KASTILYO

Ang Hebreohanong pulong nga bi·rahʹ, nga gihubad nga “kastilyo” o ‘kinutaang dapit,’ makita lamang diha sa mga basahon sa Daniel, Ester, Mga Cronicas, ug Nehemias, nga nakompleto tali sa mga 536 ug human sa 443 W.K.P., human sa pagkadestiyero didto sa Babilonya.​—1Cr 29:​1, ftn sa Rbi8; 2Cr 17:12; Est 1:​2, ftn sa Rbi8.

Sa pagsulat diha sa pinulongan sa iyang adlaw, gitala ni Esdras ang pagtawag ni David sa templo ni Solomon ingong usa ka “kastilyo” sa dihang gidasig niya ang katawhan nga bug-os suportahan ang pagtukod niini.​—1Cr 29:​1, 19.

Si Nehemias nagtukod ug usa ka kastilyo o kuta dapit sa AK sa gitukod pag-usab nga templo, diin ang maong dapit dali ra kaayong sulongon. (Neh 2:8; 7:2) Dayag nga kini nga kastilyo gipulihan sa mga Macabeo ug gitukod pag-usab ni Herodes nga Bantogan, kinsa nagngalan niini nga Torre (Kuta) sa Antonia. Dinhi si Pablo gisukitsukit sa Romanong komandante militar.​—Buh 21:​31, 32, 37; 22:24; tan-awa ang ANTONIA, TORRE SA.

Ang “kastilyo sa Susan,” nga mga 360 km (225 mi) sa S sa Babilonya, maoy puy-anan usahay sa hari sa Persia. Dinhi si Nehemias nag-alagad ingong magtitiing sa hari sa wala pa siya mobiya paingon sa Jerusalem. (Neh 1:1) Kini usab ang dapit nga gipakita sa usa sa mga panan-awon ni Daniel. (Dan 8:2) Apan ang “kastilyo sa Susan” nailhan pag-ayo ingong ang dapit diin nahitabo ang mga panghitabo nga girekord sa basahon ni Ester. (Est 1:​2, 5; 3:15; 8:14) Mopatim-aw nga ang “kastilyo sa Susan” dili usa lamang ka partikular nga tinukod apan usa ka hugpong sa mga balay sa hari nga anaa sa sulod sa usa ka kinutaang dapit. Gipaluyohan kini sa pipila ka detalye nga gihatag diha sa asoy. Ang “balay sa kababayen-an,” diin ang mga ulay giandam aron ipresentar kang Ahasuero, nahimutang didto. (Est 2:​3, 8) Sa wala pa siya ituboy diha sa kagamhanan, adlaw-adlaw nga mopuwesto si Mardokeo diha “sa ganghaan sa hari” nga nahimutang sa “kastilyo sa Susan.”​—Est 2:​5, 21; 3:2-4; tan-awa ang SUSAN.