Ang mga Linukot nga Basahon sa Patayng Dagat—Nganong Angay Kining Makapaikag Kanimo?
Sa wala pa makaplagi ang mga Linukot nga Basahon sa Patayng Dagat, ang labing karaang mabatonan nga mga manuskrito sa Hebreohanong Kasulatan may petsa nga gikan sa mga ikasiyam ug ikanapulong mga siglo K.P. Masaligan ba gayod kining maong mga manuskrito ingong tinuod nga mga pagpasa sa Pulong sa Diyos, sanglit ang pagsulat sa Hebreohanong Kasulatan nakompleto na kapin sa usa ka libo ka tuig ang milabay? Si Propesor Julio Trebolle Barrera, usa ka membro sa internasyonal nga tem sa mga editor sa mga Linukot nga Basahon sa Patayng Dagat, nag-ingon: “Ang Linukot nga Basahon sa Isaias [gikan sa Qumran] nagtaganag dili-matuis nga pamatuod nga ang pagpasa sa biblikanhong teksto latas sa yugto nga kapin sa usa ka libo ka tuig pinaagi sa mga kamot sa Hudiyong mga tigkopya maoy kasaligan ug maampingon gayod kaayo.”
ANG linukot nga basahon nga gihisgotan ni Barrera naundan sa kompletong basahon sa Isaias. Sa pagkakaron, taliwala sa kapin sa 200 ka Biblikanhong mga manuskrito nga nakaplagan sa Qumran, adunay mga bahin nga nailhan nga iya sa matag basahon sa Hebreohanong Kasulatan gawas lang sa basahon sa Ester. Dili sama sa Linukot nga Basahon sa Isaias, ang kadaghanan gihawasan lamang sa mga tipik, nga naundan ug menos sa usa sa napulo ka bahin sa bisan unsang espesipikong basahon. Ang mga basahon sa Bibliya nga ilado kaayo sa Qumran mao ang Mga Salmo (36 ka kopya), Deuteronomio (29 ka kopya), ug Isaias (21 ka kopya). Mao usab kining mga basahona ang kanunay gayong gikutlo diha sa Kristohanon Gregong Kasulatan.
Bisan tuod ang mga linukot nga basahon nagpakita nga ang Bibliya wala moagig paninugdang mga kausaban, kini usab nagpadayag nga sa pipila ka sukod dihay nagkalainlaing bersiyon sa mga tekstong Hebreohanon sa Bibliya nga gigamit sa mga Hudiyo sa yugto sa Ikaduhang Templo, nga ang kada usa dunay mga kalainan. Dili tanang linukot nga basahon susama sa Masoretikong teksto sa espeling o pamulong. Ang pipila mas duol sa Gregong Septuagint. Sa miagi, ang mga eskolar naghunahuna nga ang mga kalainan diha sa Septuagint basin maoy resulta sa mga sayop o kaha sa tinuyong mga pagmaomao sa tighubad. Karon ang mga linukot nga basahon nagbutyag nga daghan niining maong mga kalainan sa tinuoray maoy tungod sa mga panaglahi sa teksto nga Hebreohanon. Kini mahimong mohatag ug katin-awan sa pipila ka kahimtang nga niana ang unang mga Kristohanon mikutlo sa mga bersikulo sa Hebreohanong Kasulatan ginamit ang pamulong nga lahi sa Masoretikong teksto.—Exodo 1:5; Buhat 7:14.
Busa, kining bililhong kaplag sa Biblikanhong mga linukot nga basahon ug mga tipik nagtaganag ekselenteng basehanan sa pagtuon bahin sa pagpasa sa tekstong Hebreohanon sa Bibliya. Ang mga Linukot nga Basahon sa Patayng Dagat nagpalig-on sa kahinungdanon sa Septuagint ug sa Samarianhong Pentateuko alang sa pagtandi sa teksto. Nagtagana kinig dugang tinubdan alang sa mga maghuhubad sa Bibliya sa pagkonsiderar sa posibleng mga pagpaarang-arang sa Masoretikong teksto. Sa daghang kahimtang, nagpalig-on kini sa mga desisyon sa New World Bible Translation Committee sa pagpasig-uli sa ngalan ni Jehova diha sa mga dapit diin kini gitangtang gikan sa Masoretikong teksto.
Ang mga linukot nga basahon nga nagbatbat sa mga lagda ug mga tinuohan sa sekta sa Qumran nagpatin-aw gayod nga dihay kapin sa usa ka matang sa Hudaismo sa panahon ni Jesus. Ang sekta sa Qumran may mga tradisyon nga lahi niadtong iya sa mga Pariseo ug mga Saduseo. Kini nga mga kalainan lagmit misangpot sa pagpahilit sa maong sekta ngadto sa kamingawan. Sila sayop nga nagtuo nga ang ilang sekta mao ang katumanan sa Isaias 40:3 bahin sa usa ka tingog sa kamingawan nga naghimo nga tul-id sa dalan ni Jehova. Daghang tipik sa mga linukot nga basahon ang naghisgot sa Mesiyas, kansang pag-abot nasabtan sa mga awtor nga hapit nang matuman. Kini ilabinang makaiikag tungod sa komento ni Lucas nga “ang mga tawo nagpaabot” sa pag-abot sa Mesiyas.—Lucas 3:15.
Ang mga Linukot nga Basahon sa Patayng Dagat sa usa ka bahin makatabang nato sa pagsabot sa mga kahimtang sa Hudiyohanong kinabuhi sa panahon nga si Jesus nagsangyaw. Nagtagana kinig impormasyon nga magamit sa sistematikong pagtuon sa mga kasamahan ug kalainan sa karaang Hebreohanon ug sa teksto sa Bibliya. Apan ang teksto sa kadaghanan sa mga Linukot nga Basahon sa Patayng Dagat kinahanglan gihapong susihon pag-ayo. Busa, mahimong duna pay bag-ong mga pagsabot. Sa pagkatinuod, ang kinadak-ang arkeolohikal nga kaplag sa ika-20ng siglo magpadayon sa pagpahinam sa mga eskolar ug mga estudyante sa Bibliya samtang kita mopadayon ngadto sa ika-21ng siglo.
[Picture Credit Lines sa panid 7]
Kinubkoban sa Qumran: Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.; manuskrito: Courtesy of Shrine of the Book, Israel Museum, Jerusalem