Ang Bibliya Sumpaki ba sa Kaugalingon?

“DILI mahimo nga mamakak ang Diyos,” nagpahayag ang Bibliya. (Hebreohanon 6:18) Busa sa unsang paagi ang iyang basahon mapunog dayag nga mga panagsungi ug dagkong mga panagsumpaki ug sa gihapon matawag Pulong sa Diyos? Kini dili mahimo. ‘Apan, nganong may mga panagsumpaki?’ mangutana ka.

Ingong madahom, sa usa ka basahong sa daghang siglo gihagoan sa pagkopya nga kinamot ug gihubad ngadto sa popular nga mga pinulongan niadtong adlawa, ang pila ka kalainan sa pagsulat nakayuhot gayod. Apan kana sila dili dako kaayo ug bug-at aron magduhaduha sa pagkadinasig ug awtoridad sa Bibliya sa katibuk-an. Pinaagi sa mabinantayong pagsusi, ang daw mga panagsumpaki madayag nga may matinud-anong kasulbaran. Kasagaran kaayo, ang mga tawong nagaangkon nga ang Bibliya sumpaki sa kaugalingon wala makasusi sa bug-os sa ilang kaugalingon, kondili sila nagdawat lamang niining opinyona nga gihandos kanila niadtong dili buot motuo sa Bibliya o magpagahom niana. “Kon ang usa magatubag sa usa ka butang sa wala pa niya kini madungog, kana kabuangan sa iyang bahin ug usa ka kaulawan,” nagpasidaan ang Bibliya sa Proverbio 18:13.

Usahay, ang pipila mosupak sa kamatuoran nga ang mga tagsulat sa Bibliya daw dili kanunayng magkauyon kon bahin sa mga numero, han-ay sa mga hitabo, han-ay sa mga pulong sa mga pangutlo, ug uban pa. Apan palandonga: Kon ikaw mohangyo sa ubay-ubayng saksing-nakakita sa usa ka hitabo nga isulat ang ilang nakita, ang tanang asoy kaha bug-os magkapareho sa mga pulong ug detalye? Kon mao man, dili ba ikaw matahap sa panagkonsabo sa mga tagsulat? Mao man, usab, ang mga tagsulat sa Bibliya gitugotan sa Diyos sa paghawid sa ilang kaugalingong linaing estilo ug sinultihan, samtang iyang gitino nga ang iyang mga ideya ug nahiangayng mga kasayoran gipasang tukma.

Ang mga pangutlo gikan sa unaunang mga sinulat tingalig nausab ug diyutay gikan sa orihinal nga mga pahayag sa pagkab-ot sa mga panginahanglan ug katuyoan sa bag-ong tagsulat, samtang naghawid gihapon sa paninugdang pagsabot ug hunahuna. Ang sama ikasulti mahitungod sa mga pagpundok sa mga hitabo. Ang usa ka tagsulat tingali magsunod sa estriktong han-ay sa kronolohiya, samtang ang lain tingali maglista sa mga hitabo sumala sa pagkasinati sa mga ideya. Ang mga paglaktaw sa susama mahimong sumala sa punto de vista sa tagsulat ug sa iyang pagpamubo sa asoy. Busa, si Mateo naghisgot sa duha ka lalaking buta nga giayo ni Jesus, samtang si Marcos ug Lucas naghisgot ug usa lamang. (Mateo 20:29-34; Marcos 10:46; Lucas 18:35) Ang asoy ni Mateo dili sumpaki. Siya ispisipiko lamang sa numero, samtang si Marcos ug Lucas misentro sa usa ka lalaki nga gipakigsultihan ni Jesus.

May lainlaing mga paagi usab sa pag-ihap sa panahon. Ang Hudiyonhong nasod migamit ug duha ka kalendaryo—ang sagradong kalendaryo ug ang sekular, o agrikultural nga kalendaryo—ang matag usa nagsugod sa usa ka laing panahon sa tuig. Ang mga tagsulat nga nagkalain sa bulan ug adlaw sa pagtumong sa samang hitabo mahimong migamit lamang ug nagkalaing mga kalendaryo. Kay ang mga tagsulat sa Oriente talagsa rang mogamit ug fractions, ang mga bahin sa usa ka tuig giisip nga tibuok nga mga tuig. Kana sila gitibuok sa labing duol tibuok nga numero. Pananglitan, matikdi kini diha sa mga talaan sa kabanayan nga hikaplagan sa Genesis kapitulo 5.

Pagpauyon sa “mga Panagsumpaki”

Apan dili ba may mga teksto sa Bibliya nga nagapahayag sa kaatbang gayod sa ubang mga teksto? Atong hisgotan ang pipila nga gisitar sa pila ka kritiko sa Bibliya.

Sa Juan 3:22 atong mabasa nga si Jesus “nagpangbawtismo,” samtang sa unahan lag diyutay, sa Juan 4:2, ang rekord nagaingong “si Jesus wala magbawtismo.” Apan sumala sa gipaila sa nahibilin sa teksto, ang mga disipulo ni Jesus mao ang nagbuhat sa aktuwal nga pagbawtismo diha sa iyang ngalan ug ubos sa iyang pagdumala. Kini susama sa kaso nga ang usa ka negosyante ug iyang sekretarya makaangkon sa pagsulat sa usa ka partikular nga sulat.

Unya anaa ang teksto sa Genesis 2:2 nga nagatala nga ang Diyos “mipahulay gikan sa tanan niyang buhat.” Kaatbang niini mao ang pahayag ni Jesus sa Juan 5:17 diin siya nagaingon nga ang Diyos “nagapadayon sa pagbuhat hangtod karon.” Apan sumala sa ginapakita sa konteksto, ang rekord sa Genesis nagahisgot sa ispisipiko sa mga buhat sa Diyos sa materyal nga paglalang, samtang si Jesus nagtumong sa mga buhat sa Diyos mahitungod sa iyang balaang paggiya ug pag-atiman sa katawhan.

Ang laing daw panagsumpaki hikaplagan pinaagi sa pagtandi sa Exodo 34:7 sa Ezekiel 18:20. Ang nahaunang teksto nagaingong ang Diyos magadala sa “silot tungod sa sala sa mga amahan ibabaw sa mga anak ug sa mga apo,” samtang ang naulahi nagaingon nga “ang usa ka anak mismo dili magapas-an sa sala sa amahan.” Nganong kining mga tekstoha daw nagasumpaki? Tungod kay sila gisabot nga gawas sa konteksto. Susiha ang palibot nga kasayoran ug nahitaboan. Madayag unya nga sa gihisgotan sa Diyos ang silot ingong mahitabo dili lamang sa mga amahan kondili sa mga anak ug mga apo usab, siya naghisgot kon unsay mosangpot sa mga Israelinhon ingong usa ka nasod kon sila makasala batok kaniya ug mabihag. Sa laing bahin, sa naghisgot nga ang usa ka anak dili magapas-an sa sala sa iyang amahan, siya naghisgot sa personal nga pagkamay-tulubagon.

Ang mga panagsungi o kalainan hikaplagan, sama sa diha sa mga asoy sa pagkatawo ni Jesus sumala sa nahitala sa Mateo 1:18-25 ug Lucas 1:26-38. Apan kana ba sila nagapailag panagsumpaki?

Ikaw ba nakabasag duha ka biograpiya sa sama rang bantog nga tawo? Kon mao, namatikdan ba nimong kining maong mga biograpiya magkalain bisan pag dili gayod nagasumpaki. Kadaghanan, kini maoy tungod sa personal nga mga pagtuo sa tagsulat o ang mga tinubdang iyang gigamit. Nagadepende usab kini sa kon unsay pagbati sa magsusulat nga importanteng iasoy diha sa iyang presentasyon, ang anggulo nga iyang ginahan-ay, ug pagbaton sa hunahuna kon kang kinsa gitumong ang maong sinulat. Busa, ang mga asoy nga gisulat nga gihunahuna ang Hentil nga mga magbabasa malahi gikan niadtong alang sa Hudiyong mga magbabasa, nga nakasabot na ug nagdawat sa pila ka kamatuoran.

Kini pila ra ka pananglitan sa mga bahin sa Bibliya nga, kon dili susihon nga mabinantayon, nga ibutang sa hunahuna ang punto de vista sa magsusulat ug ang konteksto, sila dili gayod mga panagsumpaki apan mga bahin lamang nga nagkinahanglag dugang pagdukiduki. Ugaling, ang kinabag-an mapakyas sa paghimo niining kinahanglanong paningkamot, nga labi pang sayonan sa pag-ingon: “Ang Bibliya sumpaki sa kaugalingon.”

Takos sa Atong Pagsalig

Ang balaang espiritu sa Diyos nagtugot sa mga magsusulat sa Bibliya ug dakong lugway sa pagsulat sa ilang mga taho. (Buhat 3:21) Sa ingon, sila nakapatunghag buloknon ug klarong hulagway sa ilang nakita. Bisan pa niana, ang ilang mga kalainan nagapamatuod gayod sa ilang pagkakatuohan ug pagkatinuod, nga nagapahigawas sa sumbong sa panglimbong ug panagkonsabo. (2 Pedro 1:16-21) Bisan tuod ang mga magsusulat nagkalain sa ilang paagi sa pagpahayag, ang tanan nagpunting sa samang direksiyon ug may samang katuyoan: ang pagpakita sa katawhan kon unsay buhaton ni Jehova nga Diyos aron lipayon ang katawhan ug kon unsay buhaton sa mga tawo sa ilang bahin aron makabaton sa pag-uyon sa Diyos.—Proverbio 2:3-6, 9.

Ang Bibliya maoy usa ka basahong makadani sa atong gahom sa pangatarongan. Kini may panag-uyon sa katibuk-an. Kini wala mahasumpaki sa kaugalingon. Ang tanang 66 ka basahon (1,189 ka kapitulo o 31,173 ka bersikulo sumala sa King James Version) takos sa atong bug-os nga pagsalig. Oo, kita makasalig sa Bibliya!

[Kahon sa panid 6]

Kon Makakaplag Ka sa “Panagsumpaki” sa Bibliya, Mahimo Kahang:

◆ Ikaw wala masayod sa pila ka makasaysayanhong kamatuoran o karaang mga kostumbre?

◆ Ikaw napakyas sa pagtagad sa konteksto?

◆ Nasayloan nimo ang punto de vista sa magsusulat?

◆ Ikaw nagasulay sa pagpahiuyon sa sayop relihiyosong mga ideya sa ginasulti gayod sa Bibliya?

◆ Ikaw nagagamit sa dili-eksakto o hupas nang hubad sa Bibliya?

[Hulagway sa panid 7]

Si Mateo miingon nga duha ka tawong buta ang giayo ni Jesus. Si Marcos ug Lucas naghisgot ug usa lamang. Panagsumpaki ba kini?