Usa ka Basahon nga Gikan sa Diyos
“Ang propesiya wala sa bisan kanus-a gipadangat pinaagi sa kabubut-on sa tawo, hinunoa namulong ang mga tawo gikan sa Diyos samtang giagak sila sa balaang espiritu.”—2 PEDRO 1:21.
1, 2. (a) Nganong ang uban nagduhaduha kon kaha ang Bibliya angay alang sa modernong pagkinabuhi? (b) Unsang tulo ka linya sa pamatuod nga atong magamit sa pagpakita nga ang Bibliya gikan sa Diyos?
ANG Bibliya angay ba sa mga tawo nga nagkinabuhi sa nagkaduol nga ika-21ng siglo? Ang uban naghunahuna nga dili. “Walay magpasiugda sa paggamit sa 1924 nga edisyon nga basahon sa kemistriya aron gamiton sa klase sa modernong kemistriya—daghan na kaayo ang nakat-onan bahin sa kemistriya sukad niadto,” misulat si Dr. Eli S. Chesen, nga nagsaysay kon nganong siya nagtuo nga karaan na ang Bibliya. Mopatim-aw, kini nga argumentoha makataronganon. Kon buot sabton, daghan na kaayog nakat-onan ang tawo bahin sa siyensiya, maayong pangisip, ug tawhanong paggawi sukad sa mga adlaw sa Bibliya. Busa, ang uban nangutana: ‘Sa unsang paagi ang maong karaang basahon malibre sa siyentipikanhong mga sayop? Sa unsang paagi naundan kinig tambag nga praktikal sa modernong pagkinabuhi?’
2 Ang Bibliya mismo naghatag sa tubag. Diha sa 2 Pedro 1:21, kita gisultihan nga ang mga manalagna sa Bibliya “namulong gikan sa Diyos samtang sila giagak sa balaang espiritu.” Busa ang Bibliya nagpakita nga kini maoy usa ka basahon nga gikan sa Diyos. Apan, sa unsang paagi kita makakombinsir sa uban nga kini tinuod? Atong tagdon ang tulo ka pamatuod nga ang Bibliya mao ang Pulong sa Diyos: (1) Kini tukma sa siyentipikanhong paagi, (2) kini naundan ug walay kataposang mga prinsipyo nga praktikal alang sa modernong pagkinabuhi, ug (3) kini naundan sa espesipikong mga tagnang nangatuman, ingon sa gipamatud-an sa nanghitabo sa kasaysayan.
Usa ka Basahon nga Nagkauyon sa Siyensiya
3. Nganong ang Bibliya wala mameligro sa mga kaplag sa siyensiya?
3 Ang Bibliya dili basahon sa siyensiya. Hinunoa, basahon kini sa kamatuoran, ug ang kamatuoran makabarog sa pagsulay sa panahon. (Juan 17:17) Ang Bibliya wala mameligro sa mga kaplag sa siyensiya. Kon kini maghisgot ug mga butang bahin sa siyensiya, kini bug-os nga walay karaang “siyentipikanhong” mga teoriya nga napamatud-ang mga tinumotumo lamang. Sa pagkamatuod, naundan kini ug mga pulong nga dili lamang tukma sa siyentipikanhong paagi kondili laktod nga nagasupak sa dinawat nga mga opinyon niadtong panahona. Tagda, pananglitan, ang panag-uyon tali sa Bibliya ug sa medikal nga siyensiya.
4, 5. (a) Unsay wala masabti sa karaang mga doktor bahin sa sakit? (b) Nganong si Moises sa walay duhaduha sinati sa medikal nga mga paagi sa Ehiptohanong mga mananambal?
4 Ang karaang mga doktor wala bug-os makasabot kon sa unsang paagi mokaylap ang mga sakit, ni sila nakaamgo sa kahinungdanon sa sanitasyon sa pagsanta sa mga sakit. Daghang karaang medikal nga mga paagi daw linuog sumala sa modernong mga sukdanan. Usa sa labing karaang mga basahon sa medisina nga mabatonan mao ang Ebers Papiro, nga usa ka kahugpongan sa Ehiptohanong kahibalo bahin sa panambal, nga may petsang gikan sa mga 1550 W.K.P. Kini nasudlan ug mga 700 ka tambal alang sa lainlaing mga sakit, “nga naggikan sa pinaakan sa buaya ngadto sa sakit sa kuko sa tiil.” Ang kadaghanan sa mga tambal dili epektibo, apan ang pipila niini labihan ka peligroso. Alang sa tambal sa samad, ang usa sa mga reseta nagsugyot sa paghaklap ug sinagol nga tai sa tawo ug sa ubang mga substansiya.
5 Kining basahona sa Ehiptohanong mga tambal nasulat sa susamang panahon sa unang mga basahon sa Bibliya, nga naglakip sa Moisesnong Balaod. Si Moises, kinsa natawo sa 1593 W.K.P., nagdako sa Ehipto. (Exodo 2:1-10) Gipadako diha sa panimalay ni Paraon, si Moises “natudloan sa tanang kaalam sa mga Ehiptohanon.” (Buhat 7:22) Sinati siya “sa mga mananambal” sa Ehipto. (Genesis 50:1-3) Ang ila bang di-epektibo o peligrosong medikal nga mga paagi nakaimpluwensiya sa iyang mga sinulat?
6. Unsang lagda sa sanitasyon sa Moisesnong Balaod ang maisip nga makataronganon sa modernong medikal nga siyensiya?
6 Sa kasukwahi, ang Moisesnong Balaod naglakip sa mga lagda sa sanitasyon nga maisip nga makataronganon sa modernong medikal nga siyensiya. Pananglitan, usa ka balaod may kalabotan sa militaryong mga kampo nagbaod nga ang tai sa tawo ilubong sa gawas sa kampo. (Deuteronomio 23:13) Kadto maoy abante kaayong panagang nga lakang. Kadto nakatabang nga malibre sa hugaw ang mga tuboran sa tubig ug naghatag ug panalipod gikan sa dala-sa-langawng shigellosis ug ubang sakit nga diyariya nga naghunos gihapon sa minilyong kinabuhi matag tuig, kadaghanan diha sa nagakaugmad nga kanasoran.
7. Unsang mga lagda sa sanitasyon diha sa Moisesnong Balaod ang nakatabang sa pagpanalipod sa pagkanat sa mga sakit nga mananakod?
7 Ang Moisesnong Balaod naundan ug ubang mga lagda sa sanitasyon nga nakatabang sa pagpanalipod sa pagkanat sa mga sakit nga mananakod. Ang usa ka tawo nga duna o gikatahapang dunay sakit nga makatakod gikuwarentinas. (Levitico 13:1-5) Ang mga sinina o mga sudlanang madapat sa hayop nga namatay sa kaugalingon (tingali gumikan sa sakit) kinahanglang labhan sa dili pa isul-ob pag-usab o pagalaglagon. (Levitico 11:27, 28, 32, 33) Si bisan kinsang nakahikap ug patay nga lawas giisip nga mahugaw ug kinahanglang moagi sa palakaw sa panghinlo nga naglakip sa paglaba sa iyang sinina ug pagkaligo. Sulod sa pito ka adlawng yugto sa kahugawan, siya kinahanglang molikay nga makigkontak nga lawasnon sa uban.—Numeros 19:1-13.
8, 9. Nganong ikaingon nga ang kalagdaan sa sanitasyon sa Moisesnong Balaod abante kaayo sa panahon niini?
8 Ang maong kalagdaan sa sanitasyon nagpadayag sa kaalam nga abante kaayo sa panahon niini. Ang modernong medikal nga siyensiya daghan kaayog nakat-onan bahin sa pagkaylap ug pagsanta sa sakit. Pananglitan, ang mga kauswagan sa medisina sa ika-19ng siglo mitultol sa pagpaila sa antisepsis—ang pagpanghinlo aron mamenosan ang mga impeksiyon. Ang resulta maoy dakong pag-us-os sa mga impeksiyon ug sa ahat nga mga kamatayon. Sa tuig sa 1900, ang gitas-on sa kinabuhi gikan sa panahon sa pagkatawo diha sa daghang nasod sa Uropa ug sa Tinipong Bansa menos sa 50. Sukad niadto, kini mitaas kaayo, dili lamang gumikan sa kauswagan sa medisina sa pagsanta sa sakit kondili tungod sa mas maayong mga kahimtang sa sanitasyon ug pagkinabuhi.
9 Bisan pa, libolibong katuigan una pa nakahibalo ang medikal nga siyensiya kon sa unsang paagi ang sakit naglapnag, ang Bibliya naghatag ug makataronganong mga paagi sa panagang ingong panalipod batok sa sakit. Dili ikahibulong, si Moises nakahisgot bahin sa mga Israelinhon sa katibuk-an sa iyang adlaw nga nabuhi hangtod sa 70 o 80 ka tuig. (Salmo 90:10) Sa unsang paagi nakahibalo si Moises bahin sa maong mga lagda sa sanitasyon? Ang Bibliya mismo nagsaysay: Ang lagda sa Balaod “gipaabot pinaagi sa mga manulonda.” (Galacia 3:19) Oo, ang Bibliya dili maoy usa ka basahon sa tawhanong kaalam; kini maoy usa ka basahon nga gikan sa Diyos.
Usa ka Praktikal nga Basahon sa Modernong Pagkinabuhi
10. Bisan pag ang Bibliya nakompleto halos 2,000 ka tuig kanhi, unsay matuod sa mga tambag niini?
10 Ang mga libro nga nagtanyag ug tambag may tendensiya nga mahimong karaan na ug sa ngadtongadto bag-ohon o pulihan. Apan ang Bibliya tinuod nga talagsaon. “Ang imong mga pahinumdom napamatud-ang kasaligan kaayo,” nag-ingon ang Salmo 93:5. Bisan pag ang Bibliya nakompleto halos 2,000 ka tuig kanhi, ang mga pulong niini magamit gihapon. Ug kini magamit nga may samang epekto bisan unsa pay kolor sa atong panit o sa nasod nga atong gipuy-an. Tagda ang pipila ka pananglitan sa walay kataposan, “kasaligan kaayo” nga tambag sa Bibliya.
11. Sa daghang dekadang milabay, unsa ang gipatuo diha sa daghang ginikanan bahin sa pagbansay ug mga anak?
11 Sa daghang dekadang milabay daghang ginikanan—nga naaghat sa “bag-ong mga ideya” bahin sa pagbansay ug bata—naghunahuna nga “gidili ang pagdili.” Ang pagbutang ug mga limitasyon alang sa mga bata, sila nahadlok, mopahinabog kasakit ug kapakyasan. Ang maayog-tuyo nga mga magtatambag nagpugos sa mga ginikanan sa paglikay gikan sa labaw ug diyutay sa labing malumong pagtul-id sa ilang mga anak. Daghan sa maong mga eksperto karon “nag-awhag sa mga ginikanan nga magmapig-oton ug diyutay, nga magpadapat na usab ug disiplina,” nagtaho ang The New York Times.
12. Unsay kahulogan sa Gregong nombre nga gihubad “disiplina,” ug nganong ang mga anak nagkinahanglan sa maong disiplina?
12 Sukad pa sa sinugdan, hinunoa, ang Bibliya naghatag ug espesipiko, timbang nga tambag bahin sa ulohan sa pagbansay ug bata. Kini nagtambag: “Mga amahan, ayawg palagota ang inyong mga anak, kundili padayong matutoa sila diha sa disiplina ug mapasiboong pagdumala-sa-kaisipan ni Jehova.” (Efeso 6:4) Ang Gregong nombre nga gihubad “disiplina” nagkahulogang “pagmatuto, pagbansay, instruksiyon.” Ang Bibliya nag-ingon nga ang disiplina, o instruksiyon, maoy ebidensiya sa gugma sa ginikanan. (Proverbio 13:24) Ang mga bata molambo ilalom sa tin-awng kalagdaan sa moral nga motabang kanila sa pag-ugmad sa sentido bahin sa matarong ug daotan. Ang hustong pagpadapat sa disiplina motabang kanila sa pagbati nga may kasegurohan; nagsulti kini kanila nga ang ilang mga ginikanan nagmatinagdanon kanila ug mahitungod sa nagakaugmad nila nga matang sa pagkatawo.—Itandi ang Proverbio 4:10-13.
13. (a) Kon bahin sa disiplina, unsang pasidaan ang gihatag sa Bibliya ngadto sa mga ginikanan? (b) Unsang matanga sa disiplina ang gisugyot sa Bibliya?
13 Apan ang Bibliya nagpasidaan sa mga ginikanan niining matanga sa disiplina. Ang awtoridad sa ginikanan angay nga dili gayod maabusohon. (Proverbio 22:15) Dili gayod ipaagom ang bata sa mabangis nga silot. Ang pisikal nga kapintasan walay dapit diha sa pamilya nga nagkinabuhi sumala sa Bibliya. (Salmo 11:5) Wala usay dapit ang emosyonal nga kapintasan—masakit nga mga pulong, pagsaway kanunay, ug mahalang nga pagkantalita, diin kining tanan makadugmok sa espiritu sa bata. (Itandi ang Proverbio 12:18.) Sa maalamon, ang Bibliya nagpasidaan sa mga ginikanan: “Ayaw palagota ang inyong mga anak, aron sila dili magminghoy [o, “inyong kuhaon ang tibuok nga kasingkasing gikan kanila,” Phillips].” (Colosas 3:21) Ang Bibliya nagsugyot ug masantaon nga mga paagi. Diha sa Deuteronomio 11:19, ang mga ginikanan giawhag sa pagpahimulos sa kaswal nga mga gutlo sa pagsilsil sa moral ug espirituwal nga mga sukdanan diha sa ilang mga anak. Ang maong matin-aw, makataronganong tambag bahin sa pagbansay ug bata samang nahiangay karong adlawa maingon man sa mga panahon sa Bibliya.
14, 15. (a) Sa unsang paagi ang Bibliya naghatag ug labaw pa kay sa maalamong tambag lamang? (b) Unsang mga pagtulon-an sa Bibliya ang makatabang sa mga lalaki ug mga babaye sa lainlaing mga rasa ug kanasoran sa pag-isip sa usag usag ingong managsama?
14 Ang Bibliya naghatag ug labaw pa kay sa maalamong tambag lamang. Ang mensahe niini nagaabot sa kasingkasing. Ang Hebreohanon 4:12 nag-ingon: “Ang pulong sa Diyos buhi ug gamhanang nagalihok ug mas hait kay sa bisan unsang espada nga duhay-sulab ug modulot bisan pa hangtod sa pagbahin sa kalag ug espiritu, ug sa mga lutahan ug sa ilang uyok, ug arang makaila sa mga hunahuna ug mga tuyo sa kasingkasing.” Tagda ang usa ka pananglitan sa nagapalihok nga gahom sa Bibliya.
15 Ang mga tawo karong adlawa nabahin sa rasanhon, nasodnon, ug etnikong kababagan. Ang maong artipisyal nga mga paril nakaimpluwensiya sa pinakyawng pagpatayg inosenteng mga tawo diha sa mga gubat sa tibuok kalibotan. Ang Bibliya, sa laing bahin, naundan ug mga pagtulon-an nga nagtabang sa mga lalaki ug mga babaye sa lainlaing mga rasa ug kanasoran sa pag-isip sa usag usa ingong managsama. Pananglitan, ang Buhat 17:26 nag-ingon nga ang Diyos ‘naghimo gikan sa usa ka tawo ang tanang nasod sa katawhan.’ Nagpakita kini nga aduna lamay usa ka rasa—ang tawhanong rasa! Ang Bibliya dugang nagdasig kanato nga ‘mahimong mga tigsundog sa Diyos,’ nga bahin kaniya kini nag-ingon: “[Siya] dili mapihigon, apan sa matag nasod ang tawo nga magakahadlok kaniya ug magabuhat ug pagkamatarong dalawaton kaniya.” (Efeso 5:1; Buhat 10:34, 35) Alang niadtong nagtinguha gayod sa pagsunod sa mga pagtulon-an sa Bibliya, kining kahibaloa adunay makapahiusang epekto. Mopalihok kini sa kinahiladmang bahin—diha sa kasingkasing—nga nagwagtang sa ginamag-tawo nga kababagan nga magbahin sa mga tawo. Kini ba mosaler diha sa kalibotan karon?
16. Iasoy ang usa ka eksperyensiya nga nagpakita nga ang mga Saksi ni Jehova maoy usa ka tinuod nga internasyonal nga panag-igsoonay.
16 Kini mosaler gayod! Ang mga Saksi ni Jehova ilado sa ilang internasyonal nga panag-igsoonay, nga naghiusa sa mga tawo sa lainlaing mga kagikan nga sa kasagaran walay panaghiusa sa usag usa. Sa panahon sa etnikong mga away sa Rwanda, pananglitan, ang mga Saksi ni Jehova sa matag tribo nagpanalipod sa ilang Kristohanong mga igsoong lalaki ug mga igsoong babaye sa ubang tribo, nga gipameligro ang ilang kaugalingong mga kinabuhi tungod niini. Sa usa ka kaso, ang usa ka Hutu nga Saksi nagtago diha sa iyang balay sa usa ka Tutsing pamilya sa unom nga gikan sa iyang kongregasyon. Makasubo, ang pamilyang Tutsi sa ulahi nadiskobrehan ug gipamatay. Gisagubang sa igsoong Hutu ug sa iyang pamilya karon ang kasuko sa mga mamumuno ug napugos sa pagkalagiw ngadto sa Tanzania. Daghang susamang mga pananglitan ang gikataho. Ang mga Saksi ni Jehova moangkon dayon nga ang maong panaghiusa posible tungod kay ang ilang mga kasingkasing natandog pag-ayo sa nagapalihok nga gahom sa mensahe sa Bibliya. Nga ang Bibliya makapahiusa sa mga tawo niining punog-pagdumot nga kalibotan maoy gamhanang pamatuod nga kini gikan sa Diyos.
Usa ka Basahon sa Matuod nga mga Tagna
17. Sa unsang paagi ang mga tagna sa Bibliya dili sama sa ginamag-tawo nga mga panagna?
17 “Walay propesiya sa Kasulatan nga nagsumikad sa kinaugalingong pagbadbad,” nag-ingon ang 2 Pedro 1:20. Ang mga manalagna sa Bibliya wala mangagpas sumala sa dagan sa naglungtad nga mga kahikayan sa kalibotan ug unya nanagna pinasukad sa ilang personal nga interpretasyon niining mga hitaboa. Ni nagapamulong sila ug hanap nga mga panagna nga gihimo aron ipahaom lang sa bisan unsang umaabot nga mga hitabo. Atong tagdon, ingong pananglitan, ang usa ka tagna sa Bibliya nga sa pagkatalagsaon espesipiko ug nga nagtagna nga sukwahi gayod sa gidahom sa mga tawo nga nagkinabuhi niadto nga maoy mahitabo.
18. Nganong ang mga lumolupyo sa karaang Babilonya mibati gayod nga may kasegurohan, apan unsay gitagna ni Isaias bahin sa Babilonya?
18 Sa ikapitong siglo W.K.P., ang Babilonya morag di-mapukan nga kaulohan sa Babilonyanhong Imperyo. Ang siyudad nagkabayo sa Subang Euprates, ug ang katubigan sa suba gigamit aron maporma ang lapad, lalom nga trinsera palibot sa kuta ug konektadong mga kanal. Ang siyudad napanalipdan usab sa dagko kaayong sistema sa dobleng mga paril, nga gipalig-on sa daghang depensang mga torre. Ang mga lumolupyo sa Babilonya tino nga mibatig dakong kasegurohan. Bisan pa, sa ikawalong siglo W.K.P., bisan una pa modangat ang Babilonya sa pungkay sa kahimayaan niini, si manalagnang Isaias nagtagna: “Ang Babilonya . . . mahimong ingon sa Sodoma ug Gomorra sa pagkalumpag sa Diyos niini. Siya dili na gayod pagapuy-an, ni siya magapuyo sulod sa sunodsunod nga kaliwatan. Ug ang taga-Arabia dili na didto magpatindog sa iyang tolda, ug wala nay mga magbalantay sa karnero ang magpalubog didto sa ilang mga kahayopan.” (Isaias 13:19, 20) Matikdi nga ang tagna nagtagna nga dili lamang pagalumpagon ang Babilonya kondili kini dili na pagapuy-an hangtod sa hangtod. Pagkamaisogon nga pagpanagna! Gisulat ba kaha ni Isaias ang iyang tagna human nga iyang nakit-ang naawaaw ang Babilonya? Ang kasaysayan nagtubag ug wala!
19. Nganong ang tagna ni Isaias wala pa bug-os matuman sa Oktubre 5, 539 W.K.P.?
19 Sa gabii sa Oktubre 5, 539 W.K.P., ang Babilonya nahulog sa kasundalohan sa Medo-Persia ilalom ni Ciro nga Bantogan. Apan, ang tagna ni Isaias wala pa gayod matuman sa bug-os niadtong tungora. Human nabihag ni Ciro, ang may molupyo nga Babilonya—bisan pag dili dungganon—nagpadayon sa kasiglohan. Sa ikaduhang siglo W.K.P., sa maomaong panahon nga gikopya ang Linukot nga Basahon ni Isaias sa Patayng Dagat, ang Partianhon maoy nagmando sa Babilonya, nga giisip niadtong panahona nga tilinguhaon kaayo nga tungod niini nagpakiggubat ang kanait nga mga nasod. Ang Hudiyong magsusulat sa kasaysayan nga si Josephus nagtaho nga “ubay-ubayng gidaghanon” sa mga Hudiyo nagpuyo didto sa unang siglo W.K.P. Sumala pa sa The Cambridge Ancient History, ang mga negosyanteng taga-Palmyra nagtukod ug mauswagong kolonyang nagapatigayon sa Babilonya sa 24 K.P. Busa, ingon ka sayo sa unang siglo K.P., ang Babilonya dili pa bug-os nga naawaaw; apan, ang basahon ni Isaias dugay na kaayong nahuman una pa sa maong panahon.—1 Pedro 5:13.
20. Unsay pamatuod nga ang Babilonya sa kadugayan nahimo lamang nga “mga tapok sa mga bato”?
20 Si Isaias wala mabuhi nga nakakita sa pagkaawaaw sa Babilonya. Apan sumala sa tagna, ang Babilonya sa kadugayan nahimo lamang nga “mga tapok sa mga bato.” (Jeremias 51:37) Sumala sa Hebreohanong eskolar nga si Jerome (natawo sa ikaupat nga siglo K.P.), sa iyang adlaw ang Babilonya maoy usa ka pangayamang natad nga niana ang “tanang matang sa mga mananap” naglaaglaag, ug kini nagpabiling awaaw hangtod karong adlawa. Ang pagpasig-uli sa Babilonya ingong usa ka atraksiyon sa turista tingali makadanig mga bisita, apan ang “mga anak ug mga liwat” sa Babilonya nangahanaw na hangtod sa hangtod, ingon sa gitagna ni Isaias.—Isaias 14:22.
21. Nganong ang matinumanong mga manalagna nakatagna sa umaabot nga walay-sipyat ang pagkatukma?
21 Ang manalagnang Isaias wala managhap. Ni gisulat niya pag-usab ang kasaysayan aron ipakita kana nga usa ka tagna. Usa ka tinuod nga manalagna si Isaias. Maingon man ang tanang ubang matinumanong mga manalagna sa Bibliya. Nganong kining mga tawhana nakahimo sa butang nga walay laing tawo ang nakahimo—ang pagpanagna sa umaabot nga walay-sipyat ang pagkatukma? Ang tubag matin-aw. Ang mga tagna nagagikan sa Diyos sa mga tagna, si Jehova, “ang Usa nga nagasugid sa kataposan gikan sa sinugdanan.”—Isaias 46:10.
22. Nganong himoon nato kutob sa atong maarangan ang pag-awhag sa mga matinud-anon-ug-kasingkasing sa pagsusi mismo sa Bibliya?
22 Busa angay bang susihon ang Bibliya? Kita nahibalo nga kini angay gayod nga susihon! Apan daghang tawo dili kombinsido. Sila may nakab-ot nang opinyon bahin sa Bibliya bisag wala pa gayod sila makabasa niana. Hinumdomi ang propesor nga gihisgotan sa sinugdanan sa nag-unang artikulo. Siya misugot sa pagtuon sa Bibliya, ug human sa mainampingong pagsusi sa Bibliya, siya nakahinapos nga kini maoy usa ka basahon nga gikan sa Diyos. Siya sa kataposan nabawtismohan ingong usa sa mga Saksi ni Jehova, ug karon siya nag-alagad ingong usa ka ansiyano! Himoon nato kutob sa atong maarangan ang pag-awhag sa mga matinud-anon-ug-kasingkasing sa pagsusi sa Bibliya sa ilang kaugalingon ug unya magbaton ug opinyon bahin niana. Kami masaligon nga kon sila maghimo ug usa ka matinuorong pagsusi mismo, ilang maamgohan nga kining talagsaong basahon, ang Bibliya, sa pagkamatuod maoy usa ka basahon alang sa tanang tawo!
Makapatin-aw Ka Ba?
◻ Sa unsang paagi imong magamit ang Moisesnong Balaod sa pagpakita nga ang Bibliya dili gikan sa tawo?
◻ Unsang walay kataposang mga prinsipyo sa Bibliya ang praktikal alang sa modernong pagkinabuhi?
◻ Nganong ang tagna sa Isaias 13:19, 20 dili mahitabong gisulat human sa aktuwal nga hitabo?
◻ Unsay atong idasig sa mga matinud-anon-ug-kasingkasing nga ilang himoon, ug ngano?
[Hulagway sa panid 17]
Gitala ni Moises ang kalagdaan sa sanitasyon nga abante kaayo sa ilang panahon