Ukwikashiwa ne Subilo, Ukucincishiwa No Kutemwa

“Kwashala ukutetekela, [isubilo, NW], ukutemwa, ifi fitatu; lelo icacilapo pali ifi fyonse kutemwa.”—1 ABENA KORINTI 13:13.

 1. Cinshi umutumwa Paulo atusoka?

UMUTUMWA Paulo atusoka ukuti, icitetekelo cesu kuti cabunda ukupala ubwato. Alanda pa lwa “kwikate citetekelo na kampingu musuma; bamo pa kutandula kampingu musuma babunshishe ubwato bwa citetekelo.” (1 Timote 1:19) Mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo C.E., amaato ya pali bemba yalepangilwa ne mbao. Ubukose bwa maato bwaleshintilila pa musango wa mbao no kulamuka kwa balepanga yalya maato.

 2. Mulandu nshi ubwato bwa citetekelo cesu bulingile ukupangilwa bwino, kabili ici cipinda cinshi kuli ifwe?

² Ubwato bwa citetekelo cesu bulingile ukutwalilila ukweleela pali bemba walulunkana uwa bantunse. (Esaya 57:20; Ukusokolola 17:15) E co bulingile ukupangwa bwino, kabili ici cishintilila pali ifwe. Ilyo “babemba” ba baYuda na bena Roma balengele imikalile ya Bena Kristu ba ntanshi ukwafya, Yuda alembele ukuti: “Imwe, mwe batemwikwa, ikuuleni pa citetekelo cenu icashilisha; pepeleni mu Mupashi wa mushilo; ibakileni mu kutemwa kwa kwa Lesa, no kulolelo luse lwa kwa Shikulwifwe Yesu Kristu ulwalola ku mweo wa muyayaya.” (Yuda 20, 21) Apantu Yuda na o alandile pa lwa kulwila ‘icitetekelo capeelwe ku bashila,’ amashiwi ya kuti ‘icitetekelo cashilisha’ kuti yalosha ku fisambilisho fya Bwina Kristu fyonse, pamo ne mbila nsuma iye pusukilo. (Yuda 3) Kristu e ca kukuulapo ca ico citetekelo. Icitetekelo cakosa cilakabilwa nga tuli no kulambatila ku citetekelo ca cine ica Bwina Kristu.

Ukushipikisha Ukufulisha kwa “Cintiinya ca Fyakaniko”

 3. Ni shani fintu bamo balebomfya “icintiinya ca fyakaniko”?

³ Mu myaka ya nomba line, kwaliba ifintu fyacitika ifishaibipila ifya kuipaya kwa minshipendwa, ubukomi, no lukaakala lwa fyakaniko finono. Nge ca cifyalilwa, abantu abengi, ukusanshako ne ntungulushi sha bupolitiki isha bufumacumi, balyangwako ku kucingilila aba kaele ku fyakaniko fyabipa umusango yu, na kucilisha abana. Ukwabulo kutwishika ukuti “umulungu wa nshita ino” e ulenga bumpulamafunde bwa musango yu, apanga ico bamo beta icintiinya ca cakaniko kabili alebomfya ici ku kulwisha abantu ba kwa Yehova. (2 Abena Korinti 4:4; Ukusokolola 12:12) Bamo bashukila iyi mibele ku kubalamuna ukulwisha umulimo wesu. Mu fyalo fimo, batendeka lulu uwa kucingilila abantu ku “fyakaniko fyabipa” lelo no kubepesha Inte sha kwa Yehova ukuti nasho shalibimbwamo na muli fyo mu manshoko batila tuli nkupilwa kumo. Ici calenga ubunte bwa ku ng’anda ne ng’anda ukukosa mu fyalo fimo ifya ku Bulaya kabili calenga na bamo abalesambilila Baibolo ukuleka ukusambilila. Na kabili ici califuupula bamunyinefwe bamo.

 4. Mulandu nshi ukukaanya kushilingile ukutufuupula?

⁴ Lelo, mu cifulo ca kutufuupula, ukukaanya kufwile ukutulenga ukucetekela sana ukuti tuli Bena Kristu ba cine. (Mateo 5:11, 12) Abena Kristu ba ntanshi bapeelwe umulandu wa kuti bali cakaniko ca caleimina ubuteko, kabili konse konse ‘balesoselwa ububi.’ (Imilimo 24:5; 28:22) Lelo umutumwa Petro akoseleshe abasumina banankwe ati: “Mwe batemwikwa, mwipapa ca koca ica kumwesha icaisa muli imwe, kwati cintu ceni icamuponena. Lelo ifyo mukumako ku miculile ya kwa Kristu, sekeleleni; ukuti na mu kusokololwa kwa bukata bwakwe, mukasekelele no kwanga.” (1 Petro 4:12, 13) Mu nshila imo ine, uwali mwi bumba litungulula ilya mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo alembele ukuti: “Ishibeni ukuti ca kusekelela fye, mwe bamunyinane, ilintu mwawila mu fya kwesha fya misango misango, pa kwishibo kuti ukulabulwa kwa citetekelo cenu kucito kushipikisha. Kabili lekeni ukushipikisha kubombe umulimo wa kuko uwafikapo, ukuti mube abapwililila kabili abafikapo, ababulwe cintu nangu cimo.” (Yakobo 1:2-4) Nga fintu inkuuka yesha ubukose bwa bwato, inkuuka sha kukaanya shikasokolola ubunake ubuli bonse mu bwato bwa citetekelo cesu.

Ubucushi Bucita Ukushipikisha

 5. Ni shani fintu twingashininkisha ukuti icitetekelo cesu kuti caba icakosa ilyo tuli mu macushi?

⁵ Abena Kristu kuti bashininkisha ukushipikisha kwabo no bukose bwa citetekelo cabo pa numa ya kupita mu nkuuka sha macushi. Ukushipikisha kwesu ‘kukabomba umulimo wa kuko uwafikapo’ mu nkuuka sha babemba nga ca kuti tuli “abapwililila kabili abafikapo, ababulwe cintu nangu cimo,” ukusanshako ne citetekelo cakosa. Paulo alembele ukuti: “Tuli abaishininkisha nga bakapyunga wa kwa Lesa muli fyonse, mu kushishimisha ukwingi, mu fya bucushi, mu bwafya, mu fya lumanimani.”—2 Abena Korinti 6:4.

 6. Mulandu nshi tulingile ‘ukutakishisha na mu bucushi,’ kabili ni shani fintu ici cikosha isubilo lyesu?

⁶ Inkuuka sha macushi twingapitamo inshita shimo shilingile ukumonwa nga mashuko ya kushininkisha ukuti ubwato bwa citetekelo cesu butuntulu kabili bwalikosa. Paulo alembeele Abena Kristu ba mu Roma ukuti: “Tutakishisha na mu bucushi, pa kwishibo kuti ubucushi bucito kushipikisha, no kushipikisha kucite mibele ya cishinka, ne mibele ya cishinka icito kucetekela: awe ukucetekela [“isubilo,” NW] takutuseebanya iyo.” (Abena Roma 5:3-5) Ukushangila ilyo tuleeshiwa kulenga Yehova ukutusenamina. Ici na co cikosha isubilo lyesu.

Umulandu Amaato ya Citetekelo ca Bamo Yabundila

 7. (a) Nga fintu amashiwi ya kwa Paulo yalangilila, ni shani fintu amaato ya ku mupashi aya bamo yabundile? (b) Ni shani fintu bamo ilelo bapusana ne cine?

⁷ Lintu Paulo asokele pa ‘kubunsha ubwato,’ aletontonkanya pa lwa bamo ‘abatandwile’ kampingu wabo umusuma no kulufya icitetekelo cabo. (1 Timote 1:19) Pali bene pali Humenai na Alekesandere abawilile mu busangu, ukupusana ne cine no kutendeka ukuponta. (1 Timote 1:20, NW utulembo twa pe samba; 2 Timote 2:17, 18) Ilelo, abasangu, bapusana ne cine, bapontela “umusha wa cishinka kabili uwashilimuka,” na muli fyo ukuulu undapa umulwele no kunyanta eko akunyantilako. Bamo bapashanya “umusha mubi,” na muli fyo ukusosa ukuti, “Shikulu akokolo kwisa.” (Mateo 24:44-49; 2 Timote 4:14, 15) Balakaana ukuti impela ya buno bwikashi bubifi naipalama kabili balengulula ibumba lya musha ilyalola lwa ku mupashi ililenga abantu ba kwa Yehova ukutwalilila abapamfiwa. (Esaya 1:3) Abasangu ba musango yu balatunguluka mu “kuwishe citetekelo ca bamo,” na muli fyo ukubunsha amaato yabo aya ku mupashi.—2 Timote 2:18.

 8. Cinshi calenga bamo ukubunsha ubwato bwa citetekelo cabo?

⁸ Abena Kristu baipeela bamo babunsha amaato ya citetekelo cabo ukupitila mu kutandula kampingu wabo no kuipoosaika mu musamwe wa calo na bucisenene. (2 Petro 2:20-22) Bambi na bo babunsha amaato ya citetekelo cabo pantu ukulingana ne fyo bamona icubo ca bwikashi bupya cilemoneka kwati cili ukutali. Pa kuti balifilwa ukupenda inshita ya kufishiwapo kwa kusesema kumo kumo, no kulabako ku “bushiku bwa kwa Shikulu,” balisha ukupepa kwa cine. (2 Petro 3:10-13; 1 Petro 1:9) Mu kwangufyanya baisanga mu nkuuka shipofwisha isha pali bemba isha buno bwikashi. (Esaya 17:12, 13; 57:20) Bamo abaleka ukubishanya ne cilonganino ca Bwina Kristu bacili balasumina ukuti cakwata imipepele ya cine. Lelo, balafilwa fye ukutekanya no kushipikisha ku kulolela icalo cipya ico Yehova alaya. Kuli bene ubumi bwa mu Paradise bulekokola.

 9. Cinshi cintu Abena Kristu baipeela bamo bamo balecita, kabili ifi fishinka filingile ukutulenga ukubebeta cinshi?

⁹ Abena Kristu baipeela bamo bamo mu fyalo fimbi bamoneka kwati balinashako ukooba ubwato bwa citetekelo cabo. Ubwato bucili buleelela, lelo mu cifulo ca kutwalilila ne citetekelo capimpa, balanashako. Pa kucincishiwa ne subilo lya kuti “Paradise ali no kwisa nomba line,” bamo baipekanishishe ukubombesha pa kuti bakengilemo—ukushimikila mu kupimpa no kusangwa lyonse ku kulongana konse, ukulongana kukalamba, na mabungano. Nomba apo baletontonkanya ukuti te nomba aya masubilo yakafishiwapo, tabapilikita sana. Ici kuti camonwa mu kucepako kwa maawala ya mu mulimo wa kushimikila, ukukanalongana lyonse, ukukanasangwa ku mbali shimo shimo isha kulongana kukalamba nelyo amaprogramu ye bungano. Bambi balepoosa inshita iingi ku kukokoloka no kukwate ifya muilemeno. Ifi fishinka fitulenga ukubebeta icilingile ukutucincisha mu bumi pa lwa kuipeela kuli Yehova. Bushe ukupimpa kwesu mu mulimo wakwe kulingile ukushintilila pe subilo lya kuti “Paradise ali no kwisa nomba line”?

Icitetekelo Ukulinganishiwa ku Nanga

10, 11. Ni kuli cinshi Paulo apalenye isubilo lyesu, kabili mulandu nshi uku kulinganya kwali ukwalinga?

¹⁰ Paulo alondolwele ukuti Yehova alaile amapaalo ukupitila muli Abrahamu. Lyene umutumwa alondolwele ukuti: “Lesa . . . abikilemo umulapo; ukuti mu fintu ifi fibili ifishingaaluka [icebo cakwe no mulapo] umo Lesa ashingabepa, tube no kusansamuka ukwakosa, fwe babutukile ku kwikatako ku ca kucetekelako icatubikilwapo, ico tukwete nge nanga ya mutima icishingasendwa kabili icaikata.” (AbaHebere 6:17-19; Ukutendeka 22:16-18) Isubilo Abena Kristu basubwa bakwata lya bumunshifwa bwa mweo mu muulu. Ilelo, icinabwingi ca babomfi ba kwa Yehova bakwata isubilo lishaiwamina ilya kuba no mweo wa muyayaya mu paradise wa pe sonde. (Luka 23:43) Ukwabule subilo lya musango yu, umo te kuti akwate icitetekelo.

¹¹ Inanga ca kucingilila ca maka, kabili cintu cacindamisha ku kulesha ubwato ukusela no kusensenunwa. Tapali uwensha ubwato uwingemyo bulendo ukwabula inanga. Apantu Paulo abunshiwe imiku iingi, alishibe ku fyo apitilemo ukuti umweo wa bensha amaato ilingi waleshintilila pa nanga sha bwato. (Imilimo 27:29, 39, 40; 2 Abena Korinti 11:25) Mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo, ubwato tabwalekwata injini wa kulenga kensha abulenge bulole mu nshila alefwaya. Ukufumyako fye amaato ya nkondo ayo baleoba ukubomfya inkafi, amaato yalelola fye ukwalola umwela. Nga ca kuti ubwato bwali mu busanso bwa kuyauma mu mabwe, ico umukalamba wa baleensha ubwato engacita kuwisha fye inanga no kutwalilila ukulwisha inkuuka, ukulasubila fye ukuti inanga yaikatisha pa mulimba wa bemba. E co Paulo apalenye isubilo lya Mwina Kristu ku ‘nanga ya mutima iishingasendwa kabili iyaikata.’ (AbaHebere 6:19) Lintu twasanswa ku nkuuka sha kukaanya nelyo lintu twapita mu mesho, isubilo lyesu ilishaiwamina lyaba nge nanga itukosha nga ba mweo, ukuti ubwato bwa citetekelo cesu tabusensenwinwe ukuya ku mucanga wabipa uwa kutwishika nelyo amabwe yabipa aya busangu.—AbaHebere 2:1; Yuda 8-13.

12. Ni shani twingasengauka ukufutuka kuli Yehova?

¹² Paulo asokele Abena Kristu ba ciHebere ukuti: “Cenjeleni, mwe ba bwananyina, epali muli umo wa muli imwe mwabo mutima wa bubifi uwabulo kutetekela, mu kufutukako kuli Lesa wa mweo.” (AbaHebere 3:12) Mu ciGriki, “ukufutukako” kupilibula “ukutalukako,” e kuti ukusanguka. Lelo kuti twasengauka ukubunshiwa umupwilapo ukwa ifyo. Icitetekelo ne subilo fikatulenga ukulambatila kuli Yehova na lintu tulepita mu mesho yakalamba. (Amalango 4:4; 30:19, 20) Icitetekelo cesu tacakabe ngo bwato bulesensenunwa uku no ku ku mwela wa fisambilisho fya busangu. (Abena Efese 4:13, 14) Kabili ukuba ne subilo nge nanga yesu, tukacimfya inkuuka sha mu bumi nga babomfi ba kwa Yehova.

Ukucincishiwa no Kutemwa no Mupashi wa Mushilo

13, 14. (a) Mulandu nshi inanga ye subilo lyesu yeka fye ishabela iyakumanina? (b) Cinshi cilingile ukutulenga ukubombela Yehova umulimo washila, kabili mulandu nshi?

¹³ Umwina Kristu kuti afilwa ukwingila mu calo cipya nga ca kuti abombela fye Yehova pa mulandu we subilo lya kwikala kuli pe na pe mu paradise wa pe sonde. Ilyo alesunga inanga ye subilo nge ca kumukosha mu bumi bwakwe, akabila ukulundako na ku citetekelo cakwe ukutemwa kucincisha. Paulo akomaile pali ici cishinka ilyo alembele ukuti: “Kwashala ukutetekela, isubilo, ukutemwa, ifi fitatu; lelo icacilapo pali ifi fyonse kutemwa.”—1 Abena Korinti 13:13.

¹⁴ Icifwile ukutucincisha mu kubomba umulimo washila cifwile ukuba kutemwa Yehova pa mutima, mu kwankula ku fyo atutemwa nga nshi. Umutumwa Yohane alembele ukuti: “Uushitemwa taishiba Lesa; ico Lesa kutemwa. Muli ici e mwasokolwelwo kutemwa kwa kwa Lesa muli ifwe, mu kuti Lesa natuma Mwane uwafyalwa eka ukuti ese pano isonde, ukuti tube no mweo muli wene. Ifwe twatemwa, ico Wene abalilepo ukututemwa.” (1 Yohane 4:8, 9, 19) Pa mulandu wa kutasha Yehova, ico tufwile ukwangwako sana te kunonka ipusukilo, lelo ukwikalilo bunte ku kushishiwa kwe shina lyakwe ilyashila no kwebelwa kwa bumulopwe bwakwe ubwa bulungami.

15. Ni shani fintu ukutemwa twatemwa Yehova kukuma kuli bumulopwe bwakwe?

¹⁵ Yehova afwaya tumubombele pa mulandu wa kuti twalimutemwa, te pali Paradise fye. Encyclopedia wa Baibolo uwa Insight on the Scripturesa atila: “Yehova alasekelela pa cishinka ca kuti bumulopwe bwakwe no mulimo wa fibumbwa fyakwe fyashimpwa pa kutemwa. Afwaya balya fye abatemwa bumulopwe bwakwe pa mulandu wa mibele yakwe iisuma na pa mulandu wa kuti bwalilungama, abafwaya bumulopwe bwakwe ukucila icintu cimbi. (1 Kor. 2:9) Basalapo ukubombela pe samba lya bumulopwe bwakwe mu cifulo ca kufwaya ukuba no buntungwa—bacite ci pa mulandu wa fyo baishiba pali wene na pa kutemwa kwakwe, ubulungi, na mano, ifyo baishiba fyacila nga nshi imibele yabo. (Amalu. 84:10, 11)”—Volyumu 2, ibula 275.

16. Ni shani fintu ukutemwa Yesu kutucincisha mu bumi bwesu?

¹⁶ Pamo nga Bena Kristu, twalitemwa na Yesu pa fyo atutemwa. Paulo alondolwele ukuti: “Ukutemwa kwa kwa Kristu e ko twaobelwa; pa kupingule ci, ukuti apo umo afwilile bonse, ninshi bonse balifwile, kabili afwilile bonse ukuti abali no mweo beikalila abene, lelo bekalile uwabafwilile no kubuuka pa mulandu wabo.” (2 Abena Korinti 5:14, 15) Kristu e ca kukuulapo apakuulwa umweo wesu uwa ku mupashi, icitetekelo cesu, ne subilo lyesu. Ukutemwa Kristu Yesu kukosha isubilo lyesu ne citetekelo cesu, maka maka mu nshita ya mesho yakalamba.—1 Abena Korinti 3:11; Abena Kolose 1:23; 2:6, 7.

17. Maka nshi ayabomba Yehova atupeela, kabili ubucindami bwa yako bwalangwa shani pa Imilimo 1:8 na Abena Efese 3:16?

¹⁷ Ilyo ukutemwa Lesa no Mwana wakwe e cikalamba icicincisha Abena Kristu, Yehova apayanya cimbi icitucincisha, ukutupeela amaka, no kutukosha ukwatwalilila mu mulimo wakwe. Caba maka yakwe ayabomba, nelyo umupashi wa mushilo. Amashiwi ya ciHebere ne ciGriki ayapilibulwa “umupashi” yapilibula ukupuupa kwa maka ukwa mwela, pamo nge cipuupu. Amaato pamo nga yo Paulo aleendamo yaleshintilila pa maka yashimoneka aya mwela pa kuti yafike uko yaleya. Mu nshila imo ine, tukabila ukutemwa na maka ya kwa Lesa ayashimoneka nga ca kuti ubwato bwa citetekelo cesu buli no kutwalilila mu mulimo wa kwa Yehova.—Imilimo 1:8; Abena Efese 3:16.

Ukutinamina ku Buyo!

18. Cinshi cikatulenga ukushipikisha amesho ayali yonse ayengesa ku ntanshi?

¹⁸ Icitetekelo cesu no kutemwa kuti fyaeshiwa nga nshi ilyo tushilafika mu bwikashi bupya. Lelo Yehova alitupeela inanga ‘iishingasendwa kabili iyaikata’—e kuti, isubilo lyesu ilishaiwamina. (AbaHebere 6:19; Abena Roma 15:4, 13) Ilyo twasanswa ku kukaanya nelyo amesho yambi, kuti twashipikisha nga natukwata inanga ye subilo. Ilyo inkuuka imo yanaka lelo ilyo imbi ishilatendeka, natupampamine pa kukosha isubilo lyesu ne citetekelo.

19. Ni shani fintu twingalenga ubwato bwa citetekelo cesu ukutwalilila ukwabula ukupaasuka no kufika mu cubo ca calo cipya ica kwa Lesa?

¹⁹ Ilyo ashilalanda pa lwa “nanga ya mutima,” Paulo atile: “Tulekumbwo kuti onse uwa muli imwe alange umukoosha uyo wine [“ukusensela,” utulembo twa pe samba] ukufika pa kwisushamo kwa kucetekela ukufika na ku mpela: ukuti mwiba abafine mitima, lelo abapashanya abo abapyanine filayo mu kutetekela na mu kutekanya.” (AbaHebere 6:11, 12) Pa kucincishiwa ku kutemwa Yehova no Mwana wakwe no kukoshiwa ku mupashi wa mushilo, natulenge ubwato bwa citetekelo cesu ukutwalilila ukwabula ukupaasuka ukufikila tukafike mu cubo, e calo cipya ica kwa Lesa icalaiwa.

[Futunoti]

Ukupitulukamo

◻ Pa lwa citetekelo cesu, cinshi Paulo atusokele?

◻ Ni shani fintu amaato ya ku mupashi aya bamo yabunshiwa, kabili ni shani fintu bamo balenenuka?

◻ Mibele nshi iya bukapepa ilingile ukwendela pamo ne citetekelo cesu?

◻ Cinshi cikatulenga ukwingila mu cubo ca calo cipya ico Lesa alaya?

[Icikope pe bula 16]

Ubwato bwa citetekelo cesu bulingile ukupangwa bwino pa kuti bucimfye inkuuka sha mu bumi

[Icikope pe bula 17]

Icitetekelo cesu kuti cabunda

[Icikope pe bula 18]

Isubilo ni nanga ya bumi bwesu nga Bena Kristus