ici cipusho, natubale tulande pa fishinka fitatu ifyacindama. Ica kubalilapo ca kuti nangu cingati Yehova alikeenye abena Israele ukubomfya icitutumushi pa kusefya Ica kucilila, alibasuminishe ukulatuula amalambo yambi ayo balebikamo icitutumushi. Icitutumushi balecibomfya pa kutuula amalambo ya mutende aya kutasha Yehova. Abantu baleitemenwa fye ukutuula aya malambo pa kulanga ukuti balatasha Yehova pa fyo alebapaala nga nshi. Ici ca kulya calelenga bonse abalelyako ukuba ne nsansa.—Lebi 7:11-15.
12. Finshi twingasambilila ku fyo Baibolo ibomfya ifya kumwenako?
12 Ica bubili, ukulingana na Malembo, icintu cimo limo kuti caimininako ifyabipa, e lyo pa nshita imbi kuti caimininako ifisuma. Ica kumwenako fye, pali 1 Petro 5:8, Satana bamupashanya ku nkalamo, ukulanga ukuti alikaluka kwati ni nama mbi. Lelo, pa Ukusokolola 5:5, Yesu na o bamupashanya ku nkalamo, “Inkalamo ya mukowa wa kwa Yuda.” Pali ili lembo, inkalamo baibomfya ku kwimininako umulinganya.
13. Bushe icilangililo cilanda pa citutumushi ico Yesu asosele cilanga cinshi pa ficitika pa kuti umuntu abe umusambi wa kwa Kristu?
13 Icalenga butatu, mu cilangililo Yesu asosele, tatile icitutumushi calibifishe umufuba onse ica kutila te kuti baubomfye. Alelanda fye pa fyo balecita lyonse pa kupanga umukate. Umwanakashi abikile icitutumushi mu mufuba, kabili umufuba walitutumwike nga filya fine alefwaya. Icitutumushi balicifishile nelyo ukucikashila mu buunga ubwingi. Kanshi umwanakashi talemona ifyo umufuba waletutumuka. Ici catwibukishako ulwa ulya mwaume watandile imbuto no kulaala ubushiku. Yesu atile ‘imbuto shalipuukile no kukula, [umuntu] na o taishibe ifyo shamenene.’ (Marko 4:27) Ala mwandini alilondolwele bwino ificitika pa kuti umuntu abe cibusa wa kwa Lesa ifishimoneka ku menso ya bantu! Te kuti tumone ifyo icine cilekula mu mutima wa muntu, lelo mu kuya kwa nshita cilamoneka fye apabuuta ukuti nomba ni cibusa wa kwa Lesa.
14. Bushe amashiwi ya kuti icitutumushi calenga ubuunga bonse ukututumuka yalosha kuli cinshi icakuma umulimo wa kushimikila?
14 Ukukula takumoneka ku menso ya muntu kabili kucitika mu calo fye conse. Ici e cishinka na cimbi ico Yesu akomailepo mu cilangililo cilanda pa citutumushi. Icitutumushi cilatutumusha ubuunga bonse, “imilingo ikalamba itatu iya buunga.” (Luka 13:21) Nge fyo icitutumushi catutumwishe ubuunga bonse, umulimo wa kushimikila imbila nsuma ya Bufumu, uwalenga ukuti abasambi bafule, walikula ica kuti pali ino nshita imbila nsuma ya Bufumu ilebilwa “ukufika ku mpela ya pano isonde.” (Imil. 1:8; Mat. 24:14) Mwandini lishuko sana ukubombako uyu mulimo wa Bufumu uuleya ulekulilako fye!
Umukwau
15, 16. (a) Supawileni icilangililo cilanda pa mukwau. (b) Bushe umukwau wimininako cinshi, kabili ici cilangililo cikomaila pali cinshi icilanda pa fyo Ubufumu bukula?
15 Icacindamisha sana te mpendwa ya bantu abatila basambi ba kwa Yesu Kristu, lelo mibele abo basambi bakwata. Yesu alilandile pali ci lintu asosele icilangililo icilanda pa mukwau. Atile: “Kabili ubufumu bwa mu muulu bwapala umukwau uwapooselwe muli bemba no kukungulula isabi lya misango yonse.”—Mat. 13:47.
16 Umukwau wimininako umulimo wa kushimikila kabili wikata isabi ilya misango yonse. Yesu atwalilile ukusosa ukuti: “Lintu [umukwau] waiswile, baukuliile pa lulamba, kabili, ilyo baikele, balongenye ilisuma mu fipe, lelo ilibi balilipoosele. E fyo cikaba ku mpela ya bwikashi: bamalaika bakayapaatulula ababifi ukubafumya mu balungama no kubapoosa mwi lungu lya mulilo. Mulya e mukaba ukulila no kusumanya ameno.”—Mat. 13:48-50.
17. Bushe ukupaatulula Yesu alandilepo mu cilangililo cilanda pa mukwau kucitika lilali?
17 Bushe uku kupaatulula kulosha ku bupingushi bwa kulekelesha ubwa kupaatukanya impaanga ne mbushi bulya Yesu asosele ukuti bukabako ilyo akesa mu bukata bwakwe? (Mat. 25:31-33) Iyo. Ubupingushi bwa kulekelesha bukabako lintu Yesu akesa ninshi ubucushi bukalamba bwalitendeka. Lelo, ukupaatulula alandilepo mu cilangililo calanda pa mukwau kucitika “ku mpela ya bwikashi.”b Iyi nshita e ino ine tuleikalamo, inshiku ishikatufisha ku bucushi bukalamba. Bushe uyu wine mulimo wa kupaatulula ulebombwa shani?
18, 19. (a) Bushe umulimo wa kupaatulula ulebombwa shani muno nshiku? (b) Cinshi ico abantu abafumacumi balingile ukucita? (Moneni utulembo tuli pe samba pe bula 21.)
18 Abantu abengi, abemininwako ne sabi mu cilangililo cilanda pa mukwau, balitemwa icilonganino ca kwa Yehova ica muno nshiku. Bamo balasangwa ku Cibukisho, bambi ku kulongana, e lyo na bambi balasumina ukusambilila Baibolo. Lelo, bushe bonse aba Bena Kristu ba cine cine? Nalimo kuti ‘bakulilwa ku lulamba,’ lelo Yesu atile bantu fye ababa kwati lisabi “ilisuma” e bo balonganika mu fipe, ifimininako ifilonganino fya Bena Kristu. Ababa kwati lisabi ilibi balabapoosa, e lyo mu kupelako bakabapoosa mwi lungu lya mulilo ilya mampalanya ilimininako ubonaushi ubukabako ku ntanshi.
19 Nga filya fine isabi ilibi lyaba, abengi abalesambilila Baibolo na bantu ba kwa Yehova balileka. E lyo bamo abakwata abafyashi Abena Kristu tabafwaya ukuba abasambi ba kwa Yesu abakonka mu nkasa shakwe. Tabapingulapo ukuti balebombela Yehova nelyo ilyo bapingwilepo ukutendeka ukulabombela Yehova, tapakokwele balilekele ukulamubombela.c (Esek. 33:32, 33) Kanshi nacicindama ukuti bonse abafumacumi basumine ukubalonganika mu filonganino ifyo Yesu apashenye ku fipe ilyo ubushiku bwa bupingushi ubwa kulekelesha bushilafika. Kabili nga balonganikwa mu filonganino balingile ukwikala mu kati pa kuti bengacingililwa.
20, 21. (a) Finshi twasambilila ilyo twacilapituluka mu filangililo Yesu asosele ifilanda pa kukula kwa cilonganino? (b) Cinshi ico mulefwaisha ukucita?
20 Finshi twasambilila ilyo twacilapituluka mu filangililo Yesu asosele ifilanda pa kukula kwa cilonganino? Ica kubalilapo ca kuti abantu abakutika ku mbila nsuma ya Bufumu pano calo balifula nga nshi kwati fye ni filya fine uluseke lwa lubanga lukula. Takwaba icingalesha umulimo wa kwa Yehova ukukula! (Esa. 54:17) E lyo abantu ‘abatubilisha mu cintelelwe ca [cimuti]’ balacingililwa kuli Satana na ku bantu bakwe aba muli cino calo. Ica bubili ca kuti Lesa e umesha. Nga filya fine ciba ku citutumushi ico bakashile mu buunga icilenga umufuba onse ukututumuka, uku kukula te lyonse kumoneka ku menso ya bantu, lelo kulecitika! Icalenga butatu, te bantu bonse abakutika ku mbila nsuma ababa kwati lisabi lisuma. Bamo baba kwati lisabi ilibi ilya muli cilya cilangililo Yesu asosele.
21 Ala mwandini tulakoseleshiwa ukumona Yehova alekulila abantu ababa kwati lisabi ilisuma mu cilonganino cakwe! (Yoh. 6:44) Ici calenga ukuti impendwa ya Bena Kristu ikulileko mu fyalo fyalekanalekana, kabili amalumbo yonse yaya kuli Yehova Lesa. Ukumona uko Abena Kristu balefulilako kufwile ukulenga tuleumfwila uku kukonkomesha uko balembele kale sana, ukutila: “Ku lucelo tande mbuto shobe, . . . pantu tawishibe ico cikashuka, ici napamo ici, nangu nga fyonse fibili pamo fikabe fisuma.”—Luk. Mil. 11:6.
[Amafutunoti]
a Ifyebo twalasambilila mu maparagrafu yakonkapo kwaluka ukwa bulondoloshi bwali mu Ulupungu lwa kwa Kalinda ulwa June 15, 1992, amabula 17-22, no lwa April 1, 1976, amabula 147-153.
b Nangu cingati ifyebo Yesu asosele pali Mateo 13:39-43 filanda pa lubali lumbi ulwa mulimo wa kushimikila, fifikilishiwa pa nshita imo ine ne fyebo asosele mu cilangililo ca mukwau, e kutila fifikilishiwa “ku mpela ya bwikashi.” Umulimo wa kupaatulula isabi lya mampalanya ulatwalilila muli buno bwikashi, nga filya fine no mulimo wa kutanda no kulobolola utwalilila.—Ulupungu lwa kwa Kalinda ulwa October 15, 2000, amabula 25-26; Pepeni Lesa Wine Wine Eka, amabula 178-181, amaparagrafu 8-11.
c Bushe cilepilibula ukuti bonse abaleka ukusambilila nelyo ukulongana na bantu ba kwa Yehova ninshi balibapoosa kuli bamalaika kwati lisabi ilibi? Iyo! Nga umuntu afwaya ukubwelela kuli Yehova, Yehova Lesa umwine akamupokelela.—Mal. 3:7.
Kuti Mwayasuka Shani?
• Bushe icilangililo Yesu asosele icilanda pa luseke lwa lubanga citusambilisha cinshi pa kufulilako kwa bantu abalekutika ku mbila nsuma ya Bufumu na pa fyo bacingililwa?
• Bushe icitutumushi muli cilya cilangililo Yesu asosele cimininako cinshi, kabili fishinka nshi ifilanda pa kufulilako kwa bantu abalekutika ku mbila nsuma ifyo Yesu akomailepo?
• Cinshi icilanda pa fyo Ubufumu bukula ico Yesu akomailepo mu cilangililo cilanda pa mukwau?
• Bushe kuti twacita shani pa kuti twingatwalilila ukuba pa bantu ‘abalonganikwa mu fipe’?
[Ifikope pe bula 18]
Bushe icilangililo cilanda pa luseke lwa lubanga citusambilisha finshi pa kufula kwa bantu abalekutika ku mbila nsuma?
[Icikope pe bula 19]
Finshi tusambilila ku cilangililo cilanda pa citutumushi?
[Icikope pe bula 21]
Bushe ukupaatulula isabi ilisuma ne sabi ilibi kwimininako cinshi?