LINO, II

[Heb., peʹsheth, pish·tahʹ; Gr., liʹnon].

Usa ka tanom nga gitanom sukad pa sa karaang kapanahonan nga ang mga lanot niini, sama karong adlawa, sagad nga gihimong lino. Ang lino (Linum usitatissimum) may gitas-on nga gikan sa 0.3 hangtod sa 1.2 m (1 hangtod sa 4 p). Ang yagpis nga lindog sa tanom, uban ang luspad-berde, tul-id nga mga dahon niini, magsanga lamang sa tumoy. Ang tumoy sa matag sanga o sangasanga may lubos o luspad-asul (panagsa ra nga puti), limag-gihay nga bulak.​—HULAGWAY, Tomo 1, p. 544.

Sa dihang ang lino ‘mamutot na’ kini mahimo nang anihon (Ex 9:31), nga himoon pinaagig pag-ibot o pagbunglay niini. Dayon ang lino ibulad. Ang lindog sa lino nga didto sa atop sa balay ni Rahab sa Jerico lagmit gibutang didto aron ibulad.​—Jos 2:6.

Ang paagi nga gigamit sa mga Hebreohanon sa pagproseso sa lino lagmit mohaom sa paghubit nga gihatag ni Pliny nga Magulang sa unang siglo K.P. diha sa iyang Natural History (XIX, III, 17, 18) ug sa karaang hulagway niana nga gipreserbar didto sa Beni Hasan sa Ehipto. Human matangtang ang mga tipaka sa liso, ang mga lindog sa lino bug-os nga ilusbog sa tubig ug dat-ogan ug mga bato aron dili molutaw. Samtang ang lino mahumol sa tubig, ang kahoy niini malata, nga magbilin sa mga lanot. Human matangtang ang gawas nga bahin sa lindog, o ang panit, ang lindog haw-ason gikan sa tubig ug ibulad sa adlaw ug balibalihon hangtod nga kini bug-os mauga. Human niana ang lino pukpokon pinaagig mga kahoyng martilyo diha sa lagpad nga mga bato, ug ang mga lanot bulagbulagon ug hinloan pinaagig pagsudlay. Ang ubos ug kalidad nga mga lanot nga sunod sa panit gigamit ingong mga pabilo (tan-awa ang Isa 42:3; 43:17; Mat 12:20), samtang ang mga lanot sa sulod nga bahin, nga mas puti ug mas maayog kalidad, gihimo nga linubid nga gipahamis pinaagi sa pagpukpok niini nga balikbalik diha sa gahi nga bato.

Ang ubos ug buhaghag nga yuta nga komon kaayo sa Ehipto gikaingon nga angayan kaayong tamnan ug lino. Sa karaang kalibotan kining nasora nailado kaayo tungod sa pino nga lino niini. Busa ang gipahinabo sa Diyos nga hampak nga ulan nga yelo, nga nakadaot sa lino ug sa sebada, nagpahinabog grabeng pagkahugno sa ekonomiya sa Ehipto. (Ex 9:​23, 31) Sa ulahi, ang pahayag sa paghukom batok sa Ehipto nga gitala ni Isaias (19:9) naglakip sa “mga managkigi ug lino” niadtong mangaulaw.

Ang hilo o panapton nga ginama gikan sa tanom nga lino gitawag usab ug lino. (Ex 25:4; Huk 15:14) Taliwala sa mga Hebreohanon, ang kadaghanang mga besti maoy delana o kaha lino. (Lev 13:47; Pr 31:​13, 22; Os 2:​5, 9) Ang panagsagol niining duha ka materyales gidili sa Balaod alang sa mga besti sa mga Israelinhon nga dili saserdote. (Deu 22:11) Ang ubang mga butang nga ginama gikan sa lino naglakip sa mga bakos (Jer 13:1) ug mga layag. (Eze 27:7) Ang mga Israelinhon, bisan tuod dayag nga naggama ug kaugalingon nilang lino, nag-importar ug lino gikan sa Ehipto.​—Pr 7:16.

Ang lino lainlain ug kalidad, sumala sa gipakita sa mga paghisgot sa Kasulatan bahin sa “pino nga lino” ug “pinong panapton.” (Eze 16:10; 27:16) Ang mga adunahan, mga hari, ug mga tawong taas ug katungdanan sa kagamhanan nagsul-ob ug lino nga dekalidad kaayo. (Gen 41:42; 1Cr 15:27; Est 8:15; Luc 16:19) Ang patayng lawas ni Jesus giputos ug hinlo, pinong lino ni Jose, usa ka datong tawo nga taga-Arimatea.​—Mat 27:57-59.

Ang pinong lino nga gikalinyas sa Israelinhong mga babaye gigamit sa paghimo sa napulo ka tabil sa tolda sa tabernakulo, sa kortina nga nag-ulang sa Balaan ug sa Labing Balaan, sa tabil sa ganghaan sa tabernakulo, ug sa mga kortina sa sawang maingon man sa tabil sa ganghaan niini. (Ex 35:25; 36:​8, 35, 37; 38:​16, 18) Ang pinong linubid nga lino gigamit usab sa bakos, epod, ug sa tabon sa dughan sa hataas nga saserdote. (Ex 39:​2, 3, 5, 8) Ang tag-as nga mga besti nga ginama gikan sa pino nga lino gihimo usab alang sa ubang mga saserdote. (Ex 39:​27-29) Maylabot sa mga kortina ug mga besti nga gigamit sa sangtuwaryo, mopatim-aw nga ang lino mao ang pangunang panapton nga gigamit ug nga ang tinina nga balhibo sa karnero ug ang bulawan giborda ingong dayandayan.​—Ex 35:35; 38:23.

Mahulagwayong Paggamit. Ang Dakong Babilonya gihulagway nga nagsul-ob ug pino nga lino ug purpura ug sanag-pula, nga naghawas sa kaluho. (Pin 18:16) Apan bahin sa pangasaw-onon ni Kristo, ang pino nga lino sa iyang besti tin-awng giingon nga naghawas sa “matarong nga mga buhat sa mga balaan.” Sa susama ang langitnong kasundalohan gipakita nga nabestihan sa maputi, hinlo, pino nga lino, nga nagpaila sa ilang pagpakiggubat diha sa pagkamatarong.​—Pin 19:​8, 11, 14; tan-awa usab ang Dan 10:5; Pin 15:6.