Pagpaniid sa Kalibotan
Ang Kapintasan Migrabe Pa
Alang niadtong mibati nga ang mga indigay sa mga esport sama sa indigay sa boksing o torneyo sa pangamot dili kaayo pintas, ang mga tigpasiugda sa Tinipong Bansa nakamugna ug usa ka bag-ong kapuli nga gitawag ug “naghingaping pakigbugno,” o “hilabihang pakigbugno.” Sumala sa usa ka taho sa The New York Times, ang ideya maoy yano: “Duha ka lalaki ang magsinukmagay hangtod ang usa mosurender o makuyapan.” Dili sila magsul-ob ug guwantes aron dili unta kaayo sakit ang mga suntok; walay mga hugna o mga time-out; adunay diyutay lamang nga mga lagda gawas sa mga pagdili sa pagpaak ug paglugit sa mata. Ang mga magkontra mogamit sa mga paagi gikan sa boksing, judo, karate, pakigdumog, o sa sambunot diha sa karsada—kasagaran uban sa dugoon kaayong mga resulta. Ang mga tigiay himoon atubangan sa hilabihang pag-abiba sa mga panon sa mga magdadayeg, kinsa mobayad ug abot sa $200 alang sa mga tiket; ang mga pakigbugno popular usab sa cable nga telebisyon ug ingong maabangan nga mga videocassette. Daghang estado, hinunoa, nagdili na niining maong mga away.
Sobrang Trabaho Alang sa Kababayen-an
Ang mga lalaki ug mga babaye managsama ba gayod ug trabaho diha sa panimalay? Dili ingon niini sumala sa usa ka surbi nga gihimo sa Aleman nga Pederal nga Buhatan sa Estadistika. Ang mga ekonomistang si Norbert Schwarz ug Dieter Schäfer nangutana sa 7,200 ka panimalay aron sa pag-analisar ug pagrekord sa gitas-on sa panahon nga gigugol sa pagbuhatbuhat diha sa panimalay. Ang surbi naglakip sa mga buluhaton sama sa pagpanghugas sa plato, pagpamalit, pag-atiman sa masakiton nga mga paryente, ug pag-ayom-ayom sa kotse. “May sekular nga trabaho sila o wala, ang mga babaye mogugol ug halos dobleng panahon sa paghimo sa walay-bayad nga trabaho kay sa mga lalaki,” nagtaho ang Süddeutsche Zeitung.
Relihiyon sa “Cyberspace”
Kadtong naggamit sa kompiyuter aron sa pagsuhid sa “cyberspace,” ang kutay sa konektadong mga koleksiyon sa impormasyon, adunay mas daghang relihiyosong kapilian karong mga adlawa. Ang World Wide Web karon adunay Ang Panid ni Maria, diin ang mausisaon makakaplag ug mga tubag sa napulo ka labing-gipangutana nga mga pangutana bahin kang Birhen Maria, sama sa kon nganong kanunay siyang gihulagway nga nagsul-ob ug pughaw nga asul. Ang mga Amish, kinsa nagsalikway sa teknolohiya sama sa elektrisidad, gihawasan sa bahin nga gitawag ug Pangutan-a ang mga Amish. Usa ka minolde nga mga pangutana diha sa eskrin ang ipasa ngadto kanila, motubag sila sa pinakatay, ug ang mga tubag ipasa sa kompiyuter—pinaagig tigpataliwala. Ang The Christian Century nag-ingon nga aduna karon ing usa ka “impormasyon” diha sa Internet nga gitawag ug Ang Kompisalanan, diin ang usa ka digital nga pari mangutana, “Ug unsa man kanang buot mong isugid?” Ang mosunod nga linya maoy daghag kapilian nga tubag. “Ako nakahimo sa mosunod nga sala: (Pagbuno) (Pagpanapaw) (Pagkataspokan) (Kaulag) (Kadalo) (Panglimbong) (Kalaog) (Garbo) (Kasuko) (Kaibog) (Dili Hustong mga Priyoridad).”
Usa ka Dako Kaayo, Baho Kaayo nga Bulak
Ang kinadak-ang bulak sa kalibotan maoy usa ka talagsaon gayod nga linalang. Gitawag ug rafflesia, kini halos ingon ka dako sa usa ka ligid sa bus ug mobuswak sama ka dugay sa pagtubo sa usa ka bata gikan sa pagsamkon hangtod sa pagkatawo. Ug ang gidak-on dili lamang maoy katarongan nga kining bulaka dili haom nga himoong pungpong. Kini baho kaayo. Aron madani ang mga langaw nga gikinahanglan sa bulak aron kini ma-pollinate, ang rafflesia manimaho samag dunot nga unod. Kaniadto ang Malaysianong mga taga-balangay nga nagpuyo sa tropikanhong kalasangan diin nagtubo ang rafflesia nagtawag niana nga panaksan sa yawa ug nagputol niana gilayon. Sumala sa South China Morning Post, hinunoa, ang Malaysianhong nasodnong parke sa Kinabalu milihok aron sa pagpanalipod sa talagsaong bulak aron nga ang mga siyentipiko makatuon niana ug dugang pa. Ang lokal nga mga taga-balangay karon mokita ug dugang salapi pinaagi sa paggiya sa mga turista ngadto sa lasang aron sa pagletrato sa mga rafflesia. Kadaghanan, sa walay duhaduha, magpalayo sa mga bulak.
Usa ka Italyanhong Lourdes?
Sa Italyanhong siyudad sa Civitavecchia, ang usa ka estatuwa sa Madonna ang di pa dugayng giingon nga mihilak ug dugo, nga misangpot sa pagsulod sa tinagpulo ka libong mausisaong mga tumatan-aw ug mga perigrino. Tungod niining maong hinungdan ang mayor, si Pietro Tidei, nga nag-isip sa iyang kaugalingon nga dili-magtutuo, mibiyahe paingon sa Pransiya uban sa usa ka Katolikong obispo. Ilang giduaw ang nabantog nga lungsod sa Lourdes, nga nailado tungod sa sangtuwaryo sa Katoliko niini diin ang “mga milagro” gihunahunang nahitabo. Ang pagduaw dili maoy usa ka pagpanaw sa usa ka balaang dapit. Hinunoa, ang tumong niini mao ang pagtuon sa “ekonomikanhong milagro” sa Lourdes, dayag aron makakuhag mga ideya kon unsaon pag-organisar ug pagdumala ang Civitavecchia ingong susamang dakog kita nga Mecca alang sa mga turista ug mga perigrino.
“Sagradong Gubat” sa Brazil
Usa ka pastor sa Pentekostal sa Brazil sa di pa dugay nagsugod sa gitawag sa nasodnong prensa ug usa ka sagradong gubat. Sa usa ka nasodnong sibya sa TV, ang pastor, si Sergio von Helde, nagsaway sa pagsimbag-larawan sa Iglesya Katolika. Aron iilustrar ang iyang punto, iyang gipasundayag ang usa ka seramikong imahen sa Our Lady of Aparecida, usa ka itom nga matang sa Birhen Maria, nga nagsilbeng patrona alang sa 110,000,000 ka Katoliko sa Brazil. Si Von Helde nagtawag sa imahen nga usa ka “makalilisang, makauulaw nga monyeka” samtang sublisubling nagsagpa ug nagpatid niana. Libolibong Katoliko ang miprotesta, nga nagprosesyon sa mga imahen sa patronang santa latas sa kadalanan. Ang nanagsinggit, nanglabay-ug-bato nga magubtanong panon milibot sa pipila ka templo sa Pentekostal nga sekta ni Von Helde, nga gitawag ug Tibuok Kalibotang Iglesya sa Gingharian sa Diyos. Si Von Helde, kinsa sukad niadto gisuspender gikan sa iyang katungdanan sa pangulo niining maong iglesya, nagpasangil sa media gumikan sa balikbalik nga pagsibya sa salida sa iyang pag-atake. “Ang TV Globo [ang kinadak-ang kutay sa telebisyon sa nasod] naghimo kanakong usa ka tawong mangtas,” miangkon ang pastor.
Gipamatay sa mga “Vigilante”
Sa Habagatang Aprika usa ka pundok nga gidudahan nga tulisan sa mga sakyanan ang gikuha gikan sa ilang mga balay sa masuk-anong magubtanong panon, gipanigbas hangtod namatay, ug gibulitan ug pintura. Ang mantalaang Saturday Star nag-ingon nga ang pag-uswag sa maong mga hitabo maoy “simtoma sa usa ka sosyedad nga nawad-an na ug pagsalig sa kapolisan niini ug nabalaka pag-ayo ug natarantar mahitungod sa krimen.” Bisan tuod wala magtugot sa maong panggawi, ang mga kriminologo nag-isip sa pagpamulit ug pintura sa mga biktima human sa pagbuno kanila nga makahuloganon. Gituyo kadto ingong pasidaan sa ubang umaabot nga mga kriminal. Usa ka kriminologo ang miingon: “Ang tanang timailhan mao nga ang kahimtang bug-os nga dili-makontrolar ug nga ang publiko wala na makakontrolar sa ilang kaugalingong katakos sa pagsagubang sa hunahuna nga sila gisulong sa mga kriminal.”
Suliran sa Dili-Hingkod nga mga Kondor
Ang kondor sa California—usa ka higanteng kumakaon-ug-karne nga langgam nga halos nang mapuo niining sigloha—naghatag ug linaing mga suliran sa mga tigtipig sa kalikopan nga naningkamot nga buhian ang nabihag nga mga kondor diha sa kinaiyanhong puy-anan niini. Ang mga langgam, nga gibuhian sa dili pa hingkod, anaa “sa ilang masuhiron, pagkatin-edyer, maukitong ang-ang,” matod sa usa ka tigtipig sa kinaiyanhong mga kahinguhaan nga gikutlo diha sa New Scientist. Ang kawalay kahadlok sa mga tawo o sa mga linya sa elektrisidad misangpot sa pagkakalas sa kinabuhi o kaha pagkahanaw sa kagawasan. Busa ang mga tigtipig sa kinaiyanhong mga kahinguhaan nagmugnag bag-ong mga paagi sa pagpadako sa mga piso sa kondor. Pakoryentihan nila ug gamay nga boltahe aron tudloan ang langgam nga molikay sa mga linya sa elektrisidad. Aron tudloan nga molikay sa tawo, dili sila magpakita sa kondor gawas sa dihang, usahay, daghang tawo ang kalit nga mogukod sa langgam, dakpon kana, ug kuptan ang mga pako niini sa likod. “Dili kini gusto sa kondor,” nag-ingon ang New Scientist, ug sa ingon makakat-on sila sa paglikay sa tawo. Hangtod karon ang estratehiya adunay usa ka sukod sa kalamposan.
Teoriya Mahitungod sa Misteryo sa Tunil
Ang mga arkeologo dugay nang nahibulong kon nganong ang tunil ni Ezekias, nga nakalotan panahon sa ikawalong siglo W.K.P. aron seguradong may tubig sa Jerusalem sa dihang gilikosan sa Asiryanhong kasundalohan, nagsubay sa maong walay-plano, nag-ikis-ikis nga dalan. Ang usa ka tul-id, mas episyenteng ruta magkinahanglan lamang ug 320 ka metros nga pagkalot, inay sa 533 ka metros nga gisubay sa tunil. Ang usa ka sinulat, nga sinulat sa karaang Hebreohanon, nakaplagan diha sa paril sa tunil sa 1880. Kini nagpatin-aw kon sa unsang paagi ang duha ka tem sa mga trabahador misugod sa magkaatbang nga mga tumoy sa kinulit sa bato nga tunil ug nagsugat sa tunga. Kini nagpatungha sa dugang pangutana kon sa unsang paagi nahimo nila kana, nga nagkonsiderar sa walay-tumong nga ruta sa tunil. Ang mga geologo mibati karon nga sila adunay tubag. Sumala kang Dan Gill sa Geological Survey of Israel, ang mga trabahador nagsunod ug nagpalapad sa kinaiyanhong mga kanal nga naporma sa tubig nga miagos sa bato diin ang mga liki nahitabo panahon sa linog o diin ang lainlaing mga hut-ong sa bato nag-abot. Paglabay sa pila ka panahon, kini mahimong dako kaayo sa pipila ka dapit, nga mopatin-aw kon nganong ang gitas-on sa tunil maoy gikan sa 1.7 ka metros ngadto sa ingon ka taas sa 5 ka metros ug usab kon sa unsang paagi ang mga trabahador, nga naggamit ug mga suga nga lana, makakuhag igong hangin. Ang mga trabahador batid usab, kay ang kalamposan sa tunil nagdepende sa pagkahanayhay niini—31.75 sentimetros lamang sa tibuok tunil.