Bomfya Amasomo ku Kulumbanya Yehova
“Uusose fyafuma mu mwine, ninshi bukata bwakwe afwaya; lelo uufwayo bukata bube bwa wamutumine, wene wa cine.”—YOHANE 7:18.
1. Ni lilali kabili ni shani fintu amasomo yatendeke?
AMASOMO yatendeke kale sana. Cali ni lintu Yehova Lesa, Kasambilisha Wakulisha, abumbile Umwana wakwe umwaume ibeli e lintu amasomo yatendeke. (Esaya 30:20, NW; Abena Kolose 1:15) Uyu aali no kusambilila kuli Kasambilisha wine Uwakulisha! Mu kati ka myaka amakana imintapendwa ilyo alebishanya mu kubamo isenge na Wishi, ulya Mwana—uwaishileishibikwa nga Yesu Kristu, asambilishiwe imibele, imilimo, ne mifwaile ifya kwa Yehova Lesa ifyaumo mutengo. Pa numa, pamo ngo muntu pe sonde, Yesu aali na maka ya kusoso kuti: “Nshicita kantu neka nangu kamo, lelo nanda ifi fintu nge fyo Tata ansambilishe.”—Yohane 8:28.
2-4. (a) Ukulingana na Yohane icipandwa 7, finshi fyashingulwikeko ku kusangwa kwa kwa Yesu pa Mutebeto wa Nsakwe mu 32 C.E.? (b) Mulandu nshi abaYuda bapeshiwe amano pa kulamuka kwa kwa Yesu ukwa kusambilisha?
2 Ni shani fintu Yesu abomfeshe amasomo apokelele? Pa myaka itatu na citika iya butumikishi bwakwe ubwa pe sonde, mu kukananenuka ayakene na bambi cintu asambilile. Ici, nangu cibe fyo, cali mu kuba fye ne mifwaile imo mu muntontonkanya. Kabili ya mifwaile nshi iyo? Natulanguluke amashiwi ya kwa Yesu pali Yohane icipandwa 7, apo alondolwele intulo ne mifwaile ye sambilisho lyakwe.
3 Languluka ifishingulwikeko. Cali ni pa mibundo ya 32 C.E., mupepi ne myaka itatu pa numa ya kubatishiwa kwa kwa Yesu. AbaYuda balikolongene mu Yerusalemu ku Mutebeto wa Nsakwe. Abantu abengi balelanda pa lwa kwa Yesu mu kati ka nshiku shinono isha kubangilila kwa mutebeto. Lintu umutebeto wafikile pa kati, Yesu aile kwi tempele no kutendeka ukusambilisha. (Yohane 7:2, 10-14) Nga fintu caleba lyonse, ashininkishe ukuba Kasambilisha mukalamba.—Mateo 13:54; Luka 4:22.
4 Icikomo 15 ica kwa Yohane icipandwa 7John 7:15 citila: “Kabili abaYuda balasunguka, abati, Bushe aishiba shani amalembo uyu, uushasambilila?” Bushe naumona umulandu basungukile? Yesu taile ku masukulu ayali yonse aya barabi, e co aali uushasambilila—ukulingana ne fyo baletontonkanya! Lelo, Yesu alesanga no kubelenga imbali sha Fyalembwa Fyashila ukwabulo bwafya. (Luka 4:16-21) Ee, uyu kabasa umwina Galili alebasambilisha fye na mu Malango ya kwa Mose! (Yohane 7:19-23) Ni shani fintu cacitikeko?
5, 6. (a) Ni shani fintu Yesu alondolwele ukwafumine isambilisho lyakwe? (b) Yesu abomfeshe amasomo mu nshila nshi?
5 Nga fintu tubelenga pa fikomo 16 na 17John 7:16,17, Yesu alondolwele ukuti: “Isambilisho lyandi te lyandi, lelo lya wantumine. Ngo muntu afwayo kucito kufwaya kwa kwa Lesa, akeshibo lwe sambilisho, nga lyafuma kuli Lesa, atemwa nsosa fye ifyafuma kuli ne mwine.” Balefwaya ukwishiba uwasambilishe Yesu, kabili abebele ukwabulo kulamba ukuti amasomo yakwe yafumine kuli Lesa!—Yohane 12:49; 14:10.
6 Ni shani fintu Yesu abomfeshe amasomo yakwe? Yesu asosele, nga fintu calembwa pali Yohane 7:18, ukuti: “Uusose fyafuma mu mwine, ninshi bukata bwakwe afwaya; lelo uufwayo bukata bube bwa wamutumine, wene wa cine, kabili muli wene tamwaba bufi.” Fintu cabele icalinga ukuti Yesu abomfeshe amasomo yakwe ku kuleto bukata kuli Yehova, “uwafikapo ku kwishiba”!—Yobo 37:16.
7, 8. (a) Ni shani fintu amasomo yalingile ukubomfiwa? (b) Mabuyo nshi aya kutendekelako yane aya masomo yashikatala?
7 Muli fyo tulasambililako isambililo lyakatama kuli Yesu ilya kuti—amasomo tayalingile ukubomfiwa ku kuikatamika fwe bene, lelo ku kulumbanya Yehova. E nshila yacilapo kuwama iya kubomfeshamo amasomo. Ni shani, kanshi, fintu wingabomfya amasomo ku kulumbanya Yehova?
8 Ukusambilisha cipilibula “ukukansha mu kufunda kwatantikwa no kubelesha kwatungululwa maka maka mu kulamuka, ubutukushi, nelyo umulimo.” Natulanguluke nomba pa mabuyo yakalamba yane aya masomo yashikatala na fintu bumo bumo ubwa aya mabuyo bwingabomfiwa ku kulumbanya Yehova. Amasomo yashikatala yalingile ukutwaafwa (1) ukubelenga bwino, (2) ukulemba bwino, (3) ukulunduluka lwa ku muntontonkanya na mu mibele isuma, na (4) ukunonka ukukanshiwa kubomba ukukabilwa ku mikalile ya cila bushiku.
Ukusambilila Ukubelenga Bwino
9. Mulandu nshi cacindamina ukuba kabelenga musuma?
9 Icitantikwe intanshi cili kusambilila ukubelenga bwino. Mulandu nshi cacindamina ukuba kabelenga musuma? The World Book Encyclopedia ilondololo kuti: “Ukubelenga . . . e citendekelo ku kusambilila kabili e kumo ukwa kulamuka kwacindamisha mu bumi bwa cila bushiku. . . . Bakabelenga balamuka balasangwilako ku kuletako ubwikashi bwa lubanda, ubwa kusandulula. Pa nshita imo ine, abene bene balaipakisha ubumi bwacilapo kukumanina, ubwacilapo kwikusha.”
10. Ni shani fintu ukubelenga Icebo ca kwa Lesa kutwaafwa ukuipakisha ubumi bwacilapo kukumanina, ubwacilapo kwikusha?
10 Nga ca kuti ukubelenga mu cinkumbawile kuti kwatwaafwa ukuipakisha “ubumi bwacilapo kukumanina, ubwacilapo kwikusha,” fintu ico cingacilapo kube fyo mu kubelenge Cebo ca kwa Lesa! Ukubelenga kwa musango yo kulesula imintontonkanya yesu ne mitima ukulola ku matontonkanyo ya kwa Yehova ne mifwaile, kabili ukumfwikishe fi mu kulengama kulenga ubumi bwesu ukubamo bupilibulo. Mu kulundapo, “icebo ca kwa Lesa ca mweo, kabili caliluma,” e fisosa AbaHebere 4:12. Ilyo tulebelenga Icebo ca kwa Lesa no kwetetula pali cene, tulakulilwa kuli Katendeka wa ciko, kabili tulaseshiwa ku kwalula ubumi bwesu no kusanguka abacilapo kutemuna kuli wene. (Abena Galatia 5:22, 23; Abena Efese 4:22-24) Tulakuntwa na kabili ukwakana na bambi icine caumo mutengo cintu tubelenga. Conse ici cilalumbanya Kasambilisha Wakulisha, Yehova Lesa. Mu cine cine e nshila yacilishapo kuwama iya kubomfeshamo amaka yesu aya kubelenga!
11. Cinshi cilingile ukusanshiwa muli programu washikatala uwe sambililo lya pa lwesu?
11 Nampo nga tuli baice nelyo abakalamba, tulekoseleshiwa ukusambilila ukubelenga bwino, pantu ukubelenga kulabomba ulubali lwacindama mu bumi bwesu ubwa Bwina Kristu. Mu kusansha ku kubelenga Icebo ca kwa Lesa lyonse, programu washikatala uwe sambililo lya pa lwesu alingile ukusanshamo ukulanguluka ilembo lya bushiku ukufuma mu katabo ka Ukubebeta Amalembo Cila Bushiku, ukubelenga mu Ulupungu lwa kwa Kalinda na Loleni! no kupekanishisha ukulongana kwa Bwina Kristu. Kabili ni shani pa lwa butumikishi bwesu ubwa Bwina Kristu? Mu kumfwika, ukushimikila kwa pa cintubwingi, ukucite fipempu fya kubwelelamo ku balesekelela, no kutungulula amasambililo ya Baibolo aya mu ŋanda fyonse fifwaya amaka yasuma aya kubelenga.
Ukusambilila Ukulemba Bwino
12. (a) Mulandu nshi cabela icacindama ukusambilila ukulemba bwino? (b) Kulemba nshi ukwakulisha ukwabalile akucitwa?
12 Imifwaile ya bubili ili ya kuti amasomo yashikatala yalingile ukutwaafwa ukusambilila ukulemba bwino. Ukulemba takupeela fye amashiwi ne mfundo kuli bambi lelo na kabili kulabaka shene. Imyanda ya myaka iingi nga nshi iyapitapo, abaume ba ciYuda mupepi na 40 balembele pa macinda nelyo pa mpapa ifyebo ifyaishilepanga Amalembo yapuutwamo. (2 Timote 3:16) Mu cine cine uku kwali e kulemba kwakulisha ukwabalile akucitwa! Yehova ukwabulo kutwishika atungulwile ukwambula no kwambula cipya cipya ukwa ifyo fyebo fyashila ukupulinkana imyanda ya myaka, ica kuti fyalifika kuli ifwe mu musango washininkishiwa. Bushe tatwingatootela ukuti Yehova alengele ifi fyebo ukulembwa, mu cifulo ca kushintilila fye pa kufishimika?—Linganyako Ukufuma 34:27, 28.
13. Cinshi cilangilila ukuti Abena Israele balishibe ukulemba?
13 Mu nshita sha pa kale, mabumba fye yamo yamo ayakwete ishuko, pamo nga bakalemba ba ku Mesopotamia na Egupti, e baishibe ukubelenga no kulemba. Mu kupusanako nga nshi ne sho nko, muli Israele uuli onse alekoseleshiwa ukusambilila ukubelenga no kulemba. Ikambisho lya pa Amalango 6:8, 9 ilya kuti abena Israele balelemba pa filu fya mayanda yabo, nangu limoneka mu kulanda kwa mampalanya, litubulula ukuti balishibe ukulemba. Pa mushinku wa mu kubangilila, abana balesambilishiwa ukulemba. Gezer Calendar, cimo ica fya kumwenako fyakokwesha ifya milembele ya ciHebere iya pa kale, abasoma bamo batontonkanya ifyo wali mulimo wa kusungila ku mutwe uwa kwa kalume wa ku sukulu.
14, 15. Ni nshila nshi shimo isha kunonsha kabili ishisuma isha kubomfeshamo amaka ya kulemba?
14 Lelo ni shani fintu twingabomfya amaka ya kulemba mu nshila ya kunonsha kabili iyawama? Mu kushininkisha ni pa kulalemba ifyebo pa kulongana kwa Bwina Kristu, pa kulongana kukalamba, na pa mabungano. Kalata, nangu fye ingalembwa ‘mu kusupula,’ kuti yakoselesha umo uulwele nelyo ukutasha munyina nelyo nkashi uwali uwa cikuuku nelyo uwa cileela kuli ifwe. (1 Petro 5:12) Nga ca kuti umo mu cilonganino nalufyo mutemwikwa mu mfwa, kalata umwipi nelyo kardi kuti ‘yamukosha.’ (1 Abena Tesalonika 5:14) Nkashi wa Bwina Kristu uyo nyina afwile kuli kansa alondolwele ati: “Uwa bwananyina umo anembele kalata umusuma nga nshi. Ico calinjafwile pantu nalebelengamo libili libili.”
15 Inshila yawamisha iya kubomfya amaka ya kulemba ku kulumbanya Yehova yaba kulemba kalata ku kucitila ubunte bwa Bufumu. Inshita shimo kuti pambi caba icakabilwa ukulaumfwana na bapya abalesekelela abekala mu ncende shaba sana akatalamukila. Ukulwala kuti pa nshita inono kwacilenga ukuba icayafya ukuti uleya ukufuma ku ŋanda ne ŋanda. Nakalimo kalata kuti asosa cintu wali no kusosa nga ni we we mwine waileko.
16, 17. (a) Ca kukumanya nshi cilelangilila umutengo wa kulemba kalata ku kucitilo bunte bwa Bufumu? (b) Bushe kuti washimikapo ica kukumanya capalako?
16 Languluka cimo icacitike. Imyaka iingi iyapitapo Nte umo alembele kalata wa kucitilo bunte bwa Bufumu kuli mukamfwilwa uo imfwa ya mulume wakwe yabilishiwe mu nyunshipepala. Tabamwaswike. Lyene, mu November 1994, ukucila pa myaka 21 pa numa, uyu Nte apokelele kalata ukufuma ku mwana mwanakashi uwa uyo mwanakashi untu alembeele. Uyu mwana alembele ati:
17 “Mu April 1973, mwalembeele bamayo ku kubasansamusha pa mfwa ya batata. Pali ilya nshita nali ne myaka ya bukulu 9. Bamayo baalesambilila Baibolo, lelo bacili tabalati babe umubomfi wa kwa Yehova. Nangu cibe fyo, ukusambilila kwabo mu kupelako kwalengele ukuti nkwate ubuseko mu cine. Mu 1988, natendeke ukusambilila Baibolo—imyaka 15 pa numa ya kupokelela kalata wenu. Pa March 9, 1990, nalibatishiwe. Ndetootela nga nshi pali kalata wenu uwa myaka iingi iyapita kabili ndi uwa nsansa ukumwishibisho kuti shilya mbuto mwabyele shalimena, mu kuba no kwaafwa kwa kwa Yehova. Bamayo bampeele kalata wenu ukuti nsunge, kabili kuti natemwa ukumwishiba. Ndecetekela uyu kalata akafika kuli imwe.” Kalata wa uyu mwana mwanakashi, uwabikilwemo akeyala ne nambala ya lamya, mu cituntulu alifikile kuli Nte uwalembeele nyina imyaka iingi iyapitapo. Elenganya fintu umukashana asungwike lintu apokelele lamya ukufuma kuli uyu Nte—uucili alalemba bakalata ku kwakana isubilo lya Bufumu na bambi!
Ukulunduluka ku Muntontonkanya, mu Mibele Isuma, na lwa ku Mupashi
18. Mu fyalembwa mu Baibolo, ni shani fintu abafyashi basakamene amasomo ya bana babo aya ku muntontonkanya na mu mibele isuma?
18 Ubuyo bwa citatu bwa kuti amasambililo yashikatala yalingile ukutwaafwa ukulunduluka ku muntontonkanya na mu mibele isuma. Mu fyalembwa mu Baibolo, amasomo ya ku muntontonkanya ne mibele isuma aya bana yalemonwa nga umo uwa milimo yacindamisha iya bafyashi. Abana tabalesambilishiwa fye ukubelenga no kulemba lelo, icacilapo kucindama, balesambilishiwa Ifunde lya kwa Lesa, icasanshishemo imibombele yabo yonse iya mu bumi. Muli fyo, amasomo yasanshishemo ukufundwa ulwa kukakililwako kwabo ukwa mu mipepele ne fishinte ifyaletungulula icupo, ukwampana kwa mu lupwa, no musangwela ukulola ku kwampana kwa bwamba, pamo pene no kukakililwako kwabo ukulola ku muntu munabo. Amasomo ya musango yo yabaafwile ukulunduluka te ku muntontonkanya fye kweka na mu mibele isuma lelo na lwa ku mupashi kwine.—Amalango 6:4-9, 20, 21; 11:18-21.
19. Ni kwi twingasanga amasomo ayatulangilila ifipimo fyakatama ifya mibele isuma ifya kwikalilako ifitwaafwa ukulunduluka lwa ku mupashi?
19 Ni shani ilelo? Amasomo yasuma aya ku mubili yalicindama. Yalatwaafwa ukulunduluka mu muntontonkanya. Lelo ni kwi twingasubila ukusanga amasomo ayakatulanga ifishinte fyawamisha ifya mibele ifyo twingekalilako kabili ifingatwaafwa ukulunduluka lwa ku mupashi? Mu kati ka cilonganino ca Bwina Kristu, twalikwata programu wa masomo ya teokrasi uyo ashingasangwa ukuli konse kumbi pali lino isonde. Ukupitila mwi sambililo lya pa lwesu ilya Baibolo ne mpapulo shashimpwa pali Baibolo pamo pene no kufunda ukupeelwa pa kulongana kwa cilonganino, pa kulongana kukalamba, na pa mabungano, kuti twapokelela aya masomo yaumo mutengo, ayashipwa—aya bulesa—apa fye! Cinshi cintu aya masomo yatusambilisha?
20. Cinshi cintu amasomo ya bulesa yatusambilisha, kabili cinshi cifumamo?
20 Lintu twatendeka ukusambilila Baibolo, tusambilila ‘ifisambililo fya kutendekelako’ ifya mu Malembo. (AbaHebere 6:1) Ilyo tuletwalilila, tupokelela “ifilyo fyakosa”—uko e kuti, icine cashika. (AbaHebere 5:14) Ukucila pali ico, nangu ni fyo, tulasambilila ifishinte fya bukapepa ifitusambilisha ifya kwikala inshila Lesa afwaya ukuti twikalilemo. Ku ca kumwenako, tusambilila ukusengauka ifibelesho ifyo ‘fikantanyo mubili’ no kucindiko bulashi na bantu ne fipe fya bene. (2 Abena Korinti 7:1; Tito 3:1, 2; AbaHebere 13:4) Mu kulundapo, tulesa mu kutesekesha ubucindami bwa kuba abafumacumi kabili ababombesha mu mulimo wesu no bucindami bwa kwikalila ku makambisho ya Baibolo aya pa musangwela ukulola ku kwampana kwa bwamba. (1 Abena Korinti 6:9, 10; Abena Efese 4:28) Ilyo tulelunduluka mu kubomfya ifi fishinte mu myeo yesu, tulakula lwa ku mupashi, kabili ukwampana kwesu na Lesa kulashikilako. Ukulundapo, imyendele yesu iya bukapepa itulenga ukuba abekashi abasuma, te mulandu na kuntu twikala. Kabili ici kuti casesha bambi ukulalumbanya Intulo ya aya masomo ya bulesa—Yehova Lesa.—1 Petro 2:12.
Ukukansha Kubomba ku Mikalile ya Cila Bushiku
21. Kukansha nshi ukubomba kuntu abana balembwa mu Baibolo bapokelele?
21 Ubuyo bwalenga bune ubwa masomo yashikatala bwaba kupayanishisha umuntu ukukansha kubomba ukukabilwa ku mikalile ya cila bushiku. Ukusambilisha kwa bafyashi ukwalembwa mu Baibolo kwasanshishemo ukukansha kubomba. Abakashana balesambilishiwa imilimo ya pa ŋanda. Icipandwa ca kulekelesha ica Amapinda cilango kuti iyi milimo ifwile yali iingi kabili iyalekanalekana. Muli ifyo, abakashana baliipangeshe ukulapanga ubushishi, ukupikula, no kwipika no kusakamana imilimo yonse iya pa ŋanda, ubukwebo, ne mibombele ya kushite mpanga. Abalumendo ilingi line balesambilishiwa umulimo wa ku mubili uwa bashibo, atemwa ubulimi nelyo ubutukushi bumo. Yesu asambilile bukabasa bwa mbao kuli wishi umuleshi, Yosefe; muli yo nshila, tabalemwita fye ukuti “umwana wa kwa kabasa” lelo na kabili nga “kabasa.”—Mateo 13:55; Marko 6:3.
22, 23. (a) Amasomo yalingile ukupekanishisha abana kuli cinshi? (b) Cinshi cilingile ukutukunta ilyo tulesala amasomo yalundwako lintu ico camoneka icakabilwa?
22 Na lelo line, amasomo yashikatala yasanshamo ukuipekanishisha ku kusakamana ukukabila kwa lupwa kasuba kamo. Amashiwi ya mutumwa Paulo ayasangwa pali 1 Timote 5:8 yalango kuti ukupayanishisha ulupwa kwaba kushingamwa kwashila. Alembele ati: “Lelo umuntu nga tasunga abantu bakwe, pali bufi aba mu ŋanda yakwe, ninshi nakaana icitetekelo, kabili abo mubi ukucisha uushatetekela.” Amasomo, kanshi, yalingile ukupekanishisha abana ku fishingamo ifyo bakakwata mu bumi pamo pene no kubapangasha ku kuba ifilundwa fya mu bwikashi ifibombesha.
23 Kufika kwi kuntu tulingile ukukonkelela amasomo ya ku mubili? Ici kuti pambi capusana ku calo ne calo. Lelo nga ca kuti incito ishiliko shilefwaya ukukanshiwa ukwa kusansha kuli uko ukufwaikwa mwi funde, cili ku bafyashi ukutungulula abana babo mu kupingulapo pa lwa masomo nelyo ukukansha kwa kongeshapo, ukupimununa fyonse fibili ukumwenamo kwingesako na kabi kengaba mu masambililo yalundwako aya musango yo. Cinshi, nangu ni fyo, icilingile ukuba e kukuntwa kwa umo mu kusala amasomo yalundwapo lintu yengamoneka ukuba ayakabilwa? Kwena tacili fyuma, ubukata bwa pa lobe, nelyo ilumbo. (Amapinda 15:25; 1 Timote 6:17) Ibukisha isambililo twacisambilila ku ca kumwenako ca kwa Yesu lya kuti—amasomo yalingile ukubomfiwa ku kulumbanya Yehova. Nga ca kuti twasalapo amasomo yalundwapo, ukukuntwa kwesu kulingile ukuba kufwaisha kwa kuyafwilisha fwe bene mu kulinga pa kuti twingabombela Yehova mu kukumanina ukufika pantu twingapesha mu butumikishi bwa Bwina Kristu.—Abena Kolose 3:23, 24.
24. Lisambililo nshi ilisambililwe ukufuma kuli Yesu ilyo tushifwile ukulaba?
24 Natube, kanshi, aba mukoosha mu kubombesha kwesu ukunonka amasomo ya ku mubili ayashikatala. Natushukile programu uuletwalilila uwa masomo ya bulesa uupayanishiwa mu kati ka kuteyanya kwa kwa Yehova. Kabili shi twikatala atulaba isambililo lyakatama ilyo twacisambilila kuli Yesu Kristu, umuntu wacishapo kusambilila uwabalile enda pali lino isonde ilya kuti: Amasomo yalingile ukubomfiwa, te ku kuikatamika fwe bene, lelo ku kulumbanya Kasambilisha wacilishapo bukulu pali bonse, Yehova Lesa!
Cinshi Cili E Casuko Cobe?
◻ Ni shani fintu Yesu abomfeshe amasomo yakwe?
◻ Mulandu nshi cacindamina ukusambilila ukubelenga bwino?
◻ Ni shani fintu twingabomfya amaka ya kulemba ku kulumbanya Yehova?
◻ Ni shani fintu amasomo ya bulesa yatwaafwa ukulunduluka ponse pabili mu mibele isuma na lwa ku mupashi?
◻ Kukansha nshi kubomba kuntu amasomo yashikatala yalingile ukusanshamo?
[Akabokoshi pe bula 13]
Ukwaafwa Ukwingabomba Kuli Bakafundisha
Pe Bungano lya Citungu ilya “Bakalumbanya ba Buseko” ilya 1995/96, Watch Tower Society yakakwile broshuwa wakwete umutwe wa kuti Inte sha kwa Yehova na Masomo. Uyu broshuwa wa mabula 32 uwa fikope fyabalabata asabankanishiwa maka maka ku kupeelwa kuli bakafundisha. Ukufika pali ino nshita apilibulwa mu ndimi 58.
Mulandu nshi uwa kukwatila Broshuwa wa bakafundisha? Ni pa kubaafwa ukumfwikisha bwino ifisumino fya basambi abali bana ba Nte sha kwa Yehova. Finshi fyaba muli uyu broshuwa? Mu nshila yaumfwika kabili iya kulungatika, alondolola imimwene yesu pa milandu imo pamo nga amasomo ya kongeshapo, inshiku sha kufyalwa na Krisimasi, no kupika sulupu ku mendela. Uyu broshuwa na kabili ebekesha bakafundisha ukuti tulafwaya abana besu ukushukila amasambililo no kuti twalikakililwako ku kubombela pamo na bakafundisha, ukusekelela mu kucincila mu masomo ya bana besu.
Ni shani fintu broshuwa wa Masomo engabomfiwa? Apo apekanishiwilwe bakafundisha, natupeeleko bakafundisha, abakalamba ba masukulu, na balashi bambi aba masukulu. Shi lekeni uyu broshuwa umupya afwilishe bakafundisha ba musango yo ukumfwikisha imimwene yesu ne fisumino no mulandu inshita shimo tufwaila ukuti tube abapusanako. Abafyashi balekoseleshiwa ukubomfya uyu broshuwa nga apa kutendekela ukulanshanya kwa pa lwabo na bakafundisha ba bana babo.
[Icikope pe bula 10]
Muli Israele wa pa kale amasomo baliyacindamike apakalamba