TESALONICA
Ang pangunang dunggoanan sa Macedonia diin si Pablo nagtukod ug usa ka Kristohanong kongregasyon niadtong mga tuig 50 K.P.; karon kini nga siyudad gitawag nga Salonika (o, Thessaloniki). (HULAGWAY, Tomo 2, p. 749) Sa sinugdan, ang kasikbit nga lungsod nga ginganlag Therme, nga nagkahulogang “Mainit nga Tubod,” maoy usa sa mga 26 ka lungsod nga gilaglag ni Cassander, kinsa nagtukod sa Tesalonica niadtong 316 o 315 W.K.P. Ginganlan niya kini sumala sa ngalan sa iyang asawa, ang igsoon ni Alejandrong Bantogan. Kining bag-ong siyudad nahimutang sa K nga kiliran sa Peninsula sa Chalcidice, diha sa Thermaicus Sinus (karon gitawag nga Gulpo sa Salonika), sa kinasang-an tali sa dalan nga mitadlas sa A paingon sa Danube ug sa dakong dalan (ang binakbakan nga Via Egnatia nga gihimo sa mga Romano) nga miabot ug ginatos ka milya latas sa Macedonia ngadto sa Dagat Adriatiko.
Ang Macedonia nabahin ngadto sa upat ka distrito sa wala pa ang tungatunga sa ikaduhang siglo W.K.P., diin ang Tesalonica mao ang kaulohan sa ikaduhang distrito niini. Pipila ka tuig sa ulahi sa dihang ang Macedonia nahimong usa ka Romanhong lalawigan, ang Tesalonica nahimong sentro sa pangagamhanan sa lalawigan niini. Busa, sa dihang si apostol Pablo ug Silas miabot didto, mga 120 km (75 mi) sa K sa Filipos, kini usa na ka mauswagon ug mahinungdanon nga kaulohang siyudad.
Sulod sa tulo ka Igpapahulay, si Pablo nagwali didto sa sinagoga sa Tesalonica. Ingong resulta, ang pipila ka Hudiyo ug ang usa ka dakong panon sa mga kinabig nga Grego nahimong mga magtutuo ug nakig-uban kang Pablo ug Silas; lakip kanila ang “daghan sa inilang mga babaye.” (Buh 17:1-4) Wala ibutyag kon unsa ka dugay nga si Pablo nagpabilin didto, apan kini igoigo gayod nga gidugayon aron siya ug ang iyang kauban makakuha ug trabaho nga makasuportar sa ilang kaugalingon. Bisan tuod si Pablo ingong apostol adunay katungod nga modawat ug materyal nga tabang gikan niadtong iyang gialagaran sa espirituwal, siya nagpakitag panig-ingnan nga ‘ang usa ka tawo mokaon ug pagkaon nga iya mismong gihagoan.’ (1Co 9:4-18; 1Te 2:9; 2Te 3:7-12) Lagmit nga sa usa ka bahin iya kining gihimo tungod sa hilig sa pipila didto nga magtinapolan. Sa panahon sa iyang pag-estar didto, nakadawat si Pablo ug duha ka lainlaing gasa gikan sa mga igsoon sa Filipos nga nagtagana sa mga butang nga iyang gikinahanglan.—Flp 4:16.
Sa ulahi ang mga Hudiyong taga-Tesalonica nga wala modawat sa mensahe ni Pablo nagtigom ug usa ka magubtanong panon gikan sa mga tigyampungad sa tiyanggihan ug misulong sa balay ni Jason diin nag-estar si Pablo. Apan sa dihang ilang nasayran nga ang ilang gipangita wala didto, ilang gitaral si Jason ug ang ubang mga magtutuo ngadto sa mga magmamando sa siyudad, nga mao, “ang mga politarko,” sumala sa literal nga kahulogan niini sa Grego. (Buh 17:5-9; Int) Makapaikag gayod nga may mga inskripsiyon gikan niana nga yugto nga nakaplagan didto ug sa palibot sa Tesalonica nga naghisgot sa pipila sa ilang lokal nga mga opisyal ingong mga politarko.
Alang sa ilang kaluwasan, gipakalagiw sa mga kaigsoonan sa Tesalonica si Pablo ug Silas sa panahon sa kagabhion ngadto sa Berea. Didto nakaplagan ni Pablo ang mga taga-Berea nga ‘mas hamilig-hunahuna kay sa niadtong sa Tesalonica, kay sila wala lamang magdawat sa pulong uban ang tumang kaikag apan maampingong nagsusi usab sa Kasulatan sa adlaw-adlaw kon tinuod ba ang giingon sa apostol.’ Apan, sa wala madugay miulbo ang kasamok sa dihang ang misupak nga mga Hudiyo miabot gikan sa Tesalonica ug nagsiba sa usa ka magubtanong panon, mao nga si Pablo mihinok na usab sa pag-ikyas.—Buh 17:10-15.
Wala pay usa ka tuig human mobiya sa Tesalonica, si Pablo, nga didto sa Corinto niadtong higayona, misulat sa iyang unang sulat ngadto sa mga taga-Tesalonica. Gipadala na niya si Timoteo aron sa paghupay ug sa pagdasig kanila ug nadawat na niya ang maayong taho gikan kang Timoteo. Sa maong sulat iyang gidayeg sila tungod sa ilang maayong panig-ingnan alang “sa tanang magtutuo sa Macedonia ug sa Acaya” ug giawhag sila nga dili maluya tungod sa paglutos. (1Te 1:1-8; 3:1-13; 4:1) Kining sulata lagmit mao ang una sa kanonikal nga mga sulat ni Pablo ug, gawas tingali sa Ebanghelyo ni Mateo, mao ang unang basahon sa Kristohanon Gregong Kasulatan nga gisulat. Wala madugay human niadto si Pablo misulat ug ikaduhang sulat ngadto sa mga taga-Tesalonica, aron sila dili mahisalaag tungod sa bakak nga mga magtutudlo.—2Te 1:1; 2:1-3.
Sulod sa mga katuigan walay duhaduha nga si Pablo miduaw pag-usab sa Tesalonica sa mga higayon nga siya miagi sa Macedonia sa iyang mga pagpanaw. (Buh 20:1-3; 1Ti 1:3) Ug ang pipila ka taga-Tesalonica nga gihisgotan ang ngalan, si Aristarko ug Segundo, maoy mga kaubanan ni Pablo sa panaw. (Buh 20:4; 27:2) Si Demas nga mibiya kang Pablo didto sa Roma miadto sa Tesalonica, nga lagmit maoy iyang lungsod nga natawhan.—2Ti 4:10.