ESDRAS
[Tabang].
1. Usa ka Aaronikong saserdote, kaliwat ni Eleasar ug Pinehas, eskolar, ekspertong magkokopya ug magtutudlo sa Balaod, batid sa Hebreohanon ug Aramaiko. Si Esdras may tinuod nga kasibot alang sa putling pagsimba ug “nakaandam sa iyang kasingkasing sa pagkonsulta sa balaod ni Jehova ug sa pagbuhat niini ug sa pagtudlo sa Israel sa regulasyon ug sa hustisya.” (Esd 7:1-6, 10) Dugang pa sa pagsulat sa basahon nga nagdala sa iyang ngalan, lagmit nga gisulat ni Esdras ang duha ka basahon sa Mga Cronicas, ug gipasidunggan siya sa Hudiyohanong tradisyon nga maoy nagsugod sa paghipos ug paghimog katalogo sa mga basahon sa Hebreohanong Kasulatan. Dugang pa, si Esdras maoy usa ka talagsaong tigpanukiduki, nga nagkutlo ug mga 20 ka tinubdan sa impormasyon diha sa duha ka basahon sa Mga Cronicas. Sanglit daghang Hudiyo ang nagkatibulaag sa lainlaing mga dapit sa adlaw ni Esdras, kinahanglang himoon ang daghang kopya sa Hebreohanong Kasulatan, ug lagmit nanguna si Esdras niining buluhatona.
Walay mga detalye nga gihatag sa Bibliya bahin sa sayong kinabuhi ni Esdras. Siya nagpuyo sa Babilonya. Siya naggikan sa usa ka banay sa hataas nga mga saserdote apan dili gikan sa usa ka kaliwat nga naghupot gilayon sa katungdanan sa hataas nga pagkasaserdote human sa pagbalik gikan sa pagkadestiyero niadtong 537 W.K.P. Ang kataposan sa mga katigulangan ni Esdras nga nakahupot sa maong katungdanan mao si Seraias, kinsa maoy hataas nga saserdote sa mga adlaw ni Haring Zedekias sa Juda. Kini nga Seraias gipatay ni Nabucodonosor panahon sa pag-ilog sa Jerusalem niadtong 607 W.K.P. (Esd 7:1, 6; 2Ha 25:18, 21) Sa Babilonya gitahod pa gihapon sa mga Hudiyo ang pagkasaserdote ug busa nailhan gihapon ang ilang saserdotehanong mga banay. Dugang pa, ang pagkaorganisar sa komunidad sa mga Hudiyo, diin ang mga ansiyano maoy mga pangulo, nagpadayon pa gihapon. (Eze 20:1) Sama kang Esdras mismo, ang banay ni Esdras lagmit interesado nga makita si Esdras nga masangkapan sa kahibalo sa balaod sa Diyos. Busa siya edukado kaayo.
Kon, ingon sa gituohan sa pipila ka eskolar, ang usa ka tawo dili mahimong usa ka eskriba basta dili moabot sa pangedarong 30, si Esdras lagmit kapin na sa 30 anyos niadtong 468 W.K.P. sa dihang siya miadto sa Jerusalem. Siya sa walay duhaduha nabuhi sa panahon sa pagmando ni Ahasuero, sa panahon ni Mardokeo ug Ester, sa panahon nga migula ang sugo sa pagpuo sa mga Hudiyo sa tibuok Persianhong Imperyo. Dihay daghang Hudiyo nga nagpuyo sa Babilonya, busa kining nasodnon nga krisis dili gayod malimtan ni Esdras, nga nagpalig-on kaniya sa pagtuo bahin sa pag-atiman ug sa pagluwas ni Jehova sa iyang katawhan ug nagsilbing pagbansay, naghimo kaniya nga hamtong sa paghukom ug sa katakos aron molampos ang dakong buluhaton nga gitagana kaniya sa ulahi.—Esd 1:1; 3:7, 12, 13; 8:9; 9:1.
Pag-adto sa Jerusalem. Kadto maoy sa 468 W.K.P., 69 ka tuig human mobalik ang matinumanong mga Hudiyong nahibilin gikan sa Babilonya ilalom sa pagpangulo ni Zorobabel, nga ang Persianhong hari nga si Artajerjes Longimanus naghatag kang Esdras sa “tanan niyang gipangayo” maylabot sa pag-adto sa Jerusalem ug sa pagpalambo sa putling pagsimba didto. Sumala sa opisyal nga sulat sa hari, kadtong mga Israelinhon nga buot mouban kang Esdras ngadto sa Jerusalem makahimo niana.—Esd 7:1, 6, 12, 13.
Bisan sa adlaw ni Esdras, nganong ang mga Hudiyo nga mibiya sa Babilonya nagkinahanglag lig-ong pagtuo?
Daghan sa mga Hudiyo hamugaway na ang pagkinabuhi sa Babilonya, ug ang mga kalaoman didto sa Jerusalem dili madanihon labot sa materyal. Diyutay ra ang nagpuyo sa Jerusalem. Ang maayong pagsugod sa mga Hudiyo ilalom ni Zorobabel daw nag-anam ug kahuyang. Usa ka komentarista, si Dean Stanley, nag-ingon: “Diyutay ra ang nagpuyo sa Jerusalem, ug daw nahunong ang pag-uswag sa buluhaton nga gisugdan sa unang mga pumoluyo. . . . Tungod ba kaha sa orihinal nga kahuyangan sa nagkadakong kabalangayan o kaha sa bag-ong pag-atake gikan sa naglibot nga mga tribo, nga niini kita walay tin-awng impormasyon, tino nga ang mga paril sa Jerusalem wala pa gihapon mahuman; dihay dagkong mga gawang niini diin ang mga ganghaan nangasunog ug wala ayoha; ang mga kagun-oban niini nagpasad diha sa kadaplinan sa batoong kabungtoran niini; ang Templo, bisag natapos na, diyutay pa gihapon ang mga muwebles ug kulang ang mga dayandayan niini.” (Ezra and Nehemiah: Their Lives and Times, ni George Rawlinson, London, 1890, pp. 21, 22) Busa ang pagbalik ngadto sa Jerusalem nagkahulogan sa pagkawala sa trabaho, pagkabungkag sa mga relasyon, pagsalikway sa daw komportable nga pagkinabuhi, ug sa pagtukod ug usa ka bag-ong kinabuhi sa usa ka halayong yuta ilalom sa mga kahimtang nga masulayon, malisod, ug lagmit peligroso, dugang pa sa halayo ug makuyaw nga panaw, sanglit daghang tribo nga Arabo ug ubang mga kaaway ang hayan masugatan. Nagkinahanglan kadto ug kasibot alang sa matuod nga pagsimba, pagtuo kang Jehova, ug kaisog aron makahimo sa pagpanaw. Mga 1,500 ka lalaki lamang ug ang ilang mga banay ang nakaplagan nga interesado ug makaarang sa pag-adto, tingali tanantanan mga 6,000 o kapin pa. Malisod ang buluhaton ni Esdras ingong ilang pangulo. Apan ang kanhing paagi sa pagkinabuhi ni Esdras nag-andam kaniya, ug siya nagpalig-on sa iyang kaugalingon sumala sa kamot ni Jehova nga nag-uban kaniya.—Esd 7:10, 28; 8:1-14.
Si Jehova nga Diyos nagtagana sa gikinahanglan kaayong materyal nga tabang, kay ang pinansiyal nga kahimtang sa Jerusalem dili maayo ug ang bahandi niadtong mopanaw uban kang Esdras limitado lamang. Si Haring Artajerjes ug ang iyang pito ka magtatambag napalihok sa paghatag ug boluntaryong kontribusyon aron magamit sa pagpalit ug mga hayop nga ihalad ug sa ilang mga halad-nga-lugas ug halad-nga-ilimnon. Dugang pa, giawtorisahan si Esdras sa pagdawat ug mga kontribusyon alang niini nga katuyoan didto sa sakop nga mga distrito sa Babilonya. Kon adunay mga sobra sa pondo, si Esdras ug kadtong uban kaniya makadesisyon kon unsaon sa paggamit niini sa labing maayong paagi. Ang mga sudlanan alang sa pag-alagad sa templo ihatod nga kompleto sa Jerusalem. Kon gikinahanglan, mahimong kuhaon ang dugang pondo gikan sa tipiganan sa bahandi sa hari. Ang mga mamahandi sa unahan sa Suba gipahibalo nga si Esdras makapangayo gikan kanila ug plata, trigo, bino, ug lana sa usa ka tinong gidaghanon, ug asin nga walay sukod, ug nga ang iyang hangyo igahatag sa walay langan. Dugang pa, ang mga saserdote ug ang mga nagtrabaho sa templo libre sa buhis. Labot pa, si Esdras gihatagag kagahom sa pagtudlog mga mahistrado ug mga maghuhukom, ug ang paghukom ipahamtang kang bisan kinsa nga dili motuman sa balaod sa Diyos ug sa balaod sa hari, “alang ba sa kamatayon o sa paghingilin, o alang sa multa nga salapi o sa pagkabilanggo.”—Esd 7:11-26.
Kay giila ang pagtultol ni Jehova bahin niini, dihadiha gituman ni Esdras ang iyang komisyon. Iyang gitigom ang mga Israelinhon didto sa tampi sa suba sa Ahava, diin siya naghimog tulo-ka-adlaw nga pagsusi sa katawhan. Dinhi iyang nakaplagan nga bisag may pipila ka saserdote nga kauban nila, walay usa sa dili-saserdoteng mga Levihanon ang nagboluntaryo, ug gikinahanglan kaayo sila alang sa pag-alagad sa templo. Niining tungora gipakita ni Esdras ang iyang mga katakos ingong usa ka pangulo. Wala mahadlok sa kahimtang, dihadiha siya nagpadala ug opisyal nga mga hawas ngadto sa mga Hudiyo sa Casipia. Maayo ang ilang pagsanong, nga nagtaganag 38 ka Levihanon ug 220 ka Netinim. Uban sa ilang mga banay, sa walay duhaduha kini nakapadaghan sa kaubanan ni Esdras ngadto sa kapin sa 7,000.—Esd 7:27, 28; 8:15-20.
Unya gimantala ni Esdras ang usa ka pagpuasa aron ipakisayod kang Jehova ang hustong dalan. Bisan tuod nga ang iyang panon magdalag dakong bahandi, dili buot ni Esdras nga mapakaulawan bisan gamay ang ngalan ni Jehova pinaagi sa pagpangayo ug usa ka grupo nga manalipod kanila human niya ikapahayag ngadto sa hari ang iyang bug-os nga pagtuo sa proteksiyon ni Jehova alang sa iyang mga alagad. Human mangamuyo sa Diyos, iyang gitawag ang 12 ka tawo gikan sa mga pangulo sa mga saserdote, gitimbang pag-ayo ngadto kanila ang amot, nga sumala sa modernong adlaw nga katumbas, dayag nga nagkantidad ug kapin sa $43,000,000, ug gipiyal kini ngadto kanila.—Esd 8:21-30.
Ang kamot ni Jehova nag-uban gayod kang Esdras ug sa iyang mga kauban, nga nagpanalipod kanila gikan sa “kaaway diha sa dalan,” mao nga sila nakaabot sa Jerusalem nga luwas. (Esd 8:22) Nailhan dayon siya sa mga saserdote ug mga Levihanon nga nag-alagad sa templo, kinsa maoy iyang gitugyanan sa bahandi nga iyang gidala.—Esd 8:31-34.
Giawhag ang Israel sa Pagpapahawa sa Langyawng mga Asawa. Human motanyag ug mga halad didto sa templo, nasayran ni Esdras gikan sa mga prinsipe nga daghan sa katawhan, mga saserdote, ug mga Levihanon nga nagpuyo sa yuta ang nagkuhag langyawng mga asawa. Sa pagkadungog niini, gigisi ni Esdras ang iyang besti ug ang iyang kupo nga walay bukton, gilarot ang pipila ka buhok sa iyang ulo ug sa iyang bungot, ug nagpadayon sa paglingkod nga nahiugnok hangtod sa halad-nga-lugas sa kagabhion. Unya, miluhod ug mibayaw sa iyang mga kamot ngadto kang Jehova, ug atubangan sa nagkatigom nga mga Israelinhon, siya mihimog publikong pagsugid sa mga sala sa iyang katawhan, sugod sa mga adlaw sa ilang katigulangan.—Esd 8:35–10:1.
Human niana, si Secanias, nga namulong alang sa katawhan, nagrekomendar nga maghimo sila ug usa ka pakigsaad kang Jehova sa pagpapahawa sa ilang langyawng mga asawa ug sa mga anak nga natawo kanila, ug dayon siya miingon kang Esdras: “Tindog, kay ang butang gisangon kanimo, ug kami anaa uban kanimo. Magmakusganon ka ug lihok.” Busa, ang katawhan gipapanumpa ni Esdras, ug gipahibalo ang tanang kanhing mga destiyero sa pag-adto nga tingob ngadto sa Jerusalem sulod sa tulo ka adlaw aron tul-iron kini nga sayop. Nianang higayona gitambagan ni Esdras ang mga nagkatigom sa pagsugid sa ilang sala ngadto kang Jehova ug sa pagbulag sa ilang langyawng mga asawa. Apan, tungod sa kadaghan sa mga tawo nga nalangkit niini nga kalapasan, dili posible nga maatiman ang tanang butang dihadiha, apan sa inanay, sa yugto nga mga tulo ka bulan, ang kahugawan napapha.—Esd 10:2-17.
Uban Kang Nehemias. Dili matino kon si Esdras nagpabilin ba sa Jerusalem o mibalik sa Babilonya. Apan ang dili maayong mga kahimtang nga midangat sa siyudad, uban sa kahugawan nga nakaapektar sa mga saserdote, daw nagpakita nga wala siya nianang panahona. Lagmit nga gipabalik siya ni Nehemias human matukod pag-usab ang mga paril sa Jerusalem. Apan, atong makita nga mitungha na usab siya sa esena diin gipakita siya nga nagbasa sa Balaod ngadto sa nagkatigom nga katawhan ug nagpanudlo kanila. Sa ikaduhang adlaw sa maong asembliya ang mga pangulo sa katawhan naghimog linaing panagkatigom uban kang Esdras aron sa pagbaton ug hait nga salabotan bahin sa Balaod. Ang Pista sa mga Balongbalong gisaulog uban ang pagmaya. Human sa walo ka adlaw nga pagsaulog, ang Tisri 24 gihimong adlaw sa pagpuasa ug sa pagsugid sa ilang mga sala, uban ang pag-ampo. Ilalom sa maayong pagpanguna ug pagtultol ni Esdras ug Nehemias, gihimo ang usa ka “kasaligang kontrata,” nianang panahona dili pinaagig binaba, apan pinaagig sinulat, nga gipamatud-an pinaagig timbre sa mga prinsipe, mga Levihanon, ug mga saserdote.—Neh 8:1-9, 13-18; kap 9.
Mga Sinulat. Ang mga basahon sa Bibliya sa Mga Cronicas maingon man ang basahon nga nagdala sa ngalan ni Esdras nagpamatuod nga si Esdras kugihan kaayo nga tigpanukiduki, nga adunay pagsabot tali sa nagkadaiyang mga bersiyon sa mga kopya sa Balaod nga naglungtad nianang panahona. Siya nagpakitag talagsaong kasibot sa pagsusi sa opisyal nga mga dokumento sa iyang nasod, ug dayag nga tungod sa iyang mga paningkamot atong nabatonan ang tukmang mga rekord nga gihatag kanato sa Mga Cronicas. Hinunoa, angay natong hinumdoman nga nagalihok kaniya ang espiritu sa Diyos ug nga ang Diyos naggiya kaniya aron mapreserbar ang dakong bahin sa kasaysayan sa Israel alang sa atong kaayohan.
Ang kasibot ni Esdras alang sa pagkamatarong, ang iyang mainampoong pagsalig kang Jehova, ang iyang pagkamatinumanon sa pagpanudlo sa balaod sa Diyos ngadto sa Israel, ug ang iyang kakugi sa pagpalambo sa matuod nga pagsimba naghimo kaniya, ingong usa sa ‘mabagang panganod sa mga saksi,’ nga usa ka maayong panig-ingnan nga takos pagasundogon.—Heb 12:1.
2. Usa ka saserdote nga mibalik sa Jerusalem uban kang Zorobabel gikan sa Babilonya niadtong 537 W.K.P.—Neh 12:1, 13.