PAGBANGOTAN

Ang pagbangotan sa mga katawhan sa Sidlakan sagad inubanan ug hilabihang pagpasundayag sa kasubo, ug kini makita diha sa mga asoy sa Bibliya bahin sa mga yugto sa pagbangotan. Ang usa ka tibuok basahon sa Bibliya, ang Lamentaciones, maoy kapahayagan sa pagbangotan tungod sa gidangatan sa Jerusalem.

Mga Hinungdan sa Pagbangotan. Ang mga tawo nagbangotan aron ipasundayag ang paghinulsol (Neh 9:​1, 2; Jon 3:5-9), o tungod sa taliabot nga katalagman (Est 4:3; Jer 6:26; Am 5:​16, 17) o sa katalagman nga nagakahitabo na (Joe 1:5-14). Sa walay duhaduha, ang labing komon nga hinungdan sa pagbangotan mao ang kamatayon. Ang kamatayon sa usa ka suod nga membro sa pamilya magpahinabo ug usa ka yugto sa pagbangotan (Gen 23:2; 27:41; 37:33-35), samtang ang kamatayon sa usa ka ginikanan o sa usa ka bugtong nga anak maoy mga yugto sa hilabihang kaguol. (Sal 35:14; Am 8:10; Zac 12:10) Ang kamatayon sa usa ka pangulo sa nasod maoy mga yugto sa pagbangotan nga molungtad ug 7 hangtod sa 30 ka adlaw. (Num 20:29; Deu 34:8; 1Sa 31:​8, 12, 13) Tungod sa kamatayon sa amahan ni Jose nga si Jacob ang mga Ehiptohanon nagpadayon sa paghilak sulod sa 70 ka adlaw, nga gidugangan pa ug 7-ka-adlaw nga yugto sa mga seremonyas sa pagbangotan didto sa Canaan.​—Gen 50:3-11.

Mga Paagi sa Pagpasundayag sa Kasubo. Ang pagbangotan gipasundayag pinaagig mga pulong ug pinaagig paghilak, maingon man pinaagig pagkulismaot sa panagway ug pinaagig pagpuasa o dili kaha pagdumili sa pagbuhat sa normal nga mga buluhaton. Lagmit nga lakip sa paghilak mao ang pagminatay o kusog ug hilabihang pagdanguyngoy (2Sa 1:​11, 12; Est 4:1), ang dughan pukpokon (Isa 32:​11, 12; Nah 2:7; Luc 8:52), ang mga besti sagad gision (Huk 11:35; 2Ha 22:​11, 19), ang abog ug mga abo tingali isaliyab sa ulo ug magsul-ob ug sakong panapton (2Sa 13:19; 2Ha 6:30; Job 2:​11, 12), tingali huboon ang mga sandalyas ug tabonan ang ulo o nawong (2Sa 15:30; 19:4), ang buhok tingali laroton o putlon ug ang bungot barbason (Job 1:20; Esd 9:3; Jer 41:5), samtang ang ubang mga tawo, nga nagsundog sa paganong mga batasan, magsamadsamad sa ilang lawas (Jer 16:6; 47:5). Dugang pa sa pagpuasa, ang tawo lagmit dili maghaplas ug lana o maglaba sa iyang mga besti (2Sa 14:2; 19:24; Dan 10:​2, 3), usahay molingkod sa yuta o taliwala sa mga abo.​—2Sa 13:31; Job 2:8; Isa 3:26.

Ang masulub-ong mga balak usahay tagikon ingong mga awit sa pagbangotan. (2Sa 1:17-27; 3:​33, 34; 2Cr 35:25) Ang usa ka partikular nga matang sa awit mao ang shig·ga·yohnʹ, usa ka Hebreohanong termino nga makita sa superskripsiyon sa Salmo 7; ang kaamgid nga termino makita sa Habacuc 3:1. Kini gitagik nga samag awit sa pagbangotan ug mopatim-awng usa ka emosyonal kaayo nga awit nga may paspas nga pag-usab-usab sa ritmo. Niining duha ka reperensiya (Sal 7; Hab 3:2-19) makita ang mga elemento sa kapeligrohan, kusganong mga kapahayagan sa pangamuyo o emosyon, ug ang misunod nga pagmaya diha kang Jehova.

May mga higayon nga ang propesyonal nga mga tigbangotan gigamit diha sa mga paglubong, ug ang mga maghohoni mitugtog ug masulub-ong mga honi (Jer 9:​17, 18; Mat 9:23); kini gisundog sa gagmayng mga kabataan nga nanagdula sa mga tiyanggihan sa panahon sa yutan-ong ministeryo ni Jesus. (Mat 11:​16, 17) Ang plawta mao ang instrumento nga sagad gigamit alang sa pagbangotan.​—Jer 48:36; Mat 9:23; tan-awa ang Jewish War ni Josephus, III, 437 (ix, 5).

Human sa paglubong ang kababayen-an naandang moduaw sa lubnganan, aron sa paghilak ug sa pagbangotan. (Ju 11:31) Lagmit nga idalit ang usa ka pagpangaon panahon sa yugto sa pagbangotan ug, sa pipila ka higayon, mopatim-awng kini gihimong usa ka espesyal nga kombira.​—Os 9:4; Jer 16:​5, 7.

Mga Pagdili nga Nalangkit sa Pagbangotan. May mga higayon nga ang katawhan sa Diyos ingong usa ka grupo, o ingong indibiduwal, gisugo nga dili magbangotan sa kamatayon sa pipila ka tawo, sama sa gikondenar nga mga mamumuhat ug daotan. (Lev 10:​1, 2, 6) Ang manalagnang si Ezequiel gisugo nga dili magpasundayag sa mga ilhanan sa pagbangotan alang sa iyang namatay nga asawa, sa ingon magsilbi kining usa ka tilimad-on alang sa mga Israelinhon nga kauban niya didto sa Babilonya nga tungod sa ilang hilabihang kakurat sila dili na makahimo sa pagbangotan sa pagpahamtang sa Diyos sa paghukom ngadto sa Jerusalem tungod sa pagkadili-matinumanon niini. (Eze 24:15-24) Si Jeremias nakadawat ug susamang mga instruksiyon.​—Jer 16:5-13.

Ang pipila ka batasan sa pagbangotan gidili ubos sa Moisesnong Balaod, lakip ang pagsamadsamad sa unod o ang ‘pagkiskis sa inyong mga agtang’ (Lev 19:28; Deu 14:1) ug ang sayop nga paggamit sa mga ikapulo alang sa mga patay. (Deu 26:12-14) Alang sa pipila ka suod nga mga membro sa ilang mga pamilya ang mga saserdote mahimong magbangotan sa dayag, apan ang hataas nga saserdote gidid-an sa paghimo niini.​—Lev 21:1-6, 10-12.

Usa ka Panahon sa Pagbangotan. Ang Ecclesiastes 3:​1, 4 nag-ingon nga adunay “panahon sa paghilak ug panahon sa pagkatawa; panahon sa pagminatay ug panahon sa paglukso.” Tungod sa himalatyong kahimtang sa tanang katawhan, ang kasingkasing sa mga maalamon gipakitang “anaa sa balay sa pagbangotan” inay nga sa balay sa bangkete. (Ecc 7:​2, 4; itandi ang Pr 14:13.) Busa, ang maalamong tawo mangitag kahigayonan sa pagpakitag simpatiya ug sa paghupay, imbes nga ibaylo kini nga kahigayonan alang sa kalipayan. Kini makatabang kaniya sa paghinumdom nga siya usab may-kamatayon ug sa pagbatog hustong tinamdan sa kasingkasing ngadto sa iyang Maglalalang.

Ang hustong mga motibo sa pagbangotan gilatid sa Kasulatan. Gawas pa sa kamatayon sa mga minahal (Gen 42:38; 44:31), ang dulumtanan ug nagpasipala-sa-Diyos nga mga buhat sa bakak nga relihiyon maoy usa ka hinungdan sa pagpanghupaw ug pag-agulo (Eze 9:4; itandi ang 1Co 5:2), ug tungod sa kaugalingong mga kasaypanan ang kaguol angayng ipakita. (Sal 38:​4, 6-10) Si Jehova nag-awhag niadtong mibiya kaniya: “Balik kanako uban sa bug-os ninyong kasingkasing, ug uban sa pagpuasa ug uban sa paghilak ug uban sa pagminatay. Ug gisia ang inyong kasingkasing, ug dili ang inyong mga besti.” (Joe 2:​12, 13; itandi ang San 4:​8, 9.) Dugang pa, sa ubang mga teksto gipasiugda dili ang panggawas nga kapahayagan sa kaguol o pagbangotan, kondili ang pangsulod nga mga pagbati ug kasakit sa kasingkasing, nga nagpaila sa tiunay nga kasubo.​—Sal 31:​9, 10; Pr 14:10; 15:13; Mar 14:72; Ju 16:6.

Bisan si Jehova naghisgot sa iyang kaugalingon ingong “nasakitan diha sa iyang kasingkasing.” (Gen 6:6; itandi ang Isa 63:9.) Ang balaang espiritu sa Diyos ‘mapaguol’ usab. (Efe 4:30) Sanglit kini nga espiritu nagalihok diha sa mga alagad sa Diyos aron mapatungha ang mga bunga sa pagkamatarong (Gal 5:22-24), kadtong napakyas sa pagpabili niini nga tagana sa Diyos, kinsa nakigbatok sa paglihok niini, ug kinsa migawi nga sukwahi sa pagtultol niini, ikaingon nga ‘nagpaguol’ niini.​—Itandi ang Isa 63:10; 1Te 5:19.

Usa ka Timbang nga Panglantaw sa Pagbangotan. Sa panahon sa yutan-ong ministeryo ni Jesus, ang pagbangotan kanunay gihapong gihimo sa mga tawo uban ang daghang panggawas nga kapahayagan ug inubanag kabanha ug kaguliyang. (Mar 5:​38, 39) Bisan tuod si Jesus ‘miagulo sa iyang kahiladman’ ug mihilak sa daghang higayon (Ju 11:33-35, 38; Luc 19:41; Mar 14:​33, 34; Heb 5:7), walay rekord nga siya nagpasundayag sa hinobrang mga kapahayagan sa pagbangotan nga nahisgotan na. (Itandi ang Luc 23:​27, 28.) Ang iyang mga tinun-an nagpahayag usab ug kaguol ug pagbangotan. (Mat 9:15; Ju 16:20-22; Buh 8:2; 9:39; 20:​37, 38; Flp 2:27) Gipahayag ni Pablo ang “dakong kaguol ug walay-hunong nga kasakit sa [iyang] kasingkasing” tungod sa iyang dili-magtutuong mga paryente. (Rom 9:​2, 3) Siya nabalaka nga basin siya magbangotan alang niadtong anaa sa kongregasyon sa Corinto kinsa nakasala ug wala pa gihapon maghinulsol (2Co 12:21), ug siya naghisgot “uban ang paghilak” alang kanila nga mitipas aron molakaw “ingong mga kaaway sa estaka sa pagsakit ni Kristo.” (Flp 3:17-19) Tungod sa iyang tim-os ug kinasingkasing nga kabalaka alang sa Kristohanong kongregasyon (2Co 2:1-4) nakahimo siya sa pagtudlo sa uban nga sila angayng magpakitag empatiya ug simpatiya, ‘sa paghilak uban sa mga tawong nanghilak.’​—Rom 12:15.

Sanglit makaluya man ang epekto sa pagbangotan ug kaguol (Sal 6:​6, 7; Luc 22:45; Buh 21:13; 2Co 2:​6, 7), ang kasubo nga ipakita sa Kristohanon angayng dili hingapin, timbang, ug usab gipangibabawan sa paglaom ug sa makapalig-on nga kalipay. (Mat 5:4; 1Co 7:​29, 30; 2Co 6:10; itandi ang Neh 8:9-12.) Bisan sa iyang adlaw si Haring David nagpakitag timbang, maalamon, ug may prinsipyo nga panglantaw bahin sa pagbangotan, mao nga samtang nagkasakit ang bata nga natawo tungod sa iyang pagpanapaw kang Bat-seba, si David nagpuasa ug mihigda sa yuta, nga nangita sa matuod nga Diyos alang sa bata. Apan sa pagkasayod nga patay na ang bata, si David mitindog, naligo, naghaplas ug lana, nag-ilis ug besti, nag-ampo kang Jehova, ug dayon nangayog pagkaon ug mikaon. Sa pagpatin-aw sa iyang gibuhat ngadto sa iyang natingala nga mga tig-alagad, siya miingon: “Karon nga siya namatay na, nganong ako magpuasa pa? Makapabalik pa ba ako pag-usab kaniya? Moadto ako kaniya, apan, bahin kaniya, siya dili na mobalik kanako.” (2Sa 12:​16, 19-23) Apan sa ulahi siya nanginahanglag tabang gikan sa prangkang manulti nga si Joab aron siya dili magpadala sa iyang dakong kaguol tungod sa kamatayon sa iyang anak nga si Absalom.​—2Sa 18:33; 19:1-8.

Bisan tuod ang “tibuok kalalangan duyog nga nagpadayon sa pag-agulo,” ang mga pag-antos sa Kristohanon gamay ra kon itandi sa mahimayaong paglaom sa unahan (Rom 8:18-22; 1Pe 1:3-7), ug tungod sa saad sa pagkabanhaw siya dili “masubo ingon sa uban usab nga mga walay paglaom.”​—1Te 4:​13, 14.

Ang pagbangotan ug pagpuasa nga dili inubanag pagsugot sa pulong ni Jehova walay kapuslanan. (Zac 7:2-7) Hinunoa, “ang kasubo sa diyosnong paagi mosangpot sa paghinulsol ngadto sa kaluwasan.” Ang maong kasubo maoy tungod sa pag-isip sa usa ka tawo sa iyang sayop nga buhat ingong sala batok sa Diyos. Kini mag-aghat kaniya sa pagpangayog pasaylo sa Diyos ug sa pagbiya sa iyang sayop nga dalan. “Apan ang kasubo sa kalibotan mopatunghag kamatayon.” Bisan tuod ang usa ka tawo tingali nasubo nga ang iyang sayop nabutyag ug nga kini maoy kapildihan alang kaniya, siya wala magtinguha sa pagbaton sa kapasayloan sa Diyos. (2Co 7:​10, 11) Pananglitan, ang mga luha ni Esau nga gipatulo tungod sa kahakog kay naglaom nga mabatonan pag-usab ang nawalang katungod sa pagkapanganay wala makatandog kang Isaac o sa Diyos.​—Heb 12:​16, 17.

Mahulagwayon ug Matagnaon nga Paggamit. Sa mahulagwayong paagi, bisan ang yuta gilarawan ingong nagbangotan tungod sa mga paglaglag nga gihimo sa misulong nga kasundalohan o sa usa ka hampak. (Jer 4:​27, 28; Joe 1:10-12; itandi ang Sal 96:11-13.) Sa pagkaawaaw niini, ang yuta tuboan ug mga bunglayon ug ang dagway niini mahimong pinasagdan, dili inatiman, sama sa usa ka tawo nga wala mag-atiman sa iyang nawong, buhok, o pamesti samtang nagbangotan. Sa susama, makapasubo usab ang talan-awon sa yuta nga ang mga pananom gidaot sa mga hampak.

Tungod sa “ilhanan sa Anak sa tawo” ug sa pagpadayag ni Kristo ang tanang tribo sa yuta “magapukpok sa ilang kaugalingon sa pagminatay,” o “sa kasubo.” (Mat 24:30; Pin 1:7) Batok sa simbolikong “Dakong Babilonya” ang mga hampak​—kamatayon, pagbangotan, ug gutom​—gitagna nga moabot “sa usa ka adlaw,” nga tungod niana kadtong nakabenepisyo gikan kaniya manghilak ug magbangotan. (Pin 18:​2, 7-11, 17-19) Sa kasukwahi, ang Bag-ong Jerusalem magpatunghag mga kahimtang ibabaw sa yuta diin ang mga luha, kamatayon, pagbangotan, pagtiyabaw, ug kasakit mahanaw na hangtod sa hangtod.​—Pin 21:2-4.