Si Jehova—Ang Tinubdan sa Matuod nga Hustisya ug Pagkamatarong
“Ang Bato, hingpit ang iyang kalihokan, kay ang tanan niyang dalan maoy hustisya. Usa ka Diyos nga matinumanon, nga kaniya walay pagkadili-matarong.”—DEUTERONOMIO 32:4.
1. Nganong kita adunay kinaiyanhong panginahanglan sa hustisya?
INGON nga matag usa adunay kinaiyanhong panginahanglan sa gugma, kitang tanan nangandoy usab nga pagatagdon uban sa hustisya. Sumala sa gisulat sa Amerikanong estadista nga si Thomas Jefferson, “[ang hustisya] kinaiyanhon ug dala sa pagkatawo, . . . nga maoy usa ka bahin sa atong kahulmahan nga sama sa pagbati, panan-aw, o pandungog.” Dili kini katingalahan, sanglit kita gilalang man ni Jehova diha sa iyang dagway. (Genesis 1:26) Sa pagkatinuod, kita iyang gihatagan ug mga hiyas nga magpabanaag sa iyang personalidad, nga usa niana mao ang hustisya. Kana ang hinungdan nga kita adunay kinaiyanhong panginahanglan sa hustisya ug kon nganong kita nangandoy sa pagpuyo sa usa ka kalibotang may matuod nga hustisya ug pagkamatarong.
2. Unsa ka importante ang hustisya kang Jehova, ug nganong kinahanglang atong hisabtan ang kahulogan sa balaang hustisya?
2 Mahitungod kang Jehova, ang Bibliya nagpasalig kanato: “Ang tanan niyang dalan maoy hustisya.” (Deuteronomio 32:4) Apan sa usa ka kalibotan nga gisakit sa pagkawalay-hustisya, dili sayon ang pagsabot sa kahulogan sa balaang hustisya. Hinuon, pinaagi sa mga panid sa Pulong sa Diyos, kita makasabot kon giunsa sa Diyos pagpadapat ang hustisya, ug kita labaw pang makapabili sa kahibulongang mga dalan sa Diyos. (Roma 11:33) Ang pagsabot sa hustisya diha sa Biblikanhong diwa mahinungdanon tungod kay ang atong ideya bahin sa hustisya basin naimpluwensiyahan sa tawhanong mga ideya. Gikan sa tawhanong panglantaw, ang hustisya basin isipon ingong makataronganon lamang nga pagpadapat sa lagda sa balaod. O sumala sa gisulat sa pilosopong si Francis Bacon, “ang hustisya maoy paghatag sa matag tawo kon unsay angay kaniya.” Hinuon, labaw pa kaayo ang nalangkit sa hustisya ni Jehova.
Ang Hustisya ni Jehova Makapalipay sa Kasingkasing
3. Unsay makat-onan sa paghisgot sa mga pulong diha sa orihinal nga pinulongan nga gigamit diha sa Bibliya alang sa hustisya ug pagkamatarong?
3 Ang giladmon sa hustisya sa Diyos mas hisabtan pinaagi sa paghisgot sa paagi sa pagkagamit sa Bibliya sa mga pulong diha sa orihinal nga pinulongan.a Makaiikag, diha sa Kasulatan walay dakong kalainan ang hustisya ug pagkamatarong. Ngani, ang Hebreohanong mga pulong usahay gigamit nga dungan, sumala sa atong makita sa Amos 5:24, diin si Jehova nag-awhag sa iyang katawhan: “Himoa nga ang hustisya molukot ingon sa katubigan, ug ang pagkamatarong ingon sa kanunay nagaagos nga suba.” Dugang pa, sa daghang higayon ang mga terminong “hustisya ug pagkamatarong” makita nga nag-uban alang sa pasiugda.—Salmo 33:5; Isaias 33:5; Jeremias 33:15; Ezequiel 18:21; 45:9.
4. Unsay kahulogan sa pagpakitag hustisya, ug unsa ang kinalabwang sukdanan sa hustisya?
4 Unsang diwa ang gipasabot niining Hebreohanon ug Gregong mga pulong? Ang pagpakitag hustisya sa Kasulatanhong diwa nagkahulogan sa pagbuhat kon unsay matarong ug makataronganon. Sanglit si Jehova ang nagtukod sa moral nga mga balaod ug mga prinsipyo, o sa kon unsay matarong ug makataronganon, ang paagi ni Jehova sa pagbuhat sa mga butang maoy kinalabwang sukdanan sa hustisya. Ang Theological Wordbook of the Old Testament nagpatin-aw nga ang Hebreohanong pulong nga gihubad pagkamatarong (tseʹdheq) “nagtumong sa etikal, moral nga sukdanan ug siyempre sa D[aang] T[estamento] kanang sukdanana maoy kinaiyahan ug kabubut-on sa Diyos.” Sa ingon, ang paagi sa pagpadapat sa Diyos sa iyang mga prinsipyo, ug ilabina ang paagi sa iyang pagpakiglabot uban sa dili-hingpit nga mga tawo, nagpadayag sa dagway sa matuod nga hustisya ug pagkamatarong.
5. Unsang mga hiyas ang nalambigit sa hustisya sa Diyos?
5 Ang Kasulatan tin-awng nagpakita nga ang diyosnong hustisya makapalipay sa kasingkasing inay kay mabangis ug dili mapauyonon. Si David miawit: “Si Jehova nahigugma sa hustisya, ug dili niya biyaan ang mga maunongon kaniya.” (Salmo 37:28) Ang hustisya sa Diyos nagpalihok kaniya aron ipakita ang pagkamatinumanon ug kahangawa ngadto sa iyang mga alagad. Ang balaang hustisya sensitibo sa atong mga panginahanglan ug mohatag konsiderasyon sa atong mga pagkadili-hingpit. (Salmo 103:14) Kana wala magkahulogan nga ang Diyos mokonsentir sa pagkadaotan, kay ang paghimo niana magdasig sa pagkawalay-hustisya. (1 Samuel 3:12, 13; Ecclesiastes 8:11) Si Jehova mipatin-aw kang Moises nga Siya “maluluy-on ug mapuangoron, hinay sa kasuko ug dagaya sa mahigugmaong-kalulot ug kamatuoran.” Bisan pag siya andam mopasaylo sa sala ug kalapasan, ang Diyos dili magpahigawas sa silot gikan niadtong takos niana.—Exodo 34:6, 7.
6. Sa unsang paagi si Jehova nagpakiglabot uban sa iyang yutan-ong mga anak?
6 Sa dihang atong palandongon kon sa unsang paagi si Jehova nagpakita sa hustisya, angayng kita dili maghunahuna nga siya mapig-otong maghuhukom, nga naghunahuna lamang sa pagpahamtang ug silot nganha sa mga mamumuhat ug daotan. Sa kasukwahi, kita angay maghunahuna nga siya maoy mahigugmaon apan dili matarog nga amahan nga kanunayng makiglabot uban sa iyang mga anak sa labing maayong paagi nga posible. “Oh Jehova, ikaw ang among Amahan,” matod sa propetang si Isaias. (Isaias 64:8) Ingong makataronganon ug matarong nga Amahan, gitimbangan ni Jehova ang pagkalig-on alang sa butang matarong uban sa mabinationg kahangawa alang sa iyang yutan-ong mga anak, kinsa nanginahanglan ug tabang o pagpasaylo ingong resulta sa lisod nga mga kahimtang o sa unodnong mga kahuyangan.—Salmo 103:6, 10, 13.
Pagpatin-aw Kon Unsa ang Hustisya
7. (a) Unsay atong makat-onan bahin sa balaang hustisya gikan sa tagna ni Isaias? (b) Unsa ang papel ni Jesus sa pagtudlo sa mga nasod bahin sa hustisya?
7 Ang mahangawaong kinaiyahan sa hustisya ni Jehova gipasiugda sa pag-anhi sa Mesiyas. Si Jesus nagtudlo bahin sa balaang hustisya ug nagkinabuhi nga nahiuyon niana, ingon nga gitagna sa propetang si Isaias. Tin-aw, ang hustisya sa Diyos naglakip sa pagtratar nga mabination sa mga tawo nga gidagmalan. Sa ingon, sila dili kay nadaot pag-ayo nga dili na mamaayo. Si Jesus, ang “alagad” ni Jehova, mianhi sa yuta “aron ipatin-aw sa kanasoran” kanang maong kinaiyahan sa hustisya sa Diyos. Iyang gibuhat kini, labaw sa tanan, pinaagi sa paghatag kanato ug buhing panig-ingnan kon unsay kahulogan sa balaang hustisya. Ingong ang “matarong nga saha” ni Haring David, si Jesus maikagon sa ‘pagpangita sa hustisya ug paglihok dayon diha sa pagkamatarong.’—Isaias 16:5; 42:1-4; Mateo 12:18-21; Jeremias 33:14, 15.
8. Nganong ang matuod nga hustisya ug pagkamatarong nahimong dili tin-aw sa unang siglo?
8 Ang maong pagpatin-aw sa kinaiyahan sa hustisya ni Jehova gikinahanglan ilabina sa unang siglo K.P. Ang Hudiyong mga ansiyano ug relihiyosong mga pangulo—mga eskriba, mga Pariseo, ug uban pa—nagmantala ug nagpasunod sa hiwing ideya bahin sa hustisya ug pagkamatarong. Ingong resulta, ang kasagarang katawhan, kinsa nakadiskobre nga imposibleng matuman ang mga kinahanglanon nga gipahiluna sa mga eskriba ug mga Pariseo, lagmit naghunahuna nga ang pagkamatarong sa Diyos dili maabot. (Mateo 23:4; Lucas 11:46) Gipakita ni Jesus nga kadto dili tinuod. Siya nagpili sa iyang mga tinun-an gikan sa maong kasagarang katawhan, ug siya nagtudlo kanila sa matarong nga mga sukdanan sa Diyos.—Mateo 9:36; 11:28-30.
9, 10. (a) Giunsa pagtinguha sa mga eskriba ug mga Pariseo ang pagpasundayag sa ilang pagkamatarong? (b) Sa unsang paagi ug nganong gipadayag ni Jesus nga ang mga buhat sa mga eskriba ug mga Pariseo maoy kawang?
9 Ang mga Pariseo, sa laing bahin, nangitag mga higayon sa pagpasundayag sa ilang “pagkamatarong” pinaagi sa pag-ampo o paghatag ug mga amot sa publiko. (Mateo 6:1-6) Sila misulay usab sa pagpasundayag sa ilang pagkamatarong pinaagi sa pagsunod sa di-maihap nga mga balaod ug mga lagda—nga daghan nila maoy ilang ginama. Ang maong mga buhat mitultol kanila nga ‘labyan ang hustisya ug ang gugma sa Diyos.’ (Lucas 11:42) Sa gawas, sila tingali tan-awong matarong, apan sa sulod sila ‘napuno sa pagkamalapason,’ o pagkadili-matarong. (Mateo 23:28) Sa yanong pagpahayag, diyutay ra kaayo ang ilang nasayran bahin sa pagkamatarong sa Diyos.
10 Tungod niana, si Jesus nagpasidaan sa iyang mga sumusunod: “Kon ang inyong pagkamatarong wala magadagaya nga labaw nianang sa mga eskriba ug mga Fariseo, dili gayod kamo makasulod sa gingharian sa mga langit.” (Mateo 5:20) Ang dakong kalainan tali sa balaang hustisya nga gipasundayag ni Jesus ug ang kortog-hunahuna nga pagpakamatarong-sa-kaugalingon sa mga eskriba ug mga Pariseo mao ang hinungdan sa kanunay nilang mga panagbangi.
Balaang Hustisya Batok sa Natuis nga Hustisya
11. (a) Nganong ang mga Pariseo nangutana kang Jesus mahitungod sa pag-ayo sa Igpapahulay? (b) Unsay gipadayag sa tubag ni Jesus?
11 Panahon sa iyang ministeryo sa Galilea sa tingpamulak sa tuig 31 K.P., si Jesus nakakitag usa ka tawong may kuyos nga kamot sa usa ka sinagoga. Sanglit kadto Igpapahulay, ang mga Pariseo nangutana kang Jesus: “Subay ba sa balaod nga mag-ayo sa igpapahulay?” Inay mobatig tiunayng kabalaka sa pag-antos niining timawang tawo, sila may tinguha nga mangitag pasumangil aron sawayon si Jesus, sumala sa gipadayag sa ilang pangutana. Dili katingalahang si Jesus naguol tungod sa ilang dili-mabinationg mga kasingkasing! Unya sa pintok iyang gisumbalik ang susamang pangutana sa mga Pariseo: “Subay ba sa balaod panahon sa igpapahulay ang pagbuhat ug maayong buhat?” Sa dihang sila wala motingog, gitubag ni Jesus ang iyang pangutana pinaagi sa pagsukna kanila kon luwason ba nila ang usa ka karnero nga nahulog sa gahong sa Igpapahulay.b “Pagkalabaw ug bili ang usa ka tawo kay sa usa ka karnero!” si Jesus nangatarongan, uban ang dili-masupak nga lohika. “Busa subay sa balaod [o, matarong] ang paghimo ug maayong butang sulod sa igpapahulay,” siya mihinapos. Ang hustisya sa Diyos angayng dili gayod magapos sa tawhanong tradisyon. Kay nakapatin-aw na nianang puntoha, si Jesus mipadayon ug nag-ayo sa kamot sa tawo.—Mateo 12:9-13; Marcos 3:1-5.
12, 13. (a) Kasukwahi sa mga eskriba ug mga Pariseo, giunsa pagpakita ni Jesus ang iyang kaikag sa pagtabang sa mga makasasala? (b) Unsa ang kalainan tali sa balaang hustisya ug pagpakamatarong-sa-kaugalingon?
12 Kon ang mga Pariseo dili kaayo matinagdanon niadtong baldado sa lawas, labi pang menos silag pagtagad niadtong walay-nahot sa espirituwal. Ang ilang natuis nga ideya sa pagkamatarong mitultol kanila sa dili pagpakabana ug sa pagtamay sa mga maniningil ug buhis ug mga makasasala. (Juan 7:49) Bisan pa niana, daghan nila ang midawat sa pagtulon-an ni Jesus, sa walay duhaduha nakasabot sa tinguha niya nga motabang inay mopahamtang ug paghukom. (Mateo 21:31; Lucas 15:1) Bisan pa niana, ang mga Pariseo nagtamay sa mga paningkamot ni Jesus nga ayohon ang mga masakiton sa espirituwal. “Kining tawhana nagaabiabig mga makasasala ug nakigpangaon uban kanila,” sila nagbagulbol nga masawayon. (Lucas 15:2) Aron matubag ang ilang sumbong, si Jesus migamit na usab sa usa ka ilustrasyon bahin sa usa ka magbalantay. Ingong ang usa ka magbalantay sa karnero malipay sa dihang makaplagan ang usa ka nawalang karnero, sa ingon ang mga manulonda sa langit malipay usab sa dihang maghinulsol ang usa ka makasasala. (Lucas 15:3-7) Si Jesus mismo nalipay sa dihang natabangan niya si Zaqueo nga maghinulsol sa nangagi niyang makasasalang mga binuhatan. “Ang Anak sa tawo mianhi aron sa pagpangita ug sa pagluwas sa unsay nawala,” matod niya.—Lucas 19:8-10.
13 Kining maong mga harongay nagpadayag sa tin-aw sa kalainan tali sa balaang hustisya, nga matinguhaon sa pagpang-ayo ug pagluwas, ug sa pagpakamatarong-sa-kaugalingon, nga matinguhaon sa pagtuboy sa pipila ug pagsaway sa daghan. Ang way-pulos nga rituwal ug ginamag-tawong tradisyon miagak sa mga eskriba ug mga Pariseo ngadto sa pagpanghambog ug pagpakaimportante-sa-kaugalingon, apan haom nga gipunting ni Jesus nga sila ‘wala manumbaling sa mas bug-at nga mga butang sa Balaod, nga mao, ang hustisya ug kaluoy ug pagkamatinuohon.’ (Mateo 23:23) Hinaot atong sundogon si Jesus diha sa pagpakitag matuod nga hustisya diha sa tanan natong ginabuhat ug sa pagbantay usab sa lit-ag sa pagpakamatarong-sa-kaugalingon.
14. Sa unsang paagi ang usa sa mga milagro ni Jesus naghulagway nga ang balaang hustisya nagkonsiderar sa mga kahimtang sa usa ka tawo?
14 Bisan pag si Jesus wala magpakabana sa mabuotbuotong mga lagda sa mga Pariseo, siya nagtuman gayod sa Moisesnong Balaod. (Mateo 5:17, 18) Sa pagbuhat niana, wala niya itugot nga ang gawasnong diwa nianang matarong nga Balaod magsupak sa mga prinsipyo niini. Sa dihang ang usa ka babayeng nag-antos sa pangagas sa dugo sulod sa 12 ka tuig mihikap sa iyang sinina ug naayo, si Jesus miingon kaniya: “Anak, ang imong pagtuo nakapaayo kanimo; lakaw nga malinawon.” (Lucas 8:43-48) Ang mabinationg mga pulong ni Jesus nagpamatuod nga ang hustisya sa Diyos nagkonsiderar sa iyang kahimtang. Bisan pag siya mahugaw sa seremonyal nga paagi ug sa ingon sa estriktong paagi naglapas sa Moisesnong Balaod pinaagi sa pag-ipon sa panon, ang iyang pagtuo angayng gantihan.—Levitico 15:25-27; itandi ang Roma 9:30-33.
Ang Pagkamatarong Maoy Alang sa Tanan
15, 16. (a) Unsay gitudlo kanato bahin sa hustisya sa ilustrasyon ni Jesus sa makisilingan nga Samarianhon? (b) Nganong angay natong likayan nga mahimong “hilabihan ka matarong”?
15 Gawas sa pagpasiugda sa mahangawaong kinaiyahan niini, si Jesus nagtudlo usab sa iyang mga tinun-an nga ang balaang hustisya angayng magsakop sa tanang tawo. Kabubut-on ni Jehova nga siya ‘magpatunghag hustisya alang sa mga nasod.’ (Isaias 42:1) Kadto ang punto sa usa sa labing bantogang mga ilustrasyon ni Jesus, ang mahitungod sa makisilingan nga Samarianhon. Ang ilustrasyon maoy tubag sa usa ka pangutana nga gipatungha sa usa ka tawong batid sa Balaod nga buot “mopamatuod sa iyang kaugalingon nga matarong.” “Kinsa sa pagkatinuod ang akong silingan?” siya nangutana, sa walay duhaduha nanghinaot nga ilimite ang iyang mga responsabilidad ingong silingan ngadto sa Hudiyong katawhan. Ang Samarianhon sa ilustrasyon ni Jesus nagpasundayag ug diyosnong pagkamatarong, kay siya andam mogugol sa iyang panahon ug salapi aron tabangan ang usa ka estranghero nga taga-laing nasod. Gitapos ni Jesus ang iyang ilustrasyon pinaagi sa pagtambag sa nangutana kaniya: “Pagabuhata ang ingon.” (Lucas 10:25-37) Kon kita mobuhat usab ug maayo sa tanang tawo walay sapayan sa ilang rasanhon o etnikong kagikan, kita nagsundog sa hustisya sa Diyos.—Buhat 10:34, 35.
16 Ang panig-ingnan sa mga eskriba ug sa mga Pariseo, sa laing bahin, nagpahinumdom kanato nga kon atong ipakita ang balaang hustisya, angay nga kita dili “hilabihan ka matarong.” (Ecclesiastes 7:16) Ang pagtinguha nga dayegon sa uban pinaagi sa mapagawalong mga pasundayag sa pagkamatarong o paghinobra sa pagpabili sa ginamag-tawo nga mga lagda dili magpatungha sa pag-uyon sa Diyos kanato.—Mateo 6:1.
17. Nganong hinungdanon kaayo nga kita magpasundayag ug diyosnong hustisya?
17 Usa ka katarongan nga gipatin-aw ni Jesus ngadto sa mga nasod ang kinaiyahan sa hustisya sa Diyos maoy aron ang tanan niyang mga tinun-an makakat-on sa pagpasundayag niining hiyasa. Nganong hinungdanon kaayo kini? Ang Kasulatan nag-awhag kanato sa “pagkahimong mga tigsundog sa Diyos,” ug ang tanang dalan sa Diyos maoy hustisya. (Efeso 5:1) Sa samang paagi, ang Miqueas 6:8 nagsaysay nga usa sa mga kinahanglanon ni Jehova mao nga kita “magpakitag hustisya” samtang kita magalakaw uban sa atong Diyos. Dugang pa, ang Sofonias 2:2, 3 nagpahinumdom kanato nga kon buot natong matagoan sa adlaw sa kasuko ni Jehova, kinahanglang kita “mangita sa pagkamatarong” sa dili pa moabot kanang adlawa.
18. Unsang mga pangutana ang tubagon sa sunod artikulo?
18 Busa kining makuyawng kataposang mga adlaw maoy “panahon nga ilabinang dalawaton” sa pagpakitag hustisya. (2 Corinto 6:2) Makapaneguro kita nga kon, sama kang Job, atong himoon ang ‘pagkamatarong nga atong sapot’ ug ang ‘hustisya nga atong kupong walay bukton,’ panalanginan kita ni Jehova. (Job 29:14) Sa unsang paagi ang pagtuo sa hustisya ni Jehova motabang kanato sa paglantaw sa umaabot nga may pagsalig? Labot pa, samtang kita nagpaabot sa matarong nga “bag-ong yuta,” sa unsang paagi ang diyosnong hustisya manalipod kanato sa espirituwal nga paagi? (2 Pedro 3:13) Ang mosunod nga artikulo maoy motubag niining mga pangutanaha.
[Mga footnote]
a Sa Hebreohanong Kasulatan, tulo ka pangunang mga pulong ang nalangkit. Usa kanila (mish·patʹ) subsob gihubad nga “hustisya.” Ang laing duha (tseʹdheq ug ang amgid nga pulong tsedha·qahʹ) sa kadaghanang kaso gihubad nga “pagkamatarong.” Ang Gregong pulong nga gihubad “pagkamatarong” (di·kai·o·syʹne) gibatbat ingong ang “hiyas sa pagkamatarong o pagkamakataronganon.”
b Ang panig-ingnan ni Jesus maayong pagkapili tungod kay ang binabang balaod sa mga Hudiyo sa espesipiko nagtugot kanila sa pagtabang sa usa ka hayop nga anaa sa kasakitan sa Igpapahulay. Sa ubay-ubayng laing mga higayon, dihay mga pagharongay bahin niining isyuha mismo, nga mao, kon subay ba sa balaod ang pagpang-ayo sa Igpapahulay.—Lucas 13:10-17; 14:1-6; Juan 9:13-16.
Makapatin-aw Ka Ba?
◻ Unsa ang kahulogan sa balaang hustisya?
◻ Giunsa pagtudlo ni Jesus ang hustisya ngadto sa mga nasod?
◻ Nganong ang pagkamatarong sa mga Pariseo natuis?
◻ Nganong kinahanglang kita magpakitag hustisya?
[Hulagway sa panid 8]
Gipatin-aw ni Jesus ang giladmon sa balaang hustisya