ARKA SA PAKIGSAAD

Ang sagradong kaban nga nahimutang sa Labing Balaan sa tabernakulo ug, sa ulahi, sa templo nga gitukod ni Solomon. Ang Arka gibuhat tungod sa sugo ni Jehova ug sumala sa iyang disenyo.

Ang mga magsusulat sa Bibliya nagtawag sa arka sa pakigsaad sa kapin sa 20 ka nagkalainlaing paagi. Ang labing komon niini nga mga ekspresyon, ang “arka sa pakigsaad [Heb., ’arohnʹ hab·berithʹ; Gr., ki·bo·tosʹ tes di·a·theʹkes]” (Jos 3:6; Heb 9:4) ug ang “arka sa pagpamatuod” (Ex 25:22), gigamit dili lamang sa usa ka magsusulat ug gigamit nga baylobaylo.

Sumbanan ug Disenyo. Ang unang gihatag ni Jehova kang Moises sa dihang gisugo siya sa paghimo sa tabernakulo mao ang sumbanan ug disenyo sa Arka, sanglit kini mao gayod ang panguna ug hinungdanon kaayong butang sa tabernakulo ug sa tibuok kampo sa Israel. Ang kaban mismo misukod ug 2.5 ka maniko ang gitas-on, 1.5 ka maniko ang gilapdon, ug 1.5 ka maniko ang gihabogon (mga 111 × 67 × 67 sm; 44 × 26 × 26 pul.). Kini hinimo gikan sa kahoyng akasya nga hinaklapan ug lunsayng bulawan sa sulod ug sa gawas. Ang artistikong “ribete nga bulawan” nagsilbing dayandayang lukong “libot niana.” Ang ikaduhang seksiyon sa Arka, ang tabon niini, hinimo gikan sa solidong bulawan, dili lamang sa kahoy nga hinaklapan ug bulawan, ug kini parehog sukod sa bug-os nga gitas-on ug gilapdon sa kaban. Sa ibabaw niini nga tabon lig-ong gipahiluna ang duha ka sinalsal nga kerubin nga bulawan, nga nag-atubang sa usag usa diha sa isigkatumoy, nga ang mga ulo niini nagduko ug ang mga pako nagbukhad pataas ug nagtabon sa Arka. (Ex 25:​10, 11, 17-22; 37:6-9) Kini nga tabon gitawag usab nga “lingkoranan sa kaluoy” o “tabon sa pagpasig-uli.”​—Ex 25:17; Heb 9:​5, ftn sa Rbi8; tan-awa ang TABON SA PAGPASIG-ULI.

Ang tag-as nga mga yayongan gitagana aron sa pagdala sa Arka. Kini usab maoy hinimo gikan sa kahoyng akasya nga hinaklapan ug bulawan ug gisul-ot diha sa duha ka argolya nga bulawan nga anaa sa matag kiliran sa kaban. Kini nga mga yayongan dili tangtangon gikan sa mga argolya niini; busa dili gayod kinahanglan nga hawiran ang Arka sa mga tigyayong niini. Kini adunay upat ka tiil, “samag naglakaw nga mga tiil, mga tiil nga daw andam sa paglakaw,” nga nahimutang sa mga eskina o mga kanto niini aron dili modapat ang Arka sa salog, apan wala ibutyag kon unsa ang gitas-on niini. (Commentary on the Old Testament, ni C. F. Keil ug F. Delitzsch, 1973, Tomo 1, The Second Book of Moses, p. 167) Ang mga argolya lagmit gitaod sa ibabaw mismo sa mga tiil, kon dili man diha sa mga tiil mismo.​—Ex 25:12-16; Num 4:​5, 15; 1Ha 8:8; 1Cr 15:15.

Inagurasyon ug Paggamit. Gisunod gayod ni Bezalel ug sa mga tawong maalamon nga mitabang kaniya ang mga plano ug gihimo ang Arka gikan sa mga materyales nga giamot sa katawhan. (Ex 35:​5, 7, 10, 12; 37:1-9) Sa dihang natapos ug napahimutang na ang tabernakulo usa ka tuig human sa Pagpanggula, gikuha ni Moises ang duha ka papan nga bato sa Balaod ug gisulod kini sa Arka. (Ang Deuteronomio 10:1-5 nagpakita nga ang usa ka temporaryong arka nga hinimo gikan sa kahoyng akasya ang gibutangan sa mga papan sulod lamang sa pipila ka bulan gikan sa panahon nga nadawat kini ni Moises didto sa bukid hangtod nga kini gibalhin ngadto sa Arka nga hinimo ni Bezalel.) Sunod, gisul-ot ni Moises ang mga yayongan diha sa mga argolya sa Arka, gipatong ang tabon niini, gidala kini ngadto sa tolda, ug gitaod ang tabil nga maoy magbulag sa Balaan gikan sa Labing Balaan. Dayon, ingong bahin sa seremonyas sa inagurasyon, gidihogan ni Moises ang Arka ug ang tanang ubang mga kasangkapan pinaagi sa lana. Sukad niadto, sa dihang bungkagon sa mga saserdote ang tabernakulo aron mobalhin ug kampo, ang tabil nga nagbulag sa Balaan ug Labing Balaan, uban ang mga panit sa poka ug panapton nga asul, mao ang gigamit sa pagtabon sa Arka aron ang mga tawo dili makatan-aw niini ‘bisan sa daklit, basin sila mamatay.’​—Ex 40:​3, 9, 20, 21; Num 3:​30, 31; 4:​5, 6, 19, 20; 7:9; Deu 10:8; 31:9; tan-awa ang TABERNAKULO.

Ang Arka nagsilbing usa ka balaang tipiganan aron matipigan ang sagradong mga pahinumdom o pamatuod, nga ang pangunang mga sulod niini mao ang duha ka papan sa pagpamatuod o ang Napulo ka Sugo. (Ex 25:16) Ang “tibod nga bulawan nga may mana ug ang sungkod ni Aaron nga nanalingsing” gidugang sa pagsulod sa Arka apan sa ulahi gikuha sa wala pa tukora ang templo ni Solomon. (Heb 9:4; Ex 16:32-34; Num 17:10; 1Ha 8:9; 2Cr 5:10) Sa wala pa mamatay si Moises, siya mihatag ug usa ka kopya sa “basahon sa balaod” ngadto sa Levihanong mga saserdote uban ang mga instruksiyon nga kini angayng tipigan, dili sa sulod kondili ‘sa kilid sa arka sa pakigsaad ni Jehova nga inyong Diyos, . . . ingong saksi didto batok kanimo.’​—Deu 31:24-26.

Nalangkit sa presensiya sa Diyos. Ang Arka nalangkit sa presensiya sa Diyos sa tibuok nga kasaysayan niini. Si Jehova misaad: “Akong ipakita ang akong kaugalingon kanimo didto ug mosulti kanimo gikan sa ibabaw sa tabon, gikan sa taliwala sa duha ka kerubin nga anaa ibabaw sa arka sa pagpamatuod.” “Diha sa usa ka panganod ako magpakita ibabaw sa tabon.” (Ex 25:22; Lev 16:2) Si Samuel misulat nga si Jehova “naglingkod ibabaw sa mga kerubin” (1Sa 4:4); busa ang mga kerubin nagsilbing “larawan sa karo” ni Jehova. (1Cr 28:18) Mao nga, “inigsulod ni Moises sa tolda nga tagboanan aron sa pagpakigsulti [kang Jehova], madungog niya ang tingog nga nagapakigsulti kaniya gikan sa ibabaw sa tabon nga diha sa ibabaw sa arka sa pagpamatuod, gikan sa taliwala sa duha ka kerubin; ug siya makigsulti kaniya.” (Num 7:89) Sa ulahi, si Josue ug ang Hataas nga Saserdoteng si Pinehas nagpakisayod usab kang Jehova atubangan sa Arka. (Jos 7:6-10; Huk 20:​27, 28) Bisan pa niana, ang hataas nga saserdote lamang ang mosulod sa Labing Balaan ug makakita sa Arka, usa ka adlaw sa usa ka tuig, dili aron makigsulti kang Jehova, kondili sa pagtuman sa seremonyas sa Adlaw sa Pagtabon-sa-Sala.​—Lev 16:​2, 3, 13, 15, 17; Heb 9:7.

Sa ubang mga paagi ang presensiya ni Jehova nga gihawasan sa Arka nagdalag mga panalangin sa Israel. Naandan nga sa dihang ang Israel mobalhin ug kampo nga ang Arka uban sa panganod nga anaa sa ibabaw niini maoy magauna kanila. (Num 10:​33, 34) Busa sa pagtabok sa Jordan, sa dihang ang mga saserdote nga nagyayong sa Arka mitunob sa tubig sa suba, gipahunong ni Jehova ang pag-agos niini aron sila makatabok. (Jos 3:1–​4:18) Sa ilang pagmartsa libot sa Jerico, ang nasangkapan sa gubat nga kasundalohan gisundan sa pito ka saserdote nga naghuyop sa mga budyong, dayon ang Arka, ug dayon ang magbalantay sa luyo. (Jos 6:3-13) Sukwahi sa kadaogan didto sa Jerico, ilang naagoman ang kapildihan sa dihang gisulayan sa pipila ka mapangahasong mga rebelde ang pag-ilog sa Yutang Saad nga supak sa mga instruksiyon sa Diyos, ug samtang “ang arka sa pakigsaad ni Jehova ug si Moises nagpabilin diha sa taliwala sa kampo.” (Num 14:​44, 45) Bisan ang kaaway nga mga Filistehanon miila sa presensiya ni Jehova sa dihang nakita ang Arka didto sa panggubatan. Tungod sa ilang kahadlok sila misinggit: “Ang Diyos anaa na sa kampo [sa Israel]!” “Alaot kita, kay ang ingon niining butanga wala pa mahitabo sukad! Alaot kita! Kinsay moluwas kanato gikan sa kamot niining halangdong Diyos? Kini mao ang Diyos nga naghampak sa Ehipto sa tanang matang sa pagpamatay didto sa kamingawan.”​—1Sa 4:6-8.

Ang presensiya ni Jehova padayong gipakita sa dihang nailog sa mga Filistehanon ang Arka ug nagdala niini ngadto sa Asdod aron ibutang tupad sa larawan ni Dagon. Niadtong gabhiona, si Dagon napukan nga nahiumod ang iyang nawong; sa sunod nga gabii siya napukan pag-usab atubangan sa arka ni Jehova ug ang iyang ulo ug ang mga palad sa iyang duha ka kamot nangaputol. Sa misunod nga pito ka bulan, samtang gilibot ang Arka taliwala sa Filistehanong mga siyudad, ang katawhan gihampak sa mga almoranas, ug ang siyudad sa Ekron nakaagom sa “makamatay nga kaguliyang,” hangtod nga ang Arka giuli ngadto sa Israel uban sa nahiangayng mga halad.​—1Sa 5:1–​6:12.

Ang kamatuoran nga ang Arka gilangkit sa presensiya ni Jehova nagpakita nga kinahanglang ihatag ang nahiangay nga pagtahod ug hataas nga pagtamod sa Arka. Busa, sa dihang ang Arka mobiya ug sa dihang kini mohunong, si Moises nagpahayag ug mga pulong sa pagdayeg kang Jehova. (Num 10:​35, 36) Ang Hataas nga Saserdoteng si Eli nakurat gayod sa pagkadungog nga nailog sa mga Filistehanon ang Arka nga tungod niana siya nawad-an sa iyang panimbang ug natikay-ang, ug nabali ang iyang liog; dugang pa, ang iyang umagad nga babaye nga himalatyon na mituaw, “Ang himaya nahimulag sa Israel ngadto sa pagkadestiyero, tungod kay nailog ang arka sa matuod nga Diyos.” (1Sa 4:18-22) Si Haring Solomon miila nga “ang mga dapit nga gidad-an sa arka ni Jehova maoy balaan.”​—2Cr 8:11.

Dili usa ka anting-anting. Apan, ang Arka dili usa ka anting-anting. Ang pagkaanaa lamang niini dili garantiya sa kalamposan; ang mga panalangin ni Jehova nagdepende sa espirituwal nga baroganan ug matinumanong pagsugot niadtong nagbaton sa Arka. Busa, ang mga Israelinhon ubos sa pagpanguna ni Josue nakaagom ug kapildihan didto sa Ai tungod sa pagkadili-matinumanon, bisan pag ang Arka anaa sa ilang kampo. (Jos 7:1-6) Sa susama, ang pagsalig sa Israel sa pagkaanaa sa Arka taliwala sa nakiggubat nga kasundalohan wala makapugong sa mga Filistehanon sa pagpatay sa 30,000 ka Israelinhon ug sa pag-ilog sa Arka. (1Sa 4:1-11) Ang pag-uli sa mga Filistehanon sa Arka maoy okasyon sa dakong pagmaya, sa pagtanyag ug mga halad, ug sa pagpasalamat, bisan pa niana, “gihampak ni Jehova ang katawhan uban sa usa ka dakong pagpamatay.” Ngano man? “Tungod kay mitan-aw sila sa arka ni Jehova” nga maoy paglapas sa iyang gisugo. (1Sa 6:11-21; Num 4:​6, 20) Kon pila gayod ang nangamatay niadtong higayona wala mahibaloi. Ang Masoretikong teksto mabasa: “Busa siya nagpatay taliwala sa katawhan ug kapitoan ka tawo​—kalim-an ka libo ka tawo.” Kining dili tin-awng pag-asoy lagmit nagpaila nga gidugang ang “kalim-an ka libo ka tawo.” Ang Syriac nga Peshitta ug ang Arabiko nga bersiyon nag-ingon nga “lima ka libo ug kapitoan ka tawo” ang gipamatay. Ang Targum ni Jonathan mabasa: “Ug siya nagpatay sa kapitoan ka tawo taliwala sa mga ansiyano sa katawhan, ug kalim-an ka libo taliwala sa kongregasyon.” Ang Gregong Septuagint nag-ingon nga “kapitoan ka tawo taliwala kanila, ug kalim-an ka libo sa mga tawo” ang gipamatay. Si Josephus naghisgot lamang ug kapitoan ka tawo nga gipamatay.​—Jewish Antiquities, VI, 16 (i, 4).

Mga Dapit nga Gibutangan sa Arka. Ang Arka walay permanenteng dapit nga nahimutangan hangtod nga gitukod ni Solomon ang templo. Human matapos ang dakong pagpanakop sa yuta (mga 1467 W.K.P.), kini gibalhin didto sa Shilo diin kini tataw nga nagpabilin didto (gawas sa panahon nga kini didto sa Bethel) hangtod nga kini nailog sa mga Filistehanon. (Jos 18:1; Huk 20:​26, 27; 1Sa 3:3; 6:1) Human mahibalik sa teritoryo sa Israel kini nagpabilin didto sa Bet-semes ug sa Kiriat-jearim, niining ulahing dapit kini nagpabilin sa mga 70 ka tuig.​—1Sa 6:11-14; 7:​1, 2; 1Cr 13:​5, 6.

Sumala sa Masoretikong teksto, ang 1 Samuel 14:18 nagpaila nga sa usa ka panaggubat batok sa mga Filistehanon, si Haring Saul nagsugo kang Ahias nga hataas nga saserdote sa pagdala sa Arka ngadto sa iyang kampo. Apan, ang Gregong Septuagint nag-ingon nga si Saul miingon kang Ahias: “‘Dad-a ngari ang epod!’ (Kay siya nagdala sa epod niadtong adlawa atubangan sa Israel.).”

Maayo ang tinguha ni David sa pagdala sa Arka ngadto sa Jerusalem, apan ang paagi sa iyang unang pagdala niini misangpot sa katalagman. Imbes nga yayongan kini diha sa mga abaga sa Kohatnong mga Levihanon ingon sa gilagda, gipasakay kini ni David sa karomata. Ang mga torong baka hapit maglintuwad niini, ug si Uzah gipatay tungod sa pagkupot sa Arka, nga sukwahi sa balaod sa Diyos.​—2Sa 6:2-11; 1Cr 13:1-11; 15:13; Num 4:15.

Ang Arka sa kataposan nakaabot sa Jerusalem nga gidala sa mga Levihanon sa hustong paagi (1Cr 15:​2, 15) ug kini nagpabilin didto sulod sa tolda hangtod sa nahibiling bahin sa paghari ni David. (2Sa 6:12-19; 11:11) Ang mga saserdote misulay sa pagdala sa Arka sa dihang sila mikalagiw tungod sa pagrebelde ni Absalom, apan miinsistir si David nga kini magpabilin sa Jerusalem, nga misalig nga silang tanan luwas nga ibalik ni Jehova sa maong siyudad. (2Sa 15:​24, 25, 29; 1Ha 2:26) Gitinguha ni David ang pagtukod ug permanenteng balay alang sa Arka, apan gioktaba ni Jehova ang pagtukod niini hangtod sa paghari ni Solomon. (2Sa 7:2-13; 1Ha 8:​20, 21; 1Cr 28:​2, 6; 2Cr 1:4) Sa okasyon sa pagpahinungod sa templo, ang Arka gibalhin gikan sa tolda sa Zion ngadto sa Labing Balaan sa templo didto sa Bukid sa Moria, diin kini gipahimutang nga gipandongan sa mga pako sa duha ka dagkong mga kerubin. Kini mao lamang ang kasangkapan gikan sa orihinal nga tabernakulo nga nahimong bahin sa templo ni Solomon.​—1Ha 6:19; 8:1-11; 1Cr 22:19; 2Cr 5:2-10; 6:​10, 11; tan-awa ang TEMPLO (Templo ni Solomon); KERUBIN.

Ang bugtong makasaysayanhong paghisgot sa arka sa pakigsaad human sa panahon ni Solomon, nga halos 900 ka tuig human kini mahimo, maoy sa 2 Cronicas 35:3 diin si Haring Josias nagsugo nga kini ibalik ngadto sa templo niadtong 642 W.K.P. Kon sa unsang paagi kini nabalhin wala hisgoti. Si Josias milingkod sa trono human sa pipila ka hilabihan ka apostatang mga hari, diin ang usa kanila nagbutang ug larawan didto sa balay ni Jehova ug lagmit ang usa niining daotang mga hari nagbalhin sa Arka. (2Cr 33:​1, 2, 7) Sa laing bahin, gipaluyohan ni Josias ang dakong pagpang-ayo sa templo, nga sa maong panahon ang Arka gibutang sa laing dapit aron kini dili madaot. (2Cr 34:8–​35:19) Wala hisgoti nga ang Arka gidala ngadto sa Babilonya. Wala usab hisgoti nga lakip ang Arka sa mga butang sa templo nga gidala. Sa susama, wala hisgoti nga kini gibalik ug gibutang didto sa gitukod pag-usab nga templo ni Zorobabel; ni adunay gihulip niini. Wala mahibaloi kon kanus-a ug ubos sa unsang mga kahimtang nga nahanaw ang Arka.​—2Ha 25:13-17; 2Cr 36:18; Esd 1:7-11; 7:12-19.

Gitagna ni Jeremias ang panahon sa dihang ang arka sa pakigsaad mahanaw, apan walay mangiliw niini ug ang mga magsisimba ni Jehova dili makasinatig kalisdanan tungod sa pagkahanaw niini. Hinunoa ‘ang Jerusalem mismo pagatawgon nga trono ni Jehova.’​—Jer 3:​16, 17.

Sa simbolikong basahon sa Pinadayag, si Juan nag-ingon nga ang “arka sa iyang pakigsaad nakita didto sa iyang sangtuwaryo sa templo” sa langit. Kini nga arka sa pakigsaad adunay kalabotan sa bag-ong pakigsaad sa Diyos uban sa mga tawo ug ang pagtungha sa Arka nagpaila nga si Jehova nagmando pag-usab pinaagi sa iyang Dinihogan.​—Pin 11:​15, 19.