BANWAG, SUGA
Usa ka tinubdan sa kahayag; usa ka lampara; usa ka langitnong butang nga gikan niana ang yuta makadawat ug kahayag.
Ang asoy sa Genesis naghisgot nga sa ikaupat nga “adlaw” sa paglalang, gipahinabo sa Diyos nga “motungha ang mga banwag diha sa hawan sa mga langit.” (Gen 1:14, 19) Wala kini magpasabot nga mao pay paglungtad sa kahayag (Heb., ʼohr), sanglit gipakita nga kini naglungtad na. (Gen 1:3) Ni kini nag-ingon nga ang adlaw, bulan, ug mga bituon gilalang niining yugtoa sa panahon. Ang unang bersikulo sa Bibliya nag-ingon: “Sa sinugdan gilalang sa Diyos ang mga langit ug ang yuta.” (Gen 1:1) Busa ang mga langit uban ang langitnong mga butang niini, lakip ang adlaw, naglungtad na sa usa ka wala-matinong yugto sa panahon una pa ang mga proseso ug mga panghitabo nga gihisgotang nahitabo sulod sa unom ka yugto sa paglalang nga gihubit diha sa misunod nga mga bersikulo sa unang kapitulo sa Genesis.
Angayng matikdan nga, bisan tuod ang Genesis 1:1 nag-ingon nga sa sinugdan “gilalang” (Heb., ba·raʼʹ) sa Diyos ang mga langit ug ang yuta, ang mga bersikulo 16 ug 17 nag-ingon nga, sulod sa ikaupat nga “adlaw” sa paglalang, “gibuhat [Heb., usa ka porma sa ʽa·sahʹ] sa Diyos ang duha ka dagkong banwag, ang mas dako nga banwag aron sa paghari sa adlaw ug ang gamaygamay nga banwag aron sa paghari sa gabii, ug usab ang mga bituon. Busa gibutang kini sa Diyos diha sa hawan sa mga langit aron sa paglamdag sa yuta.” Ang Hebreohanong pulong nga ʽa·sahʹ, nga sagad gihubad nga “buhat,” mahimong magkahulogan lamang ug pagtukod (2Sa 7:11), pagtudlo (Deu 15:1), pag-umol (Jer 18:4), o pag-andam (Gen 21:8).
Busa ang rekord dinhi nagsaysay kon unsa nay kahimtang karon sa naglungtad na nga adlaw, bulan, ug mga bituon may kalabotan sa planetang Yuta. Sa unang “adlaw” ang kahayag (Heb., ʼohr) dayag nga inanayng misuhop sa hut-ong sa mga panganod nga nagtabon pa sa yuta ug mahimong makita sa tawo nga nagtan-aw gikan sa yuta, kon siya diha pa nianang tungora. (Gen 1:3) Sa ikaupat nga “adlaw” dihay kausaban nga nahitabo. Ang pamulong nga “gibutang kini sa Diyos diha sa hawan sa mga langit” nianang adlawa nagpasiugda sa kamatuoran nga gipahinabo sa Diyos nga ang mga tinubdan sa kahayag (Heb., ma·ʼohrʹ), nga mao, ang adlaw, bulan, ug mga bituon, makita na diha sa wanang. Ang ilang katuyoan maoy aron “sa pagbahin sa adlaw ug sa gabii” ug aron “magsilbing mga ilhanan ug alang sa mga panahon ug alang sa mga adlaw ug sa mga tuig.” Gawas pa nga nagsilbing mga ilhanan sa paglungtad ug sa kahalangdon sa Diyos, pinaagi sa ilang paglihok ang maong mga banwag nakapaarang sa mga tawo sa paghimog tukmang timaan sa kinaiyanhong mga yugto sa panahon, mga adlaw, ug mga tuig.—Gen 1:14-18; Sal 74:16; 148:3.
Ang samang Hebreohanong pulong (ma·ʼohrʹ) gigamit alang sa suga sa tabernakulo, nga gigamitan ug sinindihang lana aron sa pagpatunghag kahayag. (Ex 25:6; 27:20; 35:8, 14, 28; Lev 24:2; Num 4:9) Sa Proverbio 15:30 gigamit kini sa mahulagwayong paagi diha sa ekspresyon nga “kasanag sa mga mata.” Ang Ehipto matagnaong gipasidan-an nga palongon ang tanang kahayag pinaagi sa pagpangitngit ug sa pagtabon ni Jehova sa tanang “mga banwag [porma sa ma·ʼohrʹ] nga nagasiga [ʼohr] diha sa kalangitan.”—Eze 32:2, 7, 8.