Among Makapatagbawng Kinabuhi Ingong mga Misyonaryo sa Aprika
Sumala sa giasoy ni John Miles
ANG esena mao ang usa ka reserbasyon sa ayamong hayop sa amihanan-kasadpang Zimbabwe. Ang akong asawa, si Val, ug ako nagdrayb paingong sa gibantog nga Victoria Falls. Dili, dili kami mga turista. Mga misyonayo kami ug gipadala dinhi aron motrabaho taliwala sa lokal nga mga Aprikano. Sa pagliko namo sa usa ka kurbada, didto, nagbarog sa daplin sa karsada, ang usa ka dako kaayong elepante. Gipatay ko ang makina ug ako mituyhakaw sa bentana aron mokuhag letrato. Talikuha akog lain sa dihang misinggit si Val:
“Mohasmag siya nato!”
Gipaandar ko dayon ang makina, apan kana miungot. Pagkalisod nga kahimtang! Ang elepante mihunong sa iyang paghasmag ug mipataas sa iyang mga tiil aron kami yatakan. Nga eksakto sa panahon ang makina miandar na usab ug miliko kami paingon sa kabugangan. Maayo lang, walay mga bato o mga kahoy nga mipugong sa among pag-ikyas. Mihukom kami sa paghatag kang Mister Jumbo sa dalan ug miagi kamig laing ruta.
Laing talan-awon. Sa maong panahon kami didto sa bukid nga gingharian sa Lesotho, habagatang Aprica. Hapon sa Dominggo kadto sa kaulohan, ang Maseru. Kami nagpauli niadto tapos magpahimulos ug Kristohanong tapoktapok uban sa lokal nga isigkamagtutuo. Sa kalit, kami giatake sa duha ka batan-ong tulisan. Ang usa misuntok kanako ug ang lain milukso sa akong bukobuko. Giwakli ko siya, ug siya miliso kang Val, nga milabni sa iyang bag. Si Val mitawag nga kusog: “Jehova! Jehova! Jehova!” Dihadiha, gibuhian sa tawo ang iyang bag ug uban ang nalibog nga tinan-awan siya miatras. Ang usang misuntok kanako miatras usab—nga ang iyang mga kumo gisuntok sa hangin. Kami mipadayon nga nagdali, nga nahupayan kaayo sa pagkahibalag sa kaubang mga magtutuo sa hunonganan sa bus.—Proverbio 18:10.
Ang matag usa sa mga hitabo sa ibabaw milungtad lamag pila ka gutlo, apan sila nahiapil sa daghang dili-hikalimtang mga handumanan sa miagi namong 32 ka tuig ingong mga misyonayo sa Aprika. Giunsa namo pag-abot dinhi? Nganong kami nahimong mga misyonaryo? Makapatagbaw ba kini nga kinabuhi?
Usa ka Amerikanong Katabang sa Uma Nakakat-on sa Kamatuoran
Ang tanan nagsugod niadtong 1939 sa dihang nahibalag nako si Val Jensen sa Yakima, Washington, U.S.A. Niadtong panahona, ako nagtrabaho sa usa ka uma ug si Val nagtrabaho ingong tig-atiman sa balay. Kanunay niya akong sultihan bahin sa Bibliya. Ang usa ka butang nakapahingangha nako mao ang iyang saysay nga ang impiyerno dili init nga dapit. (Ecclesiastes 9:5, 10; Buhat 2:31; Pinadayag 20:13, 14) Bisan tuod dili ako tigsimba, nahibalo ako kon unsay gitudlo sa klero bahin sa impiyerno, ug ang gipakita kanako ni Val gikan sa Bibliya daw mas makataronganon.
Ang amahan ug inahan ni Val nahimong mga Saksi ni Jehova niadtong 1932. Si Val misugod usab sa pagtuon sa Bibliya, ug siya nabawtismohan sa Septiyembre 1935. Tapos sa among pagkaila, gidapit ako ni Val nga motambong sa mga tigom sa Kingdom Hall. Ako midawat ug nakaangay sa pakig-uban sa mga tawo nga akong nahimamat didto, nga mao, sa dihang wala akoy trabaho sa uma. Ang kinabuhi sa uma panguna gihapon sa akong kinabuhi. Sa inanay, hinunoa, nagsugod ako sa pag-isip nga mas ugdang sa mga tigom, ug gidapit ako sa mga lokal nga mga Saksi nga moapil sa balay-balayng pagsangyaw. Ang paghimo niini diha sa lungsod kong natawhan nahisamag kinalabwang pagsulat alang kanako. Apan ako nakapasar niana.
Duha ka halandumong butang ang nahitabo niadtong 1941. Sa Marso, ako nabawtismohan ingong usa ka dedikadong saksi ni Jehova, ug sa ulahi si Val ug ako nagminyo. Unya, sa Oktubre 1942, misugod kami sa bug-os-panahong buluhatong pagsangyaw ingong mga payunir sa habagatan silangang Amihanang Dakota.
Dili gayod namo hikalimtan kon unsay nahitabo sa sunod tuig. Kadto usa ka dakong hitabo sa kasaysayan sa mga Saksi ni Jehova. Niadtong Pebrero 1, 1943, ang misyonaryong pagbansay nagsugod alang sa unang klase sa gitawag niadto nga Watchtower Bible College of Gilead. Duha ka bulan sa ulahi kami mitambong sa “Pagtawag Alang sa Aksiyon” nga asembliya sa Aberdeen, Habagatang Dakota. Ang mga panalangin sa misyonaryong pag-alagad sa langyawng mga nasod gibatbat, ug ang tinguha nga motungha sa Gilead ug mahimong mga misyonaryo napukaw diha sa among mga kasingkasing.
Pagbuhat Padulong sa Tumong sa Misyonaryong Pag-alagad
Milabay ang siyam ka tuig una namo makab-ot ang among tumong. Nianang panahona, nabatonan namo ang ubang maayong mga pribilehiyo sa pag-alagad, ingon man ang pila ka kakulian. Tapos sa pagpayunir sa usa ka tuig ug tunga sa Amihanang Dakota, kami miaplay alang sa usa ka teritoryo sa payunir sa Missouri. Kadto giaprobahan, ug kami mipuyo sa siyudad sa Rolla. Naapil sa among teritoryo ang tibuok Distrito sa Phelps diin usa ra ang aktibong Saksi. Gigugol namo ang tulo ka malipayong tuig didto ug nakaambit sa pagkatukod sa usa ka kongregasyon.
Unya naatubang namo ang usa ka sulirang nakapabugnaw sa among kalaoman nga mahimong mga misyonaryo. Nahurot na ang among salapi. Ang dili-maayong pagkupot ug kakulang sa pagtuo nga si Jehova motagana nakapahunong namo sa pagpayunir. Among tuyo nga kadto sulod lamang sa pila ka bulan, apan usa ka tuig ug tunga una kami mosugod na usab sa pagpayunir. Niadtong panahona gihukom namo nga dili na usbon ang nangagi namong mga sayop. Ang bag-o namong asaynment maoy uban sa usa ka kongregasyon sa lungsod sa Reardan sa silangang Washington nga Estado. Lisod ang pagpangitag inoras nga trabaho, mao nga kinahanglang mosalig kamig dako kang Jehova sa pagtagana sa matag-adlaw namong mga kinahanglanon.—Mateo 6:11, 33.
Nahiapil sa among teritoryo ang ubay-ubayng gagmayng mga lungsod sa silinganan. Usa ka adlaw kinahanglang himoon namo ang 130-kilometrong idabuweltang biyahe aron duawon ang mga tawo uban sa mensahe sa Gingharian. Kulang ang among gasolina apan kadto wala makapugong kanamo. Sa paggawa namo sa lungsod, mihunong kami sa opisina sa koreyo, ug sa imong hunahuna unsa ang among hikaplagan? Didto, naghulat kanamo ang usa ka sulat gikan sa akong ig-agaw nga bag-o pang nagsugod sa pagtuon sa Bibliya uban sa mga Saksi. Kadto nasudlan ug tseke alang sa igoong salapi aron mapuno ang among tangke ug labaw pa. “Talihatag kami niini sa Boys Town,” sila misulat, “apan gihukom namo nga labaw pa ninyo kining gikinahanglan kay kang Padre Flanagan.” Pagkahusto nila!
Ang mga kasinatiang sama niini nagpasiugda sa kamatuoran sa saas ni Jesus: “Magpadayon sa pagpanguta sa gingharian [sa Diyos], ug kining mga butanga [materyal nga mga panginahanglan] igadugang kaninyo.” (Lucas 12:31) Kana usa ka bililhong pagbansay nga makatabang namo nga magpadayon atubangan sa ubang mga suliran.
Usa ka tingtugnaw, kami diyutay na lamag suplay sa karbon. Itugot ba namo ang situwasyon nga mag-usab sa among determinasyon sa pagpadayon sa payuniring? Ang butang among giampo kang Jehova ug natulog. Sa alas sayes sa pagkabuntag, dihay tuktok sa among pultahan! Kadto usa ka igsoong lalaki ug iyang asawa si kinsa, sa pag-uli gikan sa usa ka biyahe ngadto sa mga paryente, mihukom sa pagduaw kanamo. Gipasiga namo ang kalayo, gisugnod ang kataposang karbon, ug naglagag kape. Samtang kami nagpahimulos sa ilang pakig-uban, ang igsoon kalit nangutana, “Unsay inyong kahikayan bahin sa karbon?” Si Val ug ako nagtinan-away ug misugod sa pagkatawa. Ang karbon mao ang labing bililhong butang nga gikinahanglan namo dayon. Gitagaan mi nilag diyes dolyares, nga niadtong adlawa makabayad sa labing menos tunga sa toneladang karbon.
Sa laing okasyon taliabot ang usa ka sirkitong asembliya, ug kami may singko dolyares na lamang. Gawas pa, ang lisensiya sa among sakyanan bayranan pa pagkatapos gayod sa asembliya. Kami mihukom sa pagbutang pag-una sa unang mga butang ug mitambong sa asembliya. Salamat sa mahinatagong espiritu sa mga igsoon, kami mipauli sa among asaynment nga may $15. Ang bayranan sa lisensiya $14.50!
Malipayon kami sa among pagpayunir sa silangang Washington, ug ang ubay-ubayng pamilyang among gitun-an sa kadugayan nahimong maunongong mga saksi ni Jehova. Bisan pa niana, tapos sa duha ka tuig sa maong asaynment nadawat nako ang usa ka sulat gikan sa Watch Tower Society nga nag-ingon nga ako girekomendar nga moalagad ingong nagapanawng ministro, nga mao, usa nga nagaduaw ug nagadasig sa mga kongregasyon sa mga Saksi ni Jehova sa usa ka sirkito. “Kon itudlo, dawaton mo ba kini nga asaynment?” nangutanan ang Sosyedad, nga midugang: “Palihog sa pagpahibalo dayon.” Dili na mistil isulti, ang akong tubag maoy oo. Sugod sa Enero 1951, gigugol namo ang usa ka tuig ug tunga sa usa ka luag kaayong sirkito nga nagkobre sa kasadpang katunga sa Amihanang Dakota ug sa silangang katunga sa Montana.
Sa maong panaho, nadawat namo ang laing sorpresa—usa ka imbitasyon sa pagtungha sa ika-19ng klase sa Gilead! Sa kataposan matuman ba ang among tinguha? Ikasubo, ang laing sulat misunod nga nag-ingong ang klase gipuno sa mga igsoon gikan sa ubang mga nasod. Kadto usa ka kakulian, apan wala kami tangtanga! Pila ka bulan sa ulahi, nadawat namo ang usa ka imbitasyon alang sa ika-20ng klase nga niana kami nadawat sa Septiyembre 1952.
Gikan sa Gilead Ngadto sa Aprika
Dako kaayo ang among pagpabili sa pagkamaayo ni Jehova sa paghiusa kanamo uban sa kapin sa gatos nga estudyante gikan sa daghang bahin sa yuta—Australia, New Zealand, India, Thailand, Pilipinas, Scandinavia, Ingalaterra, Ehipto, ug Sentral Uropa! Kadto mibulig kanamo sa pagsabot kon asa kutob ipawali ni Jehova ang mensahe sa Gingharian.—Mateo 24:14.
Ang panahon sa Gilead daling milabay, ug kami migraduwar sa Pebrero 1953. Uban sa upat pa, kami giasayn ngadto sa Amihanang Rhodesia (karon Zambia) sa Aprika. Hinuon, maluluton kaming gitugotan sa Sosyedad sa pagpabilin sa Tinipong Bansa alang sa internasyonal nga kombensiyon nga himoon sa Yankee Stadium sa kaulahian niadtong tuiga sa Hulyo. Sa mga bulan una pa sa kombensiyon ug sa makadiyut tapos niadto, ako nag-alagad nga magtatan-aw sa sirkito sa silangang Oklahoma.
Sa Nobyembre 1953, si Val ug ako, uban sa unom pa ka misyonaryo, misakay sa usa ka barkong dekarga paingong sa Aprika. Kami midunggo sa Durban, Habagatang Aprika, ug mibiyahe padulong sa amihanan pinaagi sa tren ngadto sa Habagatang Rhodesia (karon Zimbabwe). Didto kami gibiyaan sa duha aron kuhaon ang ilang mga asaynment sa Salisbury (karon Harare), samtang ang uban namo nagpadayon ngadto sa Kitwe, Amihanang Rhodesia.
Si Val ug ako naasayn ngadto sa minahang lungsod sa Mufulira diin may pila ka interesadong pamilya pero walay kongregasyon. Gipanalanginan ni Jehova ang among balay-balay nga buluhatong pagsangyaw. Gisugdan namo ang daghang pagtuon sa Bibliya, ug sa wala madugay ang ubay-ubayng mga interesado misugod sa pagtambong sa Kristohanong mga tigom. Tapos sa ubay-ubayng bulan kami gitawag aron mopuli sa mga bakante sa sangang buhatag sa Watch Tower Society sa Luanshya. Sa ulahi, kami gihatagag laing asaynment sa pag-alagad ingong mga misyonaryo sa Lusaka. Samtang didto, ako panapanahon nag-alagad nga magtatan-aw sa sirkito sa pila ka Iningles-ug-sinultiang mga kongregasyon.
Usa ka Makapatagbawng Kinabuhi sa Kamingawan
Unya, niadtong 1960, kami gibalhin ngadto sa Habagatang Rhodesia diin ako naasayn sa pag-alagad ingong magtatan-aw sa distrito taliwala sa mga igsoong itom. Sa bahin, kini naglangkit sa pagduaw sa mga kongregasyon ug sa pagdumala sa mga asembliya sirkito ug mga kombensiyong distrito. Ang kadaghanan sa maong mga kongregasyon maoy didto sa kabanikanhan busa kinahanglan kami makatuon sa pagkinabuhi sa kamingawan. Gibati namo nga kon ang among mga igsoon mabuhi sa kamingawan, kami mabuhi usab.
Ang sangang buhatag sa Watch Tower Society nagsangkap kanamo sa usag-tungang-toneladang trak nga pick-up. Ang likod gihapinan sa sin nga may dobleng mga pultahan alang sa pagkarga. Ang mga bentana tali sa dapit sa tsuper ug sa kargahan may gidak-on nga igo ra gayong kasak-an, ug kana gitabonan sa plastik nga mga kortina. Ang among kasangkapan sa panimalay gilangkoban sa nataod nga higdaan nga may kutsong goma. Kami may mga kinahong kabinat ug paraffin pressure nga kusinilya. Kami may madaladalang sudlanag sinina ug tolda.
Wala madugay tapos sa pagsugod namo sa among asaynment sa kasadpang bahin sa nasod, ako gipaak sa wala-hisayring insekto. Kadto nakapahubag sa akong batiis ug nagpahinabog taas nga hilanat. Sa pagpagrabe sa kahimtang, nadaot ang panahon ug mikusog ang ulan. Sige akong gisingot nga kinahanglang sigeng ilisan ang hanig sa higdaan. Sa mga tungang gabii, gihukom ni Val nga ako makigkitag usa ka doktor. Siya midrayb paingon sa dakong dalan, apan nalubong sa lapok ang sakyanan. Ang epekto lamang sa paningkamot ni Val nga paabantehon o paatrason kana mao ang pag-uyog kanakog maayo. Sa dihang nakombinsir siya nga wala na siyay mahimo, gilukob niya ang kataposang ugang habol ug miduyog kanako sa kargahan uban sa ulan nga nagpadayon pa.
Ang kabuntagon nagdalag kahupayan. Miarang-arang ang akong paminaw, mituang ang ulan, ug ang mga igsoon nga nangabot sa pagpangandam alang sa asembliya nagduso sa among sakyanan aron makagawas sa lapok. Sa Bulawayo ang ubang malulutong mga igsoon nagdala kanako sa ospital, ug tapos sa pagtambal ako nakapauli ug nagpadayon sa mga kahikayan sa asembliya.
Maoy niadtong yugtoa, samtang nagpanaw tali sa mga kongregasyon, nga kami nakahibalag sa elepante. Nakahibalag usab kamig daghang gagmayng mga linalang. Ang pila sa mga bisita sa among tolda, gawas sa mga langaw ug mga lamok, mao ang mga hantik. Sa kadiyut kaayo, kini sila mohimog mga bangag sa bisan unsang sinina o panapton nga ibilin sa yuta. Ang lainlaing matang sa mga tabili ug mga lawalawa nga moduaw kanamo dili makadaot, apan ang kobra nga mosulod daling ipagawas. Ug ang mga tanga dili usab kahinangpan. Gibatbat ni Val ang pinaakan nila ingon nga mobatig samag gidukdok kanimo ang init nga lansang pinaagig maso. Siya angay masayod. Kaupat na siyang gipaak!
Tingali kining mga butanga nagahimo sa kinabuhi sa kamingawan nga dili makapatagbaw, apan kami wala mag-isip nianang ingon. Alang kanamo, kadto usa ka gawasnon, aktibo, makaayo-sa-lawas nga kinabuhi, ug ang espirituwal nga mga panalangin milupig sa bisan unsang lawasnong mga kalisod.
Kanunay makapalig-on sa pagtuo ang pagkakita sa paningkamot nga gihimo sa mga kaigsoonan sa banika aron motambong sa mga tigom. Ang usa ka kongregasyon gilangkoban sa duha ka grupo nga nagpuyog 23 kilometros ang gilay-on gikan sa usag usa nga may usa lang ka agianang nagkonektar kanila. Ang ilang “Kingdom Hall,” nga diha sa tunga sa duha ka grupo, maoy usa ka dakong kahoy alang sa landong uban sa mga bato nga lingkoranan. Ang mga igsoon gikan sa matag grupo nagbaktas ug 11.5 kilometros sa usa ka agi aron motambong sa ilang mga tigom kaduha sa usa ka semana. Mahinumdom usab kami sa tigulang nga magtiayon nga mibaktas ug 120 kilometros uban sa ilang mga maleta ug mga habol aron motambong sa asembliya sirkito. Kini duha ra ka pananglitan kon giunsa pagpabili sa Aprikanong mga igsoon ang tambag, ‘dili isalikway ang panagkatigom sa ilang kaugalingon.’—Hebreohanon 10:25.
Sa pila ka lugar ang lokal nga mga molupyo nahimong matahapon sa among motibo, nga ang pipila nayugot gani sa among pagpuyo sa ilang silinganan. Sa usa ka okasyon, gipatindog namo ang among tolda duol sa dapit giasembliyahan sa usa ka lugar nga gilibotan ug tag-as nga sagbot. Pagkatapos sa sesyon sa asembliya ug kami nakahigdag duha ka oras, ako nahigmata sa kalangas sa gawas. Pinaagi sa paggamit sa akong espat, akong naaninaw ang porma sa tawo nga nagtindog sa likod sa usa ka gamayng kahoy.
“Unsay imong kinahanglan?” ako nanawag. “Nganong nagatago ka man luyo nianang kahoy?”
“Sh-h-h brader,” mao ang tubag, “nadunggan namo nga nag-ingon ang pila ka tawo nga ilang sunogon kining kasagbotana. Mao nga nag-organisar kamig guwardiya aron bantayan kamo sa magabii.”
Wala nila kami sultihi sa kapeligrohan aron dili matugaw ang among pagkatulog. Apan andam silang dili makatulog aron kami mabantayan! Pagkatapos sa asembliya sa hapon sa Dominggo, ilang gihikay nga ang usa ka sakyanan mag-una kanamo ug ang usa diha sa among luyo hangtod mahigawas kami sa peligrosong dapit.
Makatagbaw usab nga makita ang pagpabili niining mga tawong mapaubsanon sa Bibliya. Ang usa ka kongregasyon nga among gialagaran maoy didto sa usa ka dapit diin ang mga tagabalangay nananom ug mani. Sulod sa semana, kami nagbaylog mga basahon ug mga Bibliya sa mga kahon sa dili-pinanitang mani. Pagkahiman sa among bisita, gikarga namo ang among kasangkapan, mga basahon, ug mani ug misugod sa pagbiyahe paingon sa sunod nga dapit sa asembliya. Wala madugay sa among pagbiya sa dapit, kami gipahunong kay may nagtinguha sa pag-apas kanamo. Mihunong kami ug nagpaabot. Misangpot nga kadto usa ka tigulang kaayong babaye nga naglukdog usa ka kahon sa mani. Sa panahong siya nakaabot kanamo, siya gikapoy kaayo nga siya natumba ug naghigda sa yuta hangtod nga mahanaw ang iyang kakutas. Oo, buot niya ang usa ka Bibliya! Kinahanglang among buksan ang halos tanan, apan makapahimuot ang pagtagbaw sa iyang tinguha. Usa pa ka Bibliya diha sa mahigugmaong mga kamot—ug usa pa ka kahon sa mani sa among sakyanan!
Kahibulongan usab ang pagtan-aw giunsa ni Jehova pagpatunghag mga magtatan-aw sa sirkito aron sa pagduaw sa daghang kongregasyon sa Aprikanhong kamingawan. Niadtong panahona naglisod ang Sosyedad sa pagpangitag kuwalipikadong mga igsoong lalaki nga walay mga obligasyon sa pamilya. Busa kasagaran nga ang usa ka nagapanawng magtatan-aw moadto sa usa ka kongregasyon ngadto sa lain, pinaagi kaha sa bus o bisikleta, uban sa iyang asawa ug duha o tulo ka anak, mga maleta, mga habol, ug mga basahon. Kining mga igsoona ug ilang mga pamilya naghago gayod ug walay-reklamong nag-alagad sa mga kongregasyon. Usa ka dakong pribilehiyo ang pag-alagad kauban nila.
Sa katuigang 1970 ang gubat sibil nagsugod sa paghatag ug mga suliran sa mga igsoon, ug ang isyu sa neyutralidad nagbutang sa daghan kanila sa grabeng mga pagsulat sa pagkamaunongon. (Juan 15:19) Gihunahuna sa Sosyedad nga labing maayong ibalhin ang akong asaynment aron dili mograbe sa walay hinungdan ang kahimtang sa mga igsoon. Busa, niadtong 1972, ako gitawag sa pag-alagad sa sangang buhatan sa Salisbury. Kadto mihatag kanakog higayon sa pagtabang sa pagtukod sa usa ka bag-ong sangang buhatag. Sa ulahi ako giasayn nga magtatan-aw sa sirkito alang sa nakatag kaayong Ingles-ug-sinultihang mga kongregasyon. Kadto nagkinahanglan sa pagbiyahe sa tibuok Zimbabwe. Sa pila ka lugar ang kahimtang peligroso kaayo nga kinahanglang mobiyahe ug gibantayan sa kasundalohan uban sa pagpaluyo sa ayroplano ug helicopter.
Among Pagbalhin Ngadto sa Atop sa Aprika
Unya miabot ang laing dakong kausaban sa asaynment. Kami nag-alagad sa Maseru, ang kaulohan sa Lesotho. Kini bukiron nga nasod, nga usahay gitawag atop sa Aprika, ug kini daghag dapit nga matahom.
Bisan pag gipabilhan ug naangayan namo ang talan-awon, kana dili mao ang among tuyo sa pag-anhi. Kami ania dinhi sa pagtabang sa pagpangita sa “tilinguhaong mga butang” nga gihisgotan sa Haggeo 2:7. Kini usa ka gamayng nasod nga may populasyong usa ka milyon ug tunga lang. Sa among pag-abot niadtong 1979, 571 ka Saksi, sa aberids, ang nakig-ambit sa pagsangyaw “niining maayong balita sa gingharian” kada bulan. (Mateo 24:14) Ang kongregasyon sa Maseru miuswag sa punto nga kinahanglang mabahin kini. Karong bag-o, sa Abril 1988, nalipay kami nga nakab-ot namo ang bag-ong kinatas-ang ihap nga 1,078 ka magmamantala sa kongregasyon.
Kasamtangan, ang buluhaton nagapadayon sa pag-uswag sa among kanhing misyonaryong mga asaynment sa Zambia ug Zimbabwe. Sa una namong pag-abot sa Aprika mga 35 ka tuig kanhi, may giipon nga total nga 36,836 magmamantala sa Gingharian nianang duha ka nasod. Karong adlawa, ang giipong numero maoy 82,229. Ang pribilehiyo sa pagpakig-ambit sa gamayng paagi niining mga pag-uswaga maoy kahibulongang ganti alang kanamo.
“Tilawi ug tan-awa nga maayo si Jehova,” misulat ang salmistang David. (Salmo 34:8) Ang among “pagtilaw” sa misyonaryong pag-alagad nagkombinsir kanamo sa kamatuoran niining mga pulonga. Ngani, sukad sa 1942, sa pagsugod namo sa bug-os-panahong pag-alagad, ang among mga kinabuhi napunog mga panalangin samtang among natagamtam ang dagayang pagkamaayo ni Jehova. Aduna pay dakong buluhaton nga buhaton. Pagkamapasalamaton namo kang Jehova nga kami may diyutay pang kusog ug maayong lawas aron magamit sa iyang pag-alagad
[Hulagway sa panid 24]
Si John Miles kauban sa iyang asawa, si Val