Mga Linaing Hitabo sa Bibliya Proverbio 1:1–31:31.

Kahadloki si Jehova ug Magmalipayon Ka

“Ang pagkahadlok kang Jehova maoy sinugdan sa kaalam.” (9:10) Pagkamaayo kining pagkapadayag sa Proverbio! Kining basahona sa Bibliya, nga natapos sa mga 716 W.K.P., motabang kanato sa pagpasundayag sa kaalam, sa tukmang pagpadapat sa kahibalo. Sunda kining maalamong mga panultihon ug magmalipayon ka.

Pamatia ang Kaalam

Basaha ang Proverbio 1:1–2:22. “Ang pagkahadlok kang Jehova” mao ang diwa sa kahibalo. Kon modawat kita ug disiplina, dili kita makigduyog sa mga makasasala sa pagbuhat ug daotan. Kadtong may kahadlok kang Jehova, siya nagahatag ug kaalam nga makapanalipod kanila batok sa mga daotan.

◆ 1:7—Unsa “ang pagkahadlok kang Jehova”?

Kini maoy kahadlok, dakong pagtahod, ug maayong kahadlok nga dili-makapahimuot kaniya tungod kay atong gipabilhan ang iyang mahigugmaong-kalulot ug pagkamaayo. “Ang pagkahadlok kang Jehova” nagpasabot sa pagdawat nga siya mao ang Supremong Maghuhukom ug ang Labing Makagagahom, nga may katungod ug gahom sa pagpakanaog ug silot o kamatayon niadtong mosupak kaniya. Kini nagkahulogan usab sa pag-alagad sa Diyos sa matinumanon, bug-os nga nagasalig kaniya, ug nagadumot sa daotan sa iyang panan-aw.​—Salmo 2:11; 115:11; Proverbio 8:13.

◆ 2:7—Unsa ang pagkamaunongon?

Ang Hebreohanong mga termino nga nalangkit sa pagkamaunongon may gamot nga kahulogan sa usa ka butang nga “bug-os” o “kompleto.” Sila kasagarang nagpasabot ug moral nga pagkamaayo ug pagkamatarong. “Kadtong nagalakaw sa pagkamaunongon” malig-on sa ilang debosyon kang Jehova. Alang kanila nga “mga matul-id” siya maoy usa ka “taming” sa pagpanalipod tungod kay sila nagapakitag tinuod nga kaalam ug nagasunod sa iyang matarong nga mga sukdanan.

Pagtulon-an Alang Kanato: Kon kita may pagkahadlok kang Jehova, atong dawaton ang disiplina nga iyang gitagana pinaagi sa iyang Pulong ug organisasyon. Ang kapakyasan sa pagbuhat sa ingon moklasipikar kanato uban sa “mga buang,” dili-diyosnong mga makasasala. Busa atong dawaton ang iyang mahigugmaong disiplina.​—Proverbio 1:7; Hebreohanon 12:6.

Pabilhi ang Kaalam

Basaha ang Proverbio 3:1–​4:27. Aron makabaton ug maayong pagsabot, “sumalig kang Jehova sa bug-os mong kasingkasing.” Ang kalipay matagamtam niadtong nagapabili sa kaalam. Ang ilang dalan sama sa usa ka nagakasanag nga kahayag, apan sila nagkinahanglan sa pagpanalipod sa kasingkasing.

◆ 4:18—Sa unsang paagi ‘ang dalan sa matarong’ nagakasanag?

Ang kahayag sa adlaw nagakasanag gikan sa banagbanag hangtod “sa pagkahingpit sa adlaw.” Sa susama, ang espirituwal nga kahayag nagakasanag alang sa katawhan ni Jehova sa molabay ang panahon. Samtang nagakaduol na kita sa mga hitabo, ang atong pagsabot sa katumanan sa mga katuyoan ni Jehova nagakatin-aw. Ang mga tagna sa Diyos nagabukas kanato samtang ang balaang espiritu modan-ag diha kanila, ug samtang nagakatuman sila diha sa mga hitabo sa kalibotan o diha sa mga kasinatian sa katawhan ni Jehova. Busa ang ilang ‘alagianan nagakasanag sa kahayag.’

Pagtulon-an Alang Kanato: Ang pagpakitag tinuod nga kaalam ug ang pagsunod sa mga sugo sa Diyos mopanalipod kanato batok sa pagsubay ug binuang nga dalan nga motultol ug sayo nga kamatayon. Pananglitan, kadtong dili magtagad sa mga sugo ni Jehova batok sa seksuwal nga imoralidad hayan matakdan sa mga sakit nga napasa sa sekso nga moresulta ug wala sa panahong kamatayon. Busa kinahanglang sundon nato ang mga kinahanglanon sa Diyos, aron sa ingon ang kaalam mahimong “kahoy sa kinabuhi” diha sa atong kahimtang.​—Proverbio 3:18.

Mga Paagi sa Pagpasundayag sa Kaalam

Basaha ang Proverbio 5:1–9:18. Usa ka pagpasundayag sa kaalan ang paglikay sa imoralidad ug “pagmalipayon diha asawa sa imong pagkabatan-on.” Pito ka butang ang dulumtanan kang Jehova ang gikutlo, ug ang mga pasidaan gihatag batok sa pagpangdani ug babayeng bigaon. Ang kaalam nga gihawas diha sa usa ka persona mao ang “batid nga magbubuhat.” Ang “pagkahadlok kang Jehova mao ang sinugdanan sa kaalam.”

◆ 6:1-5—Sukwahi ba kining tambaga sa espiritu sa pagkamahinatagon?

Kining maong sanglitanan wala magpaubos sa pagkamahinatagon, hinunoa nagtambag kini batok sa pakiglangkit sa mga kasabotan sa negosyo sa uban, ilabina sa mga estranghero. Ang mga Israelitas gisugo sa pagtabang sa ilang mga igsoon nga ‘nahimong kabus.’ (Levitico 25:35-38) Apan ang uban nalangkit sa mga panimpalad sa negosyo ug nakabaton ug puhonan pinaagi sa pagkombinsir sa uban nga maoy ‘garantiya’ alang kanila, nga nagasaad nga bayran ang ilang mga nautangan kon gikinahanglan. Kon malangkit ang tawo niining kahimtanga, tingali pinaagi sa pagpanghambog, ang maalamong tambag mao ang paggawas gikan niini sa walay langan.​—Proverbio 11:15.

◆ 8:22-31—Kini ba maoy yanong paghubit lamang sa kaalam?

Dili, kay ang kaalam naglungtad kanunay ingong usa ka hiyas sa walay kataposang Diyos. (Job 12:13) Apan, dinhi, giingon nga ang kaalam “gimugna” ug “tupad [kang Jehova] ingong batid nga magbubuhat” sa dihang gilalang ang yuta. Ang pag-ila sa kaalam nga gilarawan ingong Anak sa Diyos magkasibo sa kamatuoran nga “diha kaniya maayong pagkatago ang tanang bahandi sa kaalam ug kahibalo.”​—Colosas 1:15, 16; 2:3.

Pagtulon-an Alang Kanato: Pinaagi sa paghisgot sa “mga halad sa pakigdait” ug sa “mga panaad,” ang imoral nga babaye sa Proverbio kapitulo 7 tingali nagpasumbingay nga wala siya magkulang sa espirituwalidad. Ang halad sa pakigdait sinaktan sa mga karne, harina, mantika, ug bino. (Levitico 19:5, 6; 22:21; Numeros 15:8-10) Busa nagpasabot siya nga adunay daghang makaon ug mainom sa iyang balay, ug ang “batan-ong walay salabotan” malingaw didto. Kini maoy larawan kon sa unsang paagi ang dili maayog motibong tawo madaldal sa imoralidad. Pagkahinungdanon ang pagpamati niining pasidaana ug malikayan ang maong sala batok sa Diyos!​—Genesis 39:7-12.

Makapukaw sa Hunahuna nga mga Panagsumpaki

Basaha ang Proverbio 10:1–15:33. Ang mga proverbio ni Solomon gisugdan sa mga sanglitanang nagkasumpaki. “Ang pagkahadlok kang Jehova” gipasiugda.​—10:27; 14:26, 27; 15:16, 33.

◆ 10:25—Nganong gihisgotan man ang “alimpulos”?

Kulang ug kalig-on sa matarong nga mga prinsipyo, ang daotan samag mahuyang nga mga patukoran nga mahugno sa kusog nga mga bagyo. Apan ang mga matarong malig-on tungod kay ang ilang panghunahuna lig-ong natukod diha sa diyosnong mga prinsipyo. Sama sa usa ka patukoran nga may malig-ong pundasyon, sila dili malusno ilalom sa kalisod.​—Mateo 7:24-27.

◆ 11:22—Sa unsang paagi ang babaye mahisama sa singsing nga anaa sa simod sa baboy?

Ang bulawang singsing nga gitaod diha sa kilid sa ilong o sa babag nga naglain sa mga buho sa ilong nagsugyot nga edukado ang nagsul-ob niini. Apan gilantaw sa mga Israelitas ang baboy nga mahugaw ug makaluod. Busa ang maanyag apan walay salabotang babaye kaamgid sa dili-angay bulawang singsing nga anaa sa simod sa baboy.

◆ 14:14—Sa unsang paagi matagbaw ang tawong walay pagtuo?

“Ang usa ka walay pagtuo” matagbaw sa iyang materyalistikong paagi sa kinabuhi. (Salmo 144:11-15a) Dili hinungdanon alang kaniya ang pagbuhat ug matarong sa mga mata ni Jehova, ug busa siya wala maghunahuna nga manubag siya kang Jehova. (1 Pedro 4:3-5) Apan “ang maayong tawo” nagasalikway sa mga batasan sa mga tawong walay pagtuo ug natagbaw sa “mga sangpotanan sa iyang mga paagi.” Iyang giuna ang espirituwal nga intereses, nagasunod sa mga sukdanan sa Diyos, may labawng kalipay sa pag-alagad Kaniya, ug natagbaw sa mga panalangin sa Diyos.​—Salmo 144:15b.

◆ 15:23—Sa unsang paagi kita ‘malipay sa pagtubag sa atong baba’?

Mahitabo kini kon sundon ang atong tambag ug mopatunghag maayong mga resulta. Apan sa pagtabang ug tawo, kinahanglang mamati kita pag-ayo, timbangtimbangon ang tanang mga butang nga nakaamot sa iyang problema, ug ipasukad ang atong tambag diha sa Bibliya. Ang “pulong nga angay sa panahon Oh pagkamaayo niana!”

Pagtulon-an Alang Kanato: “Ang tawong buangbuang” masuk-anong mobalos sa insulto o “mopasipala” dayon, “sa mao nga adlaw.” Apan “ang maalamon”​—may hunahunang indibiduwal​—nagaampo sa espiritu sa Diyos aron makapugong sa kaugalingon ug motuman sa Iyang Pulong. (Proverbio 12:16) Pinaagi sa pagbuhat niini, atong malikayan ang dugang panag-away nga moresulta sa emosyonal kun pisikal nga kadaot sa atong kaugalingon ug sa uban.

Mga Proverbio nga May mga Kaamgid

Basaha ang Proverbio 16:1–​24:34. Kining maalamong mga panultihon ni Solomon nagahatag ug pagtultol pinaagi sa kaamgid nga mga diwa. Gipasiugda pag-usab ang “pagkahadlok kang Jehova.”​—16:6; 19:23; 22:4; 23:17; 24:21.

◆ 17:19—Unsay daotan sa hataas nga ganghaan?

Kadtong nagapadako sa pultahanan ug sa mga hawanan sa balay mameligrong masudlan sa mga tawong nangabayo ug sa pagkuha sa ilang mga kabtangan. Kining maong panultihon nagpasumbingay usab sa baba ingong ganghaang gipadak-an pinaagi sa pagpangandak ug panghambog. Kining matanga sa sinultihan maoy hinungdan sa away ug sa ulahi motultol ug kadaot.

◆ 19:17—Nganong ang pagtabang sa tawong kabus sama nga nagapahulam kang Jehova?

Ang mga tawong kabus iya ni Jehova, ug ang mga butang nga atong buhaton kanila giisip nga nahimo diha kaniya. (Proverbio 14:31) Kon ang gugma ug pagkamahinatagon maoy nagtukmod kanato sa pagpakitag kaluoy sa tawong kabus o manghatag ug gasa sa mga timawa, nga dili mangayog balos gikan kanila, isipon ni Jehova ang maong paghatag ingong iyang mga utang nga iyang bayrag kahimuot ug mga panalangin.​—Lucas 14:12-14.

◆ 20:1—Sa unsang paagi ang bino maoy “usa ka tigtamay”?

Ang bino mopahimo sa tawong nagpatuyang sa pag-inom sa paglihok sa kataw-anan ug masabang paagi. Sanglit ang sobrang pag-inom moresultag ingon niining dili maayong mga epekto, kinahanglang likayan gayod kini sa mga Kristohanon.​—1 Timoteo 3:2, 3, 8; 1 Corinto 6:9, 10; Proverbio 23:20, 21.

◆ 23:27—Sa unsang paagi ang pampam maoy usa ka ‘lungag’ ug usa ka “atabay”?

Sama sa mananap nga mahulog sa ‘lalom nga mga lungag’ nga gikalot sa mga mangangayam, sa ingon ang mga parokyano sa pampam malit-ag sa imoralidad. “Ang babayeng dumuloong” sa walay duhaduha nagpasabot sa babayeng bigaon, tungod kay dumuloong man ang kadaghanang mga pampam sa Israel. Malisod ang pagkuhag tubig sa “mabaw nga atabay” tungod kay daling mabuak ang kilid sa mga sudlanang kolon. Sa ingon, kadtong moduol sa mga babayeng bigaon hayan makaeksperyensiya ug emosyonal ug pisikal nga mga katalagman.​—Proverbio 7:21-27.

Pagtulon-an Alang Kanato: “Ang bakakong saksi” nagpakitag walay pagtahod sa Diyos ug mahimong patyon ilalom sa Kasugoan. Busa siya mahimong “mahanaw” sa mga kamot sa mga tawo o ni Jehova. (Proverbio 21:28; Deuteronomio 5:20; 19:16-21; itandi sa Buhat 5:1-11.) Apan ‘ang tawong nagapamati’ pag-ayo mosulti lamang dihang segurado na siya bahin sa iyang nadunggan. Ang iyang testimoniya magbarog nga “walay kataposan,” nga dili isalikway sa ulahi ingong kabakakan. Dugang pa, wala siya kasiloti ingong bakak nga saksi. Kadtong mahimong mga saksi diha sa hudisyal nga mga husay taliwala sa mga Saksi ni Jehova kinahanglang nakapamati pag-ayo aron makahatag ug tukmang impormasyon, kay ang dili-tukma o bakak nga testimoniya makadaot sa espirituwalidad.

Makatabang nga mga Panagtandi

Basaha ang Proverbio 25:1–29:27. Ang mga panultihon ni Solomon nga gihulad sa mga tawo ni Haring Ezekias nagtudlo pinaagi sa panagtandi. Lakip sa ubang mga butang, ang pagsalig kang Jehova gidasig.

◆ 26:6—Nganong may panagtandi man sa ‘pagputol sa kaugalingong tiil’?

Ang tawong magputol sa iyang tiil nagadaot sa iyang kaugalingon, sama sa tawo nga nagapatrabahog “tawong buang” nagadaot sa iyang kaugalingong intereses. Ang usa ka proyekto nga ipiyal sa usa ka tawong buang mapakyas. Nan, pagkamaalamon, nga ‘sulayan ang mga tawo sa katakos’ sa dili pa irekomendar sila sa mga kaakohan sa kongregasyon!—1 Timoteo 3:10.

◆ 27:17—Sa unsang paagi ‘mapahait’ ang dagway?

Ang usa ka pirasong asiro magamit sa pagpahait sa sulab nga ginama sa samang metal, sa ingon ang tawo makapahait sa kinaadman ug sa espirituwal nga kahimtang sa uban. Kon ang mga kapakyasan ug relasyon uban sa walay kaluoyng mga indbiduwal mopabalaka kanato, ang may simpatiyang panagway ug pagdasig sa Kasulatan sa kaubang mga magtutuo makalig-on kaayo. Ang atong masubong panagway mausab sa maayo, ug kita malagsik uban sa bag-ong paglaom sa nabag-ong aksiyon.​—Proverbio 13:12.

◆ 28:5—Unsay nalakip sa “tanang butang“?

Kadtong nagabuhat ug daotan buta sa espirituwal. (Proverbio 4:14-17; 2 Corinto 4:4) Sila dili “makasabot sa hustisya” o kon unsay matarong sumala sa mga sukdanan sa Diyos. Busa sila dili makahukom sa mga butang sa hustong paagi ug sa paghimog hustong mga desisyon. Apan kadtong “nagapangita kang Jehova” pinaagi sa pag-ampo ug sa pagtuon sa iyang Pulong “nakasabot sa tanang butang” nga gikinahanglan sa pag-alagad kaniya nga madinawaton.​—Efeso 5:15-17.

◆ 29:8—Sa unsang paagi ang mga hambogiro “makapasiloab ug lungsod”?

Ang mga hambogiro nga walay pagtahod sa awtoridad harasharasong mosulti. Busa sila ang nagahaling ug mga kalayo sa panag-away ug nagapaypay sa kalayo nga ang molupyo sa tibuok lungsod mosilaob. Apan ang tawong maalamon “makahupay sa kasuko,” pinaagi sa malumo ug makataronganong sinultihan, nga makapalong sa mga kalayo sa kasuko ug nagapasiugdag kalinaw.​—Proverbio 15:1.

Pagtulon-an Alang Kanato: Kon kita mapahitas-on, mapaubos kita tungod sa atong pagkaandakan. (Proverbio 29:23) Ang tawong mapahitas-on hayan mapangahason, ug kini modangat ug kaulawan, pagkapandol, ug pagkapukan. (Proverbio 11:2; 16:18; 18:12) Tinoon sa Diyos nga ang tawong mapahitas-on mapaubos, ipaubos sa usa ka paagi, tingali hangtod sa punto sa kalaglagan. Ang ingon niining matanga sa tawo nagapangitag himaya, apan nakita sa mga tawo ang iyang mga paagi nga dulumtanan. Apan, ang tawong “mapaubsanon sa espiritu [sa ulahi] makabaton ug kadungganan.”

‘Bililhong mga Balita’

Basaha ang Proverbio 30:1–​31:31. Ang “bililhong balita” ni Agur midawat nga ang “tagsatagsa ka pulong sa Diyos inulay.” Gihisgotan usab ang mga butang nga katingalahan ra kaayong matugkad, ug uban pa. (30:1-33) “Ang bililhong balita” nga nadawat ni Lemuel gikan sa iyang inahan nagpasidaan nga ang pag-inom ug makahubog nga ilimnon makadaot sa paghukom, nagaawhag sa pagpakanaog ug matarong nga paghukom, ug gibatbat ang maayong asawa.​—31:1-31.

◆ 30:15, 16—Unsay punto niining mga pananglitan?

Sila nag-ilustrar sa pagkawalay katagbawan sa pagkadalo. Ang mga alimatok magpabusog sa dugo, sama sa tawong dalo nga magsigeg pangitag dugang kuwarta ug gahom. Sa susama, ang Sheol dili gayod matagbaw kondili nagpabiling bukas sa pagdawat ug dugang mga biktima sa kamatayon. Ang tagoangkang apuli ‘nagapangayo’ ug mga anak. (Genesis 30:1) Ang gihampak sa hulaw nga yuta nagainom sa ulan ug mauga na usab. Ug ang kalayo nga nagasunog sa mga butang nga gilabay ngadto niana mopaulbo sa kalayo nga nagatilap sa ubang mga butang nga masunog nga maabot niini. Ingon niini ang mga tawong hakog. Apan kadtong gitultolan sa kaalam sa Diyos dili sa walay kataposan madala sa maong pagkahakog.

◆ 31:6, 7—Nganong hatagan ug bino kadtong “ginapaitan sa kalag”?

Ang makahubog nga ilimnon ug ang bino makapakalma. Busa ihatag sila sa “tawo nga hapit nang mahanaw,” kun mamatay, o ngadto ‘niadtong ginapaitan sa kalag’ aron dili na kaayo nila mahunahunaan ang ilang kasakit ug kalisod. Ang karaang batasan sa paghatag sa mga kriminal ug may drogang bino aron dili mabati ang sakit sa silot nagpatin-aw kon nganong gihatag kini sa mga sundalo sa Roma ngadto kang Jesu-Kristo dihang gilansang siya. Iyang gibalibaran ang bino tungod kay tinguha niyang bug-os mahuptan ang iyang katakos sa hunahuna niadtong masulayong panahon ug busa nakapabiling maunongon sa Diyos.​—Marcos 15:22-24.

◆ 31:15—Kinsa kining “batan-ong mga babaye”?

Ang mga sulogoong babaye sa balay ang gipasabot dinhi. Sila walay katarongan sa pagbagolbol sa kakulang sa pagkaon ug sa gihatag nga trabaho. Ang kugihang asawa nagahatag sa kalan-on sa iyang panimalay ug nagatino nga kining mga babayehana may makaon ug hatagag mga buluhaton.

Pagtulon-an Alang Kanato: Sanglit dili-hingpit, may mga panahon nga kita sa walay paghunahuna ‘magatuboy sa kaugalingon,‘ manlimbasog sa pagbayaw sa kaugalingon. Kon buhaton nato kini o masuk-anong mosulti, kinahanglang atong “sap-ongan sa kamot ang baba,” aron mapugngan ang dugang mga pulong nga makahagit sa kasuko sa usa nga atong gikasab-an. Sama sa gatas nga kinahanglang batilon aron mahimong mantekilya ug sama nga nagkinahanglan ug pagsikma sa ilong ang sunggo, away ang resulta kon ang tawo magpatuyang sa kasuko. (Proverbio 30:32, 33) Sa mga kahimtang nga sama niini, pagkamaalamong magpakahilom ug pugngan ang dugang kagubot!

Pagkadaghang mga kaayohan ang atong makuha gikan sa basahon sa mga Proverbio! Pasagding kalipayan nato kining maalamong mga panultihon nga makapapukawg diyosnong kahadlok kang Jehova. Ang pagpadapat kanila sa pagkatinuod mohatag kanatog kalipay.