LUYOLUYO SA KOMANDANTE

Ang Hebreohanong pulong nga sha·lishʹ (ikatulong tawo, nagtumong sa ikatulong manggugubat diha sa usa ka karo nga iggugubat) gihubad sa nagkalainlaing bersiyon sa Bibliya ingong “kapitan,” “pangulo sa karo,” “ginoo,” “manggugubat,” “luyoluyo sa komandante.”

Ang pipila ka inskripsiyon diha sa monyumento nga naglarawan sa “Hitihanon” ug Asiryanhon nga mga karong iggugubat nagpakita ug tulo ka tawo: ang usa mao ang nagmaneho; ang lain mao ang manggugubat nga may dalang espada, bangkaw, o pana; ug ang ikatulo mao ang tigdala sa taming. Bisan tuod nga ang Ehiptohanong mga monyumento sagad wala magpakita ug mga karo nga tulo ang nagsakay, kini nga termino gigamit diha sa Exodo 14:7 maylabot sa mga magkakaro ni Paraon. Ang ikatulong manggugubat sa karo, nga kasagaran mao ang magdala sa taming, mao ang luyoluyo sa komandante diha sa karong iggugubat. Ang luyoluyo sa komandante nagtumong sa usa nga nagtabang o katabang sa komandante.

Human hisgoti nga walay usa sa mga anak sa Israel ang gihimong mga ulipon ni Solomon, ang 1 Hari 9:22 nag-ingon: “Kay sila ang mga manggugubat ug iyang mga alagad ug iyang mga prinsipe ug mga luyoluyo sa iyang mga komandante ug mga pangulo sa iyang mga magkakaro ug sa iyang mga mangangabayo.” Nagkomento niini nga teksto, si C. F. Keil nag-ingon nga ang terminong sha·li·shimʹ (plural), nga gigamit niini nga teksto, mahimong sabton ingong “mga harianong luyoluyo sa komandante.”​—Commentary on the Old Testament, 1973, Tomo III, 1 Kings, p. 146.

Sa mga adlaw ni Haring Jehoram sa Israel, ang mga Siryanhon naglikos sa Samaria, nga sa ngadtongadto nagpahinabog kagutmanan sa sulod sa siyudad. Sa dihang gitagna ni Eliseo nga aduna unyay dagayang pagkaon, ang inilang luyoluyo sa komandante ni Jehoram nagbiaybiay sa tagna. Ingon sa gitagna ni Eliseo, ang luyoluyo sa komandante nakakita sa katumanan sa tagna apan wala gayod makakaon sa maong pagkaon, kay siya giyatakyatakan hangtod nga namatay didto sa ganghaan.​—2Ha 7:​2, 16-20.

Ubos sa mando ni Jehu, ang iyang mga magdadagan ug mga luyoluyo sa komandante, lagmit lakip si Bidkar, nagtigbas sa mga magsisimba ni Baal. (2Ha 9:25; 10:25) Si Peka, ang laing luyoluyo sa komandante nga gihisgotan sa Kasulatan, nagpatay kang Pekahias nga hari sa Israel ug mipuli kaniya sa trono.​—2Ha 15:25; tan-awa ang Eze 23:​15, ftn sa Rbi8.