Nganong ang mga Tawo Mohimo Mag Daotan?

DUNAY usa ka butang nga halos tanan mouyon: Kitang tanan dili hingpit ug busa masayop ug makahimog mga butang nga atong basolan sa ulahi. Apan mao ba gayod kanay rason sa tanang daotang mga buhat nga atong makita o mabalitaan halos kada adlaw?

Bisag dili hingpit, ang mga tawo nahibalo nga dunay mga butang nga dili gayod angayng buhaton ug nga kita makaarang sa paglikay sa paghimog daotan. Ang kadaghanan mouyon nga ang dili-tinuyong pagsultig sayop lahi kay sa pagbutang-butang, ug ang makadisgrasya nga wala tuyoa lahi kay sa tinuyong pagpatay. Apan, ang ngilngig nga mga buhat sagad gihimo gihapon sa daw ordinaryong mga tawo diha sa komunidad. Ngano man nga ang mga tawo mohimog daotan?

Ang Bibliya naghatag sa tubag. Gihisgotan niini ang pangunang mga hinungdan kon nganong ang mga tawo mohimo sa usa ka butang bisan pag sila nahibalo nga kana daotan. Tagda ang giingon niini.

▪ “Ang pagpanglupig makapabuang sa usa ka maalamon.”—ECCLESIASTES 7:7.

Gipakita niini nga teksto nga tungod sa sirkumstansiya, ang mga tawo mapugos usahay sa paghimog mga butang nga dili unta nila gustong buhaton. Ang uban mohimo pa ganig krimen kay sila nagtuo nga pinaagi niana ilang masulbad ang kalisdanan ug inhustisya. Ang librong Urban Terrorism nag-ingon: “Kasagaran ang usa mahimong terorista tungod kay siya nawad-ag paglaom nga masulbad pa ang mga problema sa politika, katilingban, ug ekonomiya.”

▪ “Ang pagkamahigugmaon sa salapi maoy tinubdan sa tanang pagkadaotan.”—1 TIMOTEO 6:10, ANG BAG-ONG MAAYONG BALITA BIBLIA.

Ang karaang panultihon nag-ingon: Ang tanang tawo mabayran ug salapi. Kini nagpasabot nga bisan ang maayong mga tawo andam molapas sa maayong mga prinsipyo ug balaod kon hiphipan nag dakong kantidad. Bisan kadtong gituohan nimong buotan mahimong daotan kon kuwarta nay hisgotan. Tungod sa kahakog, daghan ang mangilkil, manglimbong, mangidnap, ug ang uban mopatay pa gani.

▪ “Tungod kay ang hukom batok sa usa ka daotang buhat wala dayon ipahamtang, mao nga ang kasingkasing sa mga anak sa mga tawo bug-os nga napunting sa pagbuhat ug daotan.”—ECCLESIASTES 8:11.

Gipakita niini nga teksto nga daghang tawo ang nagtuo nga pwede nilang lapason ang balaod kon walay magbantay nga awtoridad. Pananglitan, sila molapas sa balaod sa trapiko, mangopya panahon sa exam, mangdispalko ug kuwarta sa gobyerno, o kaha mohimog mas grabe pa. Kon dili estriktong ipatuman ang balaod, o dili mahadlok ang mga tawo nga molapas niini, ang uban nga masinundanon sa balaod maaghat na hinuon sa paglapas niini. Ang magasing Arguments and Facts miingon: “Kay daghang kriminal ang wala masiloti, kini daw nakaagni sa mga tawo sa pagbuhat ug ngilngig nga mga krimen.”

▪ “Ang matag usa masulayan pinaagi sa pagkaganoy ug pagkahaylo sa iyang kaugalingong tinguha. Unya ang tinguha, sa dihang kini makapanamkon na, manganak ug sala.”—SANTIAGO 1:14, 15.

Ang tanang tawo dunay tendensiya nga makahunahunag daotan. Kada adlaw, kita nag-atubang ug daghang tentasyon. Sa kapanahonan sa Bibliya, ang mga Kristohanon gisultihan: “Walay tentasyon nga midangat kaninyo gawas nianang sagad sa mga tawo.” (1 Corinto 10:13) Apan ang mahimong resulta magdepende kanato—kon ato ba dayong wad-on ang daotang hunahuna o padayong palandongon kini. Ang teksto gikan sa inspiradong sulat ni Santiago nagpasidaan nga kon dili nato pukgoon ang sayop nga tinguha, kini seguradong motultol sa paghimog daotan.

▪ “Siya nga nagalakaw uban sa mga tawong maalamon mahimong maalamon, apan siya nga may pakiglabot sa mga hungog mahisugamak sa kadaot.”—PROVERBIO 13:20.

Ang atong mga kauban dunay maayo o daotang impluwensiya kanato. Kasagaran, ang mga tawo makahimog daotan tungod sa impluwensiya sa uban. Sumala sa pagkagamit sa Bibliya, ang pulong nga “hungog” wala magtumong sa mga tawong menos ug pangutok, kondili sa mga tawong nagsalikway sa maalamong tambag sa Pulong sa Diyos. Batan-on man kita o tigulang, kon dili nato sundon ang tambag sa Bibliya bahin sa pagpilig maayong mga higala, kita ‘mahisugamak gayod sa kadaot.’

Kini ug ang uban pang mga teksto sa Bibliya klarong nagpatin-aw kon nganong dunay tarong nga mga tawo nga mohimog daotan o makalilisang pa gani nga mga krimen. Human nato masayri ang hinungdan kon nganong mohimog daotan ang mga tawo, ang pangutana mao, May paglaom pa ba nga mausab ang kahimtang? Oo, kay ang Bibliya wala lamang magpatin-aw kon nganong ang mga tawo mobuhat ug daotan apan nagsaad usab nga ang pagkadaotan mawala na unya. Unsa kini nga mga saad? Matapos ba gayod ang tanang pagkadaotan? Kini pagatubagon sa sunod nga artikulo.