Pagkaon Alang sa Tanan—Damgo ba Lamang?
SINULAT SA KORESPONSAL SA PAGMATA! SA ITALYA
“ANG matag lalaki, babaye ug bata adunay katungod nga mahimong luwas gikan sa kagutom ug malnutrisyon” mipahayag ang Komperensiya sa Kalibotan Bahin sa Pagkaon nga gipaluyohan sa Food and Agriculture Organization sa Hiniusang Kanasoran (FAO) niadtong 1974. Ang hangyo gihimo niadtong tungora aron sa pagpapha sa kagutom gikan sa kalibotan “sulod sa usa ka dekada.”
Bisan pa niana, sa dihang ang mga hawas sa 173 ka nasod nagtigom sa hedkuwarter sa FAO sa Roma sa hinapos sa miaging tuig sa lima-ka-adlaw nga Tigom sa Kalibotan Bahin sa Pagkaon, ang ilang katuyoan mao ang pagpangutana: “Nganong napakyas?” Dili lang kay napakyas sa pagtagana ug pagkaon alang sa tanan kondili karon, kapin sa duha ka dekada sa ulahi, ang kahimtang migrabe.
Ang dagkong mga isyu bahin sa pagkaon, populasyon, ug kakabos maoy dinalian. Ingon sa giila sa usa ka dokumento nga gipagula sa maong tigom, gawas kon masulbad kining mga sulirana, “ang sosyal nga kalig-on sa daghang nasod ug mga rehiyon lagmit maapektahan pag-ayo, tingali makadaot pa sa kalinaw sa kalibotan.” Ang usa ka tigpaniid mas madayganon: “Makita unya nato ang kalaglagan sa sibilisasyon ug nasodnong mga kultura.”
Sumala sa Direktor-Heneral sa FAO nga si Jacques Diouf, “kapin sa 800 ka milyong tawo karong adlawa ang walay igong pagkaon; lakip kanila ang 200 ka milyong kabataan.” Gibanabana nga sa tuig 2025, ang populasyon karon sa kalibotan nga 5.8 ka bilyon mousbaw unya ngadto sa 8.3 ka bilyon, nga kadaghanan sa pag-uswag maggikan sa nagkaugmad nga mga nasod. Si Diouf mimulo: “Ang hilabihan ka daghang lalaki, mga babaye ug kabataan nga gihikawan sa ilang kaugalingong mga katungod sa pagkinabuhi ug dignidad anaa sa makapaguol nga gidaghanon. Ang mga pagtuaw sa mga gigutom giduyogan sa hilom nga pag-antos sa nadaot nga yuta, upaw nga kalasangan ug nagkadiyutayng mga pangisdaan.”
Unsang sulbad ang gisugyot? Si Diouf miingon nga ang solusyon anaa sa “maisogong aksiyon,” pagtaganag “kasegurohan sa pagkaon” alang sa nakulangag-pagkaon nga mga nasod maingon man sa mga katakos, puhonan, ug teknolohiya nga makapaarang kanila sa pagpakaon sa ilang kaugalingon.
“Kasegurohan sa Pagkaon”—Nganong Idlas Kaayo?
Sumala sa usa ka dokumento nga giisyu sa maong tigom, ang “kasegurohan sa pagkaon molungtad sa dihang ang tanang tawo, sa tanang panahon, makaarang sa pisikal nga paagi ug may salapi nga ikapalit ug igo, luwas ug sustansiyadong pagkaon aron matagan-an ang ilang gikinahanglang mga pagkaon ug gustong mga pagkaon alang sa aktibo ug himsog nga kinabuhi.”
Kon sa unsang paagi ang kasegurohan sa pagkaon madaot gihulagway sa krisis sa mga kagiw sa Zaire. Bisan tuod ang minilyong kagiw nga taga-Rwanda nalunosan, ang mga ahensiya sa HK adunay pondong pagkaon nga ikapakaon kanila. Apan ang mga kahikayan sa transportasyon ug pag-apod-apod nagkinahanglan ug mga awtorisasyon gikan sa mga politiko ug kooperasyon sa lokal nga mga awtoridad—o lokal nga mga lider sa militar kon gikontrolar nila ang mga kampo sa kagiw. Ang emerhensiya sa Zaire nagpakita sa makausa pa kon unsa ka lisod alang sa internasyonal nga komunidad sa pagpakaon sa gigutom, bisan pag adunay pagkaon. Usa ka tigpaniid nag-ingon: “Daghang organisasyon ug mga tawo ang kinahanglang konsultahon ug hangyoon una sila makasugod sa pag-apod-apod ug suplay.”
Ingon sa gipunting sa dokumento sa Departamento sa Agrikultura sa T.B., ang kasegurohan sa pagkaon mahimong madaot pag-ayo sa pipila ka lintunganayng mga hinungdan. Gawas sa kinaiyanhong mga katalagman, kini naglakip sa gubat ug sibil nga panag-away, dili-haom nga nasodnong mga polisa, kakulang sa panukiduki ug teknolohiya, pagkadaot sa kalikopan, kakabos, pag-uswag sa populasyon, pagpihigpihig sa sekso, ug dili-maayong panglawas.
Adunay pipila ka kalamposan. Sukad niadtong katuigang 1970, ang aberids nga gitaganang enerhiya sa pagkaon, usa ka timailhan sa nakonsumong pagkaon, miuswag gikan sa 2,140 ngadto sa 2,520 ka kaloriya matag tawo kada adlaw diha sa nagkaugmad nga mga nasod. Apan sumala sa FAO, sa gidahom nga pag-uswag sa populasyon ngadto sa pipila ka bilyon sa tuig 2030, “aron lamang mamentinar ang presenteng gidaghanon sa mabatonang pagkaon gikinahanglan ang kusog ug igoigong pagpadaghan sa produksiyon aron mapauswag ang mga suplay ug kapin sa 75 porsiyento nga dili madaot ang kinaiyanhong mga kahinguhaan nga niana kitang tanan nagdepende.” Ang tahas sa pagtagana ug pagkaon alang sa nalunosang mga tawo sa ingon maoy dulom.
‘Gikinahanglan Nato ang Aksiyon, Dili ang Dugang nga mga Tigom’
Ang daghang pagsaway gitumong sa mga panghitabo sa Tigom sa Kalibotan Bahin sa Pagkaon ug sa mga panaad nga gihimo niini. Gisaway sa usa ka Latin-Amerikanong hawas nga “makauulaw” ang “pagkalimitado” sa panaad nga paus-oson ang gidaghanon sa kulang-ug-pagkaon nga katawhan ngadto sa katunga lamang sa presenteng gidaghanon. Kinse ka nasod ang nagpahayag ug lainlaing mga pagsabot sa mga sugyot nga giaprobahan sa tigom. Aron lang gani makaabot sa punto nga maghan-ay ug limitadong pahayag ug plano sa buluhaton, matod sa Italyanhong mantalaan nga La Repubblica, “duha ka tuig nga pagharongay ug mga negosasyon ang gikinahanglan. Ang matag pulong, matag kudlit gitimbangtimbang aron dili mahitabo pag-usab ang panag-away.”
Daghan nga mitabang sa pag-andam sa mga dokumento sa tigom ang wala malipay sa mga resulta. “Kami nagduhaduha pag-ayo kon ang maayong mga sugyot nga gipahayag matuman ba,” matod sa usa. Gilalisan kon ang pagbaton ug pagkaon kinahanglang hubiton nga “giila sa tanang nasod nga katungod,” sanglit ang usa ka “katungod” mahimong kapanalipdan sa mga korte. Usa ka Canadiano misaysay: “Ang adunahang mga Estado nahadlok nga mapugos sila sa paghatag ug hinabang. Maoy hinungdan kon nganong miinsistir sila nga pamenosan ang kaepektibo sa mga pulong sa deklarasyon.”
Tungod sa daw walay-kataposang panaghisgot sa gipaluyohan-sa-HK nga mga tigom, usa ka ministro sa usa ka gobyerno sa Uropa miingon: “Sanglit daghan kaayong nahimong resolusyon sa tigom sa Cairo [bahin sa populasyon ug kaugmaran, nga gihimo niadtong 1994], kita nagbalikbalik paghisgot sa samang mga butang diha sa sunodsunod nga mga tigom.” Siya misugyot: “Ang pag-implementar sa giplanong mga aksiyon alang sa kaayohan sa atong isigkatawo kinahanglang maoy atong unahon, dili ang dugang nga mga Tigom.”
Ang mga tigpaniid nagpunting usab nga bisan ang pagtambong sa tigom nagpasabot ug dakong galastohan alang sa pipila ka nasod nga halos dili makaarang niana. Usa ka gamayng Aprikanhong nasod nagpadala ug 14 ka delegado ug 2 ka ministro, tanan kanila miestar sa Roma sulod sa kapin sa duha ka semana. Ang Italyanhong mantalaan nga Corriere della Sera nagtaho nga ang asawa sa usa ka Aprikanong presidente, kansang nasod ang aberids nga tinuig nga kita dili mokapin sa $3,300 kada tawo, migastog $23,000 diha sa labing maurogong mga tindahan sa sentro sa Roma.
May katarongan ba sa pagtuo nga ang Plano sa Aksiyon nga gisagop didto sa tigom molampos? Usa ka magsusulat mitubag: “Ang panghinaoton lamang nato karon mao nga isipon kini sa mga gobyerno nga hinungdanon ug himoon ang mga lakang aron sa pagtino nga ang mga sugyot niana tumanon. Mohimo ba sila niana? . . . Gipakita sa kasaysayan nga walay katarongan aron magmalaomon.” Ang mao gihapong komentarista mipunting sa makapahiubos nga kamatuoran nga bisan pag nagkauyon didto sa 1992 nga Tigom Bahin sa Yuta sa Rio de Janeiro nga patas-an ang mga kontribusyon alang sa hinabang sa kaugmaran ngadto sa 0.7 porsiyento sa pangatibuk-ang nasyonal nga produksiyon, “diyutay rang mga nasod ang nakakab-ot sa gitumong nga bayranan.”
Kinsay Mopakaon sa Gigutom?
Gipasundayag sa kasaysayan sa makadaghan nga bisan pa sa maayong mga tumong sa tanang katawhan, “ang dalan sa tawo wala diha sa iyang kaugalingon. Dili iya sa tawong nagalakaw ang pagtultol sa iyang lakang.” (Jeremias 10:23) Busa wala gayoy purohan nga sa ilang kaugalingon ang mga tawo makatagana ug pagkaon alang sa tanan. Ang kadalo, sayop nga pagdumala, ug egotismo mitultol sa katawhan ngadto sa kapeligrohan. Ang Direktor-Heneral sa FAO nga si Diouf mikomento: “Sa kataposang pagtimbangtimbang ang gikinahanglan mao ang pag-usab sa mga kasingkasing, mga hunahuna ug mga kabubut-on.”
Mao kanay usa ka butang nga ang Gingharian lamang sa Diyos ang makahimo. Kasiglohan kanhi, sa pagkatinuod, si Jehova nagtagna maylabot sa iyang katawhan: “Ibutang ko ang akong kasugoan sa ilang sulod nga mga bahin, ug diha sa ilang kasingkasing isulat ko kini. Ug ako mahimong ilang Diyos, ug sila mismo mahimong akong katawhan.”—Jeremias 31:33.
Sa dihang si Jehova nga Diyos nag-andam sa orihinal nga tanamang puy-anan sa katawhan, siya nagtagana sa tawo sa “tanang balili nga nagahatag ug binhi nga anaa sa ibabaw sa nawong sa tibuok yuta ug sa matag kahoy nga may bunga sa kahoy nga nagahatag ug binhi” ingong kalan-on. (Genesis 1:29) Kadtong maong tagana maoy dagaya, sustansiyado, ug mabatonan. Mao kadto ang gikinahanglan sa tanang katawhan sa pagtagbaw sa ilang mga panginahanglan sa pagkaon.
Ang katuyoan sa Diyos wala mausab. (Isaias 55:10, 11) Dugay na kanhi nagpasalig siya nga siya lamang ang makatagbaw sa matag panginahanglan sa tawo pinaagi sa iyang Gingharian pinaagi ni Kristo, nga magtagana ug pagkaon alang sa tanan, magwagtang sa kakabos, magkontrolar sa kinaiyanhong mga katalagman, ug magpapha sa mga panagbangi. (Salmo 46:8, 9; Isaias 11:9; itandi ang Marcos 4:37-41; 6:37-44.) Nianang panahona “ang yuta mismo mohatag sa bunga niini; ang Diyos, ang atong Diyos, magapanalangin kanato.” “Aduna unyay daghang trigo sa yuta; sa tumoy sa kabukiran adunay pag-awas.”—Salmo 67:6; 72:16.
[Picture Credit Line sa panid 12]
Dorothea Lange, FSA Collection, Library of Congress