Makakat-on Kita Gikan sa Unang Tawhanong Magtiayon
GISUSI sa Diyos ang planetang Yuta. Giandam niya kini aron puy-an sa tawo. Nakita niya nga ang tanan niyang gibuhat maoy maayo. Sa pagkatinuod, sa dihang kini nga buluhaton nahuman, siya mipahayag nga kadto “maayo kaayo.” (Genesis 1:12, 18, 21, 25, 31) Apan, una pa makadangat nianang hingpit nga konklusyon, ang Diyos naghisgot sa usa ka butang nga “dili maayo.” Siyempre, ang Diyos wala magbuhat sa bisan unsa nga dili-hingpit. Kadto maoy tungod lamang kay ang iyang paglalang wala pa makompleto. “Dili maayo alang sa tawo nga magpadayon nga mag-inusara,” miingon si Jehova. “Buhatan ko siyag katabang, ingon nga iyang katimbang.”—Genesis 2:18.
Katuyoan ni Jehova nga ang tawhanong katilingban magpahimulos ug kinabuhing walay kataposan diha sa kahimsog, kalipay, ug kadagaya diha sa usa ka paraisong yuta. Ang amahan sa tanang tawo mao si Adan. Ang iyang asawa, si Eva, nahimong “inahan sa tanang tawong buhi.” (Genesis 3:20) Bisan kon ang yuta karon napuno na sa bilyonbilyon sa ilang mga kaliwat, ang katawhan dili pa gayod hingpit.
Ang estorya bahin kang Adan ug Eva maoy ilado. Apan unsang praktikal nga kaayohan ang ihatag niini kanato? Unsay atong makat-onan gikan sa mga kasinatian sa unang tawhanong magtiayon?
“Lalaki ug Babaye Iyang Gilalang Sila”
Sa dihang ginganlan ni Adan ang mga hayop, iyang nakita nga sila adunay mga paris ug nga siya wala niana. Busa sa dihang iyang nakita ang matahom nga linalang nga giumol ni Jehova gikan sa iyang gusok, siya nalipay. Nakaamgo nga si Eva maoy talagsaong bahin niya, si Adan mipatugbaw: “Kini sa kataposan bukog sa akong mga bukog ug unod sa akong unod. Kini siya pagatawgon nga Babaye, tungod kay gikan sa lalaki kini siya gikuha.”—Genesis 2:18-23.
Ang lalaki nagkinahanglag “katabang.” Karon siya adunay katabang nga haom gayod. Si Eva maoy haom gayod nga mahimong katimbang ni Adan—sa pag-atiman sa ilang tanaman nga pinuy-anan ug sa mga hayop, sa pagpatunghag mga anak, ug sa pagtaganag pagdasig sa hunahuna ug pagpaluyo sa tinuod nga kauban.—Genesis 1:26-30.
Gitagana ni Jehova ang tanang makataronganong tinguhaon sa magtiayon. Pinaagi sa pagdala kang Eva ngadto sa iyang bana ug sa ingon nag-uyon sa ilang panaghiusa, gipundar sa Diyos ang pagkatukod sa kaminyoon ug ang pamilya nga niana ang katilingban organisahon. Ang asoy sa Genesis nag-ingon: “Ang lalaki mobiya sa iyang amahan ug sa iyang inahan ug siya motapot gayod sa iyang asawa ug sila mahimong usa ka unod.” Ug sa dihang gipanalanginan ni Jehova ang unang magtiayon ug gisultihan sila nga magmabungahon, dayag nga iyang gituyo nga ang matag anak kinahanglang matawo ngadto sa usa ka matinagdanong pamilya, uban sa usa ka amahan ug inahan nga moatiman niana.—Genesis 1:28; 2:24.
“Sumala sa Larawan sa Diyos”
Si Adan maoy hingpit nga anak sa Diyos, gibuhat sumala sa Iyang ‘larawan ug dagway.’ Apan sanglit ang ‘Diyos maoy Espiritu,’ ang kaamgiran dili mahimong sa pisikal. (Genesis 1:26; Juan 4:24) Ang panagsama nagsumikad diha sa mga hiyas nga naghimo sa tawo nga labaw kay sa mga hayop. Oo, gitisok diha sa tawo sukad sa sinugdanan ang mga hiyas sa gugma, kaalam, gahom, ug hustisya. Siya gihatagan ug libreng pagbuot ug katakos alang sa espirituwalidad. Ang kinaiyanhong moral nga pagbati, o tanlag, nagpaarang kaniya sa pag-ila sa husto ug sayop. Ang tawo adunay intelektuwal nga katakos, nga nagpaarang kaniya sa pagpalandong sa katarongan sa paglungtad sa katawhan, sa pagtigom ug kahibalo bahin sa iyang Maglalalang, ug sa pag-ugmad sa pagkasuod uban sa maong Usa. Busa kay nasangkapan, si Adan nakabaton sa tanan niyang gikinahanglan sa pagtuman sa iyang papel ingong administrador sa yutan-ong buhat sa Diyos.
Si Eva Milapas
Sa walay duhaduha, si Adan dihadiha mipahibalo kang Eva sa usa ka pagdili nga gipatuman ni Jehova: Sila makakaon sa bunga gikan sa tanang kahoy diha sa ilang tanamang pinuy-anan gawas sa usa—ang kahoy sa kahibalo sa maayo ug daotan. Sila dili gayod mokaon niana. Kon ilang buhaton, sa maong adlaw sila mamatay.—Genesis 2:16, 17.
Wala magdugay, ang usa ka isyu mitungha maylabot sa gidiling bunga. Si Eva gihaylo sa bitin, nga gigamit ingong tigpamaba sa usa ka dili makitang espiritu. Sa pagkainosente konohay, ang bitin nangutana: “Tinuod ba nga miingon ang Diyos nga dili gayod kamo mokaon gikan sa tanang kahoy sa tanaman?” Si Eva mitubag nga gitugot ang pagkaon sa bunga sa tanang kahoy gawas sa usa. Apan ang bitin misupak sa Diyos, nga nagsulti sa babaye: “Dili gayod kamo mamatay. Kay nasayod ang Diyos nga sa mismong adlaw nga kamo mokaon gikan niini ang inyong mga mata mangabuka ug kamo mahisama sa Diyos, nga mahibalo sa maayo ug sa daotan.” Ang babaye misugod sa pagtan-aw sa gidiling kahoy diha sa lahing paagi. “Ang kahoy maayong kan-on ug . . . kini takos pangandoyon sa mga mata.” Kay nalimbongan sa bug-os, gilapas ni Eva ang balaod sa Diyos.—Genesis 3:1-6; 1 Timoteo 2:14.
Ang sala ba ni Eva dili malikayan? Malikayan gayod! Ibutang ang imong kaugalingon sa iyang dapit. Ang pangangkon sa bitin bug-os nga nagtuis sa kon unsay giingon sa Diyos ug ni Adan. Unsay imong bation sa dihang ang usa nga imong gihigugma ug gisaligan pasanginlan sa usa ka estranyo sa pagkadili-matinud-anon? Lahi gayod unta ang pagsanong ni Eva, nga magpasundayag sa kayugot ug kalagot, bisan gani sa pagsalikway sa pagpaminaw. Kon buot hunahunaon, kinsa ba ang bitin aron mokuwestiyon sa pagkamatarong sa Diyos ug sa pulong sa iyang bana? Tungod sa pagtahod sa prinsipyo sa pagkaulo, angay untang magpakitambag si Eva sa dili pa mohimog bisan unsang desisyon. Kinahanglang buhaton nato ang ingon kon ugaling tanyagan kita ug impormasyon nga supak sa hinatag-sa-Diyos nga mga instruksiyon. Apan, misalig si Eva sa mga pulong sa Manenental, nga nagtinguha nga mahimong iyang kaugalingong maghuhukom kon unsay matarong ug daotan. Sa sigeng paghunahuna niya sa ideya, dugang ug dugang nga nagkamadanihon kini alang kaniya. Pagkadakong sayop ang iyang nahimo pinaagi sa pag-abiabi sa sayop nga mga tinguha, inay kay wagtangon kana gikan sa iyang hunahuna o hisgotan ang mga butang uban sa iyang ulo sa pamilya!—1 Corinto 11:3; Santiago 1:14, 15.
Si Adan Naminaw sa Tingog sa Iyang Asawa
Wala madugay gihaylo ni Eva si Adan sa pagduyog kaniya sa sala. Unsaon nato pagpatin-aw ang iyang huyang nga pag-uyon? (Genesis 3:6, 17) Giatubang ni Adan ang pakigbisog sa hunahuna bahin sa pagkamaunongon. Sugton ba niya ang iyang Maglalalang, kinsa mihatag kaniya sa tanang butang, lakip sa iyang hinigugmang kapikas, si Eva? Tinguhaon ba ni Adan ang pagtultol sa Diyos kon unsay iyang buhaton karon? O ang lalaki ba mohukom sa pagduyog sa iyang asawa sa pagpakasala? Nahibalo gayod si Adan nga ang gilaoman ni Eva nga mabatonan pinaagi sa pagkaon sa gidiling bunga maoy hinanduraw lamang. Si apostol Pablo gidasig sa pagsulat: “Si Adan wala malimbongi, apan ang babaye bug-os nalimbongan ug nahimong malinapason.” (1 Timoteo 2:14) Busa si Adan sa tinuyo mipili sa pagsalikway kang Jehova. Ang iyang kahadlok nga mahimulag sa iyang asawa dayag nga mas dako kay sa iyang pagtuo sa katakos sa Diyos sa pagtul-id sa kahimtang.
Ang gibuhat ni Adan maoy paghikog. Kini sama ra usab sa pagpatay sa tanang kaliwat nga sa pagkamaluluy-on gitugot ni Jehova nga siya ang mahimong amahan, sanglit silang tanan natawo ilalom sa pagkatinunglo sa sala ngadto sa kamatayon. (Roma 5:12) Pagkadako sa kadaot nga naagoman tungod sa hinakog nga pagkadili-masinugtanon!
Ang mga Sangpotanan sa Sala
Ang dihadihang epekto sa sala mao ang kaulawan. Imbes nga malipayong moduol sa pagpakigsulti kang Jehova, ang magtiayon nagtago sa ilang kaugalingon. (Genesis 3:8) Ang ilang panaghigalaay uban sa Diyos napusgay. Sa dihang gipangutana bahin sa ilang gibuhat, wala sila magpakitag pagbasol, bisan pag silang duha nakaamgo nga ilang nalapas ang balaod sa Diyos. Pinaagi sa pagkaon sa gidiling bunga, ilang gisalikway ang pagkamaayo sa Diyos.
Ingong resulta, gipaila sa Diyos nga ang dugang kasakit moduyog sa pagpanganak. Si Eva mangandoy sa iyang bana, ug siya magdominar kaniya. Busa sukwahi kaayo ang resulta sa iyang pagsulay nga maangkon ang pagkaindependente. Si Adan karon mokaon na sa abot sa yuta diha sa kasakit. Inay kay tagbawon ang iyang kagutom nga dili magbudlay sa Eden, kinahanglang manlimbasog siya aron mabatonan ang mga kinahanglanon sa kinabuhi hangtod nga siya mobalik sa abog nga gikan niana siya gibuhat.—Genesis 3:16-19.
Sa kataposan, si Adan ug Eva gipapahawa gikan sa tanaman sa Eden. Si Jehova miingon: “Ania ang tawo nahimong sama sa usa kanato nga nahibalo sa maayo ug sa daotan, ug karon aron dili niya ituy-od ang iyang kamot ug mokuha usab sa bunga gikan sa kahoy sa kinabuhi ug mokaon ug mabuhi hangtod sa panahong walay tino . . .” “Ang tudling-pulong natapos nga dili-kompleto,” nag-ingon ang eskolar nga si Gordon Wenham, ug kita ang mopuno sa ubang hunahuna sa Diyos—nga lagmit, “papahawaon ko siya sa tanaman.” Sa katibuk-an, usa ka magsusulat sa Bibliya nagtaho sa kompletong hunahuna sa Diyos. Apan dinhi, nagpadayon si Wenham, “ang pagputol sa maong konklusyon nagpasabot sa katulin sa lihok sa Diyos. Siya halos wala pa gani makahuman sa pagsulti sa dihang sila gipapahawa sa tanaman.” (Genesis 3:22, 23) Tungod niana, ang tanang komunikasyon tali kang Jehova ug sa unang magtiayon tataw nga naputol na.
Si Adan ug Eva wala mamatay sa pisikal sulod nianang 24-oras nga adlaw. Apan, sila namatay diha sa espirituwal nga diwa. Tungod kay dili na masanta ang pagkanahimulag gikan sa Tuboran sa kinabuhi, sila naunlod ngadto sa kamatayon. Handurawa ang grabeng kaguol sa ilang unang pagsagubang sa kamatayon sa dihang ang ilang ikaduhang anak, si Abel, gipatay ni Cain, ang ilang panganay!—Genesis 4:1-16.
Human niana, diyutay ra ang nahibaloan bahin sa unang tawhanong magtiayon. Ang ilang ikatulong anak, si Seth, natawo sa dihang si Adan maoy 130 anyos. Si Adan namatay 800 ka tuig sa ulahi, sa edad nga 930, human nanganak ug “mga anak nga lalaki ug babaye.”—Genesis 4:25; 5:3-5.
Usa ka Leksiyon Alang Kanato
Gawas pa sa pagbutyag sa hinungdan sa naut-ot nga kahimtang sa tawhanong katilingban karon, ang asoy sa unang magtiayon nagtudlo ug paninugdang leksiyon. Ang pagtinguha sa pagkaindependente gikan kang Jehova nga Diyos maoy bug-os kabuangan. Kadtong tinuod nga maalamon magpakitag pagtuo kang Jehova ug sa iyang Pulong, dili diha sa ilang gituohan nga igo na ang ilang kahibalo. Si Jehova ang magtino kon unsay maayo ug daotan, ug sa panguna ang pagbuhat kon unsay maayo nagkahulogan sa pagsugot kaniya. Ang pagbuhat ug daotan nagkahulogan ug paglapas sa iyang mga balaod ug pagsalikway sa iyang mga prinsipyo.
Ang Diyos nagtanyag ug nagatanyag pa gihapon sa tanan nga posibleng tinguhaon sa katawhan—kinabuhing walay kataposan, kagawasan, katagbawan, kalipay, kahimsog, kalinaw, kauswagan, ug pagkaplag ug bag-ong mga butang. Apan, ang atong pagtagamtam niining tanan nagkinahanglan ug pag-ila sa atong bug-os nga pagdepende sa atong langitnong Amahan, si Jehova.—Ecclesiastes 3:10-13; Isaias 55:6-13.
[Kahon/Hulagway sa panid 26]
Si Adan ug Eva—Sugilambong Lamang?
Ang pagtuo sa orihinal nga paraiso nga nawala tungod sa sala maoy kaylap taliwala sa karaang mga Babilonyanhon, mga Asiryanhon, Ehiptohanon, ug uban pa. Kasagaran sa daghang asoy mao ang kahoy sa kinabuhi nga ang bunga niana maghatag ug kinabuhing walay kataposan niadtong mokaon niana. Busa ang katawhan nahinumdom nga usa ka makapasubong butang ang nahitabo sa Eden.
Karong adlawa, daghan ang nagsalikway sa asoy sa Bibliya bahin kang Adan ug Eva ingong sugilambong lamang. Bisan pa niana, kadaghanang mga siyentipiko miila nga ang tawhanong rasa maoy usa ka pamilya nga may samang kagikan. Daghang teologo nakakaplag nga imposible ang pagpanghimakak nga ang mga epekto sa orihinal nga sala nga nahimo sa usa ka komong katigulangan gipasa ngadto sa katawhan. Ang pagtuo nga ang tawo naugmad gikan sa kapin sa usa ka tinubdan mag-obligar kanila sa pag-ingon nga ang orihinal nga sala nahimo sa ubay-ubayng katigulangan. Sa baylo, kini ang magpugos kanila sa pagpanghimakak nga si Kristo, “ang kataposang Adan,” naglukat sa katawhan. Apan si Jesus ug ang iyang mga tinun-an wala makaatubang nianang sulirana. Ilang gidawat nga ang asoy sa Genesis maoy matuod.—1 Corinto 15:22, 45; Genesis 1:27; 2:24; Mateo 19:4, 5; Roma 5:12-19.