Si Jeremias—Dili-popular nga Manalagna sa mga Paghukom sa Diyos
Ang senemanang mga pagbasa sa Bibliya gikan sa basahon ni Jeremias gieskedyul alang sa Tunghaan sa Ministeryo sa Gingharian gikan sa Abril 18 hangtod Agosto 28. Kining tulo ka artikulong tun-anan mohatag ug maayong pasiunang kasayoran aron hisabtan ang mga sinulat sa manalagna
“Sa wala pa ikaw buhata nako diha sa tiyan naila ko na ikaw . . . Gihimo ko ikaw nga manalagna alang sa mga nasod.”—JEREMIAS 1:5.
1. (a) Sa pagpalandong, unsay paghunahuna sa pipila kang Jeremias? (b) Apan unsay iyang paghunahuna sa iyang kaugalingon?
“BISAN kon kauban sa mga manalagna, si Jeremias mopaibabaw samag higante.” Kanang komento sa usa ka eskolar sa Bibliya sukwahi kaayo sa paghunahuna ni Jeremias sa iyang kaugalingon sa una niyang nadawat ang iyang tinudlong-buluhaton gikan kang Jehova aron mag-alagad nga manalagna alang sa Juda ug sa mga nasod. Ang iyang tubag mao: “Ay, Soberanong Ginoong Jehova! Ania ako dili mahibalo nga mosulti, kay ako usa ka bata lamang.” Lagmit nabalaka kaayo si Jeremias sa iyang pagkabatan-on, ug daw labihang dakoa ang hagit nga moatubang sa masupakong mga nasod. Lahi ang paghunahuna ni Jehova.—Jeremias 1:6.
2. Sa unsang paagi gisilsil ni Jehova ang pagsalig diha kang Jeremias?
2 Gikan sa pakigsulti ni Jehova sa batan-ong si Jeremias, matataw nga usa siya sa pila ka tawo kang kansang pagkahimugso gipangako ni Jehova. Ug nganong siya tinong naikag kang Jeremias sukad sa pagsamkon kaniya? Kay diha sa hunahuna ni Jehova ang usa ka linaing buluhaton alang kaniya. Busa, siya nakaingon: “Sa wala pa ikaw mogula sa tagoangkan gibalaan ko na ikaw.” (Jeremias 1:5) Unya gisugo niya ang batan-on: “Ayaw pag-ingon, ‘Ako usa ka bata lamang.’ Apan sa tanan nga ikaw akong paadtoon, ikaw moadto; ug ang tanang butang akong igasugo kanimo, igasulti mo. Ayaw pagkahadlok tungod sa ilang mga nawong, kay ‘ako magauban kanimo sa pagluwas kanimo,’ nagaingon si Jehova.” Walay dapit ang maduhaduhaong pag-isip sa iyang tinudlong-buluhaton. Hinunoa, nagkinahanglan kadtog kaisog ug pagsalig kang Jehova.—Jeremias 1:7, 8.
3. Nganong ang tinudlong-buluhaton ni Jeremias usa ka dakong hagit?
3 Nahingangha gayod ug tingali dili makatuo ang maong batan-ong lalaki sa pagkadawat sa laktud sa tinudlong-buluhaton gikan sa Diyos! Ug pagkatalagsaon nga buluhaton! “Tan-awa, gisugo ko ikaw niining adlawa sa ibabaw sa kanasoran ug ibabaw sa mga gingharian, sa pagluka ug sa paggun-ob ug sa paglaglag ug sa pagpukan, sa pagtukod ug sa pagtanom.” Tino, ang pagpahayag sa maong mga pulong sa Juda sa tungatunga sa ikapitong siglo W.K.P. nagpahamtang ug dako kaayong responsabilidad diha niining bag-ohang manalagna. Kinahanglang moatubang siya sa garboso, matagbawon nang nasod nga nagsalig sa balaang siyudad niini, ang Jerusalem, ug sa templo niini, sama sa usa ka anting-anting. Kay iyang natapos ang iyang 40-anyos nga pagpanagna sa Jerusalem, siya nagpahayag gayod sa iyang mensahe panahon sa mga paghari sa lima ka lainlaing hari (Josias, Jehoahaz, Jehoiakim, Jehoiachin, ug Zedekias). Kinahanglang ipahayag niya ang dili-popular mga paghukom sa kalaglagan sa Hudiyonhon ug Babilonyanhong kanasoran.—Jeremias 1:10; 51:41-64.
Nganong Maikag Kita Kang Jeremias?
4, 5. (a) Nganong maikag kita sa mga panghitabo sa adlaw ni Jeremias? (Roma 15:4) (b) Unsang linaing kapadapatan ang atong kaikagan?
4 Apan tingali makasukot kita, Unsa may labot nato niadtong mga panghitaboa, kitang nagakinabuhi sa hinapos sa ika-20ng siglo K.P.? Gihatag ni apostol Pablo ang tubag sa gisubli niya ang bahin sa kasaysayan sa Israel sa iyang sulat ngadto sa kongregasyon sa Corinto. Misulat siya: “Karon kining mga butanga nahimong atong mga panig-ingnan, aron kita mahimong mga tawong dili matinguhaon sa makadaot nga mga butang, sama nga sila nagtinguha kanila . . . ug sila gisulat alang sa usa ka pasidaan kanato nga hing-abotan sa mga kataposan sa mga sistema sa mga butang.”—1 Corinto 10:6, 11.
5 Ang mga panghitabo sa Israel ug sa Juda nagasilbing pasidaang panig-ingnan sa matuod nga Kristohanong kongregasyon niining panahon sa kataposan. Makita usab nato ang mga kasamahan ug mga landong nga nagahatag ug pasiunang mga talan-awon sa umaabot nga mga hitabo. (Itandi ang Jeremias 51:6-8 ug Pinadayag 18:2, 4.) Busa, ang ministeryo sa pagpanagna ni Jeremias ug ang mga nahitabo sa Jerusalem dunay lalom nga kahulogan alang sa mga Saksi ni Jehova karong adlawa, ilabina mahitungod sa ilang buluhaton diha sa dominyo sa Kakristiyanohan, sumala sa atong makita sa mosunod nga mga artikulo.
Maisogong Pagmantala sa mga Paghukom sa Diyos
6. Unsay nakahimo sa tinudlong-buluhaton ni Jeremias nga mas lisod, apan unsang pagdasig ang iyang nadawat?
6 Sa paglig-on kang Jeremias alang sa iyang dako kaayong responsabilidad, si Jehova dugang nagpasalig kaniya: “Tumindog ka ug igasulti mo ang tanang butang akong gisugo kanimo mismo. Ayaw kalisang kanila . . . Ania gibuhat ko ikaw karong adlawa nga usa ka kinutaang siyudad . . . batok sa tibuok yuta, batok sa iyang mga prinsipe, batok sa iyang mga saserdote ug batok sa katawhan sa yuta.” Walay pagduhaduha, si Jeremias mahisamag usa ka kinutaang siyudad aron moatubang sa mga magmamando ug mga saserdote sa Juda. Ug dili sayon nga buluhaton ang pagpahayag ug dili-popular ug mahagitong mensahe ngadto sa katawhan.—Jeremias 1:17, 18.
7. Nganong ang Hudiyong mga magmamando misupak kang Jeremias?
7 “Ug sila makig-away batok kanimo,” nagpasidaan si Jehova, “apan sila dili makadaog kanimo.” (Jeremias 1:19) Ngano ba diay nga ang mga Hudiyo ug ilang mga magmamando makig-away batok sa maong manalagna? Tungod kay ang iyang mensahe nagsaway sa ilang pagkamatagbawon ug sa ilang pormalistikong matang sa pagsimba. Si Jeremias prangkang mipahayag: “Tan-awa! Ang pulong mismo ni Jehova alang kanila nahimong usa ka kaulawan, nga niana sila walay kahimuot. Kay gikan sa labing gamay kanila ngadto sa labing dako kanila, ang matag usa nagahimog dili-matarong nga ganansiya; ug gikan sa manalagna ngadto sa saserdote [ang mga tawo mismo nga angay untang mga magbalantay sa moral ug espirituwal nga mga prinsipyo], ang matag usa nagalihok nga malimbongon.”—Jeremias 6:10, 13.
8. Sa unsang paagi gilimbongan sa mga saserdote ug mga manalagna ang katawhan?
8 Matuod, sila nanguna sa nasod sa pagtanyag ug mga halad. Gituman nila ang mga tulomanon sa matuod nga pagsimba, apan ang ilang mga kasingkasing wala niana. Ang rituwal labawg kahulogan alang kanila kay sa matarong nga gawi. Sa samang panahon, gihupay sa Hudiyong relihiyosong mga lider ang nasod nga mobati sa dili matuod nga kasegurohan, nga miingon, “Adunay kalinaw! Adunay kalinaw!” sa dihang walay kalinaw. (Jeremias 6:14; 8:11) Oo, gilimbongan nila ang mga tawo sa pagtuo nga sila may pakigdait uban sa Diyos. Gibati nila nga walay angay kabalak-an, kay sila mao ang naluwas nga katawhan ni Jehova, nga nagbaton sa balaang siyudad ug sa templo niini. Apan kana ba ang pag-isip ni Jehova sa kahimtang?
9. Unsang pasidaan ang gihatag ni Jeremias sa mga magsisimba mahitungod sa ilang templo?
9 Gisugo ni Jehova si Jeremias nga magpahimutang nga dayag sa tibuok katilingban sa ganghaan sa templo ug ipahayag ang Iyang mensahe ngadto sa mga magsisimba nga mosulod didto. Kinahanglang sultihan niya sila: “Ayaw ninyo ibutang ang inyong pagsalig sa bakak nga mga pulong, nga magaingon, ‘Ang templo ni Jehova, ang templo ni Jehova, sila mao ang templo ni Jehova!’ . . . Kini mawalay kapuslanan.” Ang mga Hudiyo naglakaw pinaagi sa makita, dili pinaagi sa pagtuo, kay sila nanghambog sa ilang templo. Nahikalimot na sila sa mapasidan-ong mga pulong ni Jehova: “Ang mga langit mao ang akong trono, ug ang yuta mao ang tumbanan sa akong tiil. Nan, hain ba ang balay nga inyong pagatukoron alang kanako?” Si Jehova, ang Soberanong Ginoo niining labihan ka dakong uniberso dili makapuyo sa ilang templo, bisan pag unsa tingali niana ka matahom!—Jeremias 7:1-8; Isaias 66:1.
10, 11. Unsa ang espirituwal nga kahimtang sa nasod nga gisaway ni Jeremias, ug mas maayo ba ang kahimtang sa Kakristiyanohan? (2 Timoteo 3:5)
10 Gipadayon ni Jeremias ang iyang masakit nga pagbadlong sa katilingban: “Mahimo ba nga may pagpangawat, pagpatay ug pagpanapaw ug pagpanumpa sa bakak ug pagsunog sa insenso kang Baal ug pagsunod sa laing mga diyos nga wala ninyo hiilhi, . . . ug kamo magaingon, ‘Kami pagaluwason,’ sa atubangan sa pagbuhat niining tanang dulumtanang butang?” Ang mga Hudiyo, ingong ‘piniling katawhan’ sa Diyos naghunahunang iyang itugot ang bisan unsang matang sa gawi, basta dad-on nila ang ilang mga halad ngadto sa templo. Bisan pa niana, kon gisabot nila nga siya usa ka sentimental nga amahan nga magpatuyang sa pinatumanan ug bugtong anak, sila makuratan gayod.—Jeremias 7:9, 10; Exodo 19:5, 6.
11 Ang pagsimba sa Juda nahimong daotan kaayo sa panan-aw ni Jehova nga ang masakit nga pangutana ikasukot: “Kini bang balaya nga gitawag sa akong ngalan nahimo na lamang langob sa mga kawatan sa inyong mga mata?” Duolag 700 ka tuig sa ulahi ang kahimtang walay kalainan, kay si Jesus, ang manalagnang labaw kay kang Jeremias, migamit niining mga pulonga mismo sa pagtunglo sa pagpanghimulos ug komersiyalismo nga gihimo sulod sa natukod-pag-usab nga templo sa iyang panahon. Ug ang kahimtang karong adlawa sa Kakristiyanohan mao ra gihapon.—Jeremias 7:11; Mateo 16:14; Marcos 11:15-17.
Mga Magbalantay Wala Tagda, Katalagman Gitagna
12. Unsa ang sanong sa mga Hudiyo ngadto sa mga manalagna nga gipadala ni Jehova kanila?
12 Si Jeremias dili gayod ang unang manalagna nga gigamit sa Diyos sa pagpasidaan sa Israel ug sa Juda sa ilang malimbongong dalan. Sulod sa nangaging usa ka gatos ka tuig o labaw pa, ang mga manalagnang si Isaias, Miqueas, Osias, ug Oded gipadala ingong mga magbalantay sa pagpasidaan sa nasod. (Isaias 1:1; Miqueas 1:1; Osias 1:1; 2 Cronicas 28:6-9) Unsa ang sanong sa kinabag-an? “Gibangon ko ang mga magbalantay sa ibabaw ninyo, ‘Pamati sa tingog sa trompeta!’ Apan sila nagpadayon sa pag-ingon: ‘Dili kami mamati.’” (Jeremias 6:17; 7:13, 25, 26) Sila wala mamati kang Jeremias. Hinunoa, ilang gilutos siya ug gipaningkamotan ang pagpahilom kaniya. Busa gihukom ni Jehova nga pabayron sila sa ilang kahambogiro ug pagkadili-matinuohon.—Jeremias 20:1, 2; 26:8, 11; 37:15; 38:6.
13. Unsa ang pasikaranan sa paghukom sa Diyos sa nasod?
13 Ingong reaksiyon sa pagsalikway sa nasod sa iyang mga mensahero, si Jehova nagpadalag usa ka panawag, ingnon ta, ngadto sa mga nasod sa yuta nga nag-ingon: “Pamati, Oh yuta! Ania ako magapadala ug katalagman ibabaw niini nga katawhan ingong bunga sa ilang mga hunahuna, kay sila wala mamati sa akong mga pulong; ug sa akong kasugoan—sila nagsalikway usab niini.” Nganong makaagom ang nasod ug katalagman? Tungod sa daotan nilang mga lihok nga gipasukad sa ilang daotang mga hunahuna. Gisalikway nila ang mga pulong ug Kasugoan ni Jehova ug gisunod ang ilang kaugalingong hakog, unodnong mga hilig.—Jeremias 6:18, 19; Isaias 55:8, 9; 59:7.
14. Unsa ka daotan ang ilang bakak nga pagsimba? (Itandi ang 2 Cronicas 33:1-9.)
14 Ug unsay ilang gibuhat sa Juda nga nag-awhag sa kasuko ni Jehova? Sila naghalad sa mga halad nga tinapay ngadto sa “Hara sa Langit.” Sila nagbubog mga halad nga ilimnon ngadto sa ubang mga diyos nga tinuyong nakapasakit kang Jehova. Busa, si Jehova nangutana: “Ako ba ang ilang ginahagit sa kasuko? . . . Dili ba sila nagadaot sa ilang kaugalingon, sa ilang kaugalingong kaulawan?” (Jeremias 7:18, 19, New International Version) Bisan pa niana, ang ilang mapasipalahong mga daotang binuhatan mius-os pa ngadto sa pagkalabi pang daotan—sila nagbutang ug dulumtanang mga diyosdiyos sa balay nga nagdala sa ngalan ni Jehova. Nagtukod silag mga halaran sa gawas sa Jerusalem, sa walog sa Hinnom, “aron sa pagsunog sa ilang mga anak lalaki ug sa ilang mga anak babaye sa kalayo.” Unsa ang maagoman nilang balos sa tanan nilang pagpasipala sa matuod nga pagsimba?—Jeremias 7:30, 31.
Nakaagom ang Juda sa Balos
15. Unsa ang daotang balita ni Jeremias alang sa Juda?
15 Sa mga 632 W.K.P., ang Asirya napukan ngadto sa mga taga-Kaldea ug sa mga taga-Media, ug ang Ehipto nahimo na lang nga usa ka gamayng gahom sa habagatan sa Juda. Ang dakong kapeligrohan sa Juda moabot agi sa sulonganang dalan sa amihanan. Busa, si Jeremias kinahanglang maghatag sa iyang isigka-Hudiyo ug daotang balita! “Tan-awa! Ang usa ka katawhan nagaabot gikan sa yuta sa amihanan . . . Kini mapintason, ug sila walay kaluoy. . . . Kini nagalinya alang sa bugno sama sa usa ka tawo sa gubat batok kanimo, Oh anak nga babaye sa Sion.” Ang nagmandong gahom sa kalibotan niadtong panahona mao ang Babilonya. Kini mao ang gamiton sa Diyos sa pagsilot sa dili-matinuohong Juda.—Jeremias 6:22, 23; 25:8, 9.
16. Nganong walay kapuslanan nga si Jeremias magpataliwala alang sa nasod?
16 Mapuslanon bang sulayan ni Jeremias ang pagpataliwala alang sa iyang mga isigkalungsoranon? Mahimo kahang ikompromiso ang matuod nga pagsimba? Dawaton kaha ni Jehova ang mga buhat nga dili bug-os kasingkasing ug pasayloon ang iyang katawhan? Tin-aw ang posisyon ni Jehova. Gisugo niya si Jeremias sa labing menos tulo ka okasyon: “Ayaw pag-ampo alang niining katawhana, . . . kay dili ako mamati kanimo.” Sa katumbas nga katumanan, kining makapasubong pasidaan nagapasidaan sa katalagman alang sa Kakristiyanohan.—Jeremias 7:16; 11:14; 14:11.
17, 18. Sa unsang paagi ang paghukom sa Diyos sa kataposan gipatuman batok sa Juda?
17 Unsay gisangpotan sa kahimtang alang sa Juda? Eksaktong sumala sa gitagna ni Jehova pinaagi kang Jeremias. Panahon sa pagmando ni Haring Jehoiakim, ang Juda nahimong sakop nga nasod sa gamhanang Babilonya. Tulo ka tuig sa ulahi si Jehoiakim misukol. Ang maong binuang nga buhat misangpot sa labi pang dakong kaulawan diha sa mga kamot sa mga Babilonyanhon, nga miatake sa siyudad sa Jerusalem. Sa maong panahon namatay na si Jehoiakim ug gipulihan sa iyang anak si Jehoiachin. Tungod sa pag-atake sa Babilonya ang Juda misurender, ug si Jehoiachin ug ang tibuok harianong banay, kauban sa mga tag-as ug katungdanan sa katilingbang Hudiyonhon, gidalang bihag ngadto sa Babilonya.—2 Hari 24:5-17.
18 Unsay nahitabo sa sagradong templo ug sa tanang bililhong balaang dayandayan niini? Kadto tinong wala magsilbing panagang alang sa Juda. Si Nabukodonosor “nagpagula gikan didto sa tanang bahandi sa balay ni Jehova ug sa mga bahandi sa balay sa hari, ug nagputolputol sa tanang bulawang sudlanan nga gibuhat ni Solomon nga hari sa Israel sa templo ni Jehova.” (2 Hari 24:13) Sa kataposan ang tinudlo sa Babilonya nga hari, si Zedekias, nga nabilin sa pagmando niadtong nahibilin sa Jerusalem, misukol usab batok sa iyang mga agalon. Naupos na ang pailob ni Nabukodonosor. Ang siyudad sa Jerusalem giatake na usab, ug sa 607 W.K.P. nahulog ngadto kang Nebuzaradan ug bug-os nalaglag.—Jeremias 34:1, 21, 22; 52:5-11.
19, 20. Unsa ang kalainan sa tinamdan sa Juda ug ni Jeremias bahin sa gitagnang katalagman ug unsay sangpotanan?
19 Dako gayong kalaglagan alang sa ‘piniling katawhan’! Apan tin-aw kaayong nabayaw ang mga pahayag ni Jeremias sa paghukom. Samtang ang mga Hudiyo nagkinabuhi sa kalibotan sa handurawan, nga nagtuong walay moabot kanilang kadaotan, ang “tigmantala sa katalagman” nga si Jeremias sa aktuwal usa ka tawong realista, dili usa ka magdadamgong walay pulos. (Jeremias 38:4; matikdi nga ang pulong “katalagman” makita sa 64 ka beses diha sa basahon sa Jeremias.) Pagkatukma ang paghukom ni Jehova: “Ug magaingon ka kanila, ‘Kini ang nasod kansang katawhan wala magsugot sa tingog ni Jehova nga Diyos niini, ug wala modawat sa pagpanton. Ang pagkamatinumanon nahanaw, ug kini giputol gikan sa ilang baba.’ Ug akong pahunongon gikan sa mga siyudad sa Juda ug gikan sa mga dalan sa Jerusalem ang tingog sa kalipay ug ang tingog sa pagsadya, . . . kay ang yuta mahimo na lang nga gun-ob nga dapit”!—Jeremias 7:28, 34.
20 Sa maong makapasubong paagi, ang hambogiro, matagbawong mga Hudiyo nakaila nga ang ilang paghangyo sa Diyos ug ilang pagbatog espesyal nga relasyon uban kaniya wala makapasalig sa ilang kaluwasan. Sumala sa gipahayag sa tagna: “May naglaom sa pakigdait, apan walay kaayohan nga miabot; alang sa panahon sa pagkaayo, apan, tan-awa! kalisang! Ang pagpangani miagi na, ang ting-init natapos na; apan alang kanato, kita wala mangaluwas”! (Jeremias 8:15, 20) Alang sa Juda kadto maoy panahon sa pagsudya. Apan ang maisogong manalagna si Jeremias gipanalipdan sa tibuok niyang karera ug gitugotang makatapos sa iyang asaynment. Natapos ang iyang mga adlaw sa pagkabinihag, dili sa Babilonya kauban sa napakaulawang nasod, kondili sa Ehipto. Sulod sa kapin ug 65 anyos, siya maisogon ug matinumanong nagmantala sa mga paghukom sa Diyos.
21. Unsang dugang mga pangutana ang atong kaikagan?
21 Apan karon kita interesadong mahibalo kon unsa ang aplikasyon niining kinabuhi ug ministeryo ni Jeremias alang sa atong panahon. Kinsa ba ang katumbas ni Jeremias niining ika-20ng siglo? Ug sa Juda ug Jerusalem? Ug unsay katumbas sa kapeligrohang gikan sa amihanan? Pagatugkaron kining mga pangutanaha sa sunod namong mga artikulo.
Nakahinumdom Ka Ba?
◻ Unsa ang reaksiyon ni Jeremias ngadto sa gitudlo kaniyang buluhaton, ug unsa ang tubag ni Jehova?
◻ Nganong kita maikag sa mga hitabo sa adlaw ni Jeremias?
◻ Unsang relihiyosong kahimtang ang gisaway ni Jeremias, ug unsay gisaligan sa mga Hudiyo?
◻ Unsa ang sangpotanan alang sa Jerusalem ug Juda?
[Blurb sa panid 12]
Maisogong gimantala ni Jeremias ang mga paghukom sa Diyos ngadto sa Hudiyong mga pangulo ug katawhan
[Hulagway sa panid 13]
Ang mga babaye naglutog mga tinapay alang sa “Hara sa Langit”