Mwiba Bakoomfwa wa Cilafi

“Mube bakacita wa cebo, te ba kuumfwa fye iyo, e kuikopeka fye.”—YAKOBO 1:22.

 1. Fipesha mano nshi abena Israele ba ku kale bakwete ishuko lya kumona?

ISHIWI lya kuti “tafingalabwa” kuti lyaba ilisuma pa kulondolola ifipesha mano ifyo Yehova acitile muli Egupti wa pa kale. Cimo cimo pali ifi Finkunka Ikumi cali ca kusungusha icine cine. Pa numa ya ifi finkunka abena Israele balubwilwe mu kupapusha ilyo amenshi ya Bemba Wakashika yapaatukene. (Amalango 34:10-12) Nga ca kuti mwalimweneko ifyo fintu, tulesubila nga tamwalabile Uwaficitile. Lelo, kemba wa malumbo aimbile ukuti: “[Abena Israele] balaba Lesa umupusushi wabo, uwacitile ifikulu mu Egupti, ifipesha amano mu calo ca kwa Hamu, ifya kutiinya pali Bemba Wakashika.”—Amalumbo 106:21, 22.

 2. Cinshi cilanga ukuti abena Israele tabatwalilile ukutasha pa milimo ya maka iya kwa Lesa?

² Ilyo bayabwike Bemba Wakashika, abena Israele “batiinine Yehova, kabili batetekele Yehova.” (Ukufuma 14:31) Abaume ba kwa Israele baimbile pamo na Mose ulwimbo lwa kucimfya kuli Yehova, na Miriamu na banakashi bambi balyankwileko ukupitila mu kulisha utuoma no kucinda. (Ukufuma 15:1, 20) Cine cine, abantu ba kwa Lesa batemenwe imilimo ya maka iya kwa Yehova. Lelo tabatwalilile ukutasha Uwacitile iyi milimo. Mu kwangufyanya fye abengi bali kwati balwele ubulwele bwa cilafi. Batendeke ukung’winta no kuilishanya kuli Yehova. Bamo batendeke ukupepo tulubi no kucita bucisenene.—Impendwa 14:27; 25:1-9.

Cinshi Cingatulenga Ukulaba?

 3. Pa mulandu wa kukanapwililika, finshi twingalaba?

³ Cilapapusha ukuti abena Israele bafililwe ukutasha. Nalyo line, ica musango yu kuti catucitikila. Ca cine ukuti tatwamonapo ifipesha mano fya kwa Lesa nga filya. Lelo, muli bucibusa bwesu na Lesa, ukwabulo kutwishika kwalibako inshita shimo isho tushakalabe. Ifwe bamo tulebukisha ifyo cali ilyo twapokelele icine ca mu Baibolo. Fimo ifyatuletele insansa kuti fyasanshamo ipepo lyesu ilya kuipeela kuli Yehova no lubatisho lwa mu menshi pa kuba Abena Kristu ba cine. Fwe bengi twalyafwiwa kuli Yehova pa nshita shalekanalekana mu bumi bwesu. (Amalumbo 118:15) Pali fyonse, ukupitila mu mfwa ya bulilambo iya Mwana wa kwa Lesa, Yesu Kristu, twalipokelela isubilo lye pusukilo. (Yohane 3:16) Lelo pa mulandu wa kukanapwililika, ilyo twaba no lunkumbwa na masakamika ya mu bumi, tulalaba bwangu ifisuma ifyo Yehova atucitila.

4, 5. (a) Yakobo asoka shani pa bubi bwa kuba bakoomfwa wa cilafi? (b) Kuti twabomfya shani icilangililo ca kwa Yakobo ica muntu alelolesha mu cilola?

⁴ Muli kalata alembeele Abena Kristu banankwe, Yakobo munyina Yesu asokele pa lwa bubi bwa kuba bakoomfwa wa cilafi. Alembele ukuti: “Mube bakacita wa cebo, te ba kuumfwa fye iyo, e kuikopeka fye. Pa kuti umuntu nga aba koomfwa wa cebo, kabili te kacita wa ciko, wene apalo muntu uulolekeshe cinso cakwe ca cifyalilwa mu cilola; pantu acilolekesha, afumapo, ilyo line alabo musango aba.” (Yakobo 1:22-24) Bushe Yakobo aloseshe mwi pa kusosa ayo mashiwi?

⁵ Lintu twabuuka ulucelo, ilingi tulolesha mu cilola ku kumona apo tulekabila ukuwamya pa kuti tumoneke bwino. Ilyo tulebomba imilimo imbi kabili tuletontonkanya na pa fintu fimbi, tulaleka ukutontonkanya pa fyo twacimona mu cilola. Ici kuti cacitika na lwa ku mupashi. Ilyo tulelolesha mu Cebo ca kwa Lesa, kuti twalinganya ifyo twaba ne fyo Yehova afwaya tube. E co, tulamona ubunake bwesu. Uku kwishiba kulingile ukutulenga ukwalula ubuntu bwesu. Lelo ilyo tulebomba imilimo ya cila bushiku no kushomboka na mafya, kuti twaleka bwangu ukutontonkanya pa fya ku mupashi. (Mateo 5:3; Luka 21:34) Ciba kwati twalaba imilimo ya kutemwa iyo Lesa atucitila. Nga ca kuti ica musango yu cacitika kuti twatunkwa bwangu ukucita ulubembu.

 6. Lilembo nshi twalabebeta ilingatwafwa ukukanalaba icebo ca kwa Yehova?

⁶ Muli kalata wakwe uwa kubalilapo, uwapuutwamo uyo alembeele abena Korinti, umutumwa Paulo alanda pa bena Israele ba cilafi mu matololo. Nga fintu fye Abena Kristu ba mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo banonkelemo mu fyebo fya kwa Paulo, ukupituluka mu fyo alembele kuti kwatwafwa ukukanalaba icebo ca kwa Yehova. E co natumone 1 Abena Korinti 10:1-12.

Kaaneni Ifya Lunkumbwa fya Pano Isonde

 7. Bushinino nshi ubo abena Israele bapokelele pa lwa fyo Yehova abatemenwe?

⁷ Ifyo Paulo asosa pa lwa bena Israele fyaba fya kusoka ku Bena Kristu. Paulo alembo kuti: “Nshilefwaya imwe ukukanaishiba, mwe ba bwananyina, ukuti bashifwe bonse baali mwi samba lye kumbi, kabili bonse bapitile muli bemba; kabili bonse babatishiwilwe kuli Mose mwi kumbi na muli bemba.” (1 Abena Korinti 10:1-4) Abena Israele ba mu nshiku sha kwa Mose balimwene ifintu ifikalamba ifyalelangilila amaka ya kwa Lesa, ukusanshako ne kumbi lya cipesha mano ilya kwa Lesa ilyalebatungulula akasuba kabili ilyabaafwile ukwabuka Bemba Wakashika. (Ukufuma 13:21; 14:21, 22) Cine cine, balya bena Israele bali no bushinino bwa kuti Yehova alibatemwa.

 8. Finshi fyacitike ilyo abena Israele baali ne cilafi ca ku mupashi?

⁸ Paulo akonkanyapo ukuti: “Lelo icinabwingi ca muli abo Lesa tabekelwemo; pantu batanganikwe mu matololo.” (1 Abena Korinti 10:5) Ca bulanda! Abena Israele abengi abafumine mu Egupti bailengele ukukanafikapo ukwingila mu Calo Calaiwe. Apo Lesa alibakeene pa kubulwa icitetekelo, bafwilile mu matololo. (AbaHebere 3:16-19) Finshi twingasambililako kuli ci? Paulo asosa ukuti: “Awe ifi fintu fya kutusoka, ukuti twiba abakumbwe fibi, filya balya bakumbilwe.”—1 Abena Korinti 10:6.

 9. Bushe Yehova apayanishishe shani abantu bakwe, kabili abena Israele bayankwileko shani?

⁹ Abena Israele balikwete ifingi ifyali no kubalenga ukutonta pa fya ku mupashi ilyo baali mu matololo. Bapingene icipingo na Yehova no kuba uluko lwaipeela kuli wene. Na kabili, bapeelwe bushimapepo, ihema nge cifulo cikalamba ica kupepelapo, kabinge e baleteyanya no kutuula amalambo kuli Yehova. Lelo, tabasekelele pali ubu bupe bwa ku mupashi, kabili tabaikushiwe ku fyo Lesa alebapayanishisha lwa ku mubili.—Impendwa 11:4-6.

10. Mulandu nshi lyonse tulingile ukutontonkanishisha pali Lesa?

¹⁰ Ukupusanako na bena Israele baali mu matololo, abantu ba kwa Yehova lelo balisenaminwa na Lesa. Lelo, ngo muntu umo umo, calicindama ukuti twalatontonkanya pali Lesa. Ukucite co kukatwafwa ukukaanaba no lunkumbwa lwa bukaitemwe ubo bwingalenga twaleka ukumona bwino lwa ku mupashi. Tulingile ukupampamina pa “[kukaana] ukubulapepa ne fya lunkumbwa fya pano isonde, kabili tube no mweo wa kutekanya, kabili uwa bulungami, kabili umwabela bukapepa mu bwikashi buno bwa nomba.” (Tito 2:12) Fwe batendeke ku bwaice ukubishanya ne cilonganino ca Bwina Kristu tatulingile ukutontonkanya ukuti tulapuswa ifisuma. Nga ca kuti twatontonkanya pa fya musango yu, tufwile ukwibukisha Yehova na mapaalo yashaiwamina ayo atukwatila.—AbaHebere 12:2, 3.

Ukumfwila Yehova no Mweo Onse

11, 12. Bushe umuntu kuti aba shani kapepa wa tulubi ukwabula ukushinshimuna ifimpashanya?

¹¹ Paulo atusoka na kabili ilyo alemba ukuti: “Kabili mwiba abapepo tulubi, ifyali bamo aba muli abo; ifyo calembwa, aciti, Abantu baikele ku kulya no kunwa, e lyo baimine ku kwangala.” (1 Abena Korinti 10:7) Paulo alelanda pa nshita lintu abena Israele bapatikishe Aarone ukupanga umwana wa ng’ombe uwa golde. (Ukufuma 32:1-4) Nangu ca kuti te kuti tutendeke ukupepo tulubi, kuti twalapepo tulubi ukupitila mu kuleka ulunkumbwa ukutucilikila ukupepa Yehova no mweo onse.—Abena Kolose 3:5.

¹² Inshita imbi, Paulo alembele pa lwa bamo abaangilwe sana ifya ku mubili ukucila ifya ku mupashi. Ulwa “benda nga balwani ba capindama ca kwa Kristu,” alembele ukuti: “Uboni e mpela yabo, mu nda e mulungu wabo.” (Abena Filipi 3:18, 19) Ico balepepa te cimpashanya ca kubasa. Balepepa ulunkumbwa lwabo ulwa fikwatwa. Kwena, te fyonse ifyo tufwaya ifyabipa. Yehova atubumbile no kukabila kwa buntunse na maka ya kuipakisha ifintu fyalekanalekana ifituletela insansa. Lelo abacindamika umusamwe ukucila bucibusa bwabo na Lesa, cine cine, bapepo tulubi.—2 Timote 3:1-5.

13. Finshi twingasambilila ku lyashi lya mwana wa ng’ombe uwa golde?

¹³ Ilyo bafumine mu Egupti, abena Israele bapangile umwana wa ng’ombe uwa golde uwa kupepa. Ukulunda pa kusoka kwa kutaluka ku kupepo tulubi, muli ili lyashi mwaliba isambililo na limbi ilyacindama. Abena Israele bakeene ukumfwila ubutungulushi bwa kwa Yehova ubwaumfwika. (Ukufuma 20:4-6) Lelo, tabalefwaya ukukaana Yehova ukuti te Lesa wabo. Bacitile amalambo ku mwana wa ng’ombe uwaengwa no kutila “mutebeto we lambo kuli Yehova.” Baleibepa ukutontonkanya ukuti Lesa kuti asuulako fye kuli bucintomfwa bwabo. Uku kwali kusaalula Yehova, kabili alikalipe apakalamba.—Ukufuma 32:5, 7-10; Amalumbo 106:19, 20.

14, 15. (a) Mulandu nshi Abena Israele bashalingile ukuba bakoomfwa wa cilafi? (b) Nga ca kuti twapampamina pa kukanaba bakoomfwa wa cilafi, finshi tukacita ukukuma ku mafunde ya kwa Yehova?

¹⁴ Tacaseeka Inte ya kwa Yehova ukutendeka ukupepa ku mipepele ya bufi. Lelo, nangu bacili mu cilonganino, bamo kuti bakaana ubutungulushi bwa kwa Yehova mu nshila shimbi. Abena Israele tabakwete umulandu wa kubela bakoomfwa wa cilafi. Balyumfwile Amafunde Ikumi kabili e ko bali ilyo Mose abapeele ifunde lya kwa Lesa ilya kuti: “Mwilacita kuli ine imilungu ya silfere ne milungu ya golde, mwilaicitila.” (Ukufuma 20:18, 19, 22, 23) Lelo, abena Israele bapepele umwana wa ng’ombe uwa golde.

¹⁵ Na ifwe tapali icingatulenga ukuba bakoomfwa wa cilafi. Mu Malembo, twalikwata ubutungulushi ukufuma kuli Lesa pa lwa fintu ifingi. Ku ca kumwenako, Icebo ca kwa Yehova cilakaanya ukwashima ukwabula ukubwesha. (Amalumbo 37:21) Abana baebwa ukumfwila abafyashi babo, na bafyashi benekelwa ukukusha abana babo mu “kukonkomesha kwa kwa Shikulu.” (Abena Efese 6:1-4) Abena Kristu abashimbe bafundwa ukuupila “muli Shikulu epela,” na babomfi ba kwa Yehova abaupana bebwa ukuti: “Ukuupana kube kwa mucinshi kuli bonse, no busanshi bwa cupo bube ubushakowela; pantu aba bulalelale na bacende Lesa akabakanda.” (1 Abena Korinti 7:39; AbaHebere 13:4) Nga ca kuti twapampamina pa kukanaba bakoomfwa wa cilafi, tukapoosa amano kuli uku kufunda pamo na kumbi ukufuma kuli Lesa kabili tukakukonka.

16. Finshi fyafumine mu kupepa umwana wa ng’ombe uwa golde?

¹⁶ Yehova tasuminishe amaipepele ya bena Israele. Lelo, abantu 3,000 balyonawilwe, napamo pa mulandu wa kuti e bali basolwesolwe muli bucipondoka bwa kupepa umwana wa ng’ombe uwa golde. Incitatubi shimbi shaponenwe ne cinkunka ukufuma kuli Yehova. (Ukufuma 32:28, 35) Mwandi lisambililo kuli bonse ababelenga Icebo ca kwa Lesa lelo abaisalila ifyo balefwaya ukukonka!

‘Fulumukeni Ubulalelale’

17. Cinshi icacitike ico ilembo lya 1 Abena Korinti 10:8 lyalelandapo?

¹⁷ Inshila imo umo ulunkumbwa lwa mubili lwingatulenga ukuba ne cilafi lwa ku mupashi ni yi Paulo alandapo ukuti: “Kabili twicita bulalelale filya bamo ba muli abo bacitile, na mu kasuba kamo bawile amakana amakumi yabili na yatatu.” (1 Abena Korinti 10:8) Pano Paulo alanda pa fyacitike pa Nika ya Moabu pa mpela ya lwendo lwa bena Israele ulwa mu matololo ulwasendele imyaka 40. Tapakokwele apo abena Israele bapokelele ubwafwilisho bwa kwa Yehova mu kucimfya ifyalo fya ku kabanga ka Yordani, lelo abengi balilabile kabili balekele ukutasha. Pa mupaka wa Calo Calaiwe, babelelekwe ukucita bucisenene no kuisansha mu kupepa kushasanguluka ukwa kwa Baali-peore. Abantu nalimo 24,000 balyonawilwe, kabili 1,000 pali aba bali e basolwesolwe.—Impendwa 25:9.

18. Myendele nshi ingalenga umo ukucita bucisenene?

¹⁸ Abantu ba kwa Yehova ilelo balishibikwa sana pa fipimo fyabo ifyasumbuka ifya mibele isuma. Lelo nga batunkwa ukucita bucisenene, Abena Kristu bamo balaleka ukutontonkanya pali Lesa na pa fishinte fyakwe ifya mafunde. Baba bakoomfwa wa cilafi. Pa kubala, itunko te kuti lisanshemo ubulalelale. Kuti caba limbi kutemwa ukutamba ifikope fye shiku, ukutemwa ukulanda ifishalinga nelyo kusena, no kuikuminisha ku baba ne mibele yabipa. Ifi fyonse fyalilenga Abena Kristu ukubembuka.—1 Abena Korinti 15:33; Yakobo 4:4.

19. Kufunda nshi ukwa mu Malembo ukutwafwa ‘ukufulumuko bulalelale’?

¹⁹ Nga ca kuti twatunkwa ukucita bucisenene, tatufwile ukuleka ukutontonkanya pali Yehova. Lelo, tufwile ukukonka ifishimiko fya mu Cebo cakwe. (Amalumbo 119:1, 2) Pamo nga Bena Kristu, fwe bengi tulabombesha ku kuba aba musangwela, lelo ukucita icalungama mu menso ya kwa Lesa kukabila ukutwalilila ukubombesha. (1 Abena Korinti 9:27) Ku Bena Kristu mu Roma, Paulo alembele ukuti: “Icumfwila cenu caumfwika kuli bonse; e co nasaminwa pali imwe. Lelo ndefwaya imwe ukuba aba mano ku busuma, kabili imbula amano ku bubi.” (Abena Roma 16:19) Nomba line abalalelale ne ncitatubi bali no kupingulwa icabipisha kuli Yehova nga fintu fye abena Israele 24,000 baipaiwe pa membu shabo. (Abena Efese 5:3-6) Mu cifulo ca kuba bakoomfwa wa cilafi, lyene, natutwalilile ‘ukufulumuko bulalelale.’—1 Abena Korinti 6:18.

Tasheni Lyonse pa fyo Yehova Apayanya

20. Abena Israele baeseshe shani Yehova, kabili finshi fyacitike?

²⁰ Icinabwingi ca Bena Kristu tabawila muli bucisenene. Lelo, tulingile ukucenjela ukuti tatukonkele inshila ingatutwala ku kuilishanya ico cingalenga Lesa aleka ukutusenamina. Paulo atweba ukuti: “Kabili twiesha Shikulu, filya bamo [mu bena Israele] bamweseshe, no konaulwa ku nsoka. Kabili mwiilishanya, filya bamo ba muli bene bailishenye, no konaulwa baonawilwe ku monaushi.” (1 Abena Korinti 10:9, 10) Abena Israele bailishenye pali Mose na Aarone—na pali Lesa umwine—ukuilishanya pali mana balepeelwa mu cipesha mano. (Impendwa 16:41; 21:5) Bushe ukuilishanya kwabo takwakalifye sana Yehova ukucila ifyo ubulalelale bwabo bwamukalifye? Ilyashi lya mu Baibolo lilanga ukuti abaleilishanya abengi balipaiwe ku nsoka. (Impendwa 21:6) Pa nshita imo ilyo ifi fishilacitika, bacipondoka baleilishanya nalimo 14,700 balyonawilwe. (Impendwa 16:49) E co twilaesha ukutekanya kwa kwa Yehova ukupitila mu kusaalula ifyo apayanya.

21. (a) Kukonkomesha nshi Paulo apuutilwemo ukulemba? (b) Ukulingana na Yakobo 1:25, kuti twaba shani ne nsansa shine shine?

²¹ Ilyo alelembela Abena Kristu banankwe, Paulo asondwelela uku kusoka na mashiwi ya kubakonkomesha ukuti: “Lelo ifi fintu fyaleponena balya ku kufundilamo bambi; kabili fyalembelwe ukuti tusambilileko; fwe bo impela sha nshita shafikapo. E ico uuletila naiminina ndi, acenjele epali awa.” (1 Abena Korinti 10:11, 12) Nga bena Israele, twalipokelela amapaalo ayengi ukufuma kuli Yehova. Lelo, ukupusana na bene, shi twilalaba kabili twilafilwa ukutasha pa fintu ifisuma ifyo Lesa aletucitila. Lintu twabombomanikwa ku masakamika ya mu bumi, natuletontonkanya pa malayo yashaiwamina ayasangwa mu Cebo cakwe. Natuleibukisha bucibusa bwesu ubwawamisha ubo twakwata na Yehova no kutwalilila ukubomba umulimo wa kushimikila Ubufumu uo twaseekeshiwa. (Mateo 24:14; 28:19, 20) Ukwabula no kutwishika ukucita ica musango yu cikatuletela insansa shine shine, pantu Amalembo yalaya ukuti: “Uulolesha mu malango ayatuntulu aya buntungwa, no kwikalililamo, uushaba koomfwa wa cilafi lelo ni kacita wa mulimo, uyu akabo wapaalwa mu kucita kwakwe.”—Yakobo 1:25.

Kuti Mwayasuka Shani?

• Cinshi cingatulenga ukuba bakoomfwa wa cilafi?

• Mulandu nshi cacindamina ukumfwila Lesa no mweo onse?

• Kuti ‘twafulumuka shani ubulalelale’?

• Tufwile ukumona shani ifyo Yehova apayanya?

[Icikope pe bula 15]

Abena Israele balabile imilimo ya maka iyo Yehova abacitile

[Icikope pe bula 16]

Abantu ba kwa Yehova bapampamina pa kutwalilila ukukonka ifipimo fyasumbuka ifya mibele isuma