Ukumfwikishe Lyashi

Ukusumina Umulandu Wabo uwa Mulopa

“Twaitile inkondo [Inkondo ya Calo iya II] inkondo ya mushilo no kutuma abantu ku fibansa fya bulwi,” e fyasumine Shingen Hosokawa, kalemba mukalamba uwa Temple Office of the Buddhist True Pure Land Otani Sect mu Japan. “Te kuti fye tucafwe lelo ukufimbilikishiwa ne nsoni pa ntanshi ya kwa Buddha wa mushilo.” Pa “Kusefya kwa Cibukisho Ukwa Bonse Abafwila mu Nkondo” ukwa nomba, line imyaka 45 pa numa ya kupwa kwa Nkondo ya Calo iya II, icakaniko, mu kuba na basumina abacila pa mamilioni yasano, basumine ukushingamwa kwa ciko mu “kubombela pamo ukwa kuitemenwa mu [kubombesha kwa nkondo ukwa] Nkondo ya Calo iya II.” “Takwaba icatangilila ku muyano wa cishilano uwa ciBuddha mu kumonekesha ku kwimika ukushingamwa kwa uko kwine ukwa nkondo pa kusefya kwa butotelo,” e fyamwene Asahi Shimbun.

Nangu cibe fyo, bushe te kuti cicilepo ku mabutotelo ukuba ‘ayafimbilikishiwa ne nsoni’ pa kuba nayacincisha abalumendo abengi ukuya ku nkondo? Ukulingana na Kodansha Encyclopedia of Japan, mupepi na baBuddha bonse, “Umwina Kristu,” ne fisumino fya ciShinto mu Japan fyapangile Akabungwe ka Butotelo mu 1941 “ku kupayanya ica kucingilila ca ku mupashi ku luko mu nshita ya nkondo.”

Te ca kupapusha, ukulosha ku buteko bwa calo ubwa butotelo bwa bufi pamo nga “Babiloni Mukalamba,” Baibolo isosa ukuti: “Kabili muli wene mwasangilwe umulopa . . . uwa bonse abaipaiwe pe sonde.” (Ukusokolola 18:2, 24) Bushe Yehova Lesa, Kapeela wa bumi bwa buntunse, aketa abo bantu ba butotelo ku kulubulula pa mulandu wabo uwa mulopa? Icipandwa cimo cine ica Ukusokolola cilondolola icikope ica cikacitika kuli Babiloni Mukalamba, ukulondolola ukuti: “Malaika uwakosa abuulile ilibwe nge mpelo nkalamba, no kuifubula muli bemba, ati, E fyo umusumba ukalamba, Babele, ukafubulwa pa nshi fubu, no kumoneka kabili nakalya.”—Ukusokolola 18:21.

Ukubulisha Bashimapepo

Ifyakaniko fya ciBuddha mu Japan nafingililwa ne mpika ya matempele yafumishiwamo abantu. Abekala mupepi na matempele yabula bashimapepo bekala pe calici yali fifulo fya kwangalamo ingulungani mu ncende sha matempele kabili yali aya busanso ku kutendekwa kwa mulilo. Icakaniko ca mu Buddha Zen Myoshinji capingwilepo ukubomba ne mpika pa kuyapeela nakalimo ukuyalunda ku baba mupepi. Ukucila pali 20 peresenti uwa matempele 3,500 aya cakaniko ca Myoshinji ukupulinkana Japan nakalimo tayakwata bashimapepo bekala pe calici nelyo yabombelwa na bashimapepo abafuma ku matempele yapalamako.

Mulandu nshi uwa kupelelwa? “Icakaniko cilekwata ubwafya mu kusanga aba kupyana pali bashimapepo baleleka,” e filondolola The Daily Yomiuri, “kabili bashimapepo bacaice balikaana ukwikala mupepi na matempele yaba mu ncende shafumamo abantu.” Icakaniko caeseshe ukukansha ababomfi baleke ncito ukuba pamo nga bashimapepo lelo calileka ipange lya ciko. Nangula baMyoshinji basosa ukuti “Iyi taili ni nshita ilyo impendwa ya matempele ayaliko ingaba bushinino bwakosa,” te kuti cikanweko ukuti ukusonga kwabo kuleshiminina.

Ku ca kusekesha, ibuku lya mu Baibolo ilya Ukusokolola lisobela ukuti amenshi ya Yufrate, apo imicitile ya butotelo iya mu kusaalala kwa calo—‘Babiloni Mukalamba’—aikala ‘yakakama.’ (Ukusokolola 16:12, 18:2, 9, 11) Cinshi amenshi yemininako? “Amenshi ayo umwene, . . . misango ya bantu, na mabumba, ne nko, na ba ndimi.” (Ukusokolola 17:15) Ukukama kwa “menshi,” nelyo bakafwilisha, kulecitika mu kumonekesha mu bufumu bwa ku Kabanga ubwa Babiloni Mukalamba.

Ukupikulula Kwawamisha

“Ifintiinya filulubele ifyo tulolenkene na fyo . . . fyalikwata ukwingilishiwako kukalamba nga nshi ica kuti kano incitilo yatendeka nomba ku kufyalulula, fikatungulula mu kukanasengaukwa ku fya kufumamo fya kubongolola ukwa fya bunonshi no kuwa kwa fyaimikwa fya kwangalila capamo ne fya bupolitiki,” e filondolola Worldwatch Institute, iyabela mu Washington, D.C., U.S.A. Umwaka wapwa lipoti wa pa mwaka uwa caimikwa yasokele ukuti amatamba ya cikabilila aya kulenge mfwa, ifilala, no kubunda fyali fye kumwenalibela ukwa tuyofi twacilapo kubipa utucili no kuponena pe sonde ilyo kale kale lyapumwa. Incende shatontelwepo muli lipoti ku kusakamana kwa mu kwangufyanya shasanshishemo ukulama impendwa ya bwingi bwa bantu, ukukuba kwa fya kukosha, ukulimbe miti cipya cipya mu mitengo, no kucilikila icipowe. Nangu cibe fyo, icaimikwa cisosa ukuti ‘ipange lya ncitilo ya mu cibulungwa’ iya mu kwangufyanya no ‘kwaluka kukalamba mu musango wa muntu uwa mibele’ filekabilwa ku kukwata ifya kufumamo fyashininkishiwa.

Bushe kuti twaenekela ukumona ipange lya mu cibulungwa ilyo ilikaletako ukwaluka kukalamba mu nshita yesu? Ee, lelo te kupitila mu kubombesha kwa muntu ukuli konse nelyo ibumba lya bantu. Mulandu nshi te ifyo? Pantu kasesema Yeremia alembele imyanda ya myaka iyapitapo ukuti: “Te kwa muntunse ukwenda kwakwe; te kwa muntu uuleya ukushikimika amatampulo yakwe.” Ukucila, Baibolo yalaya ukuti Yehova Lesa “akonaula abaleonaule calo,” kabili ‘akalungike imilandu’ ku kumwenamo abekashi ba pe sonde.—Yeremia 10:23; Ukusokolola 11:18; Mika 4:3, 4, NW.