Ifipusho Ukufuma ku Babelenga

Cinshi cintu Baibolo ilangilila pa lwa bupingushi bwa kwipaya intalamisoka?

Cili icaumfwika ukuti, umo na umo uwa ifwe kuti tuleyumfwa mu kupusanapusana pa lwa ici, ukulingana ne fyo twapitamo nelyo imibele yesu mu bumi. Nalyo line, pamo nge Nte sha kwa Yehova, tulingile ukwesha ukumfwana na matontonkanyo ya kwa Lesa pa lwa kukanda kwa kwipaya, ilintu tuletwalilila ukukanaibimba mu mimwene ya bupolitiki iya uyu mulandu.

Mu kwipifya, Lesa talangilila mu Cebo cakwe icalembwa ukuti ubupingushi bwa kwipaya bwalilubana.

Kale sana, Yehova alilandilepo pa lwa fintu atontonkanya pa lwa uyu mulandu, nga fintu tubelenga mu Ukutendeka icipandwa 9. Ici ni mu nshita ya kwa Noa no lupwa lwakwe, abaishileba ifikolwe fya bantunse bonse. Ilyo bafumine mu cibwato, Lesa atile kuti balya inama—uko e kuti, ukwipaya, ukusuumyamo umulopa, no kulya. Lyene, pa Ukutendeka 9:5, 6, Lesa atile: “Na kabili, umulopa wenu wa myeo yenu nkalandula; ku kuboko kwa nama yonse nkalandula: kabili ku kuboko kwa muntu, ku kuboko kwa mwaume munankwe, nkalandulo mweo wa muntu. Uwasumyo mulopa wa muntu, ku muntu e ko umulopa wakwe na wo ukasumiwa: pantu mu cata ca kwa Lesa e mo acitile umuntu.” E co Yehova alisuminishe ukwipaya uwaipaya umuntu.

Ilintu Lesa alebomba na Israele nga bantu bakwe, imilandu yabipisha imbi iyalekanalekana iyaletoba ifunde lya bulesa yali ya kwipailwapo. Pa Impendwa 15:30, tubelengapo ubu bulondoloshi bwa cinkumbawile ubwa kuti: “Umuntu uwacita ku kuboko kwa matutumuko, nangu mwina Israele nangu mulebeshi, ninshi napontela Yehova; awe uyu muntu akasukulwe [“akepaiwe,” NW] mu kati ka bantu bakwe.”

Lelo cali shani pa numa icilonganino ca Bwina Kristu capangilwe? Kwena, twalishiba ukuti Yehova alisuminishe ukuti kube amabuteko ya bantunse, kabili ayetile ati bakateka bacilamo. Na kuba, pa numa ya kucincisha Abena Kristu ukulaumfwila abo bakateka, Baibolo isoso kuti babomba nga “kapyunga wa kwa Lesa kuli iwe ku kulola ku busuma. Lelo nga wacite cibi, tiina; pantu kateka tasendela lupanga apa fye iyo, pantu wene ni kapyunga wa kwa Lesa, wa kucito bukali bwakwe kuli kacita wa fibi.”—Abena Roma 13:1-4.

Bushe ico cilepilibulo kuti amabuteko yalisuminishiwa ukwipaya abacita imilandu yabipisha? Kuti twatila ee, pa mulandu wa mashiwi ya pali 1 Petro 4:15. Pali lilye lembo umutumwa acincishe aba bwananyina ukuti: “Ecula umo wa muli imwe nge ntalamisoka, nangu ngo mupupu, nangu nge ncitatubi, nangu ngo wa mulomo.” Bushe namumono kuti atile “ecula umo wa muli imwe nge ntalamisoka”? Petro tatubulwile ukuti amabuteko tayakwate nsambu sha kulenga ntalamisoka ukucula pa mulandu wa musoka wakwe. Mu kupusanako, alangilile ukuti ntalamisoka kuti akandwa icamulinga. Bushe ico kuti casanshamo ukwipaiwa?

Kuti kwasanshiwamo. Ici cumfwika ku mashiwi ya kwa Paulo aya mu Imilimo icipandwa 25. AbaYuda bapeele Paulo umulandu wa kutoba Amalango yabo. Pa kutwala umufungwa wakwe, Paulo, kuli kateka wa Roma, mushika wa mpuka ashimike pa Imilimo 23:29, ukuti: “Nasangile ukuti aleshininwa ulwa mepusho ya Malango yabo, lelo tashininwe icawaminwe mfwa nangu kufungwa.” Pa numa ya myaka ibili Paulo aishilelubulula kuli Kateka Feste. Pa Imilimo 25:8 tubelengapo ukuti: “Paulo pa kuisosela, atile, Nshabembwike cintu ku Malango ya baYuda, nangu kwi tempele, nangu kuli Kaisare.” Lelo tontonkanyeni sana pa lwa fintu alandile pa lwa kukandwa, nelyo fye ubupingushi bwa kwipaya. Pa Imilimo 25:10 na 11 tubelenga ukuti:

“Paulo atile, Ku cipuna ca kupingwilapo ica kwa Kaisare e ko njiminine; e ko mfwile ukupingulwa. Ku baYuda nshacitile icishilungeme, ifyo na imwe mwaishiba bwino. E ico nga naba kacita wa fibi, kabili nincite cintu icawamine mfwa cena, nshilekaano kufwa; lelo muli ifyo aba banshinina nga tamuli kantu, takuli uwingampeela kuli aba. Kuli Kaisare e ko nashina.”

Paulo, ilyo aiminine pa ntanshi ya kwa kateka wasontwa, alisumine ukuti Kaisare alikwete nsambu sha kukanda bakacita wa fibi, nelyo fye ukubepaya. Takeene fyo kuti aipaiwa nga asangilwe no mulandu. Kabili tasosele ukuti Kaisare kuti aipaya fye inkomi.

Ca cine ukuti, ifilye fya ciRoma tafyali ifyapwililika; kabili ifilye fya bantunse ilelo na fyo tafyapwililika. Ku numa kulya abantu ba kaele balishininwe no kwipaiwa na lelo line cilacitika. Nelyo fye Pilato alandile pa lwa kwa Yesu ati: “Nshisangile mulandu kuli wene uwawamine mfwa; e ico ndemukanda, no kumukakula.” Ee, nelyo ca kuti bakateka balisumine fyo Yesu aali wa kaele, uyu muntu wa kaele bamwipeye ica nyongolo.—Luka 23:22-25.

Ulufyengo lwa uyo musango talwalengele Paulo na Petro ukupaasha ukuti ubupingushi bwa kwipaya mu cine cine bwalibipa. Lelo, amatontonkanyo ya kwa Lesa pali uyu mulandu ya kuti ilyo lyonse bakateka bacilamo aba kwa Kaisare balipo, ‘basendo lupanga ku kucito bukali kuli bakacita wa fibi.’ Ico cisanshamo ukubomfya ulupanga ku kwipaya. Lelo pa lwa fipusho fyakakala ukukuma ku kufwaya ukwishiba nampo nga ubuteko ubuli bonse mu calo bulingile ukubomfya insambu ya buko ukwipaya inkomi, Abena Kristu bene bene balasakamanisha ukukanaibimbamo. Ukupusanako na bashimapepo ba Kristendomu, tabayobeka mu kulanshanya ukuli konse pa lwa ici.