Tungod sa Pagtuo, Giparot ni Barak ang Usa ka Gamhanang Panon sa Kasundalohan
HANDURAWA nga ikaw nakigharong sa usa ka batalyon sa isog nga mga sundalo. Sila armado sa kinabag-ohang kasangkapan sa gubat, ug sila andam na sa paggamit niini. Sa atubangan nila, ikaw ug ang imong mga kauban halos walay depensa.
Mao kini ang naeksperyensiyahan ni Barak, Debora, ug sa 10,000 ka kauban nilang mga Israelinhon niadtong panahon sa mga maghuhukom sa Israel. Ang kaawayng mga puwersa mao ang mga Canaanhon nga gipangunahan sa komandante sa kasundalohan nga si Sisera. Ang ilang mga hinagiban naglakip ug mga karo, nga ang mga ligid tinaoran ug makamatay nga puthawng mga sanggot. Ang dapit mao ang Bukid sa Tabor ug ang bul-oganang walog sa Kison. Ang nahitabo didto nagpaila kang Barak ingong usa ka tawo nga may sulondang pagtuo. Tagda ang mga hitabo nga miresulta niini nga pagharongay.
Ang Israel Mituaw Kang Jehova
Ang basahon sa Maghuhukom nag-asoy bahin sa sublisubling pagsalikway sa Israel sa putli nga pagsimba ug sa malaglagong mga resulta nianang mga buhata. Sa matag higayong mahitabo kana, ang ilang kinasingkasing nga pagpakiluoy sa Diyos moresulta sa iyang pagtudlo ug usa ka manluluwas, paghatag kanilag kagawasan, ug dayon morebelde na usab sila. Ug tinuod man, “ang mga anak sa Israel misugod na usab pagbuhat kon unsay daotan sa mga mata ni Jehova karon nga patay na si Ehud [maghuhukom nga nagluwas kanila gikan sa pagdaogdaog sa mga Moabihanon].” Sa pagkatinuod, “nagpili sila ug bag-ong mga diyos.” Ang resulta? “Gibaligya sila ni Jehova ngadto sa kamot ni Jabin nga hari sa Canaan, nga naghari sa Hazor; ug ang pangulo sa iyang kasundalohan mao si Sisera . . . Ug ang mga anak sa Israel mituaw kang Jehova, tungod kay [si Sisera] may siyam ka gatos ka karong iggugubat nga tinaoran ug puthawng mga sanggot, ug siya naglupig sa mga anak sa Israel sa hilabihan sulod sa kawhaan ka tuig.”—Maghuhukom 4:1-3; 5:8.
Mahitungod sa kinabuhi didto sa Israel, ang Kasulatan nag-ingon nga niadtong panahona ‘walay nangagi sa mga agianan, ug ang mga magpapanaw sa mga dalan nangagi sa likoliko nga mga agianan. Ang mga pumopuyo sa kapatagan nawala.’ (Maghuhukom 5:6, 7) Ang mga tawo nangahadlok sa mga tulisan nga nanakay ug mga karo. “Ang kinabuhi sa mga tawo sa Israel gigamhan sa kahadlok,” matod pa sa usa ka eskolar, “ang tibuok komunidad morag walay kusog ug dili makadepensa.” Busa sama sa kasagaran nilang gihimo kaniadto, ang naminghoy nga mga Israelinhon mituaw kang Jehova alang sa tabang.
Si Jehova Nagtudlo ug Usa ka Lider
Ang pagdaogdaog nga gihimo sa mga Canaanhon nahimong usa ka panahon sa nasodnong krisis alang sa Israel. Gigamit sa Diyos ang manalagnang si Debora aron ipahibalo ang iyang mga paghukom ug instruksiyon. Sa ingon si Jehova mihatag kaniya sa pribilehiyo nga magsilbing usa ka mahulagwayong inahan sa Israel.—Maghuhukom 4:4; 5:7.
Gipatawag ni Debora si Barak ug giingnan siya: “Wala ba magsugo si Jehova nga Diyos sa Israel? ‘Lakaw ug lukpi ang ibabaw sa Bukid sa Tabor, ug pagdalag napulo ka libo ka tawo sa mga anak ni Neptali ug sa mga anak ni Zabulon. Ug paduolon ko kanimo sa bul-oganang walog sa Kison si Sisera nga pangulo sa kasundalohan ni Jabin ug ang iyang mga karong iggugubat ug ang iyang panon, ug itugyan ko gayod siya sa imong kamot.’” (Maghuhukom 4:6, 7) Pinaagi sa pag-ingong “wala ba magsugo si Jehova?” klarong gipakita ni Debora nga siya walay personal nga awtoridad kang Barak. Siya nagsilbi lamang nga instrumento aron ipahibalo ang sugo sa Diyos. Unsay reaksiyon ni Barak?
“Kon ikaw mouban kanako,” matod pa ni Barak, “moadto usab gayod ako; apan kon ikaw dili mouban kanako, ako dili moadto.” (Maghuhukom 4:8) Nganong nagpanuko man si Barak sa pagdawat sa responsabilidad nga gihatag sa Diyos? Siya ba nagtinalawan? Siya ba walay pagsalig sa mga saad sa Diyos? Dili. Si Barak wala modumili sa tahas, ni misupak kang Jehova. Hinunoa, ang iyang tubag nagpaila sa iyang gibati nga pagkakulag katakos sa pagtuman sa sugo sa Diyos nga siyasiya ra. Ang presensiya sa hawas sa Diyos magseguro sa balaang giya ug maghatag ug pagsalig kaniya ug sa iyang mga sundalo. Busa, imbes ilhanan sa kahuyang, ang kondisyon nga gihangyo ni Barak maoy pamatuod sa iyang lig-ong pagtuo.
Ang reaksiyon ni Barak ikatandi sa reaksiyon ni Moises, Gideon, ug Jeremias. Kining mga tawhana usab walay pagsalig sa ilang katakos sa pagtuman sa hinatag-sa-Diyos nga mga buluhaton. Apan, wala sila isipa nga dili kaayo matinumanon tungod niana. (Exodo 3:11–4:17; 33:12-17; Maghuhukom 6:11-22, 36-40; Jeremias 1:4-10) Ug unsa may ikaingon bahin sa tinamdan ni Debora? Siya wala mosulay sa pagpuli sa pagpanguna. Hinunoa, siya nagpabilin ingong makasaranganong alagad ni Jehova. “Ako sa pagkatinuod mouban kanimo,” iyang giingnan si Barak. (Maghuhukom 4:9) Andam siya nga mobiya sa iyang balay—diin mas dako unta ang kasegurohan—aron sa pagkuyog kang Barak sa nagsingabot nga gubat. Si Debora maoy maayong panig-ingnan usab sa pagtuo ug kaisog.
Uban sa Pagtuo Sila Misunod Kang Barak
Ang tagboanan sa kasundalohan sa Israel mao ang nagbuntaog nga bukid nga ginganlag Tabor. Maayo kaayo kining dapita. Kini nagsilbing natural nga tagboanan sa mga tribo ni Neptali ug Zabulon, nga nagpuyo sa duol. Busa sumala sa sugo sa Diyos, ang napulo ka libong boluntaryo—ug si Debora—misunod kang Barak tungas niining bukira.
Gikinahanglan ang pagtuo sa bahin niadtong mikuyog kang Barak. Si Jehova nagsaad kang Barak nga modaog siya batok sa mga Canaanhon, apan unsa man ang mga hinagiban sa mga Israelinhon? Ang Maghuhukom 5:8 nag-ingon: “Walay taming nga makita, ni usa ka bangkaw, taliwala sa kap-atan ka libo sa Israel.” Busa wala kaayoy hinagiban ang mga Israelinhon. Bisan pa, menos nga mga hinagiban ang mga bangkaw ug mga taming kon itandi sa mga karong iggugubat nga tinaoran ug puthawng mga sanggot. Sa pagkadungog nga mitungas si Barak sa Bukid sa Tabor, gipaadto dayon ni Sisera sa bul-oganang walog sa Kison ang tanan niyang mga karong iggugubat ug mga tropa. (Maghuhukom 4:12, 13) Wala maamgohi ni Sisera nga siya makig-away batok sa Labing Gamhanang Diyos.
Giparot ni Barak ang Kasundalohan ni Sisera
Sa dihang nagharongay na sila, si Debora miingon kang Barak: “Tindog, kay mao na kini ang adlaw nga si Jehova magtugyan kang Sisera sa imong kamot. Dili ba si Jehova mao ang nag-una kanimo?” Si Barak ug ang iyang mga sundalo kinahanglang molugsong gikan sa ibabaw sa Tabor paingon sa kapatagan, apan mas makabentaha didto ang mga karong iggugubat ni Sisera. Unsa kahay imong bation kon ikaw usa sa mga sundalo ni Barak? Motuman ka ba dayon, kay nahinumdom nga ang instruksiyon naggikan kang Jehova? Si Barak ug ang iyang napulo ka libong sundalo mituman. “Ug gipahinabo ni Jehova nga magkaguliyang si Sisera ug ang tanan niyang mga karong iggugubat ug ang tibuok kampo pinaagi sa sulab sa espada sa atubangan ni Barak.”—Maghuhukom 4:14, 15.
Sa tabang ni Jehova, giparot ni Barak ang mga sundalo ni Sisera. Ang asoy sa maong gubat wala magsulti sa tanang nahitabo. Apan, ang awit sa kadaogan ni Barak ug Debora nag-ingon nga ‘ang kalangitan ug panganod nagpatulo sa tubig.’ Malagmit gayod nga tungod sa usa ka bagyo, ang mga karong iggugubat ni Sisera miungot sa lapok, nga nakahatag ug bentaha kang Barak. Ang pangunang hinagiban sa mga Canaanhon sa pag-atake sa ingon nahimong kabaldahan. Kon bahin sa patayng mga lawas sa mga sundalo ni Sisera, ang awit nagkanayon: “Ang suba sa Kison mibanlas kanila.”—Maghuhukom 5:4, 21.
Katuohan ba kining kahimtanga? Ang bul-oganang walog sa Kison maoy sapa nga kasagaran gamay lang nga tubig ang nagaagos. Human sa mga bagyo o dugay nga pag-ulan, kining mga sapaa lagmit gayod nga kalit rang mahimong kusog ug peligrosong mga sulog. Panahon sa Gubat sa Kalibotan I, ang 15 minutos lang nga ulan sa lapokon kaayong yuta nianang dapita giingon nga nakapalisod sa tanang pagmaniobra sa mga magkakabayo. Ang mga asoy bahin sa gubat diha sa Bukid sa Tabor tali ni Napoleon ug sa mga Turko niadtong Abril 16, 1799, nagtaho nga “daghang Turko ang nangalumos sa dihang misulay sa pag-eskapo tabok sa bahin sa patag nga gibahaan sa Kison.”
Ang Hudiyong historyano nga si Flavius Josephus nag-ingon nga sa dihang hapit nang mag-engkuwentro ang kasundalohan ni Sisera ug Barak, “dihay kusog nga bagyo nga mihuros gikan sa langit, nga inubanan ug bunok kaayong ulan ug yelo, ug gihuyop sa hangin ang ulan salungsong sa nawong sa mga Canaanhon, ug busa mihanap ang ilang mga mata, mao nga ang ilang mga pana ug mga saplong nahimong walay kapuslanan kanila.”
“Gikan sa langit ang mga bituon nakig-away,” matod pa sa Maghuhukom 5:20, “gikan sa ilang mga agianan nakig-away sila batok kang Sisera.” Sa unsang paagi ang mga bituon nakig-away batok kang Sisera? Dunay pipila nga nagtuo nga kining mga pulonga naghisgot ug tabang gikan sa Diyos. Ang uban nag-ingon nga kini naghisgot ug tabang sa manulonda, sa nangahulog nga mga meteorite, o sa pagsalig ni Sisera sa mga panagna sa astrolohiya nga napamatud-ang bakak. Kay ang Bibliya wala man maghatag ug katin-awan kon sa unsang paagi nakig-away ang mga bituon niining gubata, atong masabot kining mga pulonga ingong usa ka matang sa pagpangilabot sa Diyos alang sa kasundalohan sa Israel. Bisan kon unsa man ang nahitabo, gipahimuslan pag-ayo sa mga Israelinhon ang kahimtang. “Si Barak migukod sa mga karong iggugubat . . . mao nga ang tibuok panon ni Sisera napukan pinaagi sa sulab sa espada. Walay bisan usa nga nabilin.” (Maghuhukom 4:16) Unsay nahitabo sa komandante sa kasundalohan nga si Sisera?
Ang Tigdaogdaog “Nahulog sa Kamot sa Usa ka Babaye”
“Bahin kang Sisera,” ang Bibliya nag-ingon, “siya [mibiya sa gubat ug] midagan sa pagkalagiw ngadto sa tolda ni Jael nga asawa ni Heber nga Kenihanon, kay dihay pakigdait tali ni Jabin nga hari sa Hazor ug sa panimalay ni Heber nga Kenihanon.” Gidapit ni Jael ang gikapoy nga si Sisera ngadto sa iyang tolda, gipainom siya ug gatas, ug gihabolan siya, mao nga siya nahikatulog. Dayon si Jael “nagkuhag usa ka ugsok sa tolda ug nagbitbit ug martilyo,” mga butang nga kanunayng gamiton sa tawong tigpuyo ug tolda. “Unya siya mihinok sa pagduol kaniya ug nagbugsok sa ugsok sa iyang mga tampihak ug nagdukdok niini lahos sa yuta, samtang siya nahinanok ug gikapoy. Mao nga siya namatay.”—Maghuhukom 4:17-21.
Dayon si Jael migawas sa pagtagbo kang Barak ug miingon kaniya: “Dali ngari ug akong ipakita kanimo ang tawo nga imong gipangita.” Ang asoy midugang: “Busa midayon siya, ug, tan-awa! didto si Sisera nagbuy-od nga patay na, nga nagtarok ang ugsok sa iyang mga tampihak.” Ang maong kasinatian seguradong nakapalig-on sa pagtuo ni Barak! Una pa niana, gisultihan siya sa manalagnang si Debora: “Ang butang nga makapatahom dili maimo sa dalan nga imong pagaadtoan, tungod kay ibaligya ni Jehova si Sisera ngadto sa kamot sa usa ka babaye.”—Maghuhukom 4:9, 22.
Ikaingon ba nga malipoton ang buhat ni Jael? Dili ingon niana ang paglantaw ni Jehova. “Sa mga babaye sa tolda siya mahimong labing bulahan,” matod pa sa awit sa kadaogan ni Barak ug Debora. Ang maong awit motabang kanato sa pagbaton ug hustong panglantaw sa kamatayon ni Sisera. Ang iyang inahan gilarawan nga mabalak-ong nagpaabot sa iyang pagpauli gikan sa gubat. “Nganong nalangan pag-abot ang iyang karong iggugubat?” siya nangutana. “Ang mga maalamon sa iyang hamiling mga babaye” naningkamot sa pagwala sa iyang kahadlok pinaagi sa pag-ingon nga basin nagbahinbahin siya sa mga inagaw sa gubat—nindot nga pagkabordang mga besti ug mga babaye alang sa mga lalaki. Ang mga babaye nangutana: “Dili ba sila angay nga mag-apod-apod sa mga inagaw, usa ka tagoangkan—duha ka tagoangkan [ekspresyon sa mga sundalo alang sa nabihag nga mga puyopuyo] alang sa matag lalaki nga lig-on ug lawas, inagaw nga tinina nga mga panapton alang kang Sisera . . . Usa ka binordahan nga besti, tinina nga panapton, duha ka binordahan nga besti alang sa mga liog sa mga mang-aagaw?”—Maghuhukom 5:24, 28-30.
Mga Pagtulon-an Alang Kanato
Ang asoy bahin kang Barak nagtudlo kanato ug hinungdanong mga pagtulon-an. Ang mga problema ug mga kahigawad maghasol gayod kang bisan kinsa nga magsalikway kang Jehova gikan sa ilang kinabuhi. Ang kagawasan gikan sa lainlaing matang sa pagdaogdaog mabatonan niadtong mahinulsolong modangop sa Diyos ug magpasundayag ug pagtuo kaniya. Ug dili ba angay usab natong ugmaron ang espiritu sa pagkamasinugtanon? Bisan ug ang mga gikinahanglan sa Diyos morag sukwahi sa tawhanong pangatarongan, kita makasalig nga ang iyang mga instruksiyon maoy para gayod sa atong dumalayong kaayohan. (Isaias 48:17, 18) Tungod lamang sa pagpasundayag ug pagtuo kang Jehova ug pagtuman sa iyang mga instruksiyon nga ‘naparot ni Barak ang kasundalohan sa mga langyaw.’—Hebreohanon 11:32-34.
Ang makapatandog nga konklusyon sa awit ni Debora ug Barak mao: “Laglaga ang tanan mong kaaway, Oh Jehova, ug ang mga nahigugma kanimo himoang ingon sa pagsidlak sa adlaw diha sa pagkagamhanan niini.” (Maghuhukom 5:31) Matinuod gayod kini sa dihang laglagon na ni Jehova ang daotang kalibotan ni Satanas!
[Hulagway sa panid 29]
Si Jehova naggamit kang Debora aron ipatawag si Barak
[Hulagway sa panid 31]
Ang Suba sa Kison miawas sa mga tampi niini
[Credit Line]
Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.
[Hulagway sa panid 31]
Bukid sa Tabor