Si Jehova Maoy Usa ka Diyos sa mga Pakigsaad
“Akong hikayon ang usa ka pakigsaad uban sa balay sa Israel ug sa balay sa Juda.”—JEREMIAS 31:31.
1, 2. (a) Unsang saulog ang gisugdan ni Jesus sa gabii sa Nisan 14, 33 K.P.? (b) Unsang pakigsaad ang gihisgotan ni Jesus may kalabotan sa iyang kamatayon?
SA GABII sa Nisan 14, 33 K.P., gisaulog ni Jesus ang Paskuwa kauban sa iyang 12 ka apostoles. Sanglit nahibalo siya nga kadto na ang kataposan niyang pagkaon uban nila ug siya mamatay sa dili madugay diha sa mga kamot sa iyang mga kaaway, gipahimuslan ni Jesus ang okasyon aron ipatin-aw ang daghang hinungdanong mga butang ngadto sa iyang kinasuorang mga tinun-an.—Juan 13:1–17:26.
2 Niadtong higayona human pagawsa si Judas Iskariote, gisugdan ni Jesus ang bugtong tinuig nga relihiyosong saulog nga gisugo sa mga Kristohanon—ang Memoryal sa iyang kamatayon. Ang talaan nag-ingon: “Samtang nagpadayon sila sa pagpangaon, si Jesus mikuha ug tinapay ug, human makapanalangin, iyang gipikaspikas kini, ug nga naghatag niini sa mga tinun-an, siya miingon: ‘Pagkuha kamo, kaon. Kini nagkahulogan sa akong lawas.’ Usab, mikuha siya ug kopa ug, human makapasalamat, iyang gihatag kini kanila, nga nag-ingon: ‘Inom gikan niini, kamong tanan; kay kini nagkahulogan sa akong “dugo sa pakigsaad,” nga igabubo alang sa daghan sa kapasayloan sa mga sala.’” (Mateo 26:26-28) Ang mga sumusunod ni Jesus maghinumdom sa iyang kamatayon sa yano, maligdong nga paagi. Ug gihisgotan ni Jesus ang usa ka pakigsaad nga may kalabotan sa iyang kamatayon. Sa asoy ni Lucas, gitawag kinig “ang bag-ong pakigsaad.”—Lucas 22:20.
3. Unsang mga pangutana ang gisukna bahin sa bag-ong pakigsaad?
3 Unsa ang bag-ong pakigsaad? Kon kini bag-ong pakigsaad, nagpasabot ba nga adunay daang pakigsaad? Duna bay ubang mga pakigsaad nga may kalangkitan niini? Hinungdanon kining mga pangutanaha tungod kay si Jesus miingon nga ang dugo sa pakigsaad igabubo man “sa kapasayloan sa mga sala.” Kitang tanan nanginahanglan gayod sa maong kapasayloan.—Roma 3:23.
Usa ka Pakigsaad Uban Kang Abraham
4. Unsang karaang saad ang motabang kanato sa pagsabot sa bag-ong pakigsaad?
4 Aron masabtan ang bag-ong pakigsaad, kinahanglang mobalik kitag duolag 2,000 ka tuig una pa sa ministeryo ni Jesus sa yuta ngadto sa panahong si Tera ug ang iyang pamilya—lakip si Abram (sa ulahi, Abraham) ug ang asawa ni Abram, si Sarai (sa ulahi, Sara)—mipanaw gikan sa mauswagong Ur sa mga Caldeanhon ngadto sa Haran sa amihanang Mesopotamia. Namuyo sila didto hangtod sa pagkamatay ni Tera. Unya, sa sugo ni Jehova, ang 75-anyos nga Abraham mitabok sa Subang Euprates ug mipaingon sa habagatan-kasadpan ngadto sa yuta sa Canaan aron magkinabuhing tiglaaglaag diha sa mga tolda. (Genesis 11:31–12:1, 4, 5; Buhat 7:2-5) Kana maoy niadtong 1943 W.K.P. Samtang didto pa si Abraham sa Haran, giingnan siya ni Jehova: “Pagahimoon ko ang usa ka dakong nasod gikan kanimo ug pagapanalanginan ko ikaw ug himoon kong dako ang imong ngalan; ug pamatud-i ang imong kaugalingon nga usa ka panalangin. Ug pagapanalanginan ko kadtong magapanalangin kanimo, ug pagatunglohon ko ang magapanghimaraot kanimo, ug ang tanang banay sa yuta magapanalangin gayod sa ilang kaugalingon pinaagi kanimo.” Sa ulahi, human makatabok si Abraham ngadto sa Canaan, si Jehova midugang: “Sa imong binhi igahatag ko kining yutaa.”—Genesis 12:2, 3, 7.
5. Ang saad ni Jehova kang Abraham nalangkit sa unsang makasaysayanhong tagna?
5 Ang saad kang Abraham may kalangkitan sa lain pa sa mga saad ni Jehova. Sa tinuoray, kana naghimo kang Abraham nga usa ka pangunang tawo sa tawhanong kasaysayan, usa ka dugtong sa katumanan sa unang tagna nga natala sukad. Human makasala si Adan ug Eva sa tanaman sa Eden, gihukman silang duha ni Jehova, ug sa mao mismong higayon, iyang giingnan si Satanas, kinsa maoy naglimbong kang Eva, nga nag-ingon: “Igabutang ko ang panag-away tali kanimo ug sa babaye ug tali sa imong binhi ug sa iyang binhi. Siya magasamad kanimo sa ulo ug ikaw magasamad kaniya sa tikod.” (Genesis 3:15) Ang pakigsaad ni Jehova kang Abraham nagpailang ang Binhi nga pinaagi kaniya ang mga buhat ni Satanas pagalaglagon motungha sa linya sa banay sa maong patriarka.
6. (a) Pinaagi ni kinsa nga ang saad ni Jehova kang Abraham matuman? (b) Unsa ang Abrahamikong pakigsaad?
6 Sanglit ang saad ni Jehova nalangkit sa usa ka binhi, si Abraham nanginahanglan ug usa ka anak lalaki nga pinaagi niya ang Binhi moabot. Apan siya ug si Sara natigulang ug wala gihapoy anak. Hinuon, sa kataposan, gipanalanginan sila ni Jehova, nga milagrosong nagpabuhi sa ilang mga katakos sa pagsanay, ug si Sara nanganak alang kang Abraham ug usa ka anak lalaki, si Isaac, sa ingon padayong nagpabuhi sa saad sa usa ka binhi. (Genesis 17:15-17; 21:1-7) Katuigan sa ulahi, human matigi ang pagtuo ni Abraham—bisan hangtod sa puntong andam niyang ihalad ang minahal niyang anak, si Isaac—gisubli ni Jehova ang iyang saad kang Abraham: “Pagapanalanginan ko gayod ikaw ug padaghanon ko gayod ang imong binhi nga sama sa mga bituon sa mga langit ug sama sa mga lugas sa balas nga anaa sa baybayon; ug ang imong binhi manag-iya sa ganghaan sa iyang mga kaaway. Ug pinaagi sa imong binhi ang tanang nasod sa yuta magapanalangin gayod sa ilang kaugalingon tungod kay ikaw nagpatalinghog sa akong tingog.” (Genesis 22:15-18) Kining gipalugwayang saad kasagarang gitawag ug Abrahamikong pakigsaad, ug ang ulahing bag-ong pakigsaad suod nga nalangkit niini.
7. Sa unsang paagi ang binhi ni Abraham misugod pagdaghan, ug unsang mga kahimtang ang mitultol sa pagkahimo nilang mga molupyo sa Ehipto?
7 Sa nahaigong panahon, si Isaac nakabaton ug kaluhang mga anak lalaki, si Esau ug si Jacob. Gipili ni Jehova si Jacob aron mahimong katigulangan sa Sinaad nga Binhi. (Genesis 28:10-15; Roma 9:10-13) Nakabaton si Jacob ug 12 ka anak lalaki. Tin-aw, panahon na niadto aron ang binhi ni Abraham mosugod sa pagdaghan. Sa dihang ang mga anak ni Jacob dagko na, nga ang daghan may mga pamilya na, tungod sa kagutmanan silang tanan napugos pagbalhin sa Ehipto diin, sa pagbuot sa Diyos, ang anak ni Jacob nga si Jose nakaandam sa dalan. (Genesis 45:5-13; 46:26, 27) Human sa pipila ka tuig, ang kagutmanan sa Canaan mikunhod na. Apan ang pamilya ni Jacob nagpabilin sa Ehipto—sa sinugdan ingong inabiabing mga tawo apan sa ulahi ingong mga ulipon. Sa 1513 W.K.P. na lang, 430 ka tuig human sa pagtabok ni Abraham sa Euprates, nga si Moises maoy nangulo sa mga kaliwat ni Jacob sa paggula sa Ehipto ngadto sa kagawasan. (Exodo 1:8-14; 12:40, 41; Galacia 3:16, 17) Si Jehova sa maong higayon naghatag ug linaing pagtagad sa iyang pakigsaad kang Abraham.—Exodo 2:24; 6:2-5.
“Ang Daang Pakigsaad”
8. Unsay gihikay ni Jehova uban sa mga kaliwat ni Jacob didto sa Sinai, ug unsay labot niini sa Abrahamikong pakigsaad?
8 Sa dihang si Jacob ug iyang mga anak nanglalin sa Ehipto, sila maoy gipadak-ang pamilya, apan ang ilang mga kaliwat mibiya sa Ehipto ingong usa ka dakong panon sa mga tribo nga daghag sakop. (Exodo 1:5-7; 12:37, 38) Sa wala pa sila dad-a ni Jehova ngadto sa Canaan, iyang gidala sila pahabagatan ngadto sa tiilan sa usa ka bukid nga ginganlag Horeb (o, Sinai) sa Arabia. Didto, gihikay niya ang usa ka pakigsaad uban nila. Kadto gitawag ug “ang daang pakigsaad” labot sa “ang bag-ong pakigsaad.” (2 Corinto 3:14) Pinaagi sa daang pakigsaad, mahulagwayong gipaigo ni Jehova ang katumanan sa iyang pakigsaad kang Abraham.
9. (a) Unsang upat ka butang ang gisaad ni Jehova pinaagi sa Abrahamikong pakigsaad? (b) Unsang dugang nga mga palaaboton ang nabuksan sa pakigsaad ni Jehova uban sa Israel, ug sa unsang kondisyon?
9 Gipatin-aw ni Jehova ngadto sa Israel ang mga kondisyon sa maong pakigsaad: “Kon sugton gayod ninyo ang akong tingog ug bantayan ang akong pakigsaad, nan kamo mahimong akong linaing kabtangan gikan sa tanang ubang mga katawhan, tungod kay ang tibuok yuta akoa man. Ug kamo mahimong usa ka gingharian sa mga saserdote ug usa ka balaang nasod alang kanako.” (Exodo 19:5, 6) Si Jehova nagsaad nga ang binhi ni Abraham (1) mahimong usa ka dakong nasod, (2) hatagan ug kadaogan batok sa ilang mga kaaway, (3) manunod sa yuta sa Canaan, ug (4) mahimong kanal-galamiton sa mga panalangin alang sa kanasoran. Niadtong tungora iyang gipadayag nga sila mismo makapanunod sa maong mga panalangin ingong iyang linaing katawhan, ang Israel, “usa ka gingharian sa mga saserdote ug usa ka balaang nasod,” kon sugton nila ang iyang mga sugo. Miuyon ba ang mga Israelinhon nga mosalmot sa maong pakigsaad? Mitubag sila nga samag usa ka tawo: “Andam kaming mobuhat sa tanan nga gipamulong ni Jehova.”—Exodo 19:8.
10. Giunsa pag-organisar ni Jehova ang mga Israelinhon ngadto sa usa ka nasod, ug unsay iyang gidahom gikan kanila?
10 Busa, giorganisar ni Jehova ang mga Israelinhon ngadto sa usa ka nasod. Siya naghatag kanilag mga balaod nga nagpaigo sa pagsimba ug sa kinabuhing lungsoranon. Siya nagtagana usab ug usa ka tabernakulo (sa ulahi, usa ka templo sa Jerusalem) ug usa ka sistema sa mga saserdote aron mohimog sagradong pag-alagad sa tabernakulo. Ang pagbantay sa pakigsaad nagpasabot sa pagsunod sa mga balaod ni Jehova ug, ilabina, pagsimba kaniya lamang. Ang una sa Napulo ka Sugo nga mao ang lintunganay sa maong mga balaod mao: “Ako si Jehova nga inyong Diyos, kinsa nagpagawas kaninyo sa yuta sa Ehipto, gikan sa balay sa mga ulipon. Dili kamo magbaton ug ubang mga diyos batok sa akong nawong.”—Exodo 20:2, 3.
Mga Panalangin Pinaagi sa Balaodnong Pakigsaad
11, 12. Sa unsang mga paagi ang mga saad sa daang pakigsaad natuman alang sa Israel?
11 Ang mga saad ba sa Balaodnong pakigsaad natuman sa Israel? Ang Israel ba nahimong “usa ka balaang nasod”? Ingong mga kaliwat ni Adan, ang mga Israelinhon maoy mga makasasala. (Roma 5:12) Bisan pa niana, ubos sa Balaod, ang mga halad gitanyag aron pagtabon sa ilang mga sala. Mahitungod sa mga halad nga gihikay sa tinuig nga Adlaw sa Pagtabon sa Sala, si Jehova miingon: “Niining adlawa ang pagtabon sa sala pagahimoon alang kaninyo aron ipahayag kamo nga mahinlo. Kamo mahimong hinlo gikan sa tanan ninyong mga sala atubangan ni Jehova.” (Levitico 16:30) Busa, sa dihang nagmatinumanon, ang Israel maoy usa ka balaang nasod, nga nahinloan sa pag-alagad kang Jehova. Apan kining mahinlong kahimtang nag-agad sa ilang pagsunod sa Balaod ug mapinadayonong pagtanyag ug mga halad.
12 Ang Israel ba nahimong “usa ka gingharian sa mga saserdote”? Sukad gayod sa sinugdan, kadto usa ka gingharian, uban kang Jehova ingong langitnong Hari. (Isaias 33:22) Dugang pa, ang Balaodnong pakigsaad naglakip sa mga kahikayan alang sa usa ka tawhanong gingharian, busa sa ulahi si Jehova gihawasan sa mga hari nga nagmando sa Jerusalem. (Deuteronomio 17:14-18) Apan ang Israel ba usa ka gingharian sa mga saserdote? Aw, kadto may mga saserdote nga naghimog sagradong pag-alagad sa tabernakulo. Ang tabernakulo (sa ulahi, ang templo) mao ang sentro sa maputling pagsimba alang sa mga Israelinhon ug alang usab sa mga di-Israelinhon. Ug ang nasod mao ang bugtong kanal-galamiton sa gipadayag nga kamatuoran alang sa katawhan. (2 Cronicas 6:32, 33; Roma 3:1, 2) Ang tanang matinumanong mga Israelinhon, dili lamang Levihanong mga saserdote, maoy “mga saksi” ni Jehova. Ang Israel maoy “alagad” ni Jehova, nga naporma aron ‘iasoy ang iyang kadayganan.’ (Isaias 43:10, 21) Daghang mapaubsanong mga langyaw nakakita sa gahom ni Jehova alang sa iyang katawhan ug nadani sa maputling pagsimba. Sila nahimong mga kinabig. (Josue 2:9-13) Apan usa lamang ka tribo ang aktuwal nga nag-alagad ingong dinihogang mga saserdote.
Mga Kinabig sa Israel
13, 14. (a) Nganong ikaingong ang mga kinabig dili mga sumasalmot sa Balaodnong pakigsaad? (b) Sa unsang paagi ang mga kinabig nailalom sa Balaodnong pakigsaad?
13 Unsa ang kahimtang sa maong mga kinabig? Sa gihikay ni Jehova ang iyang pakigsaad, kadto maoy uban lamang sa Israel; kadtong sakop sa “dako kaayong nagkasagol nga panon,” bisan tuod presente, wala nganling mga sumasalmot. (Exodo 12:38; 19:3, 7, 8) Ang ilang panganay wala ilakip sa dihang gikalkulo ang bili sa lukat alang sa panganay sa Israel. (Numeros 3:44-51) Mga dekada sa ulahi sa dihang ang yuta sa Canaan nabahin taliwala sa Israelinhong mga tribo, walay gigahin alang sa di-Israelinhong mga magtutuo. (Genesis 12:7; Josue 13:1-14) Ngano? Tungod kay ang Balaodnong pakigsaad wala himoa uban sa mga kinabig. Apan ang mga lalaking kinabig nagpatuli sa pagsunod sa Balaod. Ilang gibantayan ang mga lagda niini, ug sila nakabatog kaayohan gikan sa mga kahikayan niini. Ang mga kinabig ingon man mga Israelinhon nailalom sa Balaodnong pakigsaad.—Exodo 12:48, 49; Numeros 15:14-16; Roma 3:19.
14 Pananglitan, kon ang usa ka kinabig nakapatay ug usa ka tawo nga dili tinuyo, siya, sama sa Israelinhon, makakalagiw ngadto sa usa ka siyudad nga dalangpanan. (Numeros 35:15, 22-25; Josue 20:9) Sa Adlaw sa Pagtabon sa Sala ang usa ka halad gitanyag “alang sa tibuok nga kongregasyon sa Israel.” Ingong bahin sa kongregasyon, ang mga kinabig nakaapil sa mga kalihokan ug nakobrehan sa halad. (Levitico 16:7-10, 15, 17, 29; Deuteronomio 23:7, 8) Suod kaayong nalangkit ang mga kinabig sa Israel ubos sa Balaod nga sa Pentekostes 33 K.P. sa dihang ang unang ‘yawi sa gingharian’ gigamit alang sa mga Hudiyo, ang mga kinabig nakabaton usab ug kaayohan. Ingong sangpotanan, “si Nicolas, usa ka kinabig sa Antioquia,” nahimong Kristohanon ug nahiapil sa “pito ka napanghimatud-ang mga lalaki” nga gitudlo sa pag-atiman sa mga panginahanglan sa kongregasyon sa Jerusalem.—Mateo 16:19; Buhat 2:5-10; 6:3-6; 8:26-39.
Si Jehova Nagpanalangin sa Binhi ni Abraham
15, 16. Sa unsang paagi ang pakigsaad ni Jehova kang Abraham natuman sa mahulagwayong paagi ubos sa Balaodnong pakigsaad?
15 Tungod sa pagkaorganisar na sa mga kaliwat ni Abraham ingong usa ka nasod ubos sa Balaod, si Jehova nagpanalangin kanila sumala sa iyang saad ngadto sa patriarka. Sa 1473 W.K.P., ang kapuli ni Moises, si Josue, maoy nanguna sa Israel ngadto sa Canaan. Ang misangpot nga pagkabahin sa yuta taliwala sa mga tribo nagtuman sa saad ni Jehova nga ang yuta ihatag ngadto sa binhi ni Abraham. Sa dihang nagmatinumanon ang Israel, si Jehova nagtuman sa iyang saad nga sila hatagan ug kadaogan batok sa ilang mga kaaway. Kini matuod ilabina panahon sa pagmando ni Haring David. Sa panahon sa anak ni David nga si Solomon, ang ikatulong bahin sa Abrahamikong pakigsaad natuman. “Ang Juda ug ang Israel maoy daghan, sama sa mga lugas sa balas nga anaa sa daplin sa dagat sa kadaghan, nga nagkaon ug nag-inom ug nagmaya.”—1 Hari 4:20.
16 Apan, sa unsang paagi ang mga nasod magapanalangin sa ilang kaugalingon pinaagi sa Israel, ang binhi ni Abraham? Sumala sa nahisgotan na, ang Israel maoy linaing katawhan ni Jehova, ang iyang hawas taliwala sa mga nasod. Sa dayon nang pagsulod sa Israel ngadto sa Canaan, si Moises miingon: “Maglipay, kamong mga nasod, uban sa iyang katawhan.” (Deuteronomio 32:43) Daghang langyaw ang misanong. Ang “usa ka dako kaayong nagkasagol nga panon” nakasunod na sa Israel gikan sa Ehipto, nakasaksi sa gahom ni Jehova sa kamingawan, ug nakadungog sa pagdapit ni Moises nga magmaya. (Exodo 12:37, 38) Sa ulahi, ang Moabihanong si Ruth naminyo sa Israelinhong si Boaz ug nahimong katigulangan sa Mesiyas. (Ruth 4:13-22) Ang Kenitanhong si Jehonadab ug iyang mga kaliwat ug ang Etiopianhong si Ebed-melek nahimong inila tungod sa pagsunod sa matarong nga mga prinsipyo sa dihang daghang kinaiyanhong mga Israelinhon wala magmatinumanon. (2 Hari 10:15-17; Jeremias 35:1-19; 38:7-13) Ubos sa Persianhong Imperyo, daghang langyaw nahimong mga kinabig ug nakig-away duyog sa Israel batok sa iyang mga kaaway.—Ester 8:17, potnot.
Gikinahanglan ang Usa ka Bag-ong Pakigsaad
17. (a) Nganong gisalikway ni Jehova ang amihanan ug ang habagatang gingharian sa Israel? (b) Unsay mitultol sa kataposang pagsalikway sa mga Hudiyo?
17 Sa gihapon, aron madawat ang bug-os nga katumanan sa saad sa Diyos, ang linaing nasod sa Diyos kinahanglang magmatinumanon. Wala kini mahitabo. Tinuod, may mga Israelinhon nga may talagsaong pagtuo. (Hebreohanon 11:32–12:1) Bisan pa niana, sa daghang higayon ang nasod midangop sa paganong mga diyos, kay naglaom sa materyal nga mga kaayohan. (Jeremias 34:8-16; 44:15-18) Ang mga indibiduwal sayop nga nagpadapat sa Balaod o wala lang manumbaling niana. (Nehemias 5:1-5; Isaias 59:2-8; Malaquias 1:12-14) Sa pagkamatay ni Solomon, ang Israel nabahin ngadto sa amihanan ug habagatang gingharian. Sa dihang ang amihanang gingharian bug-os nga nahimong rebelyoso, si Jehova nagpahibalo: “Tungod kay ang kahibalo mao ang imo mismong gisalikway, ikaw igasalikway ko usab gikan sa pag-alagad nga usa ka saserdote alang kanako.” (Oseas 4:6) Ang habagatang gingharian gisilotan usab nga grabe tungod kay kini wala magmatinumanon sa pakigsaad. (Jeremias 5:29-31) Sa dihang gisalikway sa mga Hudiyo si Jesus ingong Mesiyas, si Jehova nagsalikway usab kanila. (Buhat 3:13-15; Roma 9:31–10:4) Sa kataposan, si Jehova mihimog usa ka bag-ong kahikayan aron ipaigo ang bug-os nga katumanan sa Abrahamikong pakigsaad.—Roma 3:20.
18, 19. Unsang bag-ong kahikayan ang gihikay ni Jehova aron ang Abrahamikong pakigsaad matuman sa bug-os nga paagi?
18 Kanang bag-ong kahikayan mao ang bag-ong pakigsaad. Gitagna kini ni Jehova sa miingon siya: “‘Tan-awa! Ang mga adlaw moabot,’ nagaingon si Jehova, ‘ug himoon ko ang usa ka bag-ong pakigsaad uban sa balay sa Israel ug sa balay sa Juda’ . . . ‘Kini mao ang pakigsaad nga akong pagahimoon uban sa balay sa Israel tapos niadtong mga adlawa,’ nagaingon si Jehova. ‘Ibutang ko ang akong balaod sa sulod nila, ug sa ilang kasingkasing isulat ko kini. Ug ako mahimong ilang Diyos, ug sila mismo mahimong akong katawhan.’”—Jeremias 31:31-33.
19 Kini mao ang bag-ong pakigsaad nga gitumong ni Jesus sa Nisan 14, 33 K.P. Niadtong higayona, iyang gibutyag nga ang gisaad nga pakigsaad hapit nang himoon tali sa iyang mga tinun-an ug kang Jehova, uban kang Jesus ingong tigpataliwala. (1 Corinto 11:25; 1 Timoteo 2:5; Hebreohanon 12:24) Pinaagi niining bag-ong pakigsaad, ang saad ni Jehova kang Abraham makabaton ug mas mahimayaon ug malungtarong katumanan, sumala sa atong makita sa mosunod nga artikulo.
Makapatin-aw Ka Ba?
◻ Unsay gisaad ni Jehova diha sa Abrahamikong pakigsaad?
◻ Giunsa ni Jehova pagpaigo ngadto sa unodnong Israel ang katumanan sa Abrahamikong pakigsaad?
◻ Sa unsang paagi ang mga kinabig nakabatog kaayohan gikan sa daang pakigsaad?
◻ Nganong gikinahanglan ang usa ka bag-ong pakigsaad?
[Hulagway sa panid 9]
Pinaagi sa Balaodnong pakigsaad, gipaigo ni Jehova ang mahulagwayong katumanan sa Abrahamikong pakigsaad