Mga Batan-on Nangutana . . .

Sa Unsang Paagi Akong Mapalampos ang Akong Pagpuyo sa Laing Nasod?

“Pag-abot nako sa erport, wala na koy laing gustong buhaton kondili mobalik sa amo! . . . Nawala ang tanan nakong pangandoy sa adbentura ug ang tanan nakong kalipay sa pagdiskobre. Sa laktod nga pagkasulti, wala pa ko sukad mobati ug ingon niadtong kamingaw sa akong pamilya.”​—Uta.

MAKAHADLOK bation nga mag-inusara diha sa langyawng yuta. Apan ingon sa gipakita sa miaging artikulo niining seryeha, daghang batan-on ang nagpili nga mogugol ug panahon nga mopuyo sa laing nasod. Moadto ang uban aron moeskuyla o modawat ug linaing pagbansay. Ang uban gustong mokat-on ug pinulongan. Ang uban gusto lang nga makasapi. Apan, ang uban molalin aron mag-alagad diha sa langyawng kayutaan diin dunay panginahanglan sa mga magsasangyaw sa Gingharian.

Ingnon ta nga nagpuyo ka sa laing nasod tungod sa maalamong mga katarongan​—mga katarongan nga naghatag ug pagtagad sa imong espirituwal nga mga panginahanglan ug mga tumonga​—unsay imong mahimo aron mapaneguro nga ang imong pagpuyo didto magmalamposon?

Magmadeterminado nga Makapahiangay Ka

Una, kinahanglang andam kang mopahiangay. Wala kana magpasabot nga imong biyaan ang Kristohanong mga prinsipyo o ang imong espirituwal nga rutina. Apan mahimong nagpasabot kana nga imong tun-an nga makaangay sa lahi nga mga pagkaon, tun-an ang pipila ka bag-ong mga lagda sa maayong mga pamatasan, o sulayan ang lahi nga mga paagi. Kining bag-ong mga kostumbre mahimong lahi kaayo sa paagi sa imong pagbuhat sa mga butang didto sa inyo. Apan ang sugo ni Jesus nga “hunong na sa pagpanghukom” maayong ipadapat dinhi. (Mateo 7:1) Sa pagkatinuod, walay rasa o kultura ang may katungod sa pag-ingon nga labaw sila sa uban. (Buhat 17:26) Sama nga kinahanglang likayan sa mga tigulang ang hinawayong pagtanditandi sa mga batan-on kanhi ug sa mga batan-on karon, kinahanglang likayan sa mga batan-ong nagpuyo sa laing nasod ang hinawayong pagtanditandi sa langyawng nasod ug sa ilang yutang natawhan. (Ecclesiastes 7:10) Isentro ang pagtagad diha sa positibong mga butang nga ikatanyag niining laing yuta ug kultura. Dugang pa, kon mas dali kang makakat-on sa pinulongan niining yutaa, mas daling motawhay ang imong panimati.

Si apostol Pablo malamposong nakapahiangay sa lainlaing mga kultura diha sa iyang buluhaton ingong misyonaryo tungod kay andam siyang mahimong “tanang butang ngadto sa tanang matang sa katawhan.” (1 Corinto 9:22) Ang samang tinamdan makatabang kanimong makapahiangay. Si Adrianne maoy usa ka au pair nga nagpuyo sa Alemanya, nga nagtrabaho alang sa usa ka pamilya agig bayad sa pagpuyo ug pagkaon. Siya nagsaysay: “Kinahanglang magpailin-ilin gayod ako tungod kay dili ko makadahom sa uban nga mopahiangay nako.”

‘Gimingaw Ko sa Amo!’

Sa unang pipila ka semana, normal nga mobati kag kaguol ug kamingaw sa imong pamilya. Gipakita sa Bibliya nga si Jacob ‘nangandoy pag-ayo sa balay sa iyang amahan,’ bisan pag kapin na sa 20 ka tuig nga nagpuyo si Jacob diha sa langyawng yuta! (Genesis 31:30) Busa ayaw katingala kon usahay magsige kag hilak. Siyempre, kon kanunay kang maghunahuna sa imong gibiyaan, imo lang gipasamot ang imong kaguol. (Numeros 11:​4, 5) Ang kinamaayohang paagi sa pagbuntog sa kamingaw mao ang pagpaningkamot nga maanad sa imong bag-ong rutina ug palibot. Bisan tuod maayong mosulat ug motawag sa imong pamilya pinaagig telepono, ang kanunay nga pagtawag sa inyo basin makabalda sa imong pagpahiangay sa imong bag-ong puy-anan.

Nakaplagan sa daghang Kristohanong mga batan-on nga ang pagbalik ngadto sa ilang espirituwal nga rutina mao ang labing maayong pangontra sa kamingaw. (Filipos 3:16) Nahinumdoman ni Amber ang iyang unang mga semana sa laing nasod: “Malisdan ko kon magabii, sa dihang wala nay buhaton, busa akong gisulayang motuon ug gamay o mobasag libro.” Ang batan-ong si Rachel, usa ka Britanikong au pair didto sa Alemanya, nagsulti gikan sa personal nga kasinatian sa dihang siya mitambag: “Pakigbahin dayon sa mga kalihokan sa kongregasyon. Tambong dayon sa mga tigom.” Sa sinugdan, tingali magkinahanglan kag tabang sa pagtambong sa mga tigom. Apan sa sulod sa Kristohanong kongregasyon, makakaplag kag maayong mga higala nga samag “mga igsoong lalaki ug mga igsoong babaye ug mga inahan.”​—Marcos 10:​29, 30.

Ang pagpakigbahin sa Kristohanong buluhaton nga pag-ebanghelyo hinungdanon usab nga bahin sa usa ka maayong espirituwal nga rutina. Ang pagsangyaw dili lamang makahatag kanimog espirituwal nga kaayohan kondili makatabang usab kanimo nga makapahiangay sa bag-ong kultura ug pinulongan.

Sa kataposan, padayong hupti ang rutina sa pag-ampo ug personal nga pagtuon. Hinungdanon kini aron ikaw makapabiling himsog sa espirituwal. (Roma 12:​12; 1 Timoteo 4:15) Tungod niini nga katarongan, si Adrianne, nga gihisgotan ganiha, naneguro gayod nga madala niya ang mga literatura sa Bibliya nga pinatik diha sa iyang kaugalingong pinulongan.

Pagpuyo Uban sa Pamilyang Mosagop

Gihikay sa ubang batan-ong mga Kristohanon nga magpuyo uban sa magtutuong mga pamilya samtang atua sila sa laing nasod. Bisan tuod ang pamilyang mosagop dili madahom nga maoy mangako sa pagkaginikanan, sila mahimong maayong mga kauban ug tinubdan sa espirituwal nga pagdasig.​—Proverbio 27:17.

Bisan pa niana, ang bukas nga komunikasyon uban sa pamilyang mosagop hinungdanon aron mahuptan ang maayong relasyon. (Proverbio 15:​22; 20:5; 25:11) Si Amber miingon: “Kinahanglan duna kay pangatibuk-ang ideya kon unsay angay mong buhaton. Kinahanglang mahibalo ka kon unsay mga pagdahom sa pamilyang mosagop nimo. Ug kinahanglang masayod sila kon unsa ang imong mga pagdahom.” Hibaloa kon unsa ang mga lagda sa panimalay ug kon sa unsang gilapdon gidahom ka nga motabang sa mga buluhaton. Ang maong mga butang kinahanglang hisgotan pag-ayo.

Ang imong kahimtang ilabinang malisod kon, pananglitan, nagtrabaho ka alang sa pamilyang mosagop nga dili parehas nimog mga tinuohan. Sanglit dili tingali masabtan sa maong pamilya ang imong baroganan maylabot sa mga prinsipyo sa Bibliya, mahimong imong makaplagan ang imong kaugalingon diha sa makakompromisong mga kahimtang. (Proverbio 13:20) Ang pag-obligar nga himoon ang mga buluhaton sa balay mahimong mosumpaki sa espirituwal nga mga obligasyon, sama sa pagtambong sa Kristohanong mga tigom. Busa kon tungod sa di-kalikayang mga kahimtang mapugos ka sa pagpuyo uban sa pamilyang dili parehas nimog mga tinuohan, nan kinahanglang mohimog pipila ka panagana.

Si Rachel nagsugyot: “Paneguroa nga nahibalo sila nga Kristohanon ka. Mas labing maayo kon sa matinud-anong paagi imo silang sultihan dayon.” Ang pagpatin-aw sa imong relihiyoso ug moral nga mga sukdanan magsilbing panalipod. Dugang pa, kinahanglang imong ipatin-aw sa imong amo kon unsa ka importante alang kanimo ang Kristohanong mga tigom ug pagsangyaw. Sa kataposan, maalamong paneguroon nga ang hinungdanong mga butang sama sa mga oras sa pagtrabaho, adlaw sa pagpahulay, ug suweldo nabutang sa kasulatan sa dili ka pa magsugod. Pinaagi niini malikayan ang kahigawad sa ulahi.

Pagsulbad sa mga Problema

Bisan pa sa imong kinamaayohang mga paningkamot, motungha gihapon ang suliran. Pananglitan, komosta kon ang mga nagsagop nimo magpapahawa kanimo sa ilang balay? Makapahugno gayod kini. Kon may di-pagsinabtanay nga motungha, mahimong hisgotan nimo kini uban sa nagsagop nimo sa kalmado ug rasonableng paagi. (Proverbio 15:1) Magmaandam sa pagdawat sa bisan unsang mga sayop nga imong nahimo. Basin pag mausab ang ilang hunahuna. Kon dili, kinahanglan kang mangita ug laing kapuy-an.

Tingali kinahanglan kang mangayog tabang sa uban maylabot sa ubang mga problema. Pananglitan, basin masugamak kag pinansiyal nga mga suliran o magsakit. Kay mahadlok nga basig kuhaon ka sa imong mga ginikanan, tingali magpanuko kang magpahibalo kanila kon unsay nagakahitabo. Gawas pa, layo kaayo sila ug basin dili mahibalo kon unsaon pag-atubang ang maong kahimtang diha sa langyawng yuta. Apan, ang mga ansiyano sa lokal nga kongregasyon mahimong dunay kasinatian sa pag-atubang sa maong mga problema ug makahatag ug praktikal nga tambag. Mahimong makatabang usab sila kanimo sa pagdesisyon kon kining butanga angay bang ipahibalo sa imong mga ginikanan.

Pagpauli

Bisan pa sa mga kalisdanan ug mga suliran, ang paggugol ug panahon sa laing nasod mahimong usa ka magantihong kasinatian, ilabina kon moadto ka didto tungod sa espirituwal nga mga katarongan. Siyempre, moabot ang panahon nga kinahanglan kang mopauli. Si Andreas miingon: “Tungod sa daghan kaayong nindot nga mga handomanan​—ang dili-nindot nga mga handomanan malimtan ra sa di-madugay​—naglisod kaayo ko sa pagbiya.” Bisan pa, ayaw damha ang imong mga higala ug pamilya balik sa inyoha nga sa kalit mag-usab sa ilang paagi sa paghimo sa mga butang karon nga nakapauli ka na uban ang bag-ong mga tinamdan nga imong nakat-onan sa laing nasod. Dugang pa, ayaw sila palagota tungod sa balikbalik nga pahinumdom kon sa unsang paagi gihimo ang mga butang sa laing nasod. Siyempre, gusto kang moasoy sa imong mga kasinatian kang bisan kinsa, apan ayaw kahiubos kon ang uban dili mobatig kaikag sama nimo.

Tin-aw, ang desisyon nga mopuyo sa makadiyot sa langyawng yuta maoy butang nga angayng hatagan ug seryosong pagtagad. Kon human mahisgoti ang maong butang uban sa imong mga ginikanan, nakahukom ka nga dunay balidong mga katarongan aron molalin, magmaandam sa pagsagubang sa mga suliran nga imong masugamak. Sama sa bisan unsang dakong desisyon nga imong atubangon sa kinabuhi, maalamon kon timbangtimbangon una ang mga kaayohan ug mga kapeligrohan.​—Lucas 14:​28-30.

[Footnote]

[Kahon/Hulagway sa panid 27]

Mga Sugyot Alang sa Kahilwas

● Tagoi ang imong pasaporte, kuwarta, ug tiket alang sa pagpauli diha sa usa ka hilwas nga dapit.

● Pakopyahi ang imong pasaporte maingon man ang imong permiso sa pagsulod sa nasod ug/o bisa, imong tiket alang sa pagpauli, ug ubang hinungdanong mga papeles. Pagtipig ug kompletong mga kopya niini, ug pagpadala ug laing kompletong kopya ngadto sa imong mga ginikanan o mga higala didto sa imong nasod.

● Pagdala kanunay ug listahan sa mga numero sa telepono sa imong mga ginikanan o mga higala didto sa imong nasod ug sa pamilyang nagsagop kanimo.

● Hupti ang hinlo nga panggawi uban sa mga membro sa kaatbang nga sekso, mahimong sa pamilyang nagsagop nimo, sa eskuylahan, sa trabaho, o sa ubang mga lugar.

● Pagtuon ug labing menos yano ug hinungdanong mga pulong ug mga prase sa pinulongan sa nasod nga imong gipuy-an.

● Pagpatan-aw sa doktor una pa mogikan. Paneguroa nga duna kay igong suplay sa bisan unsang tambal nga gikinahanglan.

[Hulagway sa panid 26]

Kon motungha ang mga di-pagsinabtanay uban sa pamilyang nagsagop kanimo, hisgoti kini sa kalmadong paagi