Ikaw Makapabiling Putli Diha sa Imoral nga Kalibotan

ITOMON ug ambongan ang lalaki. Utokan ug maanyag ang babaye. Nagtrabaho sila sa samang kompaniya. Gibuhong sa babaye ang lalaki ug personal nga pagtagad. Gidayeg sa lalaki ang babaye. Mipalit sila ug mga regalo alang sa usag usa. Wala madugay sila nagkahigugmaay. Gibiyaan sa lalaki ang iyang asawa tungod sa babaye. Sa kataposan, ang babaye mihukom nga magpabilin sa iyang bana ug gitapos ang relasyon. Nga dili kinasingkasing misulay ang lalaki pagbalik ngadto sa iyang asawa. Apan kay kulang sa tinuod nga pagbasol, wala siya molampos sa pagpasig-uli sa iyang kaminyoon. Ang tanang nalangkit nagpadayon sa pagkinabuhi, bisan tuod nasakitan.

Ang seksuwal nga moralidad wala na hunahunaa ingong usa ka hiyas niining kalibotana. Ang walay pagpugong nga pagpangagpas sa kalingawan ug katagbawan morag maoy naandan. Ang The New Encyclopædia Britannica nag-ingon: “Ang pagpanapaw morag ingon ka kaylap ug, sa ubang mga kahimtang, ingon ka komon sa kaminyoon.”

Bisan pa niana, si Jehova nga Diyos nagtinguha nga ang kaminyoon mahimong ‘dungganon taliwala sa tanan’ ug ang higdaanan sa kaminyoon mahimong “walay kahugawan.” (Hebreohanon 13:4) Ang Kasulatan nagpahayag: “Ayaw pagpahisalaag. Walay mga makihilawason, ni mga tigsimbag idolo, ni mga mananapaw, ni mga lalaking nahuptan alang sa dili-kinaiyanhong mga katuyoan, ni mga lalaking nakigdulog sa mga lalaki . . . nga makapanunod sa gingharian sa Diyos.” (1 Corinto 6:9, 10) Busa, aron mapahimuslan ang pag-uyon sa Diyos, kinahanglan natong huptan ang moral nga kahinlo niining imoral nga kalibotan.

Sa unsang paagi mapanalipdan nato ang atong kaugalingon batok niining makadaot nga mga impluwensiya nga naglibot kanato? Diha sa ika-5 nga kapitulo sa basahon sa Bibliya sa Proverbio, si Haring Solomon sa karaang Israel nagtaganag mga tubag. Atong susihon kon unsay iyang giingon.

Ang Katakos sa Panghunahuna Manalipod Kanimo

“Oh anak ko, tagda ang akong kaalam,” nagsugod ang hari sa Israel. Siya midugang: “Ikiling ang imong igdulungog sa akong katakos sa pag-ila, aron magabantay ka sa katakos sa panghunahuna; ug hinaot ang imong mga ngabil magaamping sa kahibalo.”—Proverbio 5:1, 2.

Aron makasukol sa mga tentasyon nga mahulog sa imoralidad, gikinahanglan nato ang kaalam—ang katakos sa paggamit sa kahibalo sa Kasulatan—ug katakos sa pag-ila, o ang gahom sa pag-ila kon unsay husto ug sayop ug pagpili sa hustong dalan. Kita giawhag nga hatagag pagtagad ang kaalam ug katakos sa pag-ila aron bantayan ang atong katakos sa panghunahuna. Sa unsang paagi mahimo natong buhaton kini? Sa dihang atong tun-an ang Pulong sa Diyos, ang Bibliya, kinahanglan natong matikdan ang paagi ni Jehova sa pagbuhat sa mga butang ug ikiling ang atong igdulungog ngadto sa iyang kabubut-on ug mga katuyoan. Sa pagbuhat niini, kita magatultol sa atong mga proseso sa panghunahuna ngadto sa hustong mga dalan. Busa ang nabatonang katakos sa panghunahuna maoy kaharmonya sa diyosnong kaalam ug kahibalo. Kon gamiton sa hustong paagi, kini nga katakos manalipod kanato nga dili malit-agan sa imoral nga mga pangdani.

Pagbantay sa Suwabe nga Alingagngag

Ang katarongan kon nganong ang katakos sa panghunahuna maoy hinungdanon sa paghupot ug moral nga kaputli diha sa hugaw nga kalibotan mao nga ang mga dalan sa usa ka imoral nga tawo maoy mahayloon. Si Solomon nagpasidaan: “Kay ang mga ngabil sa usa ka estranyong babaye nagatulo ingon sa udlan, ug ang iyang alingagngag mas suwabe pa kay sa lana. Apan ang sangpotanan gumikan kaniya ingon ka pait sa ajenjo; kini ingon ka hait sa espada nga duhay-sulab.”—Proverbio 5:3, 4.

Niini nga proverbio, ang badlongon nga tawo gihubit ingong “estranyong babaye”—usa ka pampam.a Ang mga pulong nga niana iyang hayloon ang iyang biktima maoy ingon ka tam-is sa udlan ug mas suwabe kay sa lana sa olibo. Dili ba ang kadaghanang imoral nga seksuwal nga pagbirigbirig nagsugod niining paagiha? Pananglitan, tagda ang eksperyensiya sa usa ka madanihong 27-anyos nga sekretarya nga ginganlag Amy. Siya miasoy: “Kining lalakiha sa trabahoan nagtagad pag-ayo kanako ug nagdayeg kanako sa tanang higayon. Lalim nga bationg namatikdan. Apan tin-aw nakong nasabtan nga ang iyang interes kanako maoy sa pakigsekso lamang. Dili ako magpalimbong sa iyang mga pagbirigbirig.” Ang mga pag-ulog-ulog sa usa ka manenental kasagarang makapadani gawas kon atong ilhon ang tinuod nga motibo niana. Tungod niini kinahanglan natong gamiton ang atong katakos sa panghunahuna.

Ang mga sangpotanan sa imoralidad ingon ka pait sa ajenjo ug ingon ka hait sa espada nga duhay-sulab—masakit ug makamatay. Ang nahasol nga tanlag, wala-kinahanglanang pagsabak, o sakit nga napasa pinaagi sa pakigsekso kasagarang mao ang mapait nga mga sangpotanan sa maong panggawi. Ug hunahunaa ang dakong kasakit sa emosyon nga masinati sa kapikas sa kaminyoon sa usa ka dili-maunongong tawo. Ang usa ka buhat sa pagluib makamugnag mga samad nga lalom kaayo nga molungtad sa tibuok kinabuhi. Oo, ang imoralidad makapasakit.

Nagkomento bahin sa estilo-sa-kinabuhi sa usa ka badlongon nga babaye, ang maalamong hari nagpadayon: “Ang iyang mga tiil nanaog ngadto sa kamatayon. Ang iyang mga lakang nagpaingon sa Sheol. Wala niya palandonga ang dalan sa kinabuhi. Nangawala ang iyang mga alagianan, wala siya mahibalo kon hain na kini.” (Proverbio 5:5, 6) Ang mga dalan sa imoral nga babaye maghatod kaniya sa kamatayon—ang iyang mga lakang sa Sheol, ang komon nga lubnganan sa katawhan. Tungod kay kaylap ang mga sakit nga napasa tungod sa pakigsekso, ilabina ang AIDS, pagkatinuod gayod niining mga pulonga! Ang iyang sangpotanan susama niadtong kinsa moduyog kaniya sa iyang malinglahong mga dalan.

Nga may kinasingkasing nga kabalaka, ang hari nag-awhag: “Busa karon, Oh mga anak, pamati kanako ug ayaw pagpahilayo sa mga pulong sa akong baba. Ipahilayo ang imong dalan kaniya, ug ayaw pagpaduol sa pultahan sa iyang balay.”—Proverbio 5:7, 8.

Kita kinahanglang mopahilayo gayod kutob sa maarangan sa impluwensiya sa imoral nga mga tawo. Nganong atong iladlad ang atong kaugalingon sa ilang mga dalan pinaagi sa pagpaminaw sa makadaot nga musika, pagtan-aw ug malaw-ay nga kalingawan, o pagladlad sa atong kaugalingon sa pornograpikong materyal? (Proverbio 6:27; 1 Corinto 15:33; Efeso 5:3-5) Ug pagkabinuang ang pagdapit sa ilang pagtagad pinaagi sa pagbirigbirig o pinaagi sa pagkadili-ugdang sa panapot ug pamostura!—1 Timoteo 4:8; 1 Pedro 3:3, 4.

Dako Kaayo ang Kapildihan

Tungod sa unsang laing katarongan nga angay natong huptan ang atong dalan nga halayo gayod nianang sa badlongon nga tawo? Si Solomon mitubag: “Aron dili mo ihatag sa uban ang imong dignidad, ni ang imong katuigan ngadto sa kon unsay mabangis; aron ang mga estranyo dili matagbaw sa imong kusog, ni mahiadto sa balay sa usa ka langyaw ang mga butang nga imong naangkon pinaagi sa kasakit, ni ikaw mag-agulo sa imong ugma-damlag sa dihang maut-ot na ang imong unod ug ang imong lawas.”—Proverbio 5:9-11.

Sa ingon si Solomon nagpasiugda sa dakong kapildihan sa pagpadaog sa imoralidad. Ang pagpanapaw ug pagkawala sa dignidad, o pagtahod-sa-kaugalingon, suod nga nalangkit. Dili ba makauulaw gayod ang pagsilbi lamang ingong galamiton sa pagtagbaw sa atong imoral nga kailibgon o nianang sa uban? Wala ba magpakita ug kakulang sa pagtahod-sa-kaugalingon ang pagpatuyang sa pagpakigsekso sa usa nga dili nato kapikas sa kaminyoon?

Apan, unsa pa ang nalakip diha sa ‘paghatag sa atong katuigan, atong gahom, ug sa bunga sa atong kahago ngadto sa mga estranyo, o mga langyaw’? Usa ka reperensiyang basahon nag-ingon: “Tin-aw ang punto niining mga bersikuloha: Ang kapildihan sa pagluib tingali dako; kay ang tanang gihagoan sa usa—posisyon, gahom, kauswagan—mahimong mahanaw pinaagi sa hinakog nga mga hangyo sa babaye o sa pagpangayo sa komunidad ug danyos tungod sa kadaot nga nahimo.” Ang imoral nga mga relasyon dakog kapildihan!

Kay nawad-an sa iyang dignidad ug nahutdan sa iyang mga kahinguhaan, ang tawong buangbuang moagulo, nga magaingon: “Gidumtan ko gayod ang disiplina ug wala tahora sa akong kasingkasing ang pagbadlong! Ug wala ko pamatia ang tingog sa akong mga instruktor, ug wala ko ikiling ang akong igdulungog sa akong mga magtutudlo. Ako dali rang mahiadto sa tanang matang sa pagkadaotan sa taliwala sa kongregasyon ug sa katigoman.”—Proverbio 5:12-14.

Ngadtongadto, ipahayag sa nakasala ang gitawag sa usa ka eskolar nga “taas nga litaniya sa mga pagmahay: kon naminaw pa unta ko sa akong amahan; kon wala pa unta ko magkinaugalingon; kon gidawat pa unta nako ang tambag sa uban.” Apan, kini nga pagkaamgo ulahi na kaayo. Ang dili na putli nga kinabuhi sa maong tawo nadaot na ug naduhigan ug lapok ang iyang agtang. Pagkahinungdanon gayod nga hunahunaon nato ang dakong kapildihan sa pagkalangkit sa imoralidad sa dili pa kita madaog niana!

“Inom ug Tubig Gikan sa Imong Kaugalingong Biawan”

Nagpakahilom ba ang Bibliya bahin sa seksuwal nga mga relasyon? Wala gayod. Ang bation diha sa romantikong gugma ug ang hilabihang kalipay nga matagamtam tali sa lalaki ug babaye maoy mga gasa gikan sa Diyos. Apan, kini nga parayganay tagamtamon lamang sa minyong mga paris. Busa ngadto sa minyong lalaki, si Solomon naghatag niini nga awhag: “Inom ug tubig gikan sa imong kaugalingong biawan, ug sa dinagayday gikan sa imong kaugalingong atabay. Patibulaagon mo ba sa gawas ang imong mga tubod, ang imong nagaagos nga tubig diha sa mga plasa? Himoa sila nga imo lamang, ug dili alang sa mga estranyo uban kanimo.”—Proverbio 5:15-17.

Ang “imong kaugalingong biawan” ug ang “imong kaugalingong atabay” maoy balaknong mga ekspresyon alang sa usa ka hinigugmang asawa. Ang pagtagamtam ug seksuwal nga kalipay uban niya gipakasama sa pag-inom ug makaparepreskong tubig. Dili sama sa suplay sa tubig diha sa publikong mga dapit, ang biawan o atabay giisip ingong pribadong propiedad. Ug ang lalaki gitambagan nga magpatunghag mga anak diha sa balay uban sa iyang asawa inay kay magsabwag sa iyang binhi diha sa mga plasa, sa ato pa, sa ubang mga babaye. Tataw, ang tambag ngadto sa lalaki mao nga magmaunongon sa iyang asawa.

Ang maalamong tawo nagpadayon: “Himoang mapanalanginan ang imong tinubdan sa tubig, ug pagmaya uban sa asawa sa imong pagkabatan-on, usa ka bayeng osa nga hiligugmaon ug usa ka makabibihag nga kanding sa bukid. Tugoting matagbaw ka sa kalipay sa kaugalingon niyang mga dughan sa tanang panahon. Sa iyang gugma anaa ka unta kanunay sa hilabihang kalipay.”—Proverbio 5:18, 19.

Ang “tinubdan sa tubig,” o tuboran, nagtumong sa tinubdan sa seksuwal nga katagbawan. Ang seksuwal nga kalipay uban sa kapikas sa kaminyoon sa usa ‘napanalanginan’—hinatag-sa-Diyos. Busa, ang lalaki gitambagan nga magmaya uban sa asawa sa iyang pagkabatan-on. Alang kaniya, siya ingon ka hiligugmaon ug ka anyag sa bayeng osa, ug ingon ka makabibihag ug ka tahom sa usa ka kanding sa bukid.

Si Solomon nagpatungha dayon ug duha ka retorikal nga mga pangutana: “Busa nganong ikaw, anak ko, malipay sa hilabihan uban sa usa ka estranyong babaye o mogakos sa dughan sa usa ka langyaw nga babaye?” (Proverbio 5:20) Oo, nganong ang minyong tawo mahaylo sa pagpakigsekso gawas sa kaminyoon pinaagi sa mga relasyon diha sa trabahoan, sa eskuylahan, o bisan asa?

Alang sa minyong mga Kristohanon, si apostol Pablo naghatag niini nga tambag: “Moingon ako niini, mga igsoon, ang panahong nabilin mubo na. Sukad karon kadtong mga may asawa magpakaingon nga sila daw wala.” (1 Corinto 7:29) Unsay nalangkit niini? Aw, ang mga sumusunod ni Jesu-Kristo kinahanglang ‘magpadayon sa pagpangita pag-una sa gingharian.’ (Mateo 6:33) Busa, ang minyong mga magtiayon dili angayng malinga pag-ayo sa usag usa nga segundaryo na lang sa ilang mga kinabuhi ang intereses sa Gingharian.

Panginahanglan Alang sa Pagpugong-sa-Kaugalingon

Ang seksuwal nga mga gana makontrolar. Kinahanglang himoon kini niadtong nagtinguha sa pag-uyon ni Jehova. “Kini mao ang ginabuot sa Diyos, ang pagbalaan kaninyo, nga ayran ninyo ang pakighilawas; nga ang matag usa kaninyo kinahanglang mahibalo kon unsaon nga mahuptan ang iyang kaugalingong sudlanan [iyang kaugalingong lawas] diha sa kabalaan ug kadungganan,” nagpahimangno si apostol Pablo.—1 Tesalonica 4:3, 4.

Busa, ang mga batan-on dili angayng magdalidali sa pagminyo sa dihang unang masinati nila ang pagkapukaw sa mga agda sa sekso. Ang kaminyoon nagkinahanglan ug pakigsaad, ug ang pagtuman niana nga responsabilidad nagkinahanglan ug kahamtong. (Genesis 2:24) Mas maayo nga maghulat hangtod ang usa “lapas na sa pagbuswak sa pagkabatan-on”—ang yugto sa dihang ang seksuwal nga pagbati kusganon ug makadaot sa panghukom sa usa. (1 Corinto 7:36) Ug pagkadili-maalamon ug pagkadaotan gayod alang sa usa ka hamtong nga gustong magminyo nga malangkit sa imoral nga mga relasyon tungod lamang kay walay makitang minyoan!

“Ang Iyang Kaugalingong Kasaypanan Modakop sa Daotan”

Ang pangunang katarongan kon nganong sayop ang seksuwal nga imoralidad mao nga si Jehova—ang Maghahatag sa kinabuhi ug sa seksuwal nga kapasidad sa mga tawo—dili mouyon niana. Busa naghatag sa puwersado kaayong hinungdan sa moral nga kaputli, si Haring Solomon nag-ingon: “Kay ang mga dalan sa usa ka tawo anaa sa atubangan sa mga mata ni Jehova, ug siya nagapamalandong sa tanan niyang mga alagianan.” (Proverbio 5:21) Oo, walay natago sa mga mata sa Diyos, “kang kinsa kita manubag.” (Hebreohanon 4:13) Ang bisan unsang buhat sa seksuwal nga kahugawan, bisan unsa pa ka tinago ug bisan unsa pay pisikal ug sosyal nga mga sangpotanan tingali niini, makadaot gayod sa atong relasyon kang Jehova. Pagkabinuang gayod ang pagwagtang sa pakigdait uban sa Diyos tungod sa pipila ka yugto sa gidiling kalipay!

Ang pipila nga way-kokaulawng nagpatuyang diha sa imoral nga mga dalan hayan magbuhat niana nga wala masiloti—apan dili kini magdugay. Si Solomon nag-ingon: “Ang iyang kaugalingong kasaypanan modakop sa daotan, ug siya magapos sa mga pisi sa iyang kaugalingong sala. Siya mao ang mamatay tungod sa pagkawalay disiplina, ug tungod sa kadako sa iyang kabuang siya mahisalaag.”—Proverbio 5:22, 23.

Nganong mahisalaag pa man kita? Kon buot hunahunaon, ang basahon sa Proverbio nagpasidaan kanato bahin sa mahayloong mga dalan sa kalibotan. Ug gibutang niini sa atong atubangan ang kapildihan nga kasagarang mosangpot tungod sa seksuwal nga imoralidad—ang atong panglawas, materyal nga kabtangan, kusog, ug dignidad. Nga aduna nianang tin-aw nga abanteng panglantaw, dili kinahanglang maanaa kita sa kahimtang nga mosulti sa taas nga litaniya sa mga pagmahay. Oo, pinaagi sa pagpadapat sa tambag nga gihatag ni Jehova diha sa iyang dinasig nga Pulong, kita makapabiling hinlo sa moral diha sa imoral nga kalibotan.

[Footnote]

[Mga hulagway sa panid 30]

Ang mga sangpotanan sa imoralidad ingon ka pait sa ajenjo

[Mga hulagway sa panid 31]

“Pagmaya uban sa asawa sa imong pagkabatan-on”