DUGHAN, SABAKAN

Ang dughan gigamit sa pagtumong sa mga suso; apan, kini nga termino sagad nga gigamit labot sa atubangang bahin sa lawas sa tawo (lalaki o babaye) taliwala sa liog ug sa tiyan. Ang duha ka Hebreohanong pulong nga nagtumong sa dughan sa tawo mao ang shadh ug shodh. (Aw 8:1; Job 24:9) Ang Gregong mga pulong alang sa dughan o suso maoy ma·stosʹ (Luc 11:27) ug steʹthos. (Pin 15:6) Ang dughan sa tawo gigamit diha sa Kasulatan aron ipakita ang kasuod ug pabor (Aw 1:13; Ju 13:25; 21:20); kahamtong (Aw 8:​8, 10; Eze 16:7); katahom (Aw 4:5; 7:​3, 7, 8); pakigsekso (“taliwala sa iyang mga dughan” [Os 2:2]; “mga dughan gipisil” [Eze 23:​3, 21]); pertilidad (Gen 49:25; Os 9:14); kasadya ug kauswagan (Isa 60:16; 66:11). Ang ‘pagpukpok sa mga dughan’ o ‘paglungi sa mga dughan’ nagpasabot sa hilabihang kaulawan, kasakitan, ug kagul-anan.​—Isa 32:12; Eze 23:34; Luc 18:13; 23:48.

Ang usa ka babaye nga nakadungog kang Jesus nga namulong mituaw: “Malipayon ang tagoangkan nga nagsabak kanimo ug ang mga suso nga imong gisusohan!” Sanglit tinguha sa matag babaye nga makabaton ug dungganong anak nga lalaki, ug kay gitinguha sa mga babayeng Hudiyo ang pribilehiyo nga mahimong inahan sa usa ka manalagna ug ilabina sa Mesiyas, tin-aw kon nganong kini nga babayeng Hudiyo nakabungat sa maong mga pulong. Apan ang tubag ni Jesus nga nag-ingong “Dili, hinuon, Malipayon kadtong nagapatalinghog sa pulong sa Diyos ug nagasunod niini!” nagpakita nga dili ang pagkasuod kang Jesus sa unodnong paagi ang hinungdanon; ang espirituwalidad mao ang hinungdanon. Tungod niini nga prinsipyo, dili angayng simbahon si Maria ingong inahan sa atong Ginoo.​—Luc 11:​27, 28.

Tungod sa pagkaduol na sa kalaglagan sa Jerusalem, nga maglakip sa grabeng pagpamatay sa mga molupyo niini, si Jesus miingon: “Tan-awa! ang mga adlaw moabot diin ang mga tawo moingon, ‘Malipayon ang mga babayeng apuli, ug ang mga tagoangkan nga wala manganak ug ang mga suso nga wala masusohi!’”​—Luc 23:29; itandi ang Jer 16:1-4.

Pinaagi sa paggamit ug laing termino, gipakita sa Hebreohanong Kasulatan ang kalainan sa dughan sa tawo ug sa dughan sa mga hayop, nga magkalahi usab sa anatomiya. Sa mga halad-sa-panag-ambit nga gihimo sa mga Israelinhon, ang dughan (Heb., cha·zehʹ) sa ihalad nga hayop mao ang pahat sa saserdote ingong iyang pagkaon.​—Lev 7:29-35; 10:​14, 15.

Sabakan. Kining mahulagwayon nga pulong gigamit sa paagi nga susama gayod sa paggamit sa dughan, bisan tuod sagad nga kini nagtumong sa pilo diha sa ibabawng bahin sa taas nga besti, imbes nga sa dughan mismo. Ang sabakan gitawag sa Hebreohanon nga chehq (1Ha 1:2), choʹtsen (Neh 5:13), ug sa dual form sa dadh (Eze 23:3); sa Grego, kolʹpos. (Ju 13:23) Ang usa nga gihigugma pag-ayo o gimahal ipahiluna duol sa dughan, sama sa pagkugos ni Noemi sa anak ni Ruth nga si Obed, sa pag-ila kaniya ingong legal nga manununod sa namatayng bana ni Noemi nga si Elimelek. (Ru 4:16) Maylabot sa batasan sa paglingkod nga naghirag panahon sa pagkaon, ang usa nga nagpahiluna duol sa sabakan sa lain maoy suod kaniya, sagad ingong pinaboran. (Ju 13:23) Si Jesus migamit niining komon nga batasan sa dihang gilarawan si Lazaro ingong anaa “sa sabakan ni Abraham,” nga nagpasabot sa pag-uyon sa Diyos. (Luc 16:​22, 23) Si apostol Juan naghubit kang Jesus ingong anaa “sa sabakan sa Amahan,” ingong suod ni Jehova, ang usa nga makapatin-aw bahin sa Diyos sa mas bug-os gayod kay kang bisan kinsa.​—Ju 1:18.

Ang besti nga gisul-ob sa mga Israelinhon sa mga panahon sa Bibliya medyo dako dapit sa dughan, mao nga diha sa mga pilo niini ikasulod sa usa ka tawo ang iyang kamot, salapi, o ubang mga butang ug gani ikasulod niini ang usa ka bata o usa ka nating karnero. (Ex 4:​6, 7; Num 11:12; 2Sa 12:3) Si Jehova nag-ingon nga dad-on niya ang iyang mga nating karnero diha sa iyang sabakan, usa ka ilustrasyon bahin sa iyang malumong gugma ug kahangawa kanila. (Isa 40:11) Ang ekspresyong “asawa sa sabakan [sa usa],” sumala sa ubang mga hubad (KJ; Ro; RS; AT), mas tin-aw ug kahulogan kon hubaron nga “asawa nga gimahal mo sa imong sabakan” (Kx), “imong pinangga nga asawa.” (NW) (Deu 13:6; 28:54) Usahay ang gitumong mao ang pakigsekso.​—Gen 16:5; 2Sa 12:8.

Ang ‘pagbalos nganha sa ilang sabakan’ o ‘pagsukod sa ilang suhol nganha sa ilang sabakan’ maoy mga ekspresyon nga daling masabot kon kita nahibalo nga ang mga bulsa sa mga besti wala diha sa sayal o sa ubos nga bahin sa besti sama karong adlawa. (Isa 65:​6, 7; Sal 79:12; Jer 32:18) Sa susama, ang mga ekspresyong ‘paghambin sa pakaulaw diha sa sabakan,’ ‘pagpundok ug kalayo sa iyang sabakan,’ ‘pagdawat ug hiphip gikan sa sabakan’ ug ang “hiphip diha sa sabakan” nagtumong sa paggamit sa ibabawng mga pilo sa besti.​—Sal 89:50; Pr 6:27; 17:23; 21:14.

Sa usa ka sambingay, si Jesus nag-asoy bahin sa usa ka makililimos nga ginganlag Lazaro nga sa iyang pagkamatay gidala ngadto “sa sabakan ni Abraham,” ug si Juan naghisgot nga si Jesus anaa “sa sabakan sa Amahan.” (Luc 16:​22, 23; Ju 1:18) Ang ekspresyon nga “sa sabakan” nagpasabot nga ang usa ka tawo naglingkod nga pahirag tapad sa laing tawo diha sa samang lingkoranan panahon sa pagpangaon.

Ang mga dinapit molingkod nga naghirag sa walang kiliran nga may unlan nga katukoran sa ilang wala nga siko, samtang ang tuong kamot libreng makalihoklihok. Sagad nga tulo ka tawo ang molingkod sa usa ka taas nga lingkoranan apan maigo usab ang lima. Ang ulo sa matag usa simpig o duol sa dughan, o sa sabakan, sa tawo nga anaa sa iyang luyo. Ang tawo nga walay gisandigan nga laing tawo sa iyang luyo giisip nga mao ang labing hataas ug ang tawo nga naglingkod sa iyang atubangan nga naghirag kaniya mao ang ikaduhang dungganon. Tungod sa pagkadug-ol sa mga dinapit sa usag usa, batasan kanhi nga ang managhigala palingkoron nga magsunod, sa ingon dali ra silang makahimog kompidensiyal nga panaghisgot kon buot nila. Ang paglingkod nga naghirag sa sabakan o dughan sa laing tawo diha sa usa ka kombira maoy pagkabaton gayod ug usa ka linaing pabor gikan sa maong tawo. Busa si apostol Juan, nga gihigugma pag-ayo ni Jesus, “naglingkod sa atubangan sa sabakan ni Jesus,” ug sa maong kahimtang siya “misandig sa dughan ni Jesus” ug pribadong misukna kaniya ug pangutana panahon sa pagsaulog sa kataposang Paskuwa.​—Ju 13:​23, 25; 21:20.

Tungod niini si Juan, sa paghubit sa espesyal kaayong pabor nga napahimuslan ni Jesus, miingon nga si Jesus anaa “sa sabakan” sa iyang Amahan nga si Jehova. Sa susama, diha sa sambingay ni Jesus, si Lazaro gidala ngadto “sa sabakan” ni Abraham, nga nagpasabot nga sa kataposan kini nga makililimos nakadawat ug linaing pabor gikan sa usa nga labaw kaniya.​—Tan-awa ang PAGPANGAON.