“Mwashitilwe Mu Mutengo”

‘Mwashitilwe mu mutengo. E ico, cindikeni Lesa.’—1 ABENA KORINTI 6:20.

1, 2. (a) Ukulingana ne Funde lya kwa Mose, bushe abasha abena Israele balesungwa shani? (b) Cinshi ico umusha uwatemenwe shikulu wakwe alesalapo ukucita?

ICITABO ca Holman Illustrated Bible Dictionary citila: “Kale sana ukuba umusha kwaliseekele kabili abantu balekumona fye bwino.” Ici citabo citwalilila ukuti: “Ulubanda lwa mu Egupti, Grisi, na mu Roma lwashintilile pa mulimo walebomba abasha. Mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo uwa Bena Kristu, umo pa bantu batatu mu Italy ali musha e lyo mu fyalo fimbi ni umo pa bantu basano e walebo musha.”

² Mu Israele wa ku kale na mo mwali ubusha, kabili Ifunde lya kwa Mose lyalecingilila abasha abaHebere. Ku ca kumwenako, Ifunde lyaleti umwina Israele tali na kubo musha pa myaka ukucila 6. Mu mwaka walenga 7, alesuminishiwa ‘ukufuma apa fye ku kubo muntungwa.’ Lelo ifipope fyalelanda pa fyo abasha balingile ukusungwa fyali bwino sana kabili mwali icikuuku ica kuti Ifunde lya kwa Mose lyatile: “Umusha wena nga atila, Nintemwa shikulu, no mukashi wandi na bana bandi; te kuti mfumeko mbe umuntungwa: e lyo shikulu wakwe akamupalamike kuli Lesa, akamupalamike na ku ciibi, atemwa ku cilu, e po shikulu wakwe akamutulile ukutwi ku ca kutulila; na o akamubombele umuyayaya.”—Ukufuma 21:2-6; Ubwina Lebi 25:42, 43; Amalango 15:12-18.

 3. (a) Musango nshi uwa basha Abena Kristu ba kubalilapo basalile ukuba? (b) Cinshi citucincisha ukubombela Lesa?

³ Ukuitemenwa ukuba umusha kwaleimininako umusango wa basha Abena Kristu baali no kuba. Ku ca kumwenako, bakalemba ba Baibolo Paulo, Yakobo, Petro, na Yuda baleishibisha ukuti basha ba kwa Lesa kabili aba kwa Kristu. (Tito 1:1; Yakobo 1:1; 2 Petro 1:1; Yuda 1) Paulo acinkwileko Abena Kristu ba ku Tesalonika ukuti “mwapilibukile kuli Lesa ukufuma ku tulubi twenu ku kuba abasha ba kwa Lesa wa mweo kabili uwa cine.” (1 Abena Tesalonika 1:9) Cinshi calengele balya Bena Kristu ukuitemenwa ukuba abasha ba kwa Lesa? Batini, cinshi calelenga abasha abena Israele ukusalapo ukutwalilila ukuba abasha? Kutemwa batemenwe shikulwibo! Kanshi ukutemwa Lesa e kulenga Abena Kristu ukuba abasha ba kwa Lesa. Ilyo twishiba no kutemwa Lesa wa cine kabili uwa mweo, tulacincishiwa ukumubombela “no mutima [wesu] onse no mweo [wesu] onse.” (Amalango 10:12, 13) Lelo, bushe finshi fyabimbwa mu kuba abasha ba kwa Lesa kabili aba kwa Kristu? Bushe kukuma shani imikalile yesu iya cila bushiku?

“Citeni Fyonse ku Kucindika Lesa”

 4. Bushe twisa mu kuba shani abasha ba kwa Lesa kabili aba kwa Kristu?

⁴ Umusha alondololwa ukuti “muntu uwaba icikwatwa ca mwi funde ica muntu umbi nelyo ica bantu bambi kabili alaba ne cumfwila icine cine.” Tuba ifikwatwa fya kwa Yehova mwi funde ilyo tuipeela no kubatishiwa. Umutumwa Paulo alondolola ukuti: “Tamuli ba mwe bene, pantu mwashitilwe mu mutengo.” (1 Abena Korinti 6:19, 20) Umutengo waba lilambo lya cilubula ilya kwa Yesu Kristu, pantu ukubomfya ili lambo Lesa alatupokelela nga basha bakwe, nampo nga tuli Bena Kristu basubwa nelyo tuli banabo ababa ne subilo lya kwikala pano isonde. (Abena Efese 1:7; 2:13; Ukusokolola 5:9) Kanshi ukutula pa bushiku twabatishiwe, “tuli ba kwa Yehova.” (Abena Roma 14:8) Apo twalishitwa no mulopa waumo mutengo uwa kwa Yesu Kristu, tuba na kabili abasha ba kwa Kristu, kanshi tufwile ukubaka amafunde yakwe.—1 Petro 1:18, 19.

 5. Fwe basha ba kwa Yehova, cinshi ico tufwile ukucita, kabili kuti twacita shani ifyo?

⁵ Abasha bafwile ukumfwila shikulwibo. Ubusha bwesu bwa kuitemenwa kabili kutemwa Shikulwifwe e kwalenga ukuti tube abasha bakwe. Pali 1 Yohane 5:3 patila: “Uku e kutemwa Lesa, ukuti tubake amafunde yakwe; kabili amafunde yakwe tayaba cisendo.” Kanshi, icumfwila no kunakila, e fishininkisha ukuti twalitemwa Lesa. Filamonwa na muli fyonse ifyo tucita. Paulo atile: “Nga mulelya nalimo mulenwa nalimo conse ico mulecita, citeni fyonse ku kucindika Lesa.” (1 Abena Korinti 10:31) Mu mikalile yesu yonse, na mu tuntu utwacepesha, tufwaya ukulanga ukuti ‘tubombela Yehova.’—Abena Roma 12:11.

 6. Bushe ukuba abasha ba kwa Lesa kukuma shani ifyo tupingulapo ukucita mu mikalile yesu? Peeleni ica kumwenako.

⁶ Ku ca kumwenako, ilyo tulefwaya ukupingula pali fimo, tufwile ukupoosako sana amano no kutontonkanya sana pa caba ukufwaya kwa kwa Shikulwifwe wa ku muulu Yehova. (Malaki 1:6) Imilandu imo iyayafya ukupingulapo kuti yaesha icumfwila cesu kuli Lesa. Lyena shi natukakutikishe ku kufunda ukucila ukukonka ifilefwaya umutima wesu ‘uwa kufutika’ kabili ‘uwalwalisha’! (Yeremia 17:9) Ilyo Melisa abatishiwe, tapakokwele umulumendo umo atendeke ukulanga icitemwishi kuli wena. Umulumendo alemoneka kwati aliba ne mibele iisuma, kabili kale kale alesambilila Baibolo ne Nte sha kwa Yehova. Na lyo line, eluda alilandile na Melisa no kumulanga ubusuma bwaba mu kumfwila ifunde lya kwa Yehova ilya kuupilwa fye “muli Shikulu epela.” (1 Abena Korinti 7:39; 2 Abena Korinti 6:14) Melisa atila: “Tacayangwike ukumfwila ukufunda. Lelo napingwilepo ukuti apo nali-ipeela ku kucita ukufwaya kwa kwa Lesa, nalaumfwila amafunde yakwe.” Ilyo aibukishe ifyacitike kuli ulya mulumendo atile: “Nalitemwa sana ukuti nalyumfwilile ukufunda. Tapakokwele ulya mwaume alilekele ukusambilila Baibolo. Nga ca kuti nalitwalilile ukwishishanya nankwe, nga naupwa ku ushasumina.”

7, 8. (a) Cinshi tushilingile ukupoosa amano ku kuteemuna abantu? (b) Langilileni ifyo twingapwisha umwenso wa kutiina abantu.

⁷ Fwe basha ba kwa Lesa tatufwile ukuba abasha ba bantu. (1 Abena Korinti 7:23) Kwena, ca cine ukuti bonse tulafwaya ukulumbuka, lelo lyonse tufwile ukulaibukisha ukuti Abena Kristu bakwata ifipimo ifyapusana ku fyo abantu ba muli cino calo bakwata. Paulo aipwishe ukuti: “Bushe ndefwaya ukuteemuna abantu?” Lyena asondwelele ukuti: “Nga ncili ndeteemuna abantu, te kuti mbe umusha wa kwa Kristu.” (Abena Galatia 1:10) Kanshi tatufwile ukunakila ku kusonga kwa banensu pantu kuti twaba abateemuna abantu. Lyena cinshi tulingile ukucita nga twatunkwa ukuti tunakileko?

⁸ Tontonkanyeni pa ca kumwenako ca kwa Elena, Umwina Kristu wacaice uwa ku Spain. Alikwete abanankwe abengi abalepeela umulopa wabo ku tubungwe. Balishibe ukuti apo Elena ni Nte ya kwa Yehova, teti apeele umulopa wakwe nelyo ukusumina ukumubikamo umulopa. Ilyo akashita kafikile aka kuti alondolwele abo alesambilila na bo ifyo asuminemo, ali-iteyenye ukubalondolwela. Atila: “Ukulanda fye icishinka nalyumfwile umwenso icine cine. Lelo nali-ipekenye bwino, kabili ifyafuminemo fyalinsungwishe. Abo nalesambilila na bo batendeke ukuba no mucinshi kuli ine, kabili bakafundisha banjebele ukuti balitemenwe nga nshi umulimo nalebomba. Ne cacililepo ca kuti naalikushiwe pantu nasoseleko ishina lya kwa Yehova no kulondolola bwino bwino ifyo nasuminamo.” (Ukutendeka 9:3, 4; Imilimo 15:28, 29) Ca cine, fwe basha ba kwa Lesa kabili aba kwa Kristu twalipusanako. Lelo, abengi bakaba aba mucinshi kuli ifwe nga ca kuti twaipekanya bwino bwino ukusoselako ifyo twasuminamo.—1 Petro 3:15.

 9. Cinshi tusambililako kuli malaika wamoneke ku mutumwa Yohane?

⁹ Na kabili, ukulaibukisha ukuti tuli basha ba kwa Lesa kuti kwatwafwa ukutwalilila ukuba abaicefya. Pa kashita kamo, umutumwa Yohane alitemenwe sana ilyo amwene icimonwa cayemba ica Yerusalemu wa ku muulu ica kuti awile pa makasa ya kwa malaika wa kwa Lesa ku kumupepa. Lyena malaika atile kuli wena: “Cenjela! Wicite fyo! Ine ndi musha mubiyo kabili uwa bamunonko bakasesema kabili uwa babaka ifyebo fya muli cino cimfungwa. Pepa Lesa.” (Ukusokolola 22:8, 9) Ala mwandini ici ca kumwenako cisuma ico malaika aimikila abasha ba kwa Lesa bonse! Abena Kristu bamo nalimo kuti baba ne milimo iyaibela mu cilonganino. Lelo, Yesu atile: “Onse uufwayo kuba umukalamba pali imwe, afwile ukuba kapyunga wenu, na onse uufwayo kuba uwa ntanshi pali imwe, afwile ukuba umusha wenu.” (Mateo 20:26, 27) Apo tuli bakonshi ba kwa Yesu, ifwe bonse tuli basha.

“Ifyo Twacita, E fyo Tufwile Ukucita”

10. Peeleni ifya kumwenako fya mu Malembo ifilelangilila ukuti te lyonse caleyangukila ababomfi ba kwa Lesa ukucita ukufwaya kwakwe.

¹⁰ Abantu abashapwililika, te lyonse cibangukila ukucita ukufwaya kwa kwa Lesa. Kasesema Mose alishimunwike ukumfwila Yehova ilyo bamwebele ukuyalubula abana ba kwa Israele mu busha mu Egupti. (Ukufuma 3:10, 11; 4:1, 10) Ilyo Yona bamupeele umulimo wa kubila ubukombe bwa bupingushi ku bantu ba mu Ninebe, “aimine ku kufyukila ku Tarshishi ukufuma ku cinso ca kwa Yehova.” (Yona 1:2, 3) Baruki, kalemba wa kwa kasesema Yeremia, na o aleilishanya ukuti alinakile. (Yeremia 45:2, 3) Bushe tukacita shani nga ca kuti ifyo tufwaya nelyo ifyo twatemwa fyapinkana no kucito kufwaya kwa kwa Lesa? Ubwasuko bwaba mu cilangililo Yesu alangilile.

11, 12. (a) Supawileni icilangililo ca kwa Yesu icaba pali Luka 17:7-10. (b) Lisambililo nshi tusambililako ku cilangililo ca kwa Yesu?

¹¹ Yesu alandile pa musha umo uwalesakamana umukuni wa kwa shikulu wakwe pa bushiku bonse mwi bala. Ilyo umusha abwelele ku ng’anda ninshi nanaka apo alibombeshe pa ma-awala 12, shikulu wakwe tamwitile ukuti ekaleko no kulya ica kulya. Lelo, atile: “Mpekanishisha umulaalilo, fwala ne nsalu no kumpyungila mpaka mpwishe ukulya no kunwa, e lyo na iwe walalya no kunwa.” Umusha alacita ifyo alekabila pa numa ya kupyungila shikulu wakwe. Pa mpela ya cilangililo Yesu atile: “Ni fyo fine na imwe, ilyo mwacita fyonse ifyo mwaebwa ukucita, mulesosa amuti, ‘Tuli finangwa fya basha. Ifyo twacita, e fyo tufwile ukucita.”—Luka 17:7-10.

¹² Yesu tasosele ici cilangililo ku kulangilila ukuti Yehova tacindamika ifyo tucita mu mulimo wakwe. Baibolo ilondolola bwino bwino ukuti: “Lesa tali uushalungama uwa kuti alabe umulimo wenu no kutemwa uko mwalangile kwi shina lyakwe.” (AbaHebere 6:10) Lelo, ico tusambililako ku mulumbe wa kwa Yesu ca kuti umusha te kuti aisekeshe umwine nelyo ukupoosa amano ku fyo alefwaya umwine. Ilyo twaipeele kuli Lesa no kusalapo ukuba abasha bakwe, twasumine ukuti twakulacita ukufwaya kwakwe intanshi. Tufwile ukutangisha ukufwaya kwa kwa Lesa ukucila ukufwaya kwesu.

13, 14. (a) Bushe ni lilali ilyo twingabombesha pa kuti tucincintile ifyo tulefwaya fwe bene? (b) Mulandu nshi tulingile ukuleka ukufwaya kwa kwa Lesa kucitwe intanshi?

¹³ Tukabila ukubombesha pa kulabelenga lyonse Icebo ca kwa Lesa ne mpapulo sha ‘musha wa cishinka kabili uwashilimuka.’ (Mateo 24:45) Ici e cingacitika sana sana nga ca kuti ukubelenga kulatwafya nelyo nga ca kuti ulupapulo lulelanda pa “fyashika fya kwa Lesa.” (1 Abena Korinti 2:10) Kanshi tufwile ukulashako inshita ye sambililo lya pa lwesu. Tufwile ukuisalapula no kwikala pa nshi no kubelenga ifyebo mu mutima nteka. Nga tatuisalapwile mu musango yu, tatwakabe na maka ya kulabelenga ‘ifilyo fyakosa ifya bakosoka.’—AbaHebere 5:14.

¹⁴ Lelo ni shani pa lwa nshita twisa natunaka pa numa ya kubombesha akasuba konse? Tufwile ukupilikita pa kuti tusangwe ku kulongana kwa Bwina Kristu. Nelyo limo teti tufwaye ukushimikila ku bantu bambi. Paulo alishibe ukutila kuti kwaba inshita ilyo twingashimikila abantu imbila nsuma “ukwabulo kuitemenwa.” (1 Abena Korinti 9:17) Na lyo line, tulacita ifi fintu pantu Yehova—Shikulwifwe wa ku muulu, uo twatemwa—atweba ukuti tulecita ifi fine. Mwandini tulekushiwa no kupuputulwa lyonse nga twabombesha ukuti tubelenge Icebo ca kwa Lesa, tusangwe ku kulongana, no kuti tushimikile abantu imbila nsuma!—Amalumbo 1:1, 2; 122:1; 145:10-13.

Mwilalolesha “ku fya ku Numa”

15. Bushe Yesu aimike shani ica kumwenako mu kunakila Lesa?

¹⁵ Yesu Kristu anakiile Wishi wa ku muulu mu nshila yaibela. Aebele abasambi bakwe ukuti: “Nafuma ku muulu te ku kucita ukufwaya kwandi, kano ukufwaya kwa wantumine.” (Yohane 6:38) Ilyo Yesu ali mwi bala lya Getsemane ninshi nasakamikwa sana, apepele ati: “Tata, nga cingacitwa, lekeni ulu lukombo lupite pali ine. Lelo te fyo ine ndefwaya, kano ifyo imwe mulefwaya.”—Mateo 26:39.

16, 17. (a) Bushe tufwile ukumona shani ifintu ifyo twasha ku numa? (b) Langilileni ifyo Paulo acecetele bwino bwino amabuyo ya ku calo ayo ashile no kuyamona ukuti ‘fisooso ifingi.’

¹⁶ Yesu Kristu afwaya ukuti ifwe tukatwalilile ukuba abasha ba kwa Lesa aba cishinka. Atile: “Takuli uwikata kuli plao no kulolesha ku fya ku numa uwawaminwa ubufumu bwa kwa Lesa.” (Luka 9:62) Tacalinga ukulatontonkanya sana pa fyo twasha ku numa ilyo tulepyungila Lesa. Lelo, tufwile ukulatentemba ifyo twanonka ukutula apo twabela abasha ba kwa Lesa. Paulo alembele Abena Kristu ba mu Filipi ukuti: “Imona fyonse ukuti kulufya pa mulandu wa cuma capulamo ica kwishiba Kristu Yesu Shikulu. Ni pa mulandu wakwe nalufisha fyonse kabili imona fyene ukuti fisooso ifingi, ukuti inonke Kristu.”—Abena Filipi 3:8.

¹⁷ Tontonkanyeni pa fintu fyonse ifyo Paulo amwene ukuti fisooso no kufisha pa kuti fye abe umusha wa kwa Lesa no kunonka amapaalo ya ku mupashi. Tashile fye ifintu fya ku calo ifyo aleipakisha, alufishe ne shuko lya kwisaba intungulunshi ya mipepele ya baYuda. Nga ca kuti Paulo alitwalilile ukuba mu buYuda, nga alisumbwilwe no kuba pa cifulo nga cilya calipo Simeone, umwana wa kwa Gamaliele kafundisha wa kwa Paulo. (Imilimo 22:3; Abena Galatia 1:14) Simeone aishileba intungulushi ya baFarise kabili ali pa ntanshi—nangu ca kuti aletwishika—ilyo abaYuda bapondokele abena Roma mu 66 C.E. ukufika mu 70 C.E. Aipaiwe muli kulya kukansana nalimo ku baYuda bapondokele abena Roma nelyo ku mulalo wa bena Roma.

18. Peeleni ica kumwenako cilelangilila amapaalo yaba mu kukonkelela ifya ku mupashi.

¹⁸ Inte sha kwa Yehova abengi balipashanya ica kumwenako ca kwa Paulo. Jean atile: “Imyaka fye iinono ukutula apo napwilile isukulu, natendeke ukubomba incito iisuma nga nshi kuli loya wa mu London. Nalitemenwe incito nalebomba kabili nalefola indalama ishingi, lelo mu mutima nalishibe ukutila kuti nacilapo ukubombesha mu mulimo wa kwa Yehova. Mu kulekelesha, nalembele kalata wa kulekelapo incito no kutendeka bupainiya. Ndatasha sana ukuti napingwilepo ukucita ico mupepi ne myaka 20 iyapita! Umulimo wandi uwa nshita yonse walinonsha sana ukucila ifyo incito ili yonse inganonsha. Takwaba icinsansamusha ukucila ukumona uko Icebo ca kwa Yehova cileyalula imikalile ya bantu. Cilawama nga nshi ukwafwa umuntu ukwalula imikalile yakwe. Ifyo tupeela Yehova finono nga nshi ukucila ifyo tupokelela kuli wena.”

19. Cinshi tufwile ukupampaminapo ukucita, kabili mulandu nshi?

¹⁹ Mu kuya kwa nshita ifintu kuti fyayaluka. Lelo, ukuipeela kwesu kuli Yehova kwaba fye cimo cine. Tucili abasha ba kwa Yehova, kabili alitusuminisha ukupingulapo ifyo twingabomfya bwino inshita yesu, amaka, ifya bupe, ne fipe fyesu fimbi. Kanshi ifyo tusalapo ukucita kuti fyalanga ukuti twalitemwa Lesa. Na kabili, kuti fyalangilila ne fyo tufwaisha ukuipusula. (Mateo 6:33) Te mulandu ne fyo ifintu fingaba, shi natupampamine pa kubombesha mu mulimo wa kwa Yehova! Paulo alembele ukuti: “Ukuiteyanya nga kwabako intanshi, kuli ukwapokelelwa maka maka umo umuntu akwatila, te umo ashakwatila.”—2 Abena Korinti 8:12.

“Muleba ne Fisabo Fyenu”

20, 21. (a) Fisabo nshi ifyo abasha ba kwa Lesa batwala? (b) Bushe Yehova apaala shani abamubombela apapela amaka yabo?

²⁰ Tatutitikishiwa nga twaba abasha ba kwa Lesa. Lelo, tulalubulwa ku busha ubwingatonaula no kutupusula insansa. Paulo alembele ukuti: “Apo mwalilubwilwe ku lubembu no kuba abasha ba kwa Lesa, muleba ne fisabo fyenu muli bumushilo, ne mpela bumi bwa muyayaya.” (Abena Roma 6:22) Mu kubombela Lesa mwaliba ifisabo fya bumushilo mu kuti tulaba aba mushilo, e kutila ukuba aba busaka lwa ku mubili nelyo ukuba ne mibele isuma. Na kabili, kukatungulula ku bumi bwa muyayaya ku nshita ya ku ntanshi.

²¹ Yehova ni kapekape ku basha bakwe. Nga twabombesha mu mulimo wakwe, alatwiswila “ifipunda fya mu muulu” no kutupongolwele “paalo, kukasuke kukabule incende ya kubapo.” (Malaki 3:10) Mwandini tukalacankwa nga twatwalilila ukuba abasha ba kwa Lesa ku ciyayaya!

Bushe Muleibukisha?

• Cinshi tubela abasha ba kwa Lesa?

• Bushe tulanga shani ukuti tulanakila ku kufwaya kwa kwa Lesa?

• Mulandu nshi tulingile ukuiteyanishisha ku kutangisha ukufwaya kwa kwa Yehova ukucila ifyo tufwaya fwe bene?

• Mulandu nshi tushilingile ukulolesha ku “fya ku numa”?

[Icikope pe bula 16, 17]

Ukuitemenwa ukuba umusha kwaleimininako umusango wa basha Abena Kristu baali no kuba

[Icikope pe bula 17]

Tuba abasha ba kwa Lesa ilyo twabatishiwa

[Ifikope pe bula 17]

Abena Kristu intanshi bacita ukufwaya kwa kwa Lesa

[Icikope pe bula 18]

Mose alishimunwike ukupokelela umulimo apeelwe