Kon Unsaon sa Pagpalig-on sa Bugkos sa Kaminyoon
“UYON ba sa kasugoan nga bulagan sa usa ka tawo ang iyang asawa sa bisan unsang hinungdan?” nangutana ang mga Pariseo nga naningkamot sa paglit-ag sa Dakong Magtutudlo, si Jesu-Kristo. Iyang gitubag sila pinaagi sa paghisgot sa unang tawhanong kaminyoon ug nagpahiluna sa sukdanan bahin sa maong butang: “Unsa gani ang gihiusa sa Diyos dili angay pagabulagon sa tawo.”
Ang mga Pariseo nakiglalis nga si Moises naghimog mga tagana alang sa diborsiyo pinaagi sa pagsugo sa paghatag ug “kalig-onan sa panagbulag.” Si Jesus mitubag kanila: “Si Moises, tungod sa pagkatig-a ninyog kasingkasing, mitugot kaninyo sa pagbulag sa inyong mga asawa, apan dili kana maoy kahimtang sa sinugdan. Sultihan ko kamo nga si bisan kinsa nga mobulag sa iyang asawa, gawas kon ang hinungdan mao ang pakighilawas, ug unya mangasawag lain siya nakapanapaw.”—Mateo 19:3-9.
Sa sinugdan, ang kaminyoon gihikay nga mahimong usa ka dumalayong bugkos. Bisan ang kamatayon dili unta makabulag sa unang magtiayon, tungod kay sila gilalang ingong mga tawong hingpit nga adunay kinabuhing walay kataposan sa unahan. Apan, sila nakasala. Ang ilang sala nagdaot sa tawhanong kaminyoon. Ang kaaway nga kamatayon misugod sa pagbulag sa mga magtiayon. Gilantaw sa Diyos ang kamatayon ingong kataposan sa usa ka kaminyoon, sumala sa atong mabasa sa Bibliya: “Ang asawa nabugkos sa iyang bana samtang siya buhi pa. Apan kon ang iyang bana mamatay, siya may kagawasan sa pagpamana kang bisan kinsa nga buot niya, apan diha lamang sa Ginoo.” (1 Corinto 7:39) Kini lahi kaayo sa relihiyosong mga ideya sama sa suttee, diin ang asawa sa panahong mamatay ang iyang bana aghaton o pugson sa pagsunog sa iyang kaugalingon hangtod mamatay sa pagtuo nga ang bugkos sa kaminyoon magpadayon ngadto sa laing kinabuhi.
Tagana sa Moisesnong Kasugoan
Sa panahong gihatag ang Moisesnong Kasugoan, ang relasyon sa kaminyoon nadaot sa punto nga si Jehova, tungod sa pagkagahig kasingkasing sa mga Israelinhon, mihimog tagana alang sa diborsiyo. (Deuteronomio 24:1) Dili katuyoan sa Diyos nga abusohan sa mga Israelinhon kining sugo sa pagdiborsiyo sa ilang mga asawa tungod sa ginagmayng mga kasaypanan, ingon sa gipakita sa iyang sugo nga kinahanglang higugmaon nila ang isigkatawo sama sa ilang kaugalingon. (Levitico 19:18) Bisan ang paghatag ug kalig-onan sa pagbulag nagsilbing pugong tungod kay, ingong bahin sa paagi sa pagsulat sa kalig-onan, ang bana nga buot makigbulag kinahanglang mokonsulta sa may awtoridad nga mga lalaki, kinsa maningkamot sa pag-uli kanila. Wala, ang Diyos wala maghatag niining sugoa aron sa paglig-on sa bisan unsang katungod sa pagbulag sa bana sa iyang asawa “tungod sa bisan unsang hinungdan.”—Mateo 19:3.
Apan, wala balebaleha sa mga Israelinhon sa ulahi ang katuyoan ug tinuod nga kahulogan sa kasugoan ug gipahimuslan kining sugoa aron sa pagpakigdiborsiyo sa bisan unsang hinungdan nga mohaom sa ilang mga gusto. Sa ikalimang siglo W.K.P., giluiban nila ang mga asawa sa ilang pagkabatan-on, gibulagan sila sa bisan unsang hinungdan. Malig-ong gisultihan sila ni Jehova nga gidumtan niya ang panagbulag. (Malakias 2:14-16) Tungod niining maong kasaysayan nga gisaway ni Jesus ang diborsiyo nga maoy gibuhat sa mga Israelinhon sa iyang adlaw.
Bugtong Uyon-sa-Balaod nga Pasikaranan sa Diborsiyo
Hinuon, si Jesus naghisgot ug bugtong uyon-sa-balaod nga pasikaranan sa diborsiyo: pakighilawas. (Mateo 5:31, 32; 19:8, 9) Ang pulong nga gihubad dinhi nga “pakighilawas” naglakip sa tanang matang sa ginadiling seksuwal nga relasyon nga gawas sa Kasulatanhong kaminyoon, kon gihimo man uban sa samag sekso o sa kaatbang nga sekso o uban sa usa ka mananap.
Bisan pa niana, si Jesus wala magrekomendar sa diborsiyo gikan sa dili-matinumanong mga kapikas. Ang inosenteng kapikas na ang motimbangtimbang sa mga sangpotanang nalangkit ug mohukom kon siya makigbulag. Ang mga asawa nga naghunahunang makigbulag pinaagi niining Kasulatanhong pasikaranan mahimong mamalandong usab sa gisulti sa Diyos sa dihang gihukman niya ang unang babaye tungod sa iyang sala. Dugang pa sa sentensiya sa kamatayon, espesipikong gisultihan sa Diyos si Eva: “Ikaw mangandoy sa imong bana, ug siya magabuot kanimo.” (Genesis 3:16) Gibatbat ni C. F. Keil ug F. Delitzsch diha sa Commentary on the Old Testament kini nga ‘pangandoy’ ingong “tinguha nga sama sa usa ka sakit.” Tinuod, kining pangandoya dili kusganon sa tanang asawa, apan kon ang inosenteng asawa nagplanong makigbulag, maalamon niyang tagdon ang emosyonal nga mga panginahanglan nga napanunod sa mga babaye gikan kang Eva. Apan, sanglit ang pakigsekso gawas sa kaminyoon sa sad-ang kapikas mosangpot man nga ang inosenteng kapikas matakdan sa mga sakit nga napasa sa sekso, lakip sa AIDS, ang pipila nakahukom nga makigbulag ingon sa gipatin-aw ni Jesus.
Mga Binhi sa Kasamok sa Pamilya Gipugas
Ang pagkatig-a ug kasingkasing sa mga tawo nagsugod sa sala nga nahimo sa unang tawhanong magtiayon batok sa Diyos. (Roma 5:12) Ang mga binhi sa panagbingkil sa pamilya gipugas sa dihang ang unang tawhanong magtiayon nakasala batok sa ilang langitnong Amahan. Sa unsang paagi? Sa dihang ang unang babaye, si Eva, gitental sa usa ka bitin sa pagkaon sa gidiling kahoy, siya nagbuotbuot sa iyang kaugalingon ug mikaon sa bunga niini. Human na lamang nga nahimo niya kanang makahuloganong desisyon nga siya nakigsulti sa iyang bana mahitungod sa giingon sa bitin kaniya. (Genesis 3:6) Oo, siya milihok nga wala makigsabot sa iyang bana. Ania ang sumbanan sa mga sulirang ginaatubang sa daghang pamilya karong adlawa—kakulang sa kinasingkasing nga panagsultianay.
Sa ulahi, sa dihang giatubang ang mga sangpotanan sa ilang sala, si Adan ug Eva migamit sa samang mga taktika nga gigamit sa daghang magtiayon karong adlawa kon magkaproblema, nga mao, ang pagpasangil sa uban. Gipasangil sa unang tawo, si Adan, ang iyang gihimo ngadto sa iyang asawa ug kang Jehova, nga nag-ingon: “Ang babaye nga gihatag mo kanako nga akong ikauban, siya naghatag kanako sa bunga sa kahoy ug busa mikaon ako.” Sa baylo ang babaye miingon: “Ang bitin—ang naglimbong kanako ug busa mikaon ako.”—Genesis 3:12, 13.
Ang pagpakanaog ni Jehova sa paghukom kang Adan ug Eva nagtagna ug lain pang hinungdan sa mga kasamok nga motungha. Mahitungod sa relasyon niya sa iyang bana, si Jehova miingon kang Eva: “Siya magabuot kanimo.” Daghang bana karong adlawa, sama kang Isao nga gihisgotan sa atong unang artikulo, mabangisong nagabuot sa ilang mga asawa nga walay pagtagad sa pagbati sa ilang mga asawa. Sa gihapon, daghang asawa padayong nangandoy sa pagtagad sa ilang mga bana. Kon dili matagbaw ang maong pangandoy, ang mga asawa mahimong mangayo sa maong pagtagad ug molihok nga mahakogon. Sanglit daghang bana ang nagabuot sa ilang asawa ug daghang asawa ang nangandoy sa pagtagad sa ilang mga bana, ang kahakog mangibabaw, ug walay kalinaw. Diha sa usa ka mantalaan [gipatik nga taho] nga nag-ulohang “How to Analyze Today’s Divorces,” si Shunsuke Serizawa nag-ingon: “Kon pasagdan nato ang pasukaranang suliran nga nalangkit niining isyuha, nga mao, ang ‘pag-una sa tawo sa ilang kaugalingong kaayohan,’ imposible gayod nga maanalisar ang mga diborsiyo karong adlawa.”
Apan, si Jehova nagtaganag giya diha sa iyang Pulong aron nga ang masinundanong mga magtiayon makatagamtam ug usa ka sukod sa kalipay sa kaminyoon bisan diha sa ilang dili-hingpit nga kahimtang. Si Isao misunod sa pagtultol sa Diyos ug nagatagamtam na karon ug malipayong pamilyahanong kinabuhi. Tan-awon nato kon sa unsang paagi ang mga prinsipyo sa Bibliya nakatabang sa mga tawo sa pagpalig-on sa bugkos sa kaminyoon.
Ipakigsulti ang mga Butang
Diha sa kadaghanang kaminyoon, ang kakulang sa komunikasyon, ang kiling sa pagpasangil sa uban, ug ang mahakogong mga tinamdan nakahatag kalisod sa bana ug asawa sa pagsabot sa pagbati sa matag usa. “Sanglit ang pag-ambitay sa mga pagbati gikinahanglan sa panagsuod, ang panagsuod nagkinahanglag hingpit nga pagsalig. Ug karong adlawa kulang ang pagsalig,” miingon ang tigdukiduki nga si Caryl S. Avery. Ang natigom nga giambitang kinasulorang pagbati makatukod nianang maong pagsalig. Kini nagkinahanglag kinasingkasing nga komunikasyon tali sa bana ug asawa.
Migamit ang Proverbio ug usa ka sambingay sa pagdasig sa pag-ambitay sa personal nga mga hunahuna, nga nag-ingon: “Ang tambag diha sa kasingkasing sa tawo ingon sa halalom nga tubig, apan ang tawo nga may salabotan magatimba niini.” (Proverbio 20:5) Ang mga kapikas sa kaminyoon kinahanglang maalinggaton ug kuhaon ang mga hunahuna gikan sa kinahiladman sa kasingkasing sa ilang mga kapikas. Handurawang nasuko ang imong kapikas. Imbes motubag: “Ikaw ra bay gikapoy,” nganong dili malulutong mangutana: “Gikapoy ka ba? Unsay nahitabo?” Nagkinahanglag panahon ug paningkamot ang pagpamati sa imong kapikas, apan sagad mas makapalipay, makapatagbaw, ug makadaginot-ug-panahon ang paggugol ug panahon nianang paagiha kay sa ibale-wala ang imong kapikas ug atubangon ang kusganong mga pagbati nga mobuto sa ulahi.
Aron kasaligan, ang matag usa kinahanglang matinud-anon ug maningkamot sa pagpahayag sa mga pagbati sa paaging masabtan sa kapikas. “Isulti ang matuod,” nag-awhag ang Pulong sa Diyos, “tungod kay kita mga bahin man sa usag usa.” (Efeso 4:25) Ang pagsulti sa matuod nagkinahanglan ug pagsabot. Ingnon ta nga ang asawa mobati nga siya wala paminawa. Sa dili pa siya mosulti, kinahanglang tagdon niya ang sanglitanan: “Kadtong nagpugong sa iyang mga pulong may kahibalo, ug ang usa ka tawo nga may salabotan mabugnaw sa espiritu.” (Proverbio 17:27) Inay akusahon ang iyang bana, “Dili ka gayod maminaw nako!” labi pang maayo nga kalmadong ipahayag ang iyang pagbati sa dili pa matigom ang kahiubos ug kahigawad sulod kaniya. Tingali ikapadayag niya ang iyang pagbati pinaagi sa pag-ingon sama niini, “Nasayod ako nga puliki ka, apan ang pagpalabay ug dugang panahon uban kanimo makapalipay kaayo kanako.”
Sa pagkatinuod, “mapakyas ang mga plano kon walay panagbayloay sa mga hunahuna gikan sa uban.” (Proverbio 15:22) Gihigugma ka sa imong kapikas, apan wala kana magpasabot nga siya makabasa sa imong hunahuna. Kinahanglang pahibaloon nimo ang imong kapikas kon unsay imong gibati sa mataktikanhong paagi. Kini motabang kaninyo, ingong Kristohanong magtiayon, sa paghimog mahigugmaong pagpasibo aron “mapatunhay ang pagkausa sa espiritu pinaagi sa makapahiusang bugkos sa pakigdait.”—Efeso 4:2, 3.
Tagda pananglitan si Kazuo, nga usa ka banang daog sa asawa nga mangatol gayod sa pagpanugal. Naputos siya sa utang nga mikabat ug pila ka gatos ka libong dolyar. Nanghulam ug kuwarta aron ibayad sa iyang utang, misamot pag kalisod ang iyang kahimtang. Unya misugod siya sa pagtuon sa Bibliya ug sa kataposan nakabatog kaisog sa pagtug-an sa iyang asawa bahin sa iyang problema. Andam na siya sa pag-atubang sa mga akusasyon sa iyang asawa. Apan, natingala siya sa dihang ang iyang asawa, nga dugay nang nagtuon sa Bibliya, kalmadong mitubag: “Mangita kitag paagi kon unsaon nato sa pagbayad sa mga utang.”
Sugod sa pagkasunod adlaw, ilang giduaw ang nagpautang kanila ug gisugdan nila pagbayad ang ilang mga utang, gibaligya pa gani ang ilang balay. Mikabat ug hapit usa ka tuig una sila nakabayad sa mga utang. Unsay nakapausab ni Kimie, nga iyang asawa? Siya miingon: “Ang mga pulong nga makita diha sa Filipos kapitulo 4, mga bersikulo 6 ug 7, tinuod gayod. ‘Ayaw kamo kabalaka mahitungod sa bisan unsang butang, hinunoa sa tanang butang pinaagi sa pag-ampo ug pagpangamuyo uban sa pagpasalamat ipahibalo ninyo sa Diyos ang inyong mga hangyo; ug ang kalinaw sa Diyos nga lapaw sa tanang pagpanabot magabantay sa inyong mga kasingkasing ug gahom sa panghunahuna pinaagi kang Kristo-Jesus.’” Siya midugang: “Usa nako ka higala, nga natingala sa pagkakita kon unsa ako ka malipayon bisan sa mga kalisod, misugod sa pagtuon sa Bibliya uban kanako.” Si Kazuo ug ang iyang asawa bawtismado na ug karon nagatagamtam sa malipayong pamilyahanong kinabuhi.
Dugang pa sa pagsalig sa usag usa pinaagi sa pagsulti sa tinuod, ang mga bana ug mga asawa nga nakasinati sa nahisgotan sa ibabaw mihimog usa ka butang nga makatabang sa mga magtiayon sa pagsulbad sa ilang mga suliran sa kaminyoon. Sila nakigsulti sa Magmumugna sa kahikayan sa kaminyoon, si Jehova nga Diyos. Bisan pa sa mga pagpit-os ug sa mga kalisod nga ginaatubang sa mga magtiayon, iyang panalanginan sila ug kalinaw sa Diyos nga lapaw sa tanang pagpanabot kon ilang buhaton kutob sa mahimo ang pagpadapat sa iyang mga prinsipyo ug itugyan kaniya ang uban. Ang dungan nga pag-ampo ilabinang makatabang. Ang bana kinahanglang manguna ug ‘ibubo ang iyang kasingkasing’ atubangan sa Diyos, mangayo sa iyang giya ug pagtultol sa bisan unsang suliran nga ginaatubang niya ug sa iyang asawa. (Salmo 62:8) Si Jehova nga Diyos tinong motubag sa maong mga pag-ampo.
Oo, posible ang pagpalig-on sa bugkos sa kaminyoon. Bisan karon, nga nagakinabuhi uban sa tanan natong mga kahuyangan niining magubot nga katilingban, ang mga magtiayon makakaplag ug igoigong kalipay sa ilang relasyon. Makakaplag ka ug dugang praktikal nga mga sugyot ug diyosnong tambag diha sa librong Paghimo sa Imong Pamilyahanong Kinabuhi nga Malipayon, nga gipatik sa Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc. Dugang pa, ang mga magtiayon nga manlimbasog sa pagpadapat sa mga prinsipyo sa Bibliya adunay paglaom nga mabugkos diha sa gugma sa umaabot nga bag-ong kalibotan nga pagahimoon sa Diyos.