Ang Hunahuna sa Bibliya

Ang Matag Adlaw sa Paglalang Kanunay Bang Nagtapos Kon Unsay Gisugdan Niini?

MATAG karon ug unya, madawat sa mga Saksi ni Jehova ang mga pangutana mahitungod sa pagsunod sa paglalang sumala sa pagkapahayag diha sa ilang librong Life​—How Did It Get Here? By Evolution or by Creation? Gipunting sa pila nianang mga pangutanaha ang kalainan tali sa pagsunod diha sa libro ug sa pagsunod nga giangkon sa kadaghanang mga geologo alang nianang mga hitaboa.

Ingong usa ka pananglitan, gipahayag nga gitala sa mga geologo ang mga langgam ingong mitungha tapos sa mga mammal o hayop nga sus-an, samtang ang librong Creation, sa panid 37, nagpakita sa mga langgam nga nauna sa pagtungha kay sa mga mammal.

Makaiikag, bisan tuod gibati sa daghang geologo nga ang mga langgam mitungha nga ulahi sa mga mammal, ang uban nagtuo nga ang mga mammal mitungha tapos sa mga langgam. Ang mga pananglitan sa naulahing kaso hikaplagan diha sa librong Evolution, ni Colin Patterson, panid 132. Kini nagpaila nga ang ebidensiya gikan sa rekord fossil dili tino.

Apan natapos ba kanunay sa matag adlaw sa paglalang sa Genesis kapitulo 1 kon unsay gisugdan nianang adlawa, o ang mga hitabo sa paglalang nagpadayon ba lapas sa adlaw sa pagsugod niana? Pinasukad sa Bibliya, ang librong Creation nag-ingon nga ang nagalupad nga mga linalang nasugdan sa pagkalalang sa wala pa motungha ang mga mammal. Ang Hebreohanong pulong nga gihubad “nagalupad nga mga linalang” sa Genesis 1:20 maoy ‘ohph ug mahimong mag-apil sa pak-an nga mga insekto ug nagalupad nga mga reptil, sama sa pterosaurs. Ang unang mga insekto tingali nauna sa mga linalang sama sa pterosaurs, ug kining may pakong membrane naglupad nga mga reptil tingali mitungha nga una sa mga langgam ug sa mga mammal.

Ang asoy sa paglalang sa Bibliya wala magrekord nga detalyado kaayo sa tanang buhat sa paglalang ni Jehova nga Diyos. Kini yanong nagtala nga sunodsunod sa pipila sa dagkong mga hitabo bahin sa pag-andam sa yuta alang sa buhing mga butang ug nagpakita sa husay nga pagtungha sa dagkong mga kategoriya sa mga tanom ug mga hayop. Nahiuyon sa maong paagi, ang rekord sa Genesis wala magtala nga separado sa pak-ang mga insekto, nagalupad nga mga reptil, ug mga langgam apan naglumpong nila ubos sa kinatibuk-an, masakopon-sa-tanan Hebreohanong termino nga gihubad “nagalupad nga mga linalang.”

Sa Bibliya ang imperfect state sa Hebreohanong mga berbo nga gigamit sa Genesis kapitulo 1 nagpaila nga ang paglalang naglangkit sa nagpadayong kalihokan sa Diyos. Ug ang mga adlaw sa paglalang sa Genesis kapitulo 1 dili 24-oras nga mga adlaw, kondili sila mikabat ug libolibong katuigan.​—Tan-awa ang Life​—How Did It Get Here? By Evolution or by Creation?, mga panid 26-7.

Pananglitan, ang Genesis 1:3 naghisgot sa paglalang sa kahayag sa unang adlaw. Sumala sa hubad ni J. W. Watts, kanang bersikuloha mabasa: “Human niadto ang Diyos miingon, ‘Mahimo ang kahayag’; ug inanay mitungha ang kahayag.” Ang hubad ni Benjamin Wills Newton naghatag sa samang hulagway sa mapinadayonong kaugmaran sa palakaw nga nasugdan na: “Ug ang Diyos mipadayon sa pag-ingon [futuro], Patunghaa ang Kahayag, ug ang Kahayag mipadayon sa pagkahimong mamao [futuro].” (Ang mga bracket iya ni Newton; ang mga italiko amoa diha sa duha ka teksto.) Ang kahayag nga misuhot sa nawong inanay nga mikusog, ug ang palakaw nagpadayon sa unahan.​—Tan-awa ang New World Translation of the Holy Scriptures​—With References, nga gipatik sa Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc., Apendise 3C, mga panid 1572-3.

Ang unang adlaw wala maghuman sa “paglalang” sa kahayag maylabot sa yuta. Hinuon, ang mga tinubdan niana naglungtad na una pa niadtong unang adlaw apan wala makita gikan sa nawong sa yuta. (Genesis 1:1) Ang unang adlaw nakakita lamang sa pagsuhot sa nasabwag nga kahayag ngadto sa nawong sa yuta, nga naposible tungod sa pagnipis sa nagtabon nga mga hut-ong nga naglukob sa yuta samag ‘mga bakbak.’ (Job 38:9) Ang kahayag sa nawong inanay mikusog duyog sa pagnipis sa nakaabong nga mga hut-ong.

Sa ikaduhang adlaw sa paglalang, gipahinabo sa Diyos ang panagbulag tali sa katubigan sa nawong sa yuta ug niadtong sa ibabaw niana, nga nabilin ang hawan, o atmospera, tali sa katubigan sa ibabaw ug sa katubigan sa ubos. Sumala sa pagpahayag niini sa hubad ni Watts sa Genesis 1:6, 7: “Unya ang Diyos mipadayon, nga miingon, ‘Mahimo ang usa ka hawan sa kataliwad-an sa katubigan, mahimo usab ang panagbulag tali sa katubigan.’ Nahauyon niana, gibahin sa Diyos ang katubigan nga didto sa ubos sa hawan gikan sa katubigan nga didto sa ibabaw sa hawan; ug inanay nahimo kini.” (Italiko amoa.) Maingon nga ang unang adlaw nakakita sa unang pagtungha sa kahayag sa nawong sa yuta apan dili pa sa pangataposang kahimtang niana, busa ang ikaduhang adlaw nakakita sa pagsugod sa hawan. Ang nakompletong kahimtang wala dihadiha makab-ot.

Ang Genesis 1:9, 11, hubad ni Watts, nag-ingon mahitungod sa ikatulong adlaw: “Dayon ang Diyos mipadayon, nga miingon, ‘Magtigom ang katubigan ilalom sa kalangitan sa usa ka dapit, ug patunghaa ang yuta nga mamala’; ug inanay nahimo kini. Unya ang Diyos mipadayon, nga miingon, ‘Patuboa ang kabalilihan sa yuta, talamnon nga magahatag ug binhi, himunga nga mga kahoy nga anaa kanila ang ilang binhi nga magapamunga sumala sa ilang matang ibabaw sa yuta’; ug inanay nahimo kini.” (Italiko amoa.) Ang paggamit sa pulong “inanay” nagpaila sa mauswagong kalihokan sa paglalang, ingong kaatbang sa usa ka hitabo sa usa ka punto sa agos sa panahon.

Ang ikaupat nga adlaw nakakitag dagkong kausaban: “Unya ang Diyos mipadayon, nga miingon, ‘Mahimo ang mga kahayag sa hawan sa mga langit aron sa pagbulag sa adlaw gikan sa gabii, ug sila mahimong alang sa mga ilhanan ug alang sa mga panahon ug alang sa mga adlaw ug alang sa mga katuigan. Sila mahimong alang usab sa mga kahayag sa hawan sa mga langit aron sa paghatag ug kahayag sa ibabaw sa yuta’; ug inanay nahimo kini. Sumala niana gibuhat sa Diyos ang duha ka dagkong kahayag, ang dakodakong kahayag sa paghari sa adlaw, ug ang gamaygamay nga kahayag sa paghari sa gabii, maingon usab ang mga bituon.”​—Genesis 1:14-16, Watts, italiko amoa.

Karon, sa unang panahon, ang labi pang natibuok nga kahayag sa adlaw nakaabot sa nawong sa yuta. Ang mga tinubdan sa kahayag​—adlaw ug bulan ug mga bituon​—makita gikan sa nawong sa yuta. Sa asoy sa unang adlaw sa paglalang, ang Hebreohanong pulong alang sa kahayag mao ang ʼohr, kahayag sa kinatibuk-ang kahulogan; apan sa ikaupat nga adlaw, kini maoy ma·ʼohrʹ, nga nagkahulogang tinubdan sa kahayag.

Ang ikalimang adlaw natiman-an sa paglalang sa mga matang sa kinabuhi nga nagkinabuhi sa tubig, lagmit nag-apil sa dagko akuwatikong mga reptil. Ang talaan sa Genesis mabasa: “Ug ang Diyos miingon: ‘Dumagsang sa mga tubig ang duot sa buhing mga kalag ug manglupad ang nagalupad nga mga linalang ibabaw sa yuta diha sa hawan sa mga langit.’ Ug gilalang sa Diyos ang dagkong mga mananap sa dagat ug ang matag buhing kalag nga nagakamang, nga midagsang sa katubigan sumala sa ilang mga matang, ug ang matag pak-ang nagalupad nga linalang sumala sa iyang matang. Ug nakita sa Diyos nga kini maayo.” (Genesis 1:20, 21) Busa, kini mao usab ang yugto sa dihang ang nagalupad nga mga linalang misugod sa paglungtad. Ang paglalang sa “matag pak-ang nagalupad nga linalang sumala sa iyang matang” nagpadayon tapos sa pagsugod niadtong yugto sa paglalang sulod sa ikalimang adlaw.

Ang Genesis 2:19 daw nagapunting sa mauswagong paglalang nga nalangkit ang nagalupad nga mga linalang, kay kini nagaingon: “Si Yahweh nga Diyos nagpadayon sa pag-umol gikan sa yuta sa tanang mananap sa kapatagan ug sa tanang langgam [“matag nagalupad nga linalang,” NW] sa mga langit ug gidala sila ngadto sa tawo sa pagtino kon unsay iyang itawag kanila.”​—Watts, italiko amoa.a

Busa ang talaan sa Bibliya sa Genesis kapitulo 1 nagpaila nga ang haluag nga mga kategoriya sa mga talamnon ug kahayopan gisugdan sa Diyos sa paglalang sa dihang ang yuta nahidangat sa kahimtang sa kaugmaran nga nahiangay alang sa usa ka matang sa mga linalang. Ang pagpuno sa maong haluag nga mga kategoriya pinaagig daghang tinagsa ka matang sa kinabuhi, sama sa “nagalupad nga mga linalang,” maoy usa ka mauswagon, nagpadayong kalihokan sa Diyos. Kining nagpadayong kalihokan sa Diyos mahimong nagpadayon lapas sa pagkatapos sa adlaw sa paglalang nga niana gisugdan kini.

Ang geolohikanhong talaan maoy dili-kompleto ug mahimong hubaron sumala sa mga pangagpas niadtong matinguhaon sa paghusay sa gubot nga mga kasayoran niini. Sumala sa gipasundayag diha sa basahong Creation, ang Bibliya sa kanunay tukma kon maghisgot kinig siyentipikanhong mga butang, apil ang pagsunod sa paglalang.

[Footnote]

[Blurb sa panid 13]

Ang mauswagong kalihokan sa paglalang gipasabot sa paggamit sa pulong “inanay”

[Blurb sa panid 14]

Ang paglalang sa lainlaing mga matang sa kinabuhi maoy mauswagong kalihokan sa Diyos

[Mga hulagway sa panid 15]

Ang kahayag unang mitungha sa yuta sa unang adlaw, apan mikusog sa misunod nga mga adlaw

Adlaw 1

Adlaw 2

Adlaw 3

Adlaw 4

[Picture Credit Line sa panid 12]

The Bettmann Archive