Panahon ug Pagkawalay-Kataposan—Unsa man Gayod ang Atong Nahibaloan Bahin Niini?
ANG panahon daw maoy usa sa labing misteryosong mga matang sa tawhanong kasinatian,” matod sa usa ka ensiklopedia. Oo, ang pagbatbat sa panahon diha sa yanong mga termino halos imposible. Kita tingali moingong ang panahon “molabay,” “mopadayon,” “molupad,” ug bisan gani kita mismo nagalihok sumala sa “dagan sa panahon.” Apan wala gayod kita mahibalo kon unsay atong gihisgotan.
Ang panahon gihubad ingon nga “kal-ang tali sa duha ka panghitabo.” Apan, ang atong kasinatian daw nagsulti kanatong ang panahon independente sa mga hitabo; dayag nga kini mopadayon may mahitabo man o wala. Usa ka pilosopo miangkon nga ang panahon wala gayod maglungtad apan usa lamang ka butang nga gihanduraw. Nagpasabot ba kana nga ang gitukoran sa kadaghanan sa atong mga kasinatian mao lamay tipik sa atong handurawan?
Ang Panglantaw sa Bibliya sa Panahon
Ang Bibliya wala maghatag ug bisan unsang kabatbatan maylabot sa panahon, nga nagsugyot nga lagmit saylo sa katakos sa tawo ang bug-os nga pagsabot sa panahon. Nahisama kini sa walay-kataposang hawan sa kawanangan, nga kita malisdan usab sa pagsabot. Dayag, ang panahon maoy usa niadtong mga butang nga ang Diyos lamang ang bug-os makasabot, kay siya lamang ang “gikan sa panahong walay sinugdan ngadto sa panahong walay kataposan.”—Salmo 90:2.
Bisag wala batbata sa Bibliya ang panahon, naghisgot kini sa panahon ingon nga katinuoran. Sa pagsugod, ang Bibliya nag-ingon kanato nga ang Diyos naglalang sa “mga tinubdan sa kahayag”—ang adlaw, bulan, ug mga bituon—isip mga timaan sa panahon, aron “magsilbing mga ilhanan ug alang sa mga yugto sa panahon ug sa mga adlaw ug mga tuig.” Daghang hitabo nga natala sa Bibliya gilig-on sa dagan sa panahon. (Genesis 1:14; 5:3-32; 7:11, 12; 11:10-32; Exodo 12:40, 41) Ang Bibliya naghisgot usab sa panahon isip butang nga kinahanglang atong gamiton sa maalamong paagi aron mahilinya alang sa panalangin sa Diyos ngadto sa panahong walay kataposan—ang palaaboton nga mabuhi sa walay kataposan.—Efeso 5:15, 16.
Walay-Kataposang Kinabuhi—Makataronganon ba Kini?
Kon pakyas ang pagpaningkamot sa pagsabot kon unsa gayod ang panahon, alang sa daghang tawo ang ideya sa walay-kataposang kinabuhi, o pagkinabuhing dayon, labawng makalilibog. Ang usa ka rason niini mahimo nga ang atong kasinatian sa panahon kanunayng nalangkit sa siklo sa pagkahimugso, pagdako, pagkatigulang, ug kamatayon. Busa, atong nailhan ang agos sa panahon duyog sa proseso sa pagkatigulang mismo. Alang sa daghan, ang paghunahuna niana sa bisan unsang lahi nga paagi maorag paglapas sa ideya mismo kon unsay panahon. ‘Nganong ang mga tawo lahi sa ubang buhing mga linalang kon maylabot sa proseso sa pagkatigulang?’ sila tingali mosukna.
Ang sagad nga masayloan niining paagiha sa pangatarongan mao ang kamatuoran nga ang mga tawo lahi nang daan gikan sa uban pang kalalangan sa daghang paagi. Pananglitan, ang mga hayop walay intelektuwal nga mga katakos nga nabatonan sa mga tawo. Bisan pa sa mga pangangkon, sila dili mahimong magmamugnaon saylo sa kon unsay iagdang himoon sa ilang kinaiyanhong katakos. Wala silay artistikong mga gasa ni kapasidad sa pagpakitag gugma ug pagpabili nga nabatonan sa mga tawo. Kon ang mga tawo gihatagag labaw kaayo niining mga hiyas ug mga katakos nga naghimo sa kinabuhi nga makahuloganon, nganong dili man posible nga sila usab hatagag dugang panahon kon bahin sa kinabuhi mismo?
Sa laing bahin, dili ba kahibulongan nga ang mga kahoy, nga dili makahunahuna, mabuhig linibo ka tuig sa pipila ka kahimtang, samtang ang intelihenteng mga tawo mabuhi lamag 70 ngadto sa 80 ka tuig sa aberids? Dili ba sukwahi nga ang mga pawikan, nga walay mamugnaon o artistikong mga katakos, mabuhig kapin sa 200 ka tuig, samtang ang mga tawo, nga dagayang gitugahan niining mga hiyasa, mabuhig wala pay katunga nianang gidugayona?
Bisan tuod ang panahon ug pagkawalay-kataposan dili bug-os masabtan sa tawo, ang saad nga walay-kataposang kinabuhi sa gihapon maoy usa ka paglaom nga lig-ong napundar diha sa Bibliya. Diha niana, ang terminong “walay-kataposang kinabuhi” makita duolag 40 ka higayon. Apan kon katuyoan sa Diyos nga ang mga tawo mabuhi sa walay kataposan, nganong wala pa man kana matuman? Kining pangutanaha tagdon sa sunod nga artikulo.