ABSALOM

[Ang Amahan [nga mao, ang Diyos] Maoy Kalinaw].

Ang ikatulo sa unom ka anak nga lalaki nga natawo kang David didto sa Hebron. Ang iyang inahan mao si Maaca nga anak nga babaye ni Talmai nga hari sa Gesur. (2Sa 3:​3-5) Nangatawo kang Absalom ang tulo ka anak nga lalaki ug usa ka anak nga babaye. (2Sa 14:27) Dayag nga siya ang gitawag nga Abisalom sa 1 Hari 15:​2, 10.​—Tan-awa ang 2Cr 11:​20, 21.

Ambongan ug kaliwat ang banay ni Absalom. Gidayeg siya sa tibuok nasod tungod sa iyang talagsaong kaambongan; ang iyang labong nga buhok, nga sa walay duhaduha misamot kabug-at tungod sa paggamit ug lana o mga pahumot, motimbang ug mga 200 ka siklo (2.3 kg; 5 lb) inigtupi niini kada tuig. Ang iyang igsoong babaye nga si Tamar matahom usab, ug ang iyang anak nga babaye, nga ginganlan sa ngalan sa iyang iyaan, maoy “matahom kaayo sa panagway.” (2Sa 14:25-27; 13:1) Imbes mohatag ug kaayohan, hinunoa, kini nga kaambongan nakaamot sa pipila ka mangil-ad nga mga hitabo nga nakahatag ug dakong kasubo sa amahan ni Absalom nga si David, ingon man usab sa uban, ug nagpatunghag dakong kagubot sa nasod.

Pagbuno Kang Amnon. Ang kaanyag ni Tamar nga igsoong babaye ni Absalom nakapaibog kang Amnon nga iyang magulang nga igsoon sa amahan. Nagpakaaron-ingnon nga nasakit, gilaraw ni Amnon nga ipadala si Tamar sa iyang lawak aron lutoan siya, ug dayon siya naglugos kaniya. Ang erotikong gugma ni Amnon nahimong hilabihang pagdumot ug iyang giabog si Tamar ngadto sa dalan. Human gisia ni Tamar ang iyang taas nga besti nga may mga budlis nga maoy nagpaila kaniya ingong ulayng anak nga babaye sa hari ug human siya magbutang ug abo sa iyang ulo, si Tamar gisugat ni Absalom. Nasabtan dayon niya ang panghitabo ug nagsuspetsa gilayon kang Amnon, nga nagpasabot nga nakaalinggat na siyang daan sa maibogong tinguha sa iyang igsoon sa amahan. Apan, gisultihan ni Absalom ang iyang igsoong babaye nga dili mosumbong ug gipapuyo siya didto sa iyang balay.​—2Sa 13:1-20.

Sumala kang John Kitto, ang pag-atiman ni Absalom kang Tamar, inay nga ang iyang amahan mao ang mag-atiman, nahiuyon sa kostumbre sa Sidlakan, diin diha sa pamilya nga daghag asawa ang amahan, ang mga anak sa samang inahan mao ang mas suod ug ang mga anak nga babaye “nailalom sa linaing pag-atiman ug panalipod sa ilang igsoong lalaki, kinsa, . . . sa tanang butang nga makaapektar sa ilang kahilwasan ug kadungganan, mas labaw nga gilaoman kay sa ilang amahan.” (Daily Bible Illustrations, Samuel, Saul, and David, 1857, p. 384) Mas sayo pa niana, si Levi ug Simeon, duha ka pursoso nga igsoong lalaki ni Dina, ang nangunay sa pagpanimalos tungod kay gipasipad-an ang ilang igsoong babaye.​—Gen 34:25.

Sa nadungog ang pagpakaulaw sa iyang anak nga babaye, si David nasuko pag-ayo apan, tingali tungod kay walay gihimong direkta o pormal nga sumbong nga gisuportahan sa ebidensiya o mga saksi, siya wala mohimo ug hudisyal nga aksiyon batok sa nakasala. (Deu 19:15) Lagmit gipalabi ni Absalom nga dili na himoong isyu ang paglapas ni Amnon sa Levitikanhong balaod (Lev 18:9; 20:17), aron likayan ang dili maayong publisidad nga ikahatag niini sa iyang pamilya ug sa iyang ngalan, apan siya, bisan pa niana, naghambin ug mabunoong pagdumot batok kang Amnon samtang sa panggawas gikontrolar ang iyang kaugalingon hangtod moabot ang tukmang panahon nga ipahamtang ang panimalos sa iyang kaugalingong paagi. (Itandi ang Pr 26:24-26; Lev 19:17.) Sukad niining higayona mabanaag na sa iyang kinabuhi ang pagkamabudhion, nga gihisgotan sa dakong bahin sa unom ka kapitulo sa Ikaduhang Samuel.​—2Sa 13:​21, 22.

Milabay ang duha ka tuig. Miabot ang panahon sa pagpang-alot sa mga karnero, usa ka malipayong okasyon, ug gihikay ni Absalom ang usa ka kombira didto sa Baal-hazor nga mga 22 km (14 mi) sa AAS sa Jerusalem, nga nagdapit sa mga anak nga lalaki sa hari ug kang David mismo. Sa dihang ang iyang amahan mibalibad sa pagtambong, gipugos siya ni Absalom nga mouyon nga ipadala na lamang si Amnon nga iyang panganay puli kaniya. (Pr 10:18) Diha sa kombira, sa dihang si Amnon ‘nagmalipayon na tungod sa bino,’ gisugo ni Absalom ang iyang mga alagad sa pagpatay kaniya. Ang ubang mga anak mibalik sa Jerusalem, ug si Absalom mikalagiw ngadto sa iyang Siryanhong apohan nga lalaki sa gingharian sa Gesur sa S sa Dagat sa Galilea. (2Sa 13:23-38) Ang “espada” nga gitagna sa manalagnang si Natan misulod na niining higayona sa “balay” ni David ug nagpadayon sa nahibiling bahin sa iyang kinabuhi.​—2Sa 12:10.

Nabatonan Pag-usab ang Pag-uyon. Sa dihang sa paglabay sa tulo ka tuig nahupay na ang kasakit tungod sa kamatayon sa iyang panganay, gibati ni David ang amahanong kamingaw kang Absalom. Si Joab, nga nakabasa sa hunahuna sa iyang uyoan nga hari, mihimog estratehiya nga nag-aghat kang David sa paghatag ug kondisyonal nga pagpasaylo kang Absalom sa pagtugot kaniyang makabalik sa iyang balay apan walay katungod nga magpakita sa palasyo sa iyang amahan. (2Sa 13:39; 14:1-24) Giantos ni Absalom kini nga pagkasinalikway sulod sa duha ka tuig ug dayon iyang gimaniobra nga mabatonan ang bug-os nga pagpasaylo. Sa dihang si Joab, ingong opisyal sa palasyo sa hari, midumili sa pagduaw kaniya, gipadaoban dayon ni Absalom ang umahan sa mga sebada ni Joab, ug sa dihang miabot ang nasuko nga si Joab, gisultihan siya ni Absalom nga buot niya ang kataposang hukom sa hari ug miingon, “Kon ako may bisan unsang kasaypanan, nan ipapatay niya ako.” Sa dihang gipadangat ni Joab ang mensahe, gidawat ni David ang iyang anak, kinsa mihapa sa yuta ingong simbolo sa iyang bug-os nga pagpasakop, ug gihalokan siya sa hari ingong timaan sa bug-os nga pagpasaylo.​—2Sa 14:28-33.

Mabudhiong Kalihokan. Ugaling, ang bisan unsang kinaiyanhon o anaknon nga pagbati ni Absalom ngadto kang David dayag nga nahanaw sulod sa lima ka tuig nga bulag siya sa iyang amahan. Ang tulo ka tuig nga pagpakig-uban sa paganong mga tawo nga harianon ug kagikan tingali nakaugmad diha kaniya sa makadaot nga impluwensiya sa ambisyon. Lagmit gilantaw ni Absalom ang iyang kaugalingon nga tinong mahimong hari tungod kay siya naggikan sa duha ka harianong pamilya. Sanglit si Kileab (Daniel), nga ikaduha sa linya sa mga anak ni David, wala hisgoti human sa asoy sa iyang pagkatawo, lagmit usab nga siya namatay na, sa ingon si Absalom ang nahimong kinamagulangan nga buhing anak ni David. (2Sa 3:3; 1Cr 3:1) Bisan pa niana, ang saad sa Diyos kang David bahin sa umaabot nga “binhi” nga manununod sa trono gihatag human matawo si Absalom, ug busa nasayod gayod siya nga siya dili ang pinili ni Jehova alang sa pagkahari. (2Sa 7:12) Hinunoa, sa dihang gipasig-uli sa pagkaharianon, gisugdan ni Absalom ang tinagotago nga politikanhong pagpangampanya. Sa bug-os nga kabatid iyang gipakita kunohay ang iyang dakong kabalaka alang sa kaayohan sa katawhan ug gitanyag ang kaugalingon ingong usa ka tawo nga para sa katawhan. Mainampingon niyang gipasumbingayan ang katawhan, ilabina ang mga tribo nga dili sakop sa Juda, nga ang palasyo sa hari dili interesado sa ilang mga problema ug nanginahanglan gayod ug usa ka tawong mabination sama kang Absalom.​—2Sa 15:1-6.

Dili tino ang kapadapatan sa mga pulong “pagkatapos sa kap-atan ka tuig” nga makita sa 2 Samuel 15:​7, ug diha sa Gregong Septuagint (Lagardian nga edisyon), Syriac nga Peshitta, ug sa Latin nga Vulgate kini gihubad ingong “upat ka tuig.” Apan lagmit nga dili gayod magpaabot si Absalom ug unom ka tuig sa pagtuman sa usa ka panaad, kon ang “upat ka tuig” isipon nga nagsugod sa iyang bug-os nga pagkapasig-uli. (2Sa 14:28) Sanglit ang tulo-ka-tuig nga gutom, ang gubat batok sa mga Filistehanon, ug ang pagsulay sa pag-ilog ni Adonias sa trono tanan nahitabo sa panahon sa paghari ni David apan human sa gihisgotan karon nga mga hitabo, dayag nga ang pag-ihap sa magsusulat sa “kap-atan ka tuig” nagsugod gayod sa wala pa ang 40-ka-tuig nga paghari ni David, ug tingali nagpasabot sa 40 ka tuig sukad nga una siyang gidihogan ni Samuel. Nan motugot kini sa posibilidad nga si Absalom ‘batan-on’ pa niining panahona (2Sa 18:5), sanglit siya natawo tali sa 1077 ug 1070 W.K.P.

Si Absalom, kay nalipay nga siya nakabaton ug daghang sumusunod sa tibuok gingharian, nakabaton ug pagtugot sa iyang amahan pinaagi sa pagpasumangil nga moadto sa Hebron, ang orihinal nga kaulohan sa Juda. Gikan didto dalidali niyang giorganisar ang bug-os nga panagkunsabo sa pag-ilog sa trono, lakip ang hugpong sa mga espiya sa tibuok nasod aron iproklamar ang iyang pagkahari. Human pangayoa ang panalangin sa Diyos sa iyang pagmando pinaagi sa pagtanyag ug mga halad, siya nakabaton ug pagpaluyo sa labing tinahod nga magtatambag sa iyang amahan nga si Ahitopel. Niining higayona daghan na ang miliso dapig sa kiliran ni Absalom.​—2Sa 15:7-12.

Kay nakaatubang ug dakong problema ug gidahom ang bug-os nga pag-atake, gipalabi ni David nga mobiya sa palasyo uban sa tibuok niyang panimalay, bisan pag maunongon siyang gipaluyohan sa usa ka dakong panon sa matinumanong mga tawo, lakip ang pangunang mga saserdote nga si Abiatar ug Zadok. Kining duha iyang gipadala ug balik sa Jerusalem aron magsilbing mga kontak niya. Samtang mitungas sa Bukid sa mga Olibo nga nagtiniil, tinabonan ang ulo ug naghilak, si David gisugat ni Husai, ang “higala” sa hari nga iyang gipadala usab sa Jerusalem aron pakyason ang tambag ni Ahitopel. (2Sa 15:13-37) Bisan ug gilibotan sa mga oportunista, sa usa nga nangitag pabor, sa lain pa nga puno sa madapigdapigong espiritu ug nagpahungaw sa gihambin nga pagdumot, si David lahi gayod kang Absalom tungod sa iyang malinawon nga pagpasakop ug pagdumili sa pagbalos ug daotan sa daotan. Kay gisalikway ang pangamuyo ni Abisai nga iyang pag-umangkon nga tugotan siyang motabok ug ‘punggotan’ ang naglabay ug bato ug nanunglo nga si Simei, si David nangatarongan: “Ania, ang akong kaugalingong anak nga migula gikan sa akong kahiladmang mga bahin nagapangita sa akong kalag; ug unsa pa kaha karon ang usa ka Benjaminhon! Pasagdi lang siya nga manghimaraot, kay gisultihan siya ni Jehova sa pagbuhat niana! Tingali si Jehova motan-aw pinaagi sa iyang mata, ug ipasig-uli ni Jehova kanako ang kaayo inay ang iyang maldisyon niining adlawa.”​—2Sa 16:1-14.

Si Absalom, nga nag-okupar na sa Jerusalem ug sa palasyo, midawat sa dayag nga pagdapig ni Husai kaniya human mopahayag una nga makantalitahon kang Husai ingong maunongong “higala” ni David. Dayon, milihok sa tambag ni Ahitopel, si Absalom nakigdulog sa mga puyopuyo sa iyang amahan atubangan sa mga mata sa katawhan ingong pamatuod nga siya bug-os nang mibulag kang David ug ingong pamatuod sa iyang hugot nga determinasyong mahuptan ang pagkontrolar sa trono. (2Sa 16:15-23) Niining paagiha natuman ang ulahing bahin sa inspiradong tagna ni Natan.​—2Sa 12:11.

Si Ahitopel niining higayona nag-agda kang Absalom sa paghatag kaniyag awtoridad nga pangunahan ang usa ka pundok sa kasundalohan sa pag-atake kang David nianang gabhiona mismo aron himoon ang bug-os nga pagpukan kaniya sa dili pa maorganisar ang kasundalohan ni David. Bisag nahimuot niini, naghunahuna gihapon si Absalom nga maalamong mamati sa opinyon ni Husai. Kay nahibalo nga si David nagkinahanglan ug panahon, tin-awng gihubit ni Husai ang kahimtang, lagmit gituyo aron pahimuslan ang bisan unsang kakulang ug tinuod nga kaisog ni Absalom (kinsa, hangtod niining tungora, mas nagpakitag pagkamapahitas-on ug pagkamalansison kay sa lalakin-ong kaisog), ingon man usab aron mapakyas si Absalom. Girekomendar ni Husai nga magkinahanglan pa ug panahon aron matigom ang daghan kaayong kasundalohan nga pangunahan unya ni Absalom mismo. Pinaagi sa pagtultol ni Jehova, gidawat ang tambag ni Husai. Kay nakasabot nga mapakyas gayod ang pag-alsa ni Absalom, si Ahitopel naghikog.​—2Sa 17:1-14, 23.

Ingong panagana, gipasultihan ni Husai si David labot sa tambag ni Ahitopel, ug bisan sa mga paningkamot ni Absalom nga madakpan ang sekretong mga mensahero, si David nakadawat sa pasidaan ug mitabok sa Jordan ug mitungas ngadto sa kabungtoran sa Gilead paingon sa Mahanaim (diin didto kanhi ang kaulohan ni Is-boset). Dinhi gidawat siya uban ang mga buhat sa pagkamahinatagon ug kalulot. Nangandam alang sa pagpakiggubat, giorganisar ni David ang iyang nagkadakong kasundalohan ngadto sa tulo ka dibisyon ilalom ni Joab, Abisai, ug Itai nga Gitihanon. Sa dihang giagda nga magpabilin sa siyudad, kay mas hinungdanon nga siya atua didto, si David miuyon niini ug sa pagkatalagsaon gipasundayag na usab niya ang iyang kawalay kayugot kang Absalom pinaagi sa paghangyo sa tulo ka kapitan atubangan sa katawhan nga “magmaluluy-on kamo tungod kanako labot sa batan-ong si Absalom.”​—2Sa 17:15–​18:5.

Kataposang Gubat ug Kamatayon. Ang bag-ong namugnang kasundalohan ni Absalom nakaagom ug dakong kapildihan batok sa eksperyensiyadong mga manggugubat ni David. Ang gubat nakaabot sa kalasangan sa Epraim. Si Absalom, nga nagsakay sa iyang harianong mula, miagi ilalom sa nagyungyong nga mga sanga sa dakong kahoy ug dayag nga nasangit ang iyang ulo diha sa nagbanday nga sanga mao nga siya nabitay. Ang tawo nga nagtaho kang Joab nga siya nakakita kang Absalom miingon nga dili niya buot supakon ang hangyo ni David pinaagi sa pagpatay kang Absalom baylo sa “usa ka libo ka pirasong plata [kon siklo, mga $2,200],” apan si Joab wala manumbaling ug nagpataroy ug tulo ka udyong sa kasingkasing ni Absalom, ug human niana ang napulo sa iyang mga tawo miapil sa ilang kapitan sa pagpatay kang Absalom. Human niadto ang lawas ni Absalom gilabay ngadto sa usa ka gahong ug gitabonan ug usa ka tapok sa mga bato ingong dili takos sa paglubong.​—2Sa 18:6-17; itandi ang Jos 7:26; 8:29.

Sa dihang ang mga mensahero nakaabot kang David didto sa Mahanaim, ang iyang unang gikabalak-an mao ang iyang anak. Sa pagkahibalo sa kamatayon ni Absalom, si David misaka ngadto sa lawak-sa-atop, nga naghilak: “Anak ko nga Absalom, anak ko, anak ko nga Absalom! Oh ako na lang unta ang namatay, ako mismo, inay ikaw, Absalom nga anak ko, anak ko!” (2Sa 18:24-33) Ang pintok, prangka nga mga pulong ug pangatarongan lamang ni Joab ang nakahanaw sa dakong kasubo ni David tungod sa malaglagong dalan ug kamatayon niining ambongan ug mapaagihong batan-on, kansang hingaping ambisyon miagak kaniya sa pagpakig-away batok sa dinihogan sa Diyos, sa ingon nagdala kaniya ngadto sa kadaotan.​—2Sa 19:1-8; itandi ang Pr 24:​21, 22.

Ang Salmo 3 gisulat ni David sa panahon sa pag-alsa ni Absalom, sumala sa superskripsiyon nga maoy ulohan sa maong salmo.

Monyumento ni Absalom. Usa ka haligi ang gipatindog ni Absalom didto sa “Ubos nga Patag sa Hari,” gitawag usab nga “Ubos nga Patag sa Saveh,” duol sa Jerusalem. (2Sa 18:18; Gen 14:17) Iyang gipatindog kini tungod kay siya walay mga anak aron huptang buhi ang iyang ngalan human sa iyang kamatayon. Busa mopatim-aw nga ang iyang tulo ka anak nga lalaki nga gihisgotan sa 2 Samuel 14:27 namatay samtang batan-on pa. Si Absalom wala ilubong sa dapit sa iyang monyumento apan gipasagdan didto sa usa ka gahong sa kalasangan sa Epraim.​—2Sa 18:​6, 17.

Dihay usa ka haligi nga gitabas gikan sa bato didto sa Walog sa Kidron nga gitawag nga Lubnganan ni Absalom, apan ang arkitektura niini nagpakita nga kini maoy gikan sa Gresyanhon-Romanhong panahon, lagmit sa panahon ni Herodes. Busa walay pasukaranan nga ilangkit ang ngalan ni Absalom niini.