PAGBITAY
Ilalom sa balaod nga gihatag ni Jehova ngadto sa Israel, ang ubang mga kriminal human patyon lagmit bitayon sa estaka, ingong “tinunglo sa Diyos,” nga ipasundayag sa publiko ingong usa ka pasidaang panig-ingnan. Ang usa ka tawong patay nga gibitay sa estaka kinahanglang ilusad sa dili pa moabot ang kagabhion ug ilubong; ang pagpabilin kaniya diha sa estaka sa tibuok gabii maghugaw sa yuta nga gihatag sa Diyos ngadto sa mga Israelinhon. (Deu 21:22, 23) Kini nga lagda gisunod sa Israel bisan pag ang gipatay dili usa ka Israelinhon.—Jos 8:29; 10:26, 27.
Ang duha ka anak nga lalaki ug lima ka apo nga lalaki ni Saul nga gitugyan ni David ngadto sa mga Gabaonhon aron patyon wala ilubong sa wala pa moabot ang kagabhion. Sila gipasagdan gikan sa pagsugod sa ting-ani sa sebada (Marso-Abril) hangtod nga miabot ang ulan, dayag nga human matapos ang ting-ani. Ang katarongan kon nganong gitugotan ang mga Gabaonhon nga himoon kining lahi nga pamaagi lagmit maoy tungod sa sala sa nasod nga nahimo ni Haring Saul, kinsa nagpatay sa pipila ka Gabaonhon, sa ingon naglapas sa pakigsaad nga gihimo uban kanila ni Josue mga kasiglohan una pa niana. (Jos 9:15) Tungod niini, ang Diyos nagpahinabo nga ang yuta makaagom ug tulo-ka-tuig nga gutom ingong pamatuod sa iyang kasuko. Busa ang mga patayng lawas nga gibitay gipasagdang maladlad hangtod nga gipaila ni Jehova nga ang iyang kapungot nalukmay na pinaagi sa pagpabundak sa ulan aron matapos ang hulaw. Unya gipalubong ni David ang ilang mga bukog, ug human niana “gitugot sa Diyos nga pangaliyupoan siya alang sa yuta.”—2Sa 21:1-14.
Ang asoy sa basahon ni Ester nagtaho bahin sa pagbitay sa ubay-ubayng mga tawo. Ang samang Hebreohanong pulong (ta·lahʹ, nga nagkahulogang “bitay”) gigamit diha sa matag teksto. Espesipikong giingon nga ang napulo ka anak nga lalaki ni Haman gipatay sa mga Hudiyo, unya gibitay sa pagkasunod adlaw. (Est 9:7-10, 13, 14) Dayag nga mao usab ang gihimo ngadto sa uban nga gibitay, ang ilang patayng mga lawas giladlad atubangan sa publiko tungod kay ang ilang mga salaod maoy mga sala batok sa hari. (Est 2:21-23; 7:9, 10) Ang samang Hebreohanong pulong gigamit sa pagbitay sa pangulong panadero ni Paraon.—Gen 40:22; 41:13.
Ang mga nasod palibot sa Israel kasagarang mas mabangis kay sa mga Israelinhon sa ilang mga paagi sa pagsilot ug sa pagpakaulaw niadtong ilang gipamatay. Sa dihang nailog sa kasundalohan sa Babilonya ang Jerusalem, sila nagpahamtang ug mabangis nga mga silot sa mga hamili, nga nagbitay sa pipila sa mga prinsipe pinaagi “lamang sa ilang kamot.”—Lam 5:12.
Si Jesu-Kristo gibitay nga buhi, gilansang sa estaka, tungod sa sugo sa Romanhong kagamhanan sa Palestina. (Ju 20:25, 27) Gipatin-aw ni apostol Pablo nga ang paagi sa kamatayon ni Jesus hinungdanon kaayo alang sa mga Hudiyo, kay “pinaagi sa pagpalit, gipagawas kita ni Kristo gikan sa tunglo sa Balaod pinaagi sa pagkahimong tinunglo inay nga kita, tungod kay kini nahisulat: ‘Tinunglo ang matag tawo nga gibitay sa estaka.’”—Gal 3:13; tan-awa ang PAGLANSANG.
Sa duha ka pagtubok nga giasoy sa Bibliya, ang paghikog pinaagig pagbitay mao ang gigamit. Si Ahitopel, ang maluibong magtatambag ni David, naghikog (“nagbitay sa iyang kaugalingon,” LXX). (2Sa 17:23) Ang gibuhat ni Ahitopel maoy matagnaon bahin sa gibuhat sa usa sa mga apostoles ni Jesus kinsa nahimong maluibon, si Judas Iskariote. (Sal 41:9; Ju 13:18) Si Judas nagbitay usab sa iyang kaugalingon. (Mat 27:5) Lagmit nga ang pisi, o tingali ang sanga sa kahoy nga diha niana gibitay ni Judas ang iyang kaugalingon, nabugto o nabali, ug siya “nahulog nga nag-una ang ulo, mibuto ang iyang tiyan ug nahurot pagkayagyag ang iyang tinai.”—Buh 1:18.