Icipandwa 7
“Tontonkanyeni Uwashipikishe”
1-3. (a) Bushe ubucushi bwa kwa Yesu ilyo aali mwi bala lya Getsemane bwali shani, kabili cinshi calengele? (b) Cinshi twingalanda pa kushipikisha kwa kwa Yesu, kabili fipusho nshi ifyo mwingepusha?
YESU nasakamana nga nshi. Tabala asakamanapo no kulanguluka sana nge fi cili ubu bushiku. Kushele fye inshita inono ukuti afwe no kufuma pano calo. Ena pamo na batumwa bakwe bafika mwi bala lya Getsemane ilyaishibikwa sana. Muli ili bala, e mo atemenwe ukulaisa pamo na basambi. Lelo pali ubu bushiku, alefwaya fye ukuba eka. E ico asha abatumwa bakwe aya mu kati ke bala, afukama, atampa no kupepa. Apepele no mukoosha kabili alunguluka nga nshi ica kuti amabe yakwe yaba “nga matoni ya mulopa [ayaletonena] pa nshi.”—Luka 22:39-44.
2 Mulandu nshi Yesu asakamanine umusango uyu? Ukwishiba kwena naishiba ukuti abantu balamucusha, nomba ico te co asamakamanine. Kuli cimbi icikalamba ico asakamene. Ico aletontonkanyapo sana, lishina lya kwa Wishi e lyo kabili naishiba no kuti nga atwalilila uwa cishinka, e lyo abantu bonse fye bali no kutwalilila abomi. Yesu naishiba umulandu afwile ukushipikishisha. Nga tashipikishe, alaseebanya Yehova icine cine. Lelo Yesu tafililwe ukushipikisha. Bulya bwine bushiku, ilyo talafwililila, Yesu uwashipikishe sana muli fyonse ukucila abantu bonse pano calo, alandile kucimfya kucimfya ati: “Nacipwa!”—Yohane 19:30.
3 Baibolo itukonkomesha ‘ukutontonkanya [pali Yesu] uwashipikishe.’ (AbaHebere 12:3) E ico ifipusho fyacindama ifyo mwingepusha fya kuti: Bushe macushi nshi yamo yamo ayo Yesu ashipikishe? Cinshi camwafwile ukushipkisha? Finshi fingalangilila ukuti tulemupashanya? Nomba ilyo tatulayasuka ifi fipusho, natutale twishibe bwino bwino umwalola ukushipikisha.
Bushe Ukushipikisha Kucita Shani?
4, 5. (a) Bushe “ukushipikisha” e kucita shani? (b) Bushe kuti twalangilila shani ukuti ukushipikisha te kuba fye na macushi ayo umuntu ashishibe mwa kulosha?
4 Ilingi line, bonse ‘tulalengwa ubulanda ku fya kwesha fyalekanalekana.’ (1 Petro 1:6) Nomba bushe nga twacula, bushe ninshi e kuti tuleshipikisha? Iyo nakalya. Ishiwi lya ciGriki ilyapilibulwa ukuti “ukushipikisha,” lyalola mu kuti “ukukosa nelyo ukukananenuka mu macushi.” Umuntu umo uwasambilila sana alondolwele ukuti ukushipikisha uko abalembele Baibolo balandapo, “kushishimisha mu macushi ukwabula ukuilishanya, te kusumina fye ukuti naficitika, lelo kusubila no kuti ifintu fikawama ku ntanshi . . . Mibele iyilenga umuntu ukushipa ilyo ali no bwafya. Iyi mibele isuma, ilenga ubwafya ubukalamba mwafuma ilumbo pantu mu kushipikisha mulafuma icilambu.”
5 E ico, ukushipikisha, te kukanakwata fye mwa kulosha nga kwaba ubwafya. Ukushipikisha kwalandwapo mu Baibolo, kuba uwashangila, no kwishiba ico uleculila e lyo no kulasubila ukuti ifintu fili no kuwama ku ntanshi. Natulangilile: Abantu babili balikakwa mu cifungo cimo cine lelo imilandu bacitile intu yapusana. Umo, ni ncitatubi; nga bamupeela imilimo mu cifungo, abombela fye ico cine kabili amoneka fye uwakalipa pa kubomba. Umbi, Umwina Kristu wa cishinka uo bakakile pa mulandu wa kuba uwa cishinka kuli Lesa, atwalilila ukuba uwashangila kabili ali ne nsansa pa mulandu wa kuti ukumukaka kwamupeela ishuko lya kulangilila ukuti alikwata icitetekelo. Te kuti tutile ncitatubi aleshipikisha iyo, lelo Umwina Kristu wa cishinka ena aleshipikisha icine cine.—Yakobo 1:2-4.
6. Cinshi cikalenga tuleshipikisha?
6 Nga tulefwaya ukwisapusuka tufwile ukulashipikisha. (Mateo 24:13) Lelo kwena, ukushipikisha tatufyalwa na ko. Tufwile ukubikako amano pa kuti tukwate umutima wa kushipikisha. Kuti twacita shani? Pa Abena Roma 5:3 patila: “Ubucushi buletako kushipikisha.” E ico, nga tulefwaya ukulashipikisha tatufwile ukulatiina amafya yesa pa citetekelo cesu. Lelo, tufwile ukushipa. Nga tuleshipa no kukananenuka cila bushiku nga twakwata amafya, e lyo tukaba no mutima wa kushipikisha. Cila nshita ilyo twakwata ubwafya nga twashipa ukwabula ukunenuka, ninshi amaka ya kushipikisha ubucushi na bumbi yafulilako. Lelo kwena te kuti tushipikishe pa lwesu fye fweka. “Ubukose ubo Lesa apeela,” e bufwaikwa pa kuti tushipikishe. (1 Petro 4:11) Pa kuti tuletwalilila ukuba abashangila, Yehova alitwafwa sana pantu alitupeela Umwana wakwe uo tufwile ukupashanya. Natumone bwino bwino ifyo Yesu ashipikishe ukwabula ukunenuka.
Amafya Ayo Yesu Ashipikishe
7, 8. Macushi nshi Yesu ashipikishe ilyo aali mupepi no kufwa?
7 Ilyo Yesu aali mupepi no kufwa, alishipikishe amacushi yalekanalekana ayakalamba nga nshi. Ukulunda pa malangulushi akwete pa bushiku bwa kulekeleshako, moneni ne fyo aumfwile ububi pa fyacitile abanankwe, na pa fyo bamuseebenye. Cibusa wakwe e wamupoosele ku balwani, ifibusa fyakwe fyalimutalwike, kabili balimulubulwishe apabula umulandu, balimutumfishe, ukumufwisa amate, no kumuuma ififunshi. Lelo muli fyonse ifi alishipikishe ukwabula no kwimya ifyongo.—Mateo 26:46-49, 56, 59-68.
8 Ku mpela ya bumi bwakwe Yesu alishipikishe nga nshi ilyo balemucusha. Impumo shalipitile ica kuti no “kulembeka shalilembeke no kumusukaula inkanda ica kuti no mulopa uwingi walefuma.” Balimupoopele pa cimuti, bamwipeye mu musango uulenga umuntu “akokola ukufwa, uku ninshi alekalipwa icine cine.” Tontonkanyeni pa bukali ubo aumfwile ilyo balepoopela imisomali iikalamba mu minwe yakwe na ku makasa pa kumupampamina pa cimuti. (Yohane 19:1, 16-18) Elenganyeni ifyo aumfwile ubukali ilyo baimishe icimuti bamupopeelepo uku ninshi inuma yakwe iyakwete ifilonda ilekwesa ku cimuti. Kabili alishipikishe ubu bucushi bwaafya nga nshi uku ninshi nasakamana icibi nga filya tulondolwele pa ntendekelo ya cino cipandwa.
9. Bushe ukusenda “icimuti ca kucushiwilwapo” no kukonka Yesu calola mwi?
9 Bushe fwe bakonka Kristu, macushi nshi twingashipikisha? Yesu atile: “Umuntu nga alefwaya ukunkonka . . . asende icimuti cakwe ica kucushiwilwapo, alenkonka.” (Mateo 16:24) Amashiwi ya kuti “icimuti ca kucushiwilwapo” ya mampalanya fye, kabili yemininako ubucushi, umuseebanya, nelyo fye imfwa. Ukukonka Kristu cintu cayafya. Ifyo fwe Bena Kristu twikala fyalitulekanya kuli bambi. Cino calo calitupata pantu tatuli ba pano calo. (Yohane 15:18-20; 1 Petro 4:4) Lelo, tulafwaya ukusenda icimuti cesu ica kucushiwilwapo, kanshi twaliyipekanya ukucula, nangu fye ukufwilapo, ukucila ukuleka ukulakonka Shikulwifwe.—2 Timote 3:12.
10-12. (a) Mulandu nshi ifilubo fya bantu bambi fyabelele bwesho ku kushipikisha kwa kwa Yesu? (b) Finshi fimo ifyalecitika ifyo Yesu ashipikishe?
10 Ilyo Yesu alebomba umulimo pano calo, aleeshiwa pa mulandu wa filubo fya bantu bambi. Ibukisheni ukuti e wali ‘cibinda wa mulimo,’ uo Yehova abomfeshe pa kubumba isonde na fyonse ifya mweo pano nse. (Amapinda 8:22-31, NW) E ico Yesu alishibe ifyo Yehova alefwaya ukuti abantunse balecita, alefwaya ukuti balemupashanya no kulaikala umutende. (Ukutendeka 1:26-28) Ilyo Yesu ali pano calo alimwene ububi ubwafuma mu lubembu na mu kukanapwililika pantu ali muntu kabili aleumfwa filya fine fye abantu bomfwa. Afwile aleumfwa sana ububi nga amona ukukanapwililika kwa bantu nga alinganya ku fyo Adamu na Efa bali abapwililika ilyo babumbilwe fye. E mulandu wine kanshi Yesu alingile ukushipikishisha. Bushe aali no kufupuka no kulamona kwati abantu ababembu teti baaluke? Natumone.
11 Ukutalama kwa baYuda kwalengele umutima wa kwa Yesu ukukalipa ica kuti no kulila alilile ifilamba na bantu ninshi balemonako. Bushe ukubipa imitima ukwa aba bantu kwalimunashishe nelyo bushe kwalimulengele ukuleka ukulashimikila? Iyo, lelo “alesambilisha mwi tempele cila bushiku.” (Luka 19:41-44, 47) ‘Alikalifiwe nga nshi’ pa mulandu wa kuti abaFarise bali abakosa imitima, balemuceta pa kuti bamone nga alaundapa umwaume umo pe Sabata. Bushe alitiinine balya bantu ba bumbimunda? Nakalya! Alishipile, aundapa no mwaume uwalwele, kabili amundapile mu kati ke sunagoge mwine!—Marko 3:1-5.
12 Yesu alishipikishe ubwafya na bumbi ubwakulile nga nshi, no bu bwafya, filubo fya basambi bakwe abo aleba na bo sana. Nga filya twasambilile mu Cipandwa 3, ico aba bantu balefwaisha sana kulumbuka. (Mateo 20:20-24; Luka 9:46) Yesu alibafundile imiku ne miku pa busuma bwa kuiceefya. (Mateo 18:1-6; 20:25-28) Lelo tabaleumfwa bwangu. Batini na pa bushiku bwa mfwa yakwe, “kwaimine . . . fikansa” ifya kuti nani pali bena aali umukalamba! (Luka 22:24) Bushe Yesu alibaasulile, no kubamona kwati te kuti baaluke? Iyo. Atwalilile fye ukubatekenishisha, no kulasuubila ukuti bushiku bumo bakaaluka, e lyo kabili abikile amano pa busuma bwabo fye. Alishibe ukutila aba bantu balitemwa Yehova kabili balefwaisha ukucita ukufwaya kwa kwa Lesa.—Luka 22:25-27.
13. Mesho nshi ayengatucitikila ayengaba nga ayo Yesu ashipikishe?
13 Na ifwe kuti twacula nga fintu Yesu aculile. Limbi kuti twasanga abantu bashifwaya ukuumfwa imbila nsuma ya Bufumu nelyo abalesha abaleshimikila abantu. Bushe tukatompoka pa mulandu wa fyo abo bantu baaba, nelyo bushe tukatwalilila abacincila ukulabila imbila nsuma? (Tito 2:14) Kuti twacula na pa mulandu wa filubo fya Bena Kristu banensu. Limo umuntu kuti alanda nelyo ukucita fimo ifingatukalifya. (Amapinda 12:18) Bushe ifilubo fya basumina banensu fikalenga tubasuule, nelyo bushe tukalalabako fye ku filubo fyabo no kubika amano ku fisuma ifyo bacita?—Abena Kolose 3:13.
Icalengele Ukuti Yesu Ashipikishe
14. Fintu nshi fibili ifyaafwile Yesu ukushangila?
14 Cinshi cayafwile Yesu ukushangila no kutwalilila ukuba uwa mpomfu ilyo abantu bamusaalwile, ilyo abanankwe bacitile ifishaweme, e lyo na lintu aculile nga nshi? Ifintu fibili e fyaafwile Yesu. Ica ntanshi, acetekele “Lesa uupeela ukushipikisha.” (Abena Roma 15:5) Ica bubili, Yesu abikile amano ku fyali ku ntanshi, ifyali no kufumamo nga ashipikisha. Natulande pali ifi fintu fibili cimo cimo.
15, 16. (a) Cinshi cilangilila ukuti Yesu taicetekele umwine pa kuti ashipikishe? (b) Cicetekelo nshi ico Yesu akwete muli Wishi, kabili mulandu nshi?
15 Nangu ca kuti Yesu aali Mwana wapwililika uwa kwa Lesa, taicetekele umwine ukuti kuti ashipikisha ukwabula ubwafwilisho. Lelo acetekele Wishi wa ku muulu kabili alelomba ubwafwilisho kuli Lesa. Umutumwa Paulo alembele ukuti: “Kristu apaapeete no kulomba pamo no kukuuta kukalamba ne filamba kuli Wene uwali na maka ya kumupususha ku mfwa.” (AbaHebere 5:7) Moneni ukuti Yesu ‘alipaapeete’ no ‘kulomba.’ ‘Ukupaapaata,’ kulomba ubwafwilisho ukufuma pa nshi ya mutima no mukoosha. Apo ishiwi ilya kuti “apaapeete” e lyabomfiwa pano, cilangilila ukuti Yesu alilombele Yehova imiku iingi. Kanshi ilyo Yesu alepepa mwi bala lya Getsemane alipepele imiku iingi no mukoosha.—Mateo 26:36-44.
16 Yesu alicetekele ukuti Yehova aali no kwasuka ukupaapaata kwakwe, pantu alishibe ukuti Wishi ‘alomfwa ipepo.’ (Amalumbo 65:2) Ilyo talaisa pano calo, uyu Mwana wa kubalilapo alimwene ifyo Wishi asuka amapepo ya bamupepa ne mitima ya cishinka. Ica kumwenako fye, Umwana alemonako ilyo Yehova ku muulu aletuma malaika ku kwasuka ipepo lyafumine pa nshi ya mutima wa kwa kasesema Daniele, ilyo ayaswike ninshi Daniele talapwisha no kupepa. (Daniele 9:20, 21) Nomba cinshi cingalenga Wishi ukufilwa ukwasuka ilyo Umwana wakwe uwafyalwa eka alemupaapaata no mutima wakwe onse “no kukuuta kukalamba ne filamba”? Yehova alyaswike ukulomba kwa Mwana wakwe kabili atumine malaika ku kumukosha pa kuti acimfye ubwafya bwamucitikile.—Luka 22:43.
17. Nga tulefwaya ukushipikisha, mulandu nshi tulingile ukucetekela Lesa, e lyo kabili finshi fingatwafwa ukumucetekela?
17 Na ifwe nga tulefwaya ukushipikisha, tufwile ukucetekela Lesa ‘uukosha.’ (Abena Filipi 4:13) Nga ca kuti Umwana wapwililika uwa kwa Lesa alebika sana amano ku kupaapaata Yehova, pali bufi ifwe! Na ifwe kuti cawama twalapaapaata Yehova libili libili nga filya fine Yesu acitile. (Mateo 7:7) Nangu ca kuti tatwenekela Lesa ukututumina malaika, twalishiba ukuti: Lesa wesu uwatutemwa akaasuka amapepo ya Bena Kristu ba cishinka “[abatwalilila] mu fya kupaapaata na mu mapepo ubushiku na kasuba.” (1 Timote 5:5) Nangu amafya yakule shani, nampo nga kulwala, imfwa ya bantu besu, nelyo balwani batupakasa, nga twalomba amano, ukushipa, na maka ya kushipikisha, Yehova akaasuka ayo mapepo.—2 Abena Korinti 4:7-11; Yakobo 1:5.
18. Cinshi calengele ukuti Yesu alelolesha ku fyali ku ntanshi ukucila ukulatontonkanya pa bucushi akwete?
18 Ica bubili icalengele Yesu ukushipikisha ca kuti alesubila ifintu ifisuma ifyo aali no kukwata ku ntanshi pa numa ya kucula. Baibolo yalanda pali Yesu ukuti: “Pa mulandu wa kusekelela ukwabikilwe pa ntanshi yakwe ashipikishe ku cimuti ca kucushiwilwapo.” (AbaHebere 12:2) Ico Yesu acitile citulangilila ifyo isubilo, ukusekelela, no kushipikisha fyaampana. Kuti twasupula ukulanda ifi fintu muli uyu musango: Nga muli ne subilo kuti mulesekelela, kabili nga mulesekelela kuti mwashipikisha. (Abena Roma 15:13; Abena Kolose 1:11) Kwali ifisuma icine cine ifyo Yesu alesubila ukuti fikacitika ku ntanshi. Alishibe ukuti nga atwalilila uwa cishinka aali no kulangilila ukuti Wishi e walinga ukuteka kabili, bucishinka bwine ubu, bwali no kulenga ukuti alubule abantunse ku lubembu ne mfwa. Kabili Yesu alikwete ne subilo lya kwisaba Imfumu kabili Shimapepo Mukalamba, kabili aali no kuleta amapaalo ayengi ku bantu ba cumfwila. (Mateo 20:28; AbaHebere 7:23-26) Ukutontonkanya pa mapaalo yali ku ntanshi e kwalengele Yesu ukusekelela nga nshi, kabili mu kusekelela mwafumine ukushipikisha.
19. Bushe isubilo, ukusekelela, no kushipikisha kuti fyamwafwa shani nga mwakwata ubwafya?
19 Na ifwe tufwile ukuba ne subilo ilingalenga twasekelela, lyena mu kusekelela mwafuma kushipikisha nga filya cali na kuli Yesu. Umutumwa Paulo atile: “Sekeleleni mwi subilo.” Akonkeshepo na mashiwi ya kuti: “Mu bucushi mube abashipikisha.” (Abena Roma 12:12) Bushe mulecula pali ino nshita? Kanshi mufwile ukusubila ukuti kuli ifisuma ifikacitika ku ntanshi. Mwilaba ukuti nga mwashipikisha mukacindika ishina lya kwa Yehova. Twalilileni ukulatontonkanya pa Bufumu lyonse fye. Muletontonkanya pa calo cipya ica kwa Lesa ico atulaya, kabili muleelenganya ukuti muleipakisha amapaalo ya mu Paradaise. Nga namukwata isubilo lya kuti fisuma ifyo Yehova alaya fikacitika, isubilo lya kuti Ubufumu bwakwe bukasansabikwa, ububifi bukafumapo pa calo, ukulwala ne mfwa fikapwa, ninshi mukalasekelela, e lyo nga mulesekelela, mwakulashipikisha ubucushi nangu bukule shani. Nga ca kuti mwalinganya ukucula fye konse ukwaba muli cino calo ku fisuma ifikaba mu Bufumu, kuti mwamona ukuti “ubucushi, bwa kashita akanono” icine cine.—2 Abena Korinti 4:17.
“Mukonke Bwino Bwino mu Ntampulo Shakwe”
20, 21. Bushe cinshi Yehova atwenekela ukucita pa lwa kushipikisha, kabili cinshi tufwile ukukosapo ukulacita?
20 Yesu alishibe ukuti umuntu nga aba umusambi wakwe ali no kukwata amafya ayo alingile ukushipikisha. (Yohane 15:20) Aliyipekenye ukutulangilila ifya kushipikisha, pantu alishibe ukuti ukushipikisha kwakwe kwali no kukoselesha bambi. (Yohane 16:33) Ca cine ukuti Yesu ali muntu wapwililika uwashipikishe muli fyonse, lelo ifwe tatwapwililika. Bushe Yehova afwaya twaba shani? Petro alondolwele ukuti: “Kristu aculiile imwe, pa kumushila ica kumwenako ukuti mukonke bwino bwino mu ntampulo shakwe.” (1 Petro 2:21) Ifyo Yesu acitile ilyo alecula, e “ca kumwenako” atushilile, ico tufwile ukupashanya.a Ukushipikisha kwakwe kuti twakulinganya ku “ntampulo” nelyo amakasa. Te kuti tukonke mu ntampulo shakwe filya fine fye shili, lelo ukukonka kwena kuti twakonkamo fye “bwino bwino.”
21 E ico natukosepo fye ukulapashanya Yesu. Tatufwile ukulaba ukuti nga tulepashanya Yesu bwino bwino, ninshi tukakwata sana amaka ya kushipikisha “ukufika na ku mpela” iya cino calo nelyo iya mweo wesu. Tatwaishiba icikabalilapo ukwisa, lelo kwena icishinka ca kuti: Yehova akatulambula pa kushipikisha kwesu umuyayaya umuyayaya.—Mateo 24:13.
[Futunoti]
a Ishiwi lya ciGriki ilyapilibulwa ukuti “ica kumwenako” nga kulikonka fye umo lyalola, lilanda pa “kukopolola ifyalembwa.” Pa balembeleko Amalembo ya Bwina Kristu aya ciGriki, umutumwa Petro e wabomfeshepo fye ishiwi ilyalondololwa ukuti “‘ifilembo’ ifiba mwi buuku lya mwaice ifyo afwile ukukopolola mulya mwine fye fibelele.”
Kuti Mwacita Shani pa Kuti Mukonke Yesu?
● Bushe tufwile ukumona shani amacushi yonse ayo tukwata pa mulandu wa kuba abasambi ba kwa Kristu?—Mateo 5:10-12.
● Bushe cinshi Yesu aebele abalemukonka ukuti e co bafwile ukwenekela, kabili bushe cinshi cikatwafwa ukulaumfwila ukufunda kwakwe?—Mateo 10:16-22.
● Nga tulepakaswa nelyo abalwani nga baletulwisha, kuti twalangilila shani ukuti tulekonka ica kumwenako ca kwa Yesu?—1 Petro 2:18-25.
● Bushe umuntu nga atwalilila ukushipikisha ilyo alecula ninshi alelangilila cinshi?—1 Petro 4:12-14.
[Icikope pe bula 70]
Bushe tukatompoka pa mulandu wa kuti abalwani balatulwisha, nelyo bushe tukalashipikisha fye?
[Icikope pe bula 73]
Yehova akaasuka amapepo yesu ayo tupepa no mweo onse ilyo tulemulomba ukuti atwafwe ukushipikisha