Kinsay Nag-umol sa Imong Panghunahuna?
“WALA ako magkinahanglan ni bisan kinsa nga mosulti kanako kon unsay hunahunaon! Ug wala ako magkinahanglan ni bisan kinsa nga mosulti kanako kon unsay buhaton!” Ang kusganon kaayong pagsulti niana kasagarang nagpasabot nga duna kay dakong pagsalig sa imong kaugalingon ug sa imong kaugalingong pagpanghukom. Mao ba kanay imong gibati? Masabot, walay lain nga angayng mohimog desisyon alang kanimo. Apan maalamon ba ang pagsalikway dayon sa maayo unta tingaling tambag? Wala ba gayoy makatabang kanimo sa paghimog maalamong mga desisyon? Aw, makaseguro ka ba gayod nga walay mausa, sa pagkatinuod, ang nagaumol sa imong panghunahuna, nga wala ka gani mahibalo niana?
Una pa sa ikaduhang gubat sa kalibotan, pananglitan, si Joseph Goebbels, ang ministro sa propaganda ni Hitler, mikontrolar sa industriya sa pelikula sa Alemanya. Ngano man? Tungod kay iyang naamgohan nga maghatag kini kaniya ug kusganon kaayong hinagiban nga pinaagi niana siya “makaimpluwensiya sa mga tinuohan sa mga tawo ug busa sa ilang panggawi.” (Propaganda and the German Cinema 1933-1945) Lagmit nahibalo ka sa makapaguol nga kaepektibo nga gigamit niya kini ug ang ubang mga paagi sa pagmaniobra sa ordinaryong mga tawo—normal, makataronganong mga tawo—sa binuta nga pagsunod sa Nazi nga pilosopiya.
Ang kamatuoran mao nga ang paagi sa imong paghunahuna, ug busa ang paagi sa imong paglihok, kanunayng giimpluwensiyahan sa usa ka paagi sa mga pagbati ug mga panglantaw niadtong imong gipaminaw. Siyempre, dili kinahanglang mahimo kining daotang butang. Kon kini maoy mga tawo nga naghunahuna sa imong kaayohan—sama sa mga magtutudlo, mga higala, o mga ginikanan—nan makakuha ka ug dakong kaayohan gikan sa ilang tambag ug pahimangno. Apan kon sila maoy mga tawo nga naghunahuna lamang sa ilang kaayohan ug kinsa nahisalaag o nahugawan mismo sa ilang panghunahuna, “mga manlilimbong sa hunahuna,” sumala sa paghubit ni apostol Pablo kanila, nan pagbantay!—Tito 1:10; Deuteronomio 13:6-8.
Busa, ayaw pagpangandak ug paghunahuna nga wala gayoy makaimpluwensiya kanimo. (Itandi ang 1 Corinto 10:12.) Lagmit kaayo nahitabo na kini—mas subsob kay sa imong andam nga dawaton—nga wala ka gani makamatikod niana. Tagda ang yanong pananglitan kon unsang produkto ang imong gihukom nga paliton sa dihang mamalit ka. Kana ba kanunayng personal lamang, makataronganong desisyon? O ang ubang mga tawo, kasagarang dili makita, dili daling mamatikdan apan kusganong nag-apektar sa imong pagpili? Ang mausisahong magsusulat nga si Eric Clark naghunahuna nga sila naapektahan. “Kon sige kitang bahaan ug mga panganunsiyo,” siya miingon, “mas dili nato mamatikdan kini, ug bisan pa niana, halos tino gayod, mas maapektahan kita.” Mitaho usab siya nga sa dihang ang mga tawo gipangutana kon unsa ka epektibo sa ilang hunahuna ang panganunsiyo, “daghan ang mouyon nga kini misaler, apan dili diha kanila.” Ang mga tawo mokiling sa paghunahuna nga ang tanan daling madala, apan sila dili. “Morag sila lamang ang dili madutlan.”—The Want Makers.
Giduot sa Hulmahan ni Satanas?
Kon naimpluwensiyahan ka man sa adlaw-adlaw nga panganunsiyo mahimong walay grabeng mga sangpotanan. Apan, dunay laing impluwensiya nga mas peligroso pa. Ang Bibliya tin-awng nagpakita nga si Satanas mao ang batid nga tigmaniobra. (Pinadayag 12:9) Ang iyang pilosopiya sa paninugdan sama ra sa panghunahuna sa usa ka ahente sa panganunsiyo kinsa miingon nga dunay duha ka paagi sa pag-impluwensiya sa mga pumapalit—“pinaagi sa paghaylo kanila o sa pag-umol kanila.” Kon ang mga tigpropaganda ug mga tig-anunsiyo makagamit sa maong dili daling mamatikdan nga mga paagi sa pag-umol sa imong panghunahuna, labi pa gayod si Satanas ka batid sa paggamit sa susamang mga taktika!—Juan 8:44.
Nahibalo niini si apostol Pablo. Nahadlok siya nga ang pipila sa iyang kaubang mga Kristohanon basin dili magbantay ug mahimong mga biktima sa panlimbong ni Satanas. Siya misulat: “Ako nahadlok nga sa unsa mang paagi, ingon nga ang halas nagdaldal kang Eva pinaagi sa lipatlipat niini, basin unyag ang inyong mga kaisipan madaot gikan sa katim-os ug kaputli nga angay sa Kristo.” (2 Corinto 11:3) Isipang ugdang kanang maong pasidaan. Kon dili basin mahisama ka niadtong mga tawo nga nagtuo nga ang propaganda ug ang pag-umol epektibo gayod—“apan dili diha kanila.” Ang kamatuoran nga ang satanikong propaganda mosaler gayod tatawng makita sa palibot nato diha sa kabangis, kangil-ad, ug kasalingkapaw nga nagpaila niini nga kaliwatan.
Busa, si Pablo mihangyo sa iyang kaubang mga Kristohanon nga ‘mohunong na sa pagpaumol sumala niining sistemaha sa mga butang.’ (Roma 12:2) Usa ka maghuhubad sa Bibliya mipahayag sa mga pulong ni Pablo niining paagiha: “Ayawg tugoti ang kalibotan sa imong palibot nga moduot kanimo sa kaugalingong hulmahan niini.” (Roma 12:2, Phillips) Buhaton ni Satanas ang tanan sa pagduot kanimo sa iyang hulmahan, sama sa magkukulon sa kakaraanan nga nagduot sa yutang kulonon ngadto sa abli nga hulmahan aron mabatonan ang mga marka ug mga disenyo nga buot niyang molakra niana. Giandam ni Satanas ang politika, komersiyo, relihiyon, ug kalingawan sa kalibotan sa paghimo niana. Unsa ba gayod ka kaylap ang iyang impluwensiya? Sama kini ka kaylap sa adlaw ni apostol Juan. “Ang tibuok kalibotan,” matod ni Juan, “nahimutang diha sa gahom sa tuman-kadaotang usa.” (1 Juan 5:19; tan-awa usab ang 2 Corinto 4:4.) Kon duna kay mga pagduhaduha bahin sa katakos ni Satanas sa paghaylo sa mga tawo ug pagdaot sa ilang hunahuna, hinumdomi kon unsa ka epektibo nga gihimo niya kini sa usa ka tibuok nga nasod sa katawhan, ang Israel, kinsa gipahinungod ngadto sa Diyos. (1 Corinto 10:6-12) Mahitabo kaha ang susamang butang kanimo? Mahitabo kon pasagdan nimong bukas ang imong hunahuna sa mahayloong impluwensiya ni Satanas.
Hibaloi Kon Unsay Nagakahitabo
Kasagaran, ang maong malipotong mga puwersa mag-impluwensiya lamang sa imong panghunahuna kon tugotan nimo kana. Sa iyang librong The Hidden Persuaders, si Vance Packard misulti niining puntoha: “Duna gihapon kitay lig-ong depensa nga mabatonan batok sa maong [tinagong] mga mangdadani: makapili kita nga dili madani. Halos sa tanang kahimtang duna gihapon kitay kapilian, ug dili kita mamaniobra pag-ayo kon nahibalo kita kon unsay nagakahitabo.” Matuod usab kana sa propaganda ug panlimbong.
Siyempre, aron ‘mahibalo kon unsay nagakahitabo,’ kinahanglang magpabiling bukas ug madinawaton ang imong hunahuna sa maayong mga impluwensiya. Ang himsog nga hunahuna, sama sa himsog nga lawas, kinahanglang maamomahan pag-ayo aron kini molihok sa hustong paagi. (Proverbio 5:1, 2) Ang kakulang sa impormasyon mahimong sama ka makadaot sa sayop nga impormasyon. Busa bisan tinuod nga kinahanglang panalipdan nimo ang imong hunahuna gikan sa makapahisalaag nga mga ideya ug mga pilosopiya, paningkamoti nga dili mag-ugmad ug mabatokon ug dili-matinuohong panglantaw sa tanang tambag o impormasyon nga itanyag kanimo.—1 Juan 4:1.
Ang matinud-anong pagdani dili sama sa tinagong propaganda. Si apostol Pablo tinong nagpasidaan sa batan-ong Timoteo nga magbantay sa “mga tawo nga tuman-kadaotan ug mga impostor [kinsa] mosamot pa kangil-ad, nagapahisalaag ug ginapahisalaag.” Apan si Pablo midugang: “Ikaw, hinunoa, padayon sa mga butang nga imong nakat-onan ug nakakombinser kanimo sa pagtuo, nga nahibalo kon gikan sa unsa nga mga tawo ikaw nakakat-on niini nila.” (2 Timoteo 3:13, 14) Sanglit ang tanan nga ipasulod nimo sa imong hunahuna makaimpluwensiya kanimo sa usa ka sukod, ang yawi mao ang ‘pagkahibalo kon gikan ni kinsang mga tawhana nga ikaw nakakat-on sa mga butang,’ aron maseguro nga sila maoy mga tawo nga naghunahuna sa imong kaayohan, dili sa ilaha.
Ikaw ang mopili. Makapili ka sa “pagpaumol sumala niining sistemaha sa mga butang” pinaagi sa pagtugot sa mga pilosopiya ug mga sistema sa prinsipyo niining kalibotana nga momando sa imong panghunahuna. (Roma 12:2) Apan kining kalibotana wala maghunahuna sa imong kaayohan. Busa “pagbantay kamo,” mipasidaan si apostol Pablo, “basin ug adunay modagit kaninyo pinaagi sa pilosopiya ug walay-pulos nga panglimbong sumala sa tradisyon sa mga tawo.” (Colosas 2:8) Ang pagkagiduot ngadto sa hulmahan ni Satanas niining paagiha, o pagkahimong ‘gidala ingong iyang tinukob,’ wala magkinahanglag paningkamot. Sama kini sa aso gikan sa nanigarilyo. Maapektahan ka pinaagi lamang sa paghanggab sa hugaw nga hangin.
Sa kapulihay, malikayan nimo ang paghanggab nianang maong “hangin.” (Efeso 2:2) Hinunoa, sunda ang tambag ni Pablo: “Mag-usab pinaagi sa pagbag-o sa inyong kaisipan, aron inyong ikapamatuod sa inyong kaugalingon ang maayo ug dalawaton ug hingpit nga kabubut-on sa Diyos.” (Roma 12:2) Kini kinahanglag paningkamot. (Proverbio 2:1-5) Hinumdomi, si Jehova dili tigmaniobra. Gihimo niyang mabatonan ang tanang gikinahanglang impormasyon, apan aron makabenepisyo gikan niana, kinahanglang mamati ka niana ug tugotan kana nga moapektar sa imong panghunahuna. (Isaias 30:20, 21; 1 Tesalonica 2:13) Kinahanglang andam ka sa pagpuno sa imong hunahuna sa kamatuoran nga anaa “sa balaang mga sinulat,” ang dinasig nga Pulong sa Diyos, ang Bibliya.—2 Timoteo 3:15-17.
Sanong sa Pag-umol ni Jehova
Ang panginahanglan sa kinabubut-on, masinundanon nga pagsanong sa imong bahin aron makabenepisyo ka gikan sa maumolong impluwensiya ni Jehova kusganong giilustrar sa dihang giingnan ni Jehova ang manalagnang Jeremias sa pagduaw sa buhatan sa usa ka magkukulon. Nakita ni Jeremias ang magkukulon nga nag-usab sa iyang hunahuna bahin sa kon unsay buhaton sa usa ka sudlanan sa dihang ang produkto nga iyang gisulayan paghimo “nadaot diha sa kamot sa magkukulon.” Dayon miingon si Jehova: “Dili ba mahimo ko ang sama sa gibuhat niining magkukulon kaninyo, Oh balay sa Israel? . . . Tan-awa! Ingon sa yutang kulonon diha sa kamot sa magkukulon, mao man usab kamo sa akong kamot, Oh balay sa Israel.” (Jeremias 18:1-6) Nagkahulogan ba kana nga ang mga tawo sa Israel sama lamang sa mga bugon sa walay-kinabuhing yutang kulonon diha sa mga kamot ni Jehova aron mabuotbuotong umolon niya ngadto sa usa ka matang sa sudlanan o sa lain?
Wala gayod gamita ni Jehova ang iyang labing-gamhanang gahom sa paghimo sa iyang katawhan nga mobuhat sa mga butang nga supak sa ilang kabubut-on; ni siya responsable sa depektosong mga produkto, maingon sa kaso sa usa ka tawhanong magkukulon. (Deuteronomio 32:4) Ang mga depekto mahitabo sa dihang kadtong gisulayan pag-umol ni Jehova sa positibong paagi mosukwahi sa iyang pagtultol. Kana maoy usa ka dakong kalainan tali kanimo ug sa walay-kinabuhi nga bugon sa yutang kulonon. Duna kay kagawasan sa pagpili. Sa paggamit niana, makapili ka sa pagsanong sa maumolong impluwensiya ni Jehova o sa tinuyo nga pagsalikway niana.
Pagkamakapahinuklog nga leksiyon! Pagkalabing maayo nga mamati sa tingog ni Jehova inay kay magarbohong moingon, “Wala ako magkinahanglan ni bisan kinsa nga mosulti kanako kon unsay buhaton”! Gikinahanglan natong tanan ang nagagiyang impluwensiya ni Jehova. (Juan 17:3) Sundoga ang salmistang si David, kinsa miampo: “Ipakita kanako ang imong mga dalan, Oh Jehova; itudlo kanako ang imong alagianan.” (Salmo 25:4) Hinumdomi ang giingon ni Haring Solomon: “Ang maalamong tawo mamati ug modawat ug pahimatngon.” (Proverbio 1:5) Mamati ka ba? Kon mao, nan “ang katakos sa panghunahuna mismo magbantay kanimo, ang panabot mismo magaamping kanimo.”—Proverbio 2:11.