UNANG BUNGA
Ang kinaunahang mga bunga sa ting-ani; ang mga unang bunga o mga produkto sa bisan unsang butang. Ang Hebreohanong pulong nga reʼ·shithʹ (gikan sa lintunganayng pulong nga nagkahulogang “ulo”) gigamit sa diwa nga nagtumong sa unang bahin, dapit nga gigikanan, o “sinugdan” (Deu 11:12; Gen 1:1; 10:10); ang “labing maayo” (Ex 23:19, ftn sa Rbi8); ug “mga unang bunga” (Lev 2:12). Ang “unang hinog nga mga bunga” gihubad gikan sa Hebreohanong pulong nga bik·ku·rimʹ, nga gigamit ilabina maylabot sa mga lugas ug bunga. (Nah 3:12) Ang Gregong termino alang sa mga unang bunga (a·par·kheʹ) naggikan sa lintunganayng pulong nga may paninugdang kahulogan nga “panguna.”
Gisugo ni Jehova sa nasod sa Israel nga ang mga unang bunga ihalad ngadto kaniya, tawo man, hayop, o mga bunga gikan sa yuta. (Ex 22:29, 30; 23:19; Pr 3:9) Ang pagpahinungod sa mga unang bunga ngadto kang Jehova maoy usa ka ebidensiya sa pagpabili sa mga Israelinhon sa panalangin ni Jehova ug sa ilang yuta ug sa ani niini. Kini maoy pagpakitag pagkamapasalamaton ngadto sa Maghahatag sa “matag maayong gasa.”—Deu 8:6-10; San 1:17.
Gisugo ni Jehova ang nasod, pinaagi sa mga hawas niini, sa pagtanyag sa mga unang bunga ngadto kaniya, ilabina sa panahon sa Pista sa mga Tinapay nga Walay Igpapatubo. Dayon, sa Nisan 16, diha sa sangtuwaryo itabyog sa hataas nga saserdote sa atubangan ni Jehova ang pipila sa mga unang bunga sa mga lugas nga inani, usa ka binangan nga sebada, nga mao ang unang abot sa tuig pinasukad sa sagradong kalendaryo. (Lev 23:5-12) Sa makausa pa, sa Pentekostes, sa ika-50 nga adlaw human itabyog ang binangan nga sebada, ang mga unang bunga sa inani nga trigo nga gihimong duha ka tinapay nga may lebadura nga ginama sa pino nga harina itanyag ingong usa ka halad-nga-tinabyog.—Lev 23:15-17; tan-awa ang PISTA.
Gawas pa niining mga halad nga lugas nga itanyag sa hataas nga saserdote alang sa nasod, ang mga Israelinhon gisugo sa pagdalag mga unang bunga sa tanan nilang abot ingong mga halad. Ang tanang panganayng anak nga lalaki sa tawo ug mananap balaanon alang kang Jehova, nga mahimong ihalad o kaha tubson. (Tan-awa ang PANGANAY.) Ang mga unang bunga sa dili-pinong harina igatanyag ingong siningsing o ligngin nga mga tinapay nga may lungag sa tunga. (Num 15:20, 21) Ang abot sa yuta ibutang usab sa mga bukag ug dad-on sa mga Israelinhon ngadto sa sangtuwaryo (Deu 26:1, 2), diin didto ilang litokon ang mga pulong nga natala diha sa Deuteronomio 26:3-10. Ang mga pulong sa pagkatinuod maoy sumaryo sa kasaysayan sa nasod gikan sa ilang pagsulod sa Ehipto hangtod sa ilang pagkaluwas ug sa pagdala kanila ngadto sa Yutang Saad.
Giingon nga dihay kostumbre diin ang matag dapit magpadala ug usa ka hawas nga magdala sa mga unang bunga nga giamot sa mga molupyo sa distrito aron dili mahasol ang tanan sa pagtungas ngadto sa Jerusalem sa matag higayon nga mahinog ang mga unang bunga. Ang gidaghanon sa iamot wala ilatid sa Balaod; mopatim-awng nag-agad ra kini sa espiritu sa pagkamanggihatagon ug pagkamapabilhon sa naghatag. Apan, ang labing maayo sa mga unang bunga ang igatanyag.—Num 18:12; Ex 23:19; 34:26.
Kon bahin sa usa ka bag-ong gitanom nga kahoy, sulod sa tulo ka tuig kini giisip nga mahugaw nga ingon ug dili-tinuli. Sa ikaupat nga tuig ang tanang bunga niini mahimong balaan kang Jehova. Dayon, sa ikalimang tuig, ang tag-iya mahimong makaani sa bunga niini.—Lev 19:23-25.
Ang mga unang bunga nga iamot sa 12 ka dili-Levihanong mga tribo sa Israel ngadto kang Jehova maoy alang sa mga saserdote ug mga Levihanon, sanglit sila walay nadawat nga panulondon diha sa yuta. (Num 18:8-13) Ang matinumanong paghalad sa mga unang bunga makapahimuot kang Jehova ug maoy usa ka panalangin alang sa tanan nga nalangkit. (Eze 44:30) Ang dili pagdala niini pagaisipon sa Diyos ingong pagpangawat kaniya sa kon unsay angayng ihatag kaniya ug dili makapahimuot kaniya. (Mal 3:8) Sa kasaysayan sa Israel, may mga panahon nga gipasagdan kini, mao nga kini gipasig-uli sa mga magmamando nga masiboton sa matuod nga pagsimba. Sa panahon sa repormasyon nga gihimo ni Haring Ezequias, siya naghimog usa ka taas nga selebrasyon sa Pista sa mga Tinapay nga Walay Igpapatubo, ug niini nga okasyon si Haring Ezequias nagsugo sa katawhan sa pagtuman sa ilang katungdanan maylabot sa ilang amot nga mga unang bunga ug mga ikapulo. Ang katawhan malipayong misanong pinaagi sa pagdala ug daghang mga unang bunga sa mga lugas, bag-ong bino, lana, dugos, ug sa tanang abot sa yuta, gikan sa ikatulo hangtod sa ikapitong bulan. (2Cr 30:21, 23; 31:4-7) Human sa pagkapasig-uli gikan sa Babilonya, si Nehemias nanguna sa katawhan sa paghimog panumpa sa paglakaw diha sa balaod ni Jehova, lakip sa pagdala ngadto kaniya sa tanang matang sa mga unang bunga.—Neh 10:29, 34-37; tan-awa ang HALAD.
Mahulagwayon ug Simboliko nga Paggamit. Si Jesu-Kristo gianak sa espiritu sa dihang siya gibawtismohan ug gibanhaw diha sa espiritu gikan sa patay niadtong Nisan 16, 33 K.P., ang adlaw sa tuig nga ang mga unang bunga sa unang abot sa mga lugas ihalad sa atubangan ni Jehova didto sa sangtuwaryo. Busa, siya gitawag nga unang bunga, sa pagkatinuod ang una sa unang bunga ngadto sa Diyos. (1Co 15:20, 23; 1Pe 3:18) Ang matinumanong mga sumusunod ni Jesu-Kristo, ang iyang espirituwal nga mga igsoon, maoy mga unang bunga usab ngadto sa Diyos, apan dili ang pangunang mga unang bunga, nga susama sa ikaduhang abot sa mga lugas, ang trigo, nga ihalad kang Jehova sa adlaw sa Pentekostes. Sila may gidaghanon nga 144,000 ug gitawag nga mga “gipalit gikan sa katawhan ingong mga unang bunga ngadto sa Diyos ug sa Kordero” ug “usa ka matang sa unang mga bunga sa iyang mga linalang.”—Pin 14:1-4; San 1:18.
Si apostol Pablo naghisgot usab bahin sa matinumanong Hudiyong mga nahibilin kinsa nahimong unang mga Kristohanon ingong “mga unang bunga.” (Rom 11:16) Ang Kristohanong si Epeneto gitawag nga “unang bunga sa Asia alang kang Kristo” (Rom 16:5), ug ang panimalay ni Estefanas gitawag nga “unang bunga sa Acaya.”—1Co 16:15.
Sanglit ang dinihogang mga Kristohanon gianak sa espiritu ingong mga anak sa Diyos nga may paglaom sa pagkabanhaw ngadto sa pagkawalay-kamatayon didto sa mga langit, samtang buhi pa dinhi sa yuta sila giingon nga “nakabaton sa mga unang bunga, nga mao, ang espiritu . . . samtang kita matinuorong nagahulat sa pagsagop ingong mga anak, ang pagpagawas gikan sa atong mga lawas pinaagi sa lukat.” (Rom 8:23, 24) Si Pablo nag-ingon nga siya ug ang mga isigka-Kristohanon nga may paglaom sa kinabuhi diha sa espiritu adunay “timaan sa kon unsay moabot, nga mao, ang espiritu,” nga giingon usab niya nga maoy “pasiunang timaan sa atong panulondon.”—2Co 5:5; Efe 1:13, 14.