Ang Kataposan sa Tanang Gubat—Makab-ot ba Kini?

“ARMAGEDDON”—unsay kahulogan ning ngalana diha sa Bibliya? Gipailaila sa matag panahon pinaagi sa makahuloganong hapin, ang serye sa impormatibong mga artikulo ning topikoha gipadayag sa upat ka isyu sa Ang Bantayang Torre sa Hunyo ug Hulyo 1985. Gilaoman nga kining Kasulatanhong diskusyon makahatag paglipay kanimo uban sa kahibalo kon unsa ang tinuod nga ARMAGEDDON.

“UMARI, kamo nga katawhan, tan-awa ang mga buhat ni Jehova, sa iyang pagtakda ug kahibulongang mga hitabo sa yuta. Nagapahunong siya sa mga gubat hangtod sa kinatumyan sa yuta. Gibali niya ang pana ug giputolputol niya ang bangkaw; sa kalayo gisunog niya ang mga karro sa gubat.”—Salmo 46:8, 9.

Ang ibabawng mga pulong sa dinasig nga salmista magkauyon sa kinasingkasing nga tinguha sa katawhan latas sa mga katuigan. Kinsa, ang wala mangandoy sa adlaw sa dihang wala na unyay gubat? Apan, bisag gusto kitang makakita niana, ang kataposan sa mga gubat, sa pagkakaron, miikyas sa tanang paningkamot sa tawo. Dili lamang ania kanato ang gubat kondili nahimo usab kining malaglagon kaayo ug pumapatay nga sa unang higayon sa tawhanong kasaysayan ang kalungtaran sa sibilisasyon, ug sa kinabuhi mismo, nameligro.

Tungod sa dakong katalagman nga naghulat sa unahan, dili kita makatabang apan makapangutana: Nganong ang mga paningkamot sa tawo sa pagpugong sa gubat nahimong makasubong mga kapakyasan? Dili ba gayod malikayan ang gubat? Bitaw, nganong ginasangka pa man ang gubat?

Kon Nganong Mapakyas ang mga Paningkamot sa Tawo

“Kon nagpuyo ka sa kasilinganan diin walay kapolisan ug ang tanan adunay posil ug kanunay malisang nga atakehon, nan adunay daghang mahitabong pinosilay,” matud pa sa magsusulat ug manalaysay sa militar si Gwynne Dyer. “Mao kana ang matang sa kasilinganan nga gikinabuhian sa tanang nasod sa kalibotan,” mipadayon siya. “Walay internasyonal nga kapolisan, busa ang matag nasod nag-armar sa iyang kaugalingon ug andam sa kapintasan; apan ang matang sa kapintasan nga nalangkit ang mga nasod adunay espesyal nga ngalan. Gitawag nato kanag gubat.”

Bisan simple kaayong paghubit kini, wala kini magpunting sa daghang pangunang mga hinungdan nga makapatunghag gubat. Kinahanglang adunay mga paagi sa pagpakiggubat maingon man sa kiling sa pagbuhat niini. Uban niini, atong mamatikdan usab ang kakulang sa balaod ug kahusay sa “kasilinganan,” diin niining bahina mao ang kalibotan.

Ang iladong mga manalaysay si Will ug Ariel Durant mipunting niining samang pangunang mga hinungdan sa misulat sila diha sa ilang librong The Lessons of History: “Sa presenteng kakulangan sa internasyonal nga balaod ug sentimento ang nasod kinahanglang andam sa tanang higayon sa pagpanalipod sa iyang kaugalingon; ug kon ang pangunang intereses niini ang malangkit kinahanglang tugotan kini sa paggamit sa tanang paagi nga giisip niining hinungdan sa iyang kagawasan. Ang Napulo ka Sugo kinahanglang isalikway kon mameligro na ang pagkaluwas sa kaugalingon.”

Busa, ang kalamposan o kapakyasan sa tanang paningkamot sa pagpahunong sa gubat nagadepende kon unsaon sa pag-atiman niining pangunang mga hinungdan. Aduna bay tawhanong plano, bisan unsa pa ka dungganon sa ideya, ang milampos sa pagbuhat niini? Atong susihon ang mga kamatuoran.

Kakulang sa Internasyonal nga Kahusay

Nahimo ang daghang mga pagsulay sa nangagi sa pagmugnag usa ka matang sa ahensiya sa kalibotan nga adunay gahom sa pagbantay sa kahusay sa kanasoran ug sa pagpatunhay sa internasyonal nga balaod ug kahusay. Ang Liga sa Kanasoran, pananglitan, naporma sa kataposan sa Gubat sa Kalibotan I sa pagpaneguro nga dili na malangkit pag-usab ang kalibotan sa gubat. Ingong resulta, nahanaw lamang kini sa pagbuto sa Gubat sa Kalibotan II. Dayon, sa 1945, mitungha ang organisasyon sa Hiniusang Kanasoran, nga gibayaw ug gisimba sa mga klero sa Kakristiyanohan ingong paglaom sa katawhan sa kalinaw. Unsay rekord ang nahimo niini? Sa makausa pa mihatag ug tubag ang kasaysayan. “Kapin sa kuwatro milyones ka tawo ang nakigbahin karon sa 42 ka nagkalainlaing mga gubat, mga rebelyon ug sibil nga mga pag-alsa. . . . Hapit usa ka milyon ug lima ka milyong katawhan ang nangamatay niining mga gubata,” mitaho ang The New York Times sa 1984. Maihap na lamang ang nagtuo nga ang HK adunay katakos sa pagsumpo sa mga gubat ug sa pag-ulbo sa mga panag-away. Ang mismong paglungtad niini wala makahupay sa kalisang sa ikatulong gubat sa kalibotan o nukleyar nga kalaglagan.

Misamot ang Hulga ug Tensiyon

Ang usa sa katarongan nga ang mga ahensiya sama sa HK walay gahom sa pagsumpo sa gubat mao nga ang mga nasod palibot sa kalibotan bug-os nga nagpahinungod sa nasyonal nga kamandoan ug mga katungod. Wala silay pagtagad sa internasyonal nga kaakohan o mga lagda sa pamatasan. Aron makab-ot ang ilang mga tinguha, gibati sa ubang kanasoran nga makataronganon ang paggamit sa bisan unsang matang sa hinagiban nga ilang giisip nga kinahanglang gamiton—sa pinakyawng pagpamatay, pagbuno, pagpang-hijack, pamomba, ug uban pa—nga sa kasagaran ang inosente ang nangahimong mga biktima. Bisan ang dagkong mga gahom sa kalibotan magtinuloray taman sa ginhawa sa ngalan sa pagtipig sa kaugalingon ug sa nasyonal nga interes. Hangtod kanus-a nga mag-antos ang kanasoran sa usag usa niining binuang ug tinontong batasan? Pila ka Falkands, Afghanistan, Grenada, 007 sa Korea, ug uban ang maantos sa kalibotan nga walay dagkong mga komprontasyon? Dili malisod nga tan-awon kon nganong ang nasyonalismo ug pagbuut sa kaugalingon nahimong dagkong kababagan sa pagtapos sa gubat.

Armado ug Andam

Sa karon nahibaloan na sa tanan nga ang mga hinagiban sa dagkong mga gahom sa kalibotan gisangkapan ug igong nukleyar nga gamit sa paglaglag sa tanang tawhanong kinabuhi sa yuta sa makadaghan. Apan unsay ikasulti bahin sa ubang mga nasod? Sumala sa taho sa gobyerno sa U.S., ang nagakaugmad nga kanasoran sa tibuok kalibotan, bisag naglisod sa ekonomiya, nakagasto ug kapin sa $230 bilyones sa miaging pulo ka tuig sa pagbaton ug pipila ka labing modernong mga ayroplano, mga missile, ug mga tangke de giyera nga mapalit. Ang resulta? “Kini miabot na sa punto diin ang daghang mga pumapalit nagkaproblema sa paghipos sa tanan nilang bag-ong mga gamit.” Kining mga nasora sa literal bug-os nga armado. Ang kamatuoran nga nakabaton lamang sila sa gitawag nga karaang hinagiban nakatukmod kanila nga mas andam sa paggamit niini.

Aduna bay Katarongan sa Paglaom?

Ang kanunayng kapakyasan sa paningkamot sa tawo sa pagtapos sa gubat nagpasiugda lamang sa kamatuoran sa Bibliya nga “dili iya sa tawo nga molakaw aron sa pagtultol sa iyang lakang.” (Jeremias 10:23) Bisag dako pa ang tinguha sa tawo nga matapos ang gubat, sila sa yano walay kasayoran kon unsaon sa pagkab-ot niini. Nan, unsa, ang bahin sa saad nga ‘pagahunongon ang gubat hangtod sa kinatumyan sa yuta’? Gihatag ba kini aron lamang sa pagpukaw ug paglaom ug sa pagtiaw kanato? Dili gayod. Kay si Jehova nagpasalig kanato bahin sa tanang pulong o saad gikan sa iyang baba: “Kini dili mobalik kanako nga walay mga resulta.” (Isaias 55:11) Nan, sa unsang paagi, kining saad mamatuman? Unsay atong makataronganong pasikaranan sa pagtuo nga molampos ang Diyos nga niini napakyas ang tawo sa masubsub?