ZEDEKIAS

[Si Jehova Maoy Pagkamatarong].

1. “Anak nga lalaki ni Kenaana”; usa ka mini nga manalagna nga nagpasalig kang Haring Ahab nga siya molampos sa iyang paningkamot sa pag-agaw sa Ramot-gilead gikan sa mga Siryanhon. Si Zedekias “naghimo alang sa iyang kaugalingon ug mga sungay nga puthaw” aron ipakita nga iduso ni Ahab ang mga Siryanhon hangtod sa ilang pagkapuo. Human niadto, sa dihang ang matuod nga manalagna ni Jehova nga si Micaias nagtagna ug kadaotan alang kang Ahab, si Zedekias mitamparos kang Micaias sa aping.​—1Ha 22:​11, 23, 24; 2Cr 18:​10, 22, 23.

2. Usa ka prinsipe sa panahon ni Haring Jehoiakim.​—Jer 36:12.

3. “Anak nga lalaki ni Maaseias”; usa ka mananapaw, bakakon nga manalagna taliwala sa mga destiyero sa Babilonya. Ang manalagna ni Jehova nga si Jeremias nagtagna nga si Haring Nabucodonosor mag-asal kang Zedekias ug sa iyang kaubang si Ahab diha sa kalayo.​—Jer 29:21-23.

4. Anak nga lalaki ni Josias pinaagi sa iyang asawa nga si Hamutal; ang kataposan sa Judeanhong mga hari nga nagmando sa Jerusalem. Sa dihang siya nahimong basalyo o sakop nga hari, giilisdan ni Haring Nabucodonosor sa Babilonya ang iyang ngalan nga Matanias ingong Zedekias. Sa panahon sa iyang 11 ka tuig nga paghari, si Zedekias “nagpadayon sa pagbuhat kon unsay daotan sa mga mata ni Jehova.”​—2Ha 24:17-19; 2Cr 36:10-12; Jer 37:1; 52:​1, 2.

Sa 1 Cronicas 3:​15, si Zedekias gitala ingong ang “ikatulo” nga anak nga lalaki ni Josias. Samtang siya sa pagkatinuod mao ang ikaupat nga anak nga lalaki nga gipanganak (itandi ang 2Ha 23:​30, 31; 24:18; Jer 22:11), siya tingali ang giuna pagtala kay sa iyang pursoso nga igsoong lalaki nga si Salum (Jehoahaz) tungod kay mas dugay ang iyang pagmando.

Sa dihang ang iyang amahan nga si Haring Josias nasamdan nga ikamatay tungod kay iyang gisulayan sa pagpasibog didto sa Megido ang Ehiptohanong kasundalohan nga ubos sa pagmando ni Paraon Neko (mga 629 W.K.P.), si Zedekias maoy mga nuybe anyos pa, o mga tres anyos nga mas magulang kay sa iyang pag-umangkong lalaki nga si Jehoiakin. Niadtong panahona ang katawhan naghimo sa pursoso nga igsoong lalaki ni Zedekias, ang 23-anyos nga si Jehoahaz, ingong hari. Ang pagmando ni Jehoahaz milungtad lamang ug tulo ka bulan, tungod kay si Paraon Neko nagpalagpot kaniya ingong hari, ug gipuli kaniya si Eliakim (giilisan ang ngalan ug Jehoiakim), ang 25-anyos nga igsoon-sa-amahan ni Jehoahaz ug Zedekias. Sa pagkamatay sa iyang amahan nga si Jehoiakim, si Jehoiakin misugod sa pagmando ingong hari. Mopatim-aw nga niining panahona ang kasundalohan sa Babilonya nga ubos sa pagmando ni Haring Nabucodonosor naglikos sa Jerusalem. Human magmando sulod sa tulo ka bulan ug napulo ka adlaw, si Jehoiakin misurender ngadto sa hari sa Babilonya (617 W.K.P.).​—2Ha 23:29–​24:12; 2Cr 35:20–​36:10.

Unang mga Tuig sa Paghari. Unya, si Nabucodonosor nagpalingkod kang Zedekias sa trono sa Jerusalem ug nagpapanumpa kaniya sa ngalan ni Jehova. Kini nga panumpa nag-obligar kang Zedekias nga magmaunongon ingong sakop nga hari.​—2Cr 36:​10, 11; Eze 17:12-14; itandi ang 2Cr 36:13.

Dayag nga sa sayong bahin sa paghari ni Zedekias miabot ang mga mensahero gikan sa Edom, Moab, Ammon, Tiro, ug Sidon, tingali uban ang tinguha sa paghaylo kang Zedekias nga moduyog kanila sa usa ka panag-alyansa batok kang Haring Nabucodonosor. (Jer 27:1-3; ang paghisgot kang Jehoiakim inay kang Zedekias sa bersikulo 1 tingali maoy usa ka sayop sa magkokopya; tan-awa ang ftn sa Rbi8.) Wala ibutyag sa Kasulatan kon unsay nalampos sa mga mensahero. Lagmit wala molampos ang ilang misyon, sanglit si Jeremias nag-awhag kang Zedekias ug sa iyang mga sakop nga magpabiling mapinasakopon sa hari sa Babilonya ug siya nagpakita usab ug mga yugo ngadto sa mga mensahero ingong simbolo nga ang mga nasod nga ilang gigikanan kinahanglang magpasakop usab kang Nabucodonosor.​—Jer 27:2-22.

Sa sayong bahin usab sa paghari ni Zedekias (tungod sa pipila ka katarongan nga wala isulti sa Bibliya) nga iyang gipadala si Elasa ug Gemarias ngadto sa Babilonya. Kon ang maong panghitabo gihan-ay nga kronolohikanhon, kini maoy sa ikaupat nga tuig sa paghari ni Zedekias.​—Jer 28:​1, 16, 17; 29:1-3.

Si Zedekias personal nga miadto sa Babilonya sa ikaupat nga tuig sa iyang paghari. Siya miadto lagmit aron sa paghatag ug tributo ug busa pasaligan si Nabucodonosor sa iyang padayong pagkamaunongon ingong usa ka sakop nga hari. Sa maong okasyon si Zedekias giubanan sa iyang tagdumala sa mga lawak nga si Seraias, kinsa gitugyanan sa manalagnang si Jeremias sa linukot nga basahon nga nagpadayag sa paghukom ni Jehova batok sa Babilonya.​—Jer 51:59-64.

Mga usa ka tuig sa ulahi, si Ezequiel nagsugod sa pag-alagad ingong manalagna taliwala sa nadestiyerong mga Hudiyo sa Babilonya. (Eze 1:1-3; itandi ang 2Ha 24:​12, 17.) Sa ikaunom nga bulan sa ikaunom nga tuig sa paghari ni Zedekias (612 W.K.P.), si Ezequiel nakakitag usa ka panan-awon nga nagbutyag sa idolatrosong mga buhat, lakip ang pagsimba sa diyos nga si Tamuz ug sa adlaw, nga gibuhat diha sa Jerusalem.​—Eze 8:1-17.

Pag-alsa Batok Kang Nabucodonosor. Mga tulo ka tuig sa ulahi (mga 609 W.K.P.), sukwahi sa pulong ni Jehova pinaagi kang Jeremias ug sa panumpa nga gihimo mismo sa hari sa ngalan ni Jehova, si Zedekias mialsa batok kang Nabucodonosor ug nagpadalag mga mensahero ngadto sa Ehipto aron sa pagpangayog militaryong tabang. (2Ha 24:20; 2Cr 36:13; Jer 52:3; Eze 17:15) Kini ang hinungdan sa pagsulong sa Babilonyanhong kasundalohan nga ubos sa pagmando ni Nabucodonosor batok sa Jerusalem. Ang paglikos sa siyudad nagsugod “sa ikasiyam ka tuig, sa ikanapulo ka bulan, sa ikanapulo ka adlaw sa bulan.”​—Eze 24:1-6.

Lagmit nga sa pagsugod niini nga paglikos gipaadto ni Zedekias “si Pasur nga anak nga lalaki ni Malkias ug si Sofonias nga anak nga lalaki ni Maaseias, ang saserdote,” ngadto kang Jeremias aron sa pagpakisayod kang Jehova kon si Nabucodonosor mosibog ba gikan sa Jerusalem. Ang pulong ni Jehova pinaagi kang Jeremias nagbutyag nga ang siyudad ug ang mga molupyo niini makasinatig katalagman sa mga kamot sa mga Babilonyanhon. (Jer 21:1-10) Mopatim-aw nga human niini, si Jeremias, agig pagsunod sa pagtultol sa Diyos, personal nga miadto kang Zedekias aron sultihan siya nga ang Jerusalem malaglag ug ang hari dad-on sa Babilonya, ug didto siya mamatay sa kalinaw.​—Jer 34:1-7.

Diha sa gilikosang Jerusalem, si Zedekias ug ang iyang mga prinsipe naghunahuna nga sila kinahanglang dunay buhaton aron ilang matuman ang balaod ni Jehova ug makabaton sa Iyang pag-uyon. Bisag dili kadto tuig sa Tinghugyaw, sila mihimog pakigsaad aron ipahigawas sa pagkaulipon ang ilang Hebreohanong mga ulipon. Sa ulahi ilang gilapas kini nga pakigsaad pinaagi sa pag-ulipon pag-usab niadtong ilang gipahigawas. (Jer 34:8-22) Kini mopatim-awng nahitabo sa dihang miabot ang kasundalohan gikan sa Ehipto aron sa pagpanalipod sa Jerusalem, nga temporaryong nagpahunong sa paglikos sa mga Babilonyanhon aron sa pag-atubang sa hulga sa mga Ehiptohanon. (Jer 37:5) Dayag nga nagtuong mapildi ang mga Babilonyanhon ug dili na makapadayon sa paglikos, kadtong nagpahigawas sa mga ulipong Hebreohanon mibati nga wala nay kapeligrohan ug, busa, nag-ulipon pag-usab sa gipahigawas nga mga ulipong Hebreohanon.

Niining yugtoa gipadala ni Zedekias “si Jehucal nga anak nga lalaki ni Selemias ug si Sofonias nga anak nga lalaki ni Maaseias nga saserdote ngadto kang Jeremias” nga naghangyo nga ang manalagna mag-ampo kang Jehova alang sa katawhan, lagmit aron dili modangat ang gitagnang kalaglagan sa Jerusalem. Apan ang tubag ni Jehova, ingon sa gipahayag ni Jeremias, nagpakita nga ang paghukom sa Diyos nagpabiling wala mausab. Ang mga Caldeanhon mobalik ug maglaglag sa Jerusalem.​—Jer 37:3-10.

Sa ulahi, sa dihang mihukom si Jeremias sa pagbiya sa Jerusalem aron moadto sa Benjamin, siya gidakop didto sa Ganghaan ni Benjamin ug bakak nga gisumbong nga mibiya aron sa pagdapig sa mga Caldeanhon. Bisag gipanghimakak ni Jeremias ang sumbong, si Irias, ang opisyal nga nagdumala, wala mamati kaniya apan nagdala sa manalagna ngadto sa mga prinsipe. Misangpot kini sa pagkabilanggo ni Jeremias didto sa balay ni Jehonatan. Human molabay ang igoigong yugto sa panahon ug ang Jerusalem dayag nga gilikosan pag-usab sa mga Babilonyanhon, si Zedekias nagpasugo sa pagkuha kang Jeremias. Ingong tubag sa pagpakisayod sa hari, si Jeremias misulti kang Zedekias nga siya itugyan ngadto sa kamot sa hari sa Babilonya. Sa dihang nangamuyo si Jeremias nga dili siya ibalik ngadto sa balay ni Jehonatan, giuyonan ni Zedekias ang iyang hangyo ug gitener siya sa Sawang sa Guwardiya.​—Jer 37:11-21; 32:1-5.

Makita ang pagkahuyang ni Zedekias ingong hari kay sa dihang ang mga prinsipe sa ulahi naghangyo nga ipapatay si Jeremias tungod kay siya nagpaluya kuno sa gilikosang katawhan, si Zedekias miingon: “Tan-awa! Siya anaa sa inyong mga kamot. Kay wala gayoy bisan unsang butang nga niana ang hari makadaog batok kaninyo.” Apan, human niadto gitugotan ni Zedekias ang hangyo ni Ebed-melek sa pagluwas kang Jeremias ug gisugo si Ebed-melek sa pagdala ug 30 ka tawo aron motabang alang niini. Sa ulahi si Zedekias sekretong nakigkita pag-usab kang Jeremias. Siya nagpasalig sa manalagna nga dili niya siya patyon ni itugyan ngadto sa mga kamot niadtong nagtinguha sa pagpatay kaniya. Apan si Zedekias nahadlok nga panimaslan sa mga Hudiyo nga namiya aron sa pagdapig sa mga Caldeanhon ug, busa, wala mamati sa inspiradong tambag ni Jeremias sa pagsurender ngadto sa mga prinsipe sa Babilonya. Nagpakita sa iyang dugang kahadlok, ang hari naghangyo kang Jeremias nga dili ibutyag ang ilang pribadong panaghisgot ngadto sa matahapong mga prinsipe.​—Jer 38:1-28.

Pagkapukan sa Jerusalem. Sa kataposan (607 W.K.P.), “sa ikanapulog-usa ka tuig ni Zedekias, sa ikaupat ka bulan, sa ikasiyam ka adlaw sa bulan,” ang Jerusalem nagawangan. Sa kagabhion si Zedekias ug ang mga tawong manggugubat mikalagiw. Kay naapsan didto sa desyertong kapatagan sa Jerico, si Zedekias gidala ngadto kang Nabucodonosor sa Ribla. Ang mga anak nga lalaki ni Zedekias gipatay atubangan sa iyang mga mata. Sanglit si Zedekias maoy 32 anyos lamang niadtong panahona, ang iyang mga anak nga lalaki maoy mga bata pa gayod. Human makasaksi sa kamatayon sa iyang mga anak nga lalaki, si Zedekias gibutaan, gigapos pinaagi sa tumbagang mga talikala, ug gidala sa Babilonya, diin didto siya namatay sa bilanggoan.​—2Ha 25:2-7; Jer 39:2-7; 44:30; 52:6-11; itandi ang Jer 24:8-10; Eze 12:11-16; 21:25-27.

5. Anak nga lalaki ni Jeconias (Jehoiakin) apan dayag nga dili usa sa pito nga natawo kaniya ingong usa ka binilanggo didto sa Babilonya.​—1Cr 3:16-18.

6. Usa ka saserdote o katigulangan sa usa nga lakip niadtong nagpamatuod pinaagig timbre sa “kasaligang kontrata” nga gihimo sa panahon sa pagkagobernador ni Nehemias.​—Neh 9:38; 10:​1, 8.