Tabang Alang sa Gasakit nga mga Tiil

“MORA kog mamatay sa kasakit sa akong mga tiil!” Walay duhaduha, usa kana ka naghingapin nga pahayag. Bisan pa niana, ang suliran sa gasakit nga mga tiil may pagkaseryoso sa Tinipong Bansa nga ang linibo ka espesyalista sa tiil nagpadayon sa maong panginabuhi.

Human masusi ang kapin sa 2,000 ka operasyon sa tiil nga iyang nahimo sulod sa 14-ka-tuig nga yugto, si Dr. Michael Coughlin, usa ka siruhano sa bukog, nakahimo ug makapapugwat nga pagdiskobre. “Dili katuohan,” siya nag-ingon, “nga akong nakaplagan nga halos tanan niini nga mga operasyon maoy sa kababayen-an.” Nganong kababayen-an ang ilabinang daling makaagom ug mga suliran sa tiil?

Pagkasigo, Uso, ug mga Tiil

Ang usa ka surbi sa 356 ka babaye nakakaplag nga hapit 9 sa 10 ang nagsul-ob ug sapatos nga, sa aberids, labihan ka guot sa ilang mga tiil! Ang bahin sa suliran anaa sa pagkagama sa mga sapatos sa kababayen-an. “Ang mga sapatero wala na magagamit ug mga split last nga makahimo ug sigpit nga tikod ug mas lapad nga pangunahang tiil,” nagpatin-aw ang siruhano sa bukog nga si Francesca Thompson.a

Busa, kon mosukod ug sapatos, daghang babaye ang makakaplag nga kon ang pangunahang tiil igo ra, ang tikod luag; apan kon igo ang tikod, ang pangunahang tiil guot. Ang uban mopili sa igo nga tikod nga dunay guot nga pangunahan, tungod kay ang laing kapilian magkahulogan ug pagkahuslo sa tikod sa kada tikang.

Ang pagpugos pagpasok sa pangunahang bahin sa tiil ngadto sa sigpit nga pangunahan sa sapatos morag dili na komportable. Unya ang mga tigdisenyo magpataas pa gayod ug pipila ka sentimetros sa takon sa sapatos. Bisan ug giisip nga nauso, ang taas nga takon magbutang sa tanang bug-at nganha sa kumagko sa tiil, ug pugson niini ang tiil sa pag-abante ngadto sa pangunahan sa sapatos nga daan nang sigpit kaayo. “Walay gitawag nga makapahimsog, taas-ug-takon nga sapatos,” matod ni Dr. David Garrett, usa ka espesyalista sa tiil. Ang uban moingon nga ang tag-as nga takon sa kadugayan makadaot sa mga tiil, mga buolbuol, mga pusopuso sa bitiis, mga tuhod, ug bukobuko sa tiggamit. Sila usab makapamubo sa mga muskulo ug mga ugat sa bitiis, nga makahimo sa mga maglulumba nga ilabinang daling makaagom ug seryosong mga kadaot.

Ang tiil sa babaye dili makapahiuyon ug maayo sa mga pag-abuso nga ginaantos niini. Sa pagkatinuod, sa paglabay sa katuigan ang pangunahang tiil anam-anam hinuon nga molapad​—bisan pag human ang usa ka tawo modangat sa pagkahamtong. Apan dili ingon niini ang tikod. “Ang tikod may usa lamang ka bukog,” nag-ingon si Dr. Thompson, “ug kini magpabiling sama ka sigpit sa pangedarong 84 sa kon unsa kini sa edad nga 14.” Magpalisod pa kini ug samot sa usa ka babaye nga makakitag sapatos nga komportable ang pagkasigo gikan sa tikod paingon sa tudlo sa tiil.

Mga Sugyot sa Pagpamalit

Tungod kay suliran na nila ang sukod ug ang uso sa ilang mga sapatos, sa unsang paagi malikayan sa kababayen-an ang gasakit nga mga tiil? Ang tubag magsugod sa tindahan sa sapatos. Ang pila ka eksperto nagrekomendar sa mosunod:

● Palit ug sapatos sa dapit nang hapon, sa dihang dakodako na ang imong tiil.

● Isukod ang paris nga sapatos​—dili lang ang usa.

● Seguroha nga ang tikod komportable ang pagkasigo ug ang gitas-on, gilapdon, ug ang gihabogon sa pangunahang bahin sa sapatos igoigo ra.

● Tagda nga ang tindahan tingalig dunay bagang alpombra, nga bisan ang guot nga sapatos morag komportable nga isul-ob sa makadiyot.

● Likayi ang mga sapatos nga hinimo sa gahi o sinaw nga panit o sentetikong materyales. Dili sama sa humok nga panit o balhiboong materyales (suede), ang maong materyales dili molubay sa dihang ikaw molakaw.

● Kon mopalit kag mga sapatos nga tag-as ang takon, sulayi ang panit nga suylas sa sulod ingong dugang sangga. Paggamit ug detakon nga mga sapatos sa mubong panahon lamang, nga ilisan kinig mugbog takon nga sapatos sa pulopanahon sa tibuok adlaw.

Dugang pa sa gihisgotan sa ibabaw, hinumdomi kanunay nga ang sapatos angayng komportableng isul-ob sa panahon sa pagpalit. Sukwahi sa popular nga gituohan, walay panahon sa pagpaanad. “Ayaw gayog tugoti ang tigbaligya sa pagkombinsi kanimo nga ang sapatos nga sakit sa tiil komportable nang isul-ob kon maandan na,” nagpasidaan si Dr. Coughlin. “Makapadaot kana sa imong tiil.”

Apan unsa man kon ang imong bugtong kapilian mao ang guot nga pangunahan nga dunay komportableng tikod o komportableng pangunahan nga may luag nga tikod? Si Dr. Annu Goel, usa ka espesyalista sa tiil, nag-ingon nga ikaw ang angayng mohukom kon hain niini ang sayon remedyohan. “Dunay duha ka paagi sa paghimo niini,” siya nag-ingon. “Una, makapalit kag sapatos nga luag ang pangunahan ug suksokan ug mga sangga aron mosigo ang tikod. . . . Ang ikaduhang paagi mao ang pagpalit ug sapatos nga sigo ang tikod ug ipainat ang pangunahan sa sapatos. Apan sa kinatibuk-an mahimo lamang kini sa mga sapatos nga ginama sa panit.”

Sanglit daghang babaye ang maglakaw ug gibanabanang 15 kilometros kada adlaw, maayong ilang susihon ang ilang mga sapatos. Sama sa giingon sa American Health nga magasin, “pinaagi sa pagtratar sa tiil uban ang konsiderasyon​—ilabina pinaagi sa pagsul-ob ug sigo nga sapatos​—imong malikayan ang pagtungha sa kadaghanang sakit sa tiil.”

[Footnote]

[Kahon sa panid 26]

Upat ka Kasagarang Sakit sa Tiil

Mga “Bunion.” Ang bunion maoy usa ka bugol sa punoan sa kumagko sa tiil. Kon dili panulondon, ang mga bunion mahimong gipahinabo sa guot o taas-takon nga mga sapatos. Ang pagbutang ug init o yelo makataganag temporaryong kahupayan gikan sa sakit, apan kinahanglan ang operasyon alang sa permanenteng pagkatangtang sa bunion.

“Hammertoes.” Ang mga tudlo sa tiil nga nabaliko pailalom mahimong gipahinabo sa sapatos nga nagbutang ug hilabihang kabug-at nganha sa pangunahang tiil. Ang operasyon mahimong gikinahanglan sa pagtul-id sa depekto.

Mga Kalyo. Ang pormag-kono nga mga bugol sa mga tudlo sa tiil, nga gipahinabo sa pagbag-idbag-id ug pagkabug-at, maoy resulta usahay sa pagsul-ob ug sapatos nga pig-ot kaayo. Ang mga tambal sa panimalay mahimong makahatag ug temporaryong kahupayan, apan ang operasyon kasagarang gikinahanglan aron tul-iron ang depektoso nga mga tudlo sa tiil nga magpahinabog pagbag-idbag-id

Mga Kubal. Ang mga sapaw sa baga, patay nga panit magpanalipod sa tiil gikan sa balikbalik nga pagbag-id. Ang paghumol sa init nga tubig ug Epsom salts makapahumok niini. Apan ayaw pagsulay ug putol niini, tungod kay makapahinabo kinig impeksiyon.

[Picture Credit Line sa panid 26]

The Complete Encyclopedia of Illustration/J. G. Heck