KAPITULO 1
“Gibutang Ko ang Akong mga Pulong Diha sa Imong Baba”
1, 2. Nganong makasalig ka sa imong mabasa sa Bibliya?
“ADUNAY higala nga mounong labaw pa kay sa usa ka igsoon.” (Prov. 18:24) Nasinatian mo na ba ang katinuoran niining inspirado nga mga pulong? Sa dihang adunay isulti ang usa ka tinuod nga higala, makasalig ka niini. Kon siya adunay isulting maayo o magpahibalo kon unsay iyang buhaton, tuohan mo kini. Kon iya kang tambagan kon unsay kinahanglan nimong tul-iron, lagmit dawaton ug ipadapat mo kini. Dugay na nimong nakita nga siya adunay dakong kahingawa kanimo, bisan sa dihang siya magahatag kanimo ug tambag. Gitinguha niya ang imong kaayohan ug mao usab kini ang imong gitinguha alang kaniya aron molungtad ang inyong panaghigalaay.
2 Sa daghang paagi, ang mga tawo nga gigamit sa Diyos sa pagsulat sa mga basahon sa Bibliya mahimong ingon usab niana nga matang sa mga higala alang kanimo. Ikaw makatuo kon unsay ilang isulti kanimo. Makatino ka nga alang kini sa imong kaayohan. Angay gayod unta nga mao kanay bation sa karaang mga Israelinhon bahin sa “mga tawo [nga] nagsulti gikan sa Diyos samtang sila giagak sa balaang espiritu.” (2 Ped. 1:20, 21) Ang usa nga gigamit sa Diyos sa pagsulat sa kinadak-ang basahon sa mga tagna mao si Jeremias, kinsa mao usab ang nagsulat sa Lamentaciones ug sa duha pa ka laing basahon sa Bibliya.
3, 4. Giunsa paglantaw sa pipila ka tawo ang mga basahon sa Jeremias ug Lamentaciones, apan nganong sayop kana? Ipatin-aw.
3 Apan imo tingaling namatikdan nga daw dili interesado ang pipila ka magbabasa sa Bibliya sa mga sinulat ni Jeremias tungod kay ilang gihunahunang kini ‘dili alang kanila.’ Tingali ilang gihanduraw nga ang mga basahon sa Jeremias ug sa Lamentaciones naghatag lamang ug makalilisang nga mga pasidaan ug dulom nga mga tagna.a Apan ingon ba gayod niana ang Jeremias ug Lamentaciones?
4 Tinuod, ang mga sinulat ni Jeremias naundan ug prangkang mga pasidaan ug mga tambag, apan nasayod ka nga usahay himoon man usab kana sa usa ka higala. Gani, si Jesus nagbadlong sa iyang mga higala, ang mga apostoles, sa dihang sila nagpakitag sayop nga mga tinamdan, ug siya nagtul-id kanila. (Mar. 9:33-37) Bisan pa niana, positibo ang pangunang mensahe ni Jesus, nga nagpakita kon sa unsang paagi atong mabatonan ang pag-uyon sa Diyos ug ang kalipay sa umaabot. (Mat. 5:3-10, 43-45) Ingon man usab niana ang mga sinulat ni Jeremias, nga maoy bahin sa “tibuok Kasulatan” nga mapuslanon sa “pagpanul-id sa mga butang.” (2 Tim. 3:16) Tin-awng gipahayag ni Jeremias ang panglantaw ni Jehova bahin niadtong nangangkong nag-alagad Kaniya apan kinsa angayng makaagom sa silot tungod sa ilang daotang mga buhat. Bisan pa niana, ang mga basahon sa Jeremias ug Lamentaciones naundan ug usa ka mensahe sa paglaom ug nagpakita kon sa unsang paagi makabaton kita ug maayong kaugmaon. Gilakip ni Jeremias ang mga tagna bahin sa kon unsay buhaton sa Diyos sumala sa iyang katuyoan, ug karon kita nalangkit gayod sa katumanan niana. Dugang pa, imong makaplagan niining duha ka basahon ang positibo ug makapadasig nga mga pulong.—Basaha ang Jeremias 31:13, 33; 33:10, 11; Lamentaciones 3:22, 23.
5. Sa unsang paagi kita makabenepisyo sa mga sinulat ni Jeremias?
5 Ang atong kalipay karon taliwala sa katawhan sa Diyos ug ang atong paglaom sa umaabot nalangkit sa mga butang nga gisulat ni Jeremias. Ang atong nagkahiusang panag-igsoonay maoy usa ka pananglitan niini. Ang iyang mga sinulat motabang kanato sa pagpalig-on niana nga panag-igsoonay ug sa pagpadapat sa tambag ni apostol Pablo: “Mga igsoon, magpadayon sa pagmaya, sa pagkanapasibo pag-usab, sa pagkahupay, sa paghunahuna nga may panag-uyon, sa pagpuyo nga madaiton; ug ang Diyos sa gugma ug sa kalinaw magauban kaninyo.” (2 Cor. 13:11) Ang mga sinulat ni Jeremias direktang nalangkit usab sa mensahe nga atong ginawali. Bisan tuod nga kita nagsangyaw sa uban bahin sa kataposang mga adlaw ug nagpasidaan sa umaabot nga kataposan niining sistemaha, ang atong mensahe positibo gihapon, nga naghatag ug pasikaranan sa paglaom. Dugang pa, ang gisulat ni Jeremias mapuslanon kaayo kanato. Adunay daghang kaamgiran sa atong kahimtang karon ug sa iyang kinabuhi ug mensahe. Aron masabtan kana, tagda ang kagikan ug buluhaton niining sulondan nga manalagna kinsa giingnan sa Diyos: “Ania, gibutang ko ang akong mga pulong diha sa imong baba.”—Jer. 1:9.
6, 7. Nganong kita makatino nga ang Diyos interesado kang Jeremias, ug ubos sa unsang kahimtang nga siya natawo?
6 Ang usa ka bana ug asawa nga nagpaabot sa pagkahimugso sa ilang anak sagad maghunahuna kon unsa ang mahimo niyang kaugmaon. Mag-unsa kaha siya, ug unsay iyang buhaton sa iyang kinabuhi—unsay iyang mga tinguha, karera, ug mga kalamposan? Lagmit gihunahuna kana sa imong mga ginikanan. Tingali mao usab gayod kana ang gihunahuna sa mga ginikanan ni Jeremias. Apan talagsaon ang iyang kahimtang. Ngano? Ang Maglalalang sa uniberso partikular nga interesado sa kinabuhi ug mga kalihokan ni Jeremias.—Basaha ang Jeremias 1:5.
7 Oo, sa wala pa matawo si Jeremias, nahibaloan nang daan sa Diyos nga siya takos nga mahimong manalagna. Gihatagan niyag linaing pagtagad ang usa ka batang lalaki nga matawo diha sa usa ka banay sa mga saserdote nga nagpuyo sa amihanan sa Jerusalem. Nahitabo kadto sa tungatunga sa ikapitong siglo W.K.P., usa ka dili malipayong panahon sa Juda tungod sa daotang pagmando ni Haring Manases. (Tan-awa ang panid 19.) Sa dakong bahin sa iyang 55-ka-tuig nga pagmando, gibuhat ni Manases ang daotan sa mga mata ni Jehova. Ingon usab niana ang gibuhat sa iyang anak nga si Amon. (2 Hari 21:1-9, 19-26) Unya, usa ka dakong kausaban ang nahitabo sa dihang nagmando ang misunod nga hari sa Juda nga si Josias. Oo, si Haring Josias nangita kang Jehova. Sa ika-18 nga tuig sa iyang paghari, gihinloan niya ang yuta gikan sa idolatriya. Nakapahimuot gayod kadto sa mga ginikanan ni Jeremias. Ang Diyos naghatag ug asaynment sa ilang anak panahon sa paghari ni Josias.—2 Cron. 34:3-8.
Nganong angay kang mainteres sa mga basahon sa Jeremias ug Lamentaciones?
ANG DIYOS NAGPILI UG USA KA TIGPAMABA
8. Unsa nga asaynment ang gihatag kang Jeremias, ug unsay iyang sanong niini?
8 Wala kita masayod sa edad ni Jeremias sa dihang ang Diyos nag-ingon kaniya: “Ako naghimo kanimo nga manalagna alang sa kanasoran.” Lagmit nga hapit na siyang mag-25 anyos niadtong panahona, ang pangedaron nga ang usa ka saserdote makasugod sa unang hugna sa iyang pag-alagad. (Num. 8:24) Sa bisan unsa nga kahimtang, siya mitubag: “Intawon, Oh Soberanong Ginoong Jehova! Ania, ako gayod dili mahibalo nga mosulti, kay ako usa ka bata lamang.” (Jer. 1:6) Siya nagpanuko kay tingali naghunahuna nga siya bata pa kaayo o dili kuwalipikado alang sa bug-at nga responsibilidad ug walay katakos sa pagsulti diha sa publiko nga maoy gikinahanglan sa usa ka manalagna.
9, 10. Ubos sa unsang mga kahimtang nga nanagna si Jeremias, ug nganong sa ulahi nagkinahanglan siyag kaisog sa pagbuhat niana?
9 Gisugo si Jeremias sa panahon nga si Haring Josias nagwagtang sa dulumtanang bakak nga pagsimba ug nagtuboy sa matuod nga pagsimba. Apan, nagkasuod gayod si Jeremias ug Josias, busa kadto maoy usa ka maayong panahon aron mabuhat ang buluhaton sa usa ka tinuod nga manalagna. Si Sofonias ug Nahum nag-alagad usab sa Juda sa sayong bahin sa pagmando ni Josias.b Si Hulda nga usa ka babayeng manalagna, nanagna usab, apan kaalaotan ang iyang gipanagna. Ug nasaksihan ni Jeremias ang katumanan niadto. (2 Hari 22:14) Gani, dihay mga panahon nga kinahanglang luwason si Jeremias sa iyang mga higalang si Ebed-melek ug Baruk gikan sa tinong kamatayon o panalipdan siya gikan sa iyang mapanimaslong mga kaaway.
10 Unsay imong reaksiyon kon sultihan ka sa Diyos nga ikaw gihatagag linaing asaynment ingong usa ka manalagna aron ipahayag ang usa ka kusganong mensahe? (Basaha ang Jeremias 1:10.) Tagda ang usa ka mensahe nga kinahanglang ipahayag ni Jeremias. Niadtong 609 W.K.P., ang Babilonyanhong kasundalohan misulong sa Jerusalem. Gitinguha ni Haring Zedekias nga makadungog ug usa ka maayong mensahe gikan sa Diyos pinaagi ni Jeremias. Apan sukwahi niana ang mensahe sa Diyos alang sa maong hari.—Basaha ang Jeremias 21:4-7, 10.
USA KA TAWO NGA SAMA KANATO
11. Nganong lagmit nalisdan si Jeremias sa pagtuman sa iyang asaynment, apan nganong siya masaligon nga iya kanang mabuhat?
11 Handurawa nga kita gisugo sa pagpahayag ug masakit nga mahukmanong mga pagsaway ug mga paghukom batok sa daotang mga hari, hiwi nga mga saserdote, ug mini nga mga manalagna. Kining mga butanga ang kinahanglang buhaton ni Jeremias. Apan ang Diyos nagpaluyo kanato sama sa iyang gihimo kang Jeremias. (Jer. 1:7-9) Gipakita sa Diyos ang iyang pagsalig sa batan-ong si Jeremias, nga naghatag kaniyag kaisog pinaagi niini nga mga pulong: “Gihimo ko ikaw karong adlawa nga usa ka siyudad nga kinutaan ug usa ka haliging puthaw ug mga paril nga tumbaga batok sa tibuok yuta, ngadto sa mga hari sa Juda, ngadto sa iyang mga prinsipe, ngadto sa iyang mga saserdote ug ngadto sa katawhan sa yuta. Ug sila makig-away gayod batok kanimo, apan sila dili makadaog batok kanimo, kay ‘ako magauban kanimo,’ mao ang giingon ni Jehova, ‘aron sa pagluwas kanimo.’”—Jer. 1:18, 19.
12. Unsa ang pipila ka katarongan kon nganong atong masabtan ang mga gibati ni Jeremias?
12 Dili nato angayng hunahunaon nga si Jeremias labaw kay sa ordinaryong tawo. Siya tawo nga sama kanato. Dugang pa, angayng matikdan nga bisan tuod nabuhi si Jeremias sa usa ka laing yugto sa panahon, siya nakaatubang ug mga kahimtang nga sama sa atong nasinatian. Maingon nga si Jeremias nakigsandurot sa mga tawo nga anaa sa iyang palibot, kita usab nakigsandurot sa lainlaing matang sa mga tawo diha sa atong adlaw-adlaw nga pagkinabuhi ug sa mga kalihokan sa kongregasyon. Tungod niini kita mahimong makakat-on kang Jeremias, kinsa, sama sa manalagnang si Elias, maoy “usa ka tawo nga may pagbati nga sama kanato.” (Sant. 5:17) Tagda ang pipila ka pananglitan kon unsay atong makat-onan gikan kang Jeremias.
13, 14. Nganong masabtan sa pipila ka Kristohanon ang nasinatian ni Jeremias sa mga kamot ni Pasur, sumala sa gipakita sa panid 10?
13 Latas sa katuigan, dili ba nakasinati ka ug mga kalipay ug kagul-anan? Mao man usab si Jeremias. Sa usa ka higayon, siya gidapatan ni Pasur nga usa ka prominenteng saserdote ug gibutang sa sepohan. Sulod sa daghang oras, siya gibalhog niana nga kasangkapan nga gama sa kahoy diin gipahuot ang iyang mga tiil, mga kamot, ug liog, nga tungod niana siya napugos sa pagtikuko sa iyang lawas. Gawas pa sa kasakit niini, kinahanglan pa gayod niyang antoson ang mga pagbiaybiay kaniya sa mga magsusupak. Sa imong hunahuna, maagwanta kaha nimo ang masakit nga pagbiaybiay, lakip ang pisikal nga pagdagmal?—Jer. 20:1-4.
14 Sanglit nasinatian ni Jeremias ang maong kahimtang, atong masabtan kon nganong siya nakaingon: “Tinunglo ang adlaw nga akong natawhan! . . . Nganong migula pa ako gikan sa tagoangkan mismo aron makita ang kahago ug kaguol ug nga ang akong mga adlaw matapos lamang sa kaulawan?” (Jer. 20:14-18) Natural lamang nga maguol si Jeremias. Nakasinati ka na ba ug grabeng kagul-anan nga tungod niana ikaw mibating walay pulos, walay nalampos, o kaha imong gibati nga wala nay kapuslanan nga mopadayon pa sa pag-alagad? Ang tanan nga nakasinati niini makakat-on pag-ayo pinaagi sa pagpamalandong sa mga kasinatian ni Jeremias ug kon sa unsang paagi siya nakasagubang niini.
Unsay nakapadasig kanimo sa paghatag ni Jehova ug asaynment kang Jeremias? Nganong imong masabtan kon unsa ang gibati ni Jeremias?
15. Nganong kita makabenepisyo kon atong pamalandongon ang mga kausaban sa mga pagbati ni Jeremias?
15 Ang mga pulong sa pagkawalay-paglaom nga atong mabasa diha sa Jeremias 20:14-18 gibungat sa manalagna human gilayon sa iyang paghisgot bahin sa pag-awit ug pagdayeg kang Jehova. (Basaha ang Jeremias 20:12, 13.) Nakamatikod ka ba nga usahay dunay kalit nga kausaban sa imong mga emosyon? Ikaw malipayon kaayo, ug unya mokalit ka rag kaminghoy. Lagmit nga kitang tanan may makat-onan sa pagpamalandong sa kasinatian ni Jeremias. Dayag nga siya adunay kinaiyanhong tawhanon nga mga pagbati nga sama kanato. Busa kita mahimong makabenepisyo ug dako kon atong susihon ang mga gibuhat ug mga pagbati ni Jeremias kinsa gigamit pag-ayo sa Maglalalang ingong usa ka tigpamaba.—2 Cron. 36:12, 21, 22; Esd. 1:1.
16. Kinsa ang angayng mamalandong bahin sa pagkatagsaanon ni Jeremias?
16 Ang laing rason kon nganong masabtan sa uban ang gibati ni Jeremias mao ang kahimtang maylabot sa iyang pagkatagsaanon. Gihatagan sa Diyos si Jeremias ug usa ka talagsaon ug tingali lisod nga sugo: Ayaw pagminyo. (Basaha ang Jeremias 16:2.) Nganong gisugo man ni Jehova si Jeremias niana, ug sa unsang paagi kini nakaapektar kaniya? Unsay anaa niini nga asoy nga masabtan sa mga igsoong lalaki ug babaye nga walay kapikas, kagustohan man nila kini o tungod sa mga sirkumstansiya? Sa pagkatinuod, aduna bay gipamulong ang Diyos kang Jeremias nga angayng palandongon sa mga Saksing minyo na? Komosta na man ang mga magtiayon nga walay “mga anak nga lalaki ug mga anak nga babaye”? Sa unsang paagi makatabang kanimo ang asoy sa basahon ni Jeremias?
17. Unsay atong mapamalandong sa mga pulong sa manalagna diha sa Jeremias 38:20?
17 Makaiikag nga dihay higayon nga giawhag ni Jeremias ang nagamandong hari sa Judea: “Palihog, tumana ang tingog ni Jehova niining gisulti ko kanimo, ug maayo ang imong dangatan, ug ang imong kalag magpadayong buhi.” (Jer. 38:20) Kini nga asoy naghatag kanato ug maayo kaayong giya bahin sa atong pagpakigsandurot sa uban. Kana naglakip sa atong pagpakiglabot sa mga tawo nga dili pa mga alagad ni Jehova apan kinsa mahimo natong tabangan. Lain pa, ang mga pagpakiglabot ni Jeremias niadtong mga tawo nga nagmasinugtanon sa Diyos maoy usa ka maayong panig-ingnan alang kanato karon. Oo, dako gayod ang atong makat-onan gikan kang Jeremias.
UNSAY IMONG MADAHOM NIINI NGA PUBLIKASYON?
18, 19. Unsa ang pipila ka paagi nga mahimong tun-an nato ang mga basahon sa Jeremias ug Lamentaciones?
18 Kini nga publikasyon motabang kanimo sa pagsusi ug sa pagbatog kahibalo sa mga basahon sa Bibliya sa Jeremias ug Lamentaciones. Sa unsang paagi? Ubos sa pag-inspirar, si apostol Pablo misulat: “Ang tibuok Kasulatan inspirado sa Diyos ug mapuslanon sa pagpanudlo, sa pagpamadlong, sa pagpanul-id sa mga butang, sa pagdisiplina diha sa pagkamatarong.” (2 Tim. 3:16) Kana naglakip niining duha ka basahon.
19 Siyempre, mahimong tun-an ang mga basahon sa Jeremias ug Lamentaciones sa lainlaing paagi. Pananglitan, kining duha ka basahon mahimong tun-an nga bersikulo por bersikulo, nga maningkamot sa pagsabot sa gihatag nga impormasyon o kahulogan sa matag bersikulo. Mahimo usab nga hatagan ug dakong pagtagad ang haom nga mga kaamgiran, diin itandi ang mga indibiduwal ug mga panghitabo nga gihubit sa Jeremias ug sa Lamentaciones ngadto sa katumbas niini nga mga asoy o panghitabo sa modernong panahon. (Itandi ang Jeremias 24:6, 7; 1 Corinto 3:6.) Ang laing paagi tingali mao ang pagtuon sa kasaysayan ug mga panghitabo nga giasoy diha niining duha ka basahon. (Jer. 39:1-9) Gani, hinungdanon kaayo ang dakong bahin sa maong impormasyon aron imo gayong masabtan ang Jeremias ug Lamentaciones. Busa ang Kapitulo 2, nga nag-ulohang “Pag-alagad sa ‘Kaulahiang Bahin sa mga Adlaw,’” motabang kanato aron makabaton ug katibuk-ang pagsabot kon unsa ang kahimtang sa panahon diin nabuhi si Jeremias ug kon sa unsang paagi ang Diyos nagagiya.
20. Sa unsang paagi atong tun-an ang mga basahon sa Jeremias ug Lamentaciones niini nga publikasyon?
20 Apan lahi ang pangunang gipasiugda niini nga publikasyon. Atong tun-an ang mga basahon sa Jeremias ug Lamentaciones ingong mga gasa sa Diyos aron kita matabangan sa pagkinabuhi karon ingong mga Kristohanon. (Tito 2:12) Mas masabtan pa gayod nato nga kining duha ka basahon naundan ug dagayang impormasyon nga “mapuslanon sa pagpanudlo.” Kini naghatag ug praktikal nga mga tambag ug mga panig-ingnan aron kita mahimong takos ug masinangkapan samtang kita nag-atubang sa mga hagit sa kinabuhi. Kita man mga tagsaanon, minyo, ansiyano, payunir, usa nga nanginabuhi para sa pamilya, asawa, o estudyante, kini mapadapat kanato. Atong makaplagan niining duha ka inspiradong mga basahon ang tabang sa Diyos aron kita “masinangkapan alang sa tanang maayong buhat.”—2 Tim. 3:17.
21. Nganong naghinamhinam ka sa mosunod nga mga pagtuon?
21 Samtang imong tun-an ang matag kapitulo niini nga publikasyon, pangitag mga punto nga imong magamit. Sa walay duhaduha, ang mga basahon sa Jeremias ug Lamentaciones naghatag ug dugang pamatuod sa pagkatinuod sa gisulat ni Pablo: “Kay ang tanang butang nga gisulat kanhi gisulat alang sa pagtudlo kanato, aron nga pinaagi sa atong pag-antos ug pinaagi sa paghupay gikan sa mga Kasulatan kita makabatog paglaom.”—Roma 15:4.
Maylabot sa imong adlaw-adlaw nga pagkinabuhi, unsay imong makat-onan sa pagtuon sa mga basahon sa Jeremias ug Lamentaciones?
a Gigamit sa ubay-ubayng mga pinulongan ang pulong nga “jeremiad,” nga nagkahulogang “pagpangatake” o “pagpangasaba.” Gihubit sa mantalaang The Washington Post ang usa ka pelikula bahin sa pagkausab sa ekolohiya ug klima ingong “inconvenient [makapatugaw nga] jeremiad.”
b Sa ulahing bahin sa pagpanagna ni Jeremias, nanagna usab ang mga manalagnang si Habakuk, Abdias, Daniel, ug Ezequiel. Si Jeremias nakagugol na ug mga 40 ka tuig sa pagpanagna sa dihang midangat sa Jerusalem ang katalagman niadtong 607 W.K.P., ug nabuhi pa siya ug kapin sa 20 ka tuig human niana.