Pag-alagad sa “Kaulahiang Bahin sa mga Adlaw”

1, 2. Unsa nga panan-awon ang nakita ni Jeremias nga naghatag ug pasiunang larawan sa mga tagna nga iyang ipahayag? (b) Nganong angay kang maikag sa mensahe ni Jeremias?

“UNSAY imong nakita?” Gipangutana sa Diyos ang iyang bag-ong gitudlo nga manalagna. “Usa ka kawa [o kulon] nga gihuypan ang nakita ko,” mitubag ang batan-ong si Jeremias, “ug ang baba niini nagtakilid gikan sa amihanan.” Ang maong panan-awon naghatag ug pasiunang larawan kon unsang matanga sa mensahe ang ipahayag ni Jeremias. (Basaha ang Jeremias 1:​13-16.) Ang mahulagwayong kawa gihuypan, dili aron pabugnawon, kondili aron mosamot pa ang pagdilaab sa kalayo niini. Oo, gitagna ni Jehova nga ang katalagman, sama sa makalaswa nga tubig, igabubo gikan niini nga kawa ngadto sa yuta sa Juda tungod sa kaylap nga pagkadili-matinumanon niini. Ngano kahang ang baba sa kawa gipatakilid paingon sa habagatan? Kay ang katalagman magagikan sa amihanan, buot ingnon, ang Babilonya moatake gikan nianang dapita. Ug mao gayod kana ang nahitabo. Sulod sa katuigan nga siya nag-alagad ingong manalagna, nasaksihan ni Jeremias ang sunodsunod nga mga pagbubo gikan niining nagbukal nga kawa, nga misangko sa kalaglagan sa Jerusalem.

² Wala na karon maglungtad ang Babilonya, apan ikaw adunay katarongan nga maikag sa mga tagna ni Jeremias. Ngano? Tungod kay ikaw nagkinabuhi sa “kaulahiang bahin sa mga adlaw” diin daghan ang nangangkon nga sila mga Kristohanon, apan sila ug ang ilang mga iglesya wala uyoni sa Diyos. (Jer. 23:20) Sa kasukwahi, sama kang Jeremias, ikaw ug ang imong mga isigka-Saksi nagasangyaw ug usa ka mensahe dili lamang sa paghukom kondili usab sa paglaom.

 3. (a) Giunsa paghan-ay ang impormasyon diha sa basahon sa Jeremias? (b) Unsa ang katuyoan sa Kapitulo 2 niini nga publikasyon?

³ Lagmit gidiktar ni Jeremias ang iyang asoy ngadto sa usa ka sekretaryo sa ulahing bahin sa iyang pagpanagna, inay nga girekord ang mga panghitabo sa dihang kini nahitabo. (Jer. 25:​1-3; 36:​1, 4, 32) Kini nga basahon wala han-aya sumala sa pagkasunodsunod sa mga panghitabo tungod kay gihan-ay ni Jeremias ang daghang bahin niini sumala sa topiko. Busa, mas maayo kon masinati nimo ang mga panghitabo nga gikobrehan sa basahon sa Jeremias ug Lamentaciones ug ang pagkasunodsunod niini nga mga panghitabo. Tan-awa ang tsart sa panid 19. Mas masabtan nimo ang gisulti o gibuhat ni Jeremias kon imong mahibaloan kon kinsa ang hari sa Juda sa usa ka partikular nga yugto ug, sa pipila ka kahimtang, kon unsa ang nahitabo nianang panahona sulod sa Juda ug sa palibot niini. Kini makatabang kanimo nga mas makabenepisyo sa mensahe sa Diyos alang sa Iyang katawhan nga gimantala ni Jeremias.

4-6. Unsa ang kahimtang sa karaang katawhan sa Diyos niadtong mga katuigan sa wala pa managna si Jeremias?

⁴ Nanagna si Jeremias sulod sa magubot nga panahon. Kadto maoy panahon nga nag-indigay sa gahom ang Asirya, Babilonya, ug Ehipto. Mga 93 ka tuig sa wala pa ang pagpanagna ni Jeremias, gipildi sa Asirya ang napulo-ka-tribo nga amihanang gingharian sa Israel ug gidestiyero ang kadaghanang mga molupyo niini. Nianang panahona, gipanalipdan ni Jehova ang Jerusalem ug ang matinumanong hari niini nga si Ezequias batok sa misulong nga mga Asiryanhon. Mahinumdoman nimo kon giunsa pagpatay ni Jehova sa milagrosong paagi ang 185,000 ka kaawayng kasundalohan. (2 Hari 19:​32-36) Usa sa mga anak ni Ezequias mao si Manases. Lagmit natawo si Jeremias sulod sa 55-ka-tuig nga paghari ni Manases, ang panahon diin nailalom ang Juda sa pagmando sa Asirya.​—2 Cron. 33:​10, 11.

⁵ Gisulat ni Jeremias ang mga basahon sa Una ug Ikaduhang Hari, diin atong mabasa sa Ikaduhang Hari nga gitukod pag-usab ni Manases ang hatag-as nga mga dapit nga gilaglag sa iyang amahan. Si Manases nagpatindog ug mga halaran alang kang Baal ug sa mga panon sa kalangitan, gani diha mismo sa templo ni Jehova. Ug si Manases nag-ula ug daghang inosenteng dugo, nga naghalad sa iyang kaugalingong anak ingong halad-nga-sinunog ngadto sa usa ka bakak nga diyos. Sa katibuk-an, “siya nagbuhat sa hingapin kon unsay daotan sa mga mata ni Jehova.” Tungod sa maong pagkadaotan, gipahayag sa Diyos nga ang katalagman modangat sa Jerusalem ug Juda, ingon sa nahiagoman na sa Samaria ug Israel. (2 Hari 21:​1-6, 12-16) Human mamatay si Manases, gipadayon sa iyang anak nga si Amon ang idolatrosong mga buhat sa iyang amahan, apan sa wala madugay nahitabo ang kausaban. Human sa duha ka tuig, gipatay si Amon, ug ang iyang walo-ka-tuig nga anak nga si Josias milingkod sa trono niadtong 659 W.K.P.

⁶ Sulod sa 31 ka tuig nga paghari ni Josias, ang Babilonya nahimong mas kusganon kay sa Asirya. Nakita ni Josias nga kini maoy maayong kahigayonan aron mahuptan pag-usab sa Juda ang independensiya niini gikan sa langyawng pagmando. Dili sama sa iyang amahan ug apohan, si Josias matinumanong nag-alagad kang Jehova ug naghimog daghang relihiyosong mga reporma. (2 Hari 21:19–22:2) Sa iyang ika-12 ka tuig nga paghari, gilaglag ni Josias ang hatag-as nga mga dapit, ang sagradong mga poste, ug ang bakak nga relihiyosong mga larawan sa tibuok niyang gingharian, ug human niadto iyang gimando nga ayohon ang templo ni Jehova. (Basaha ang 2 Cronicas 34:​1-8.) Makaiikag, gisugo si Jeremias ingong manalagna sa Diyos niadtong ika-13 ka tuig nga paghari ni Josias (647 W.K.P.).

7, 8. (a) Sa unsang paagi ang pagmando ni Haring Josias lahi gikan niadtong mga hari nga nag-una kaniya, si Manases ug Amon? (b) Unsang matanga sa tawo si Josias? (Tan-awa ang kahon sa panid 20.)

⁷ Sa dihang giayo ang templo, sa ika-18 ka tuig nga pagmando sa maayong hari nga si Josias, nakaplagan sa hataas nga saserdote “ang basahon sa balaod.” Gisugo sa hari ang iyang sekretaryo nga basahon kini sa iyang atubangan. Giila ni Josias ang kasaypanan sa iyang katawhan, gipangayo ang paggiya ni Jehova pinaagi sa manalagnang babaye nga si Hulda, ug giawhag ang iyang mga ginsakpan sa pagtuman sa mga sugo sa Diyos. Si Hulda nagpahibalo kang Josias nga si Jehova magpadangat ug “katalagman” sa mga molupyo sa Juda tungod sa ilang pagkadili-matinumanon. Apan, tungod sa maayong tinamdan ni Josias alang sa putling pagsimba, ang maong katalagman dili modangat samtang siya buhi pa.​—2 Hari 22:​8, 14-20.

⁸ Gipadayon ni Haring Josias ang iyang mga paningkamot sa pagwagtang sa bisan unsang butang nga nalangkit sa idolatriya. Siya determinado kaayo sa pagbuhat niini nga gani siya nakaabot hangtod sa teritoryo nga giokupahan kanhi sa amihanang gingharian sa Israel aron sa paglumpag sa hataas nga dapit ug sa halaran didto sa Bethel. Gihikay usab niya ang usa ka dakong kasaulogan sa Paskuwa. (2 Hari 23:​4-25) Nakapahimuot gayod kadto kang Jeremias! Apan, dili sayon alang kaniya ang pagpalihok sa katawhan aron sila magbag-o sa ilang mga dalan. Sanglit giagni ni Manases ug Amon ang mga tawo sa pagsimba sa dulumtanan nga larawan, diyutay lamang ang midapig sa matuod nga pagsimba. Bisan pa sa mga reporma ni Josias, gisugo sa Diyos si Jeremias nga ipaamgo sa mga molupyo sa Juda nga ang ilang mga diyos maoy sama ka daghan sa ilang mga siyudad. Ang mga katagilungsod sa manalagna maoy sama sa usa ka maluibong asawa​—sila mibiya kang Jehova ug namampam sa ubang mga diyos. Si Jeremias mipahayag: “Ingon ka daghan sa kadalanan sa Jerusalem ang mga halaran nga inyong gipahimutang alang sa makauulaw nga butang, mga halaran aron sa paghimog gipaaso nga halad kang Baal.”​—Basaha ang Jeremias 11:​1-3, 13.

 9. Unsa ang mga panghitabo sa palibot nga mga nasod panahon sa ulahing mga katuigan sa paghari ni Josias?

⁹ Maingon nga ang mga mensahe ni Jeremias wala makapabag-o sa mga Hudiyo, wala usab mabag-o ang kahimtang sa naglibot nga mga nasod nga nag-inilogay sa gahom. Niadtong 632 W.K.P., ang Nineve nga kaulohan sa Asirya nailog sa hiniusang kasundalohan sa mga Babilonyanhon ug mga Medianhon. Tulo ka tuig sa ulahi, gipangunahan ni Paraon Neko sa Ehipto ang iyang kasundalohan paingon sa amihanan aron tabangan ang giatake nga mga Asiryanhon. Tungod sa mga rason nga wala hisgoti sa Bibliya, gipaningkamotan ni Josias didto sa Megido nga paatrason ang Ehiptohanong kasundalohan, apan siya grabeng nasamdan nga maoy iyang gikamatay. (2 Cron. 35:​20-24) Unsa nga politikal ug relihiyosong mga kausaban ang nasinatian sa Juda tungod niining makapasubong panghitabo? Ug unsang bag-ong mga hagit ang giatubang ni Jeremias?

10. (a) Nganong ikaingon nga ang panahon human sa kamatayon ni Josias kaamgid sa atong panahon karon? (b) Sa unsa paagi ikaw makabenepisyo sa pagpamalandong sa mga gibuhat ni Jeremias?

¹⁰ Handurawa kon unsa kaha ang gibati ni Jeremias sa dihang iyang nasayran ang kamatayon ni Josias! Tungod sa kaguol, siya miawit alang sa hari ug mga awit sa pagbangotan. (2 Cron. 35:25) Panahon na kadto sa kabalaka, ug ang kagubot sa palibot nga mga nasod nakahatag ug kapit-os sa Juda. Ang magkaindig nga mga gahom​—ang Ehipto, Asirya, ug Babilonya​—nag-ilogay kon kinsay momando sa Juda. Ug dihay relihiyosong kausaban sa Juda human mamatay si Josias. Kadto mao ang kataposan sa pagmando nga naghatag ug pabor sa buluhaton ni Jeremias ug ang sinugdanan sa usa ka pagmando nga supak niini. Daghan sa atong mga kaigsoonan sa atong modernong kapanahonan ang nakasinati ug susamang kausaban, nga sa sinugdan nakabaton ug relatibong kagawasan sa pagsimba apan sa ulahi nakasinati ug mga paglutos ug mga pagbando. Kinsay nasayod kon pila kanato ang makasinati ug susama niana nga kausaban sa umaabot? Sa unsang paagi kini makaapektar kanato? Unsay kinahanglan natong buhaton aron padayong mahuptan ang atong integridad? Samtang hunahunaon nato kining mga pangutanaha, makatabang kanato ang pagpamalandong sa mga hagit nga nasagubang ni Jeremias.

11. Unsay mga panghitabo sa Juda human sa kamatayon ni Josias?

¹¹ Ang mga molupyo sa Juda nagpalingkod kang Jehoahaz, nga anak ni Josias, ingong hari didto sa Jerusalem. Si Jehoahaz, nga nailhan usab nga si Salum, naghari sulod lang sa tulo ka bulan. Sa dihang mibalik sa habagatan si Paraon Neko human makig-away sa mga Babilonyanhon, iyang gitangtang ang bag-ong hari ug gidala kini ngadto sa Ehipto, ug gipahibalo ni Jeremias nga si Jehoahaz ‘dili na mobalik.’ (Jer. 22:​10-12; 2 Cron. 36:​1-4) Puli kaniya, gihimong hari ni Neko si Jehoiakim nga usa sa mga anak ni Josias. Wala sundoga ni Jehoiakim ang maayong panig-ingnan sa iyang amahan. Inay nga ipadayon ang mga reporma sa iyang amahan, siya nalangkit pag-ayo sa idolatriya.​—Basaha ang 2 Hari 23:​36, 37.

12, 13. (a) Sa sinugdan sa paghari ni Jehoiakim, unsang relihiyosong kahimtang ang naglungtad? (b) Giunsa pagtratar sa relihiyosong mga pangulo si Jeremias?

¹² Sa sinugdan sa pagmando ni Jehoiakim, gisugo ni Jehova si Jeremias nga moadto sa templo aron dayag nga ikondenar ang mga taga-Juda tungod sa ilang pagkadaotan. Sila nagtuo nga ang templo ni Jehova makahatag kanila ug proteksiyon. Bisan pa niana, kon dili nila biyaan ang ilang “pagpangawat, pagbuno ug pagpanapaw ug pagpanumpa nga binakak ug paghimog gipaaso nga halad kang Baal ug pagsunod sa ubang mga diyos,” biyaan usab ni Jehova ang iyang templo. Ug ingon usab niana ang iyang buhaton sa mga salingkapaw nga nagsimba diha sa templo, maingon nga iyang gibiyaan ang tabernakulo didto sa Shilo sa mga adlaw sa Hataas nga Saserdoteng si Eli. Ang yuta sa Juda “mahimo na lamang nga usa ka gun-ob nga dapit.” (Jer. 7:​1-15, 34; 26:​1-6)a Handurawa kon unsa ka dakong kaisog ang gikinahanglan ni Jeremias aron ipahayag kana nga mensahe! Dayag nga iyang gibuhat kana sa publiko atubangan sa mga tawong prominente ug impluwensiyado. Gibati usab sa pipila ka igsoong lalaki ug babaye karon nga gikinahanglan nila ang dakong kaisog sa pagsangyaw diha sa kadalanan o sa pagpakigsulti sa mga adunahan o iladong mga tawo. Apan kita makapaneguro niini: Kita tinong paluyohan sa Diyos, sama sa iyang gibuhat kang Jeremias.​—Heb. 10:39; 13:6.

¹³ Tungod niining relihiyoso ug politikal nga kahimtang sa Juda, unsa kaha ang reaksiyon sa relihiyosong mga pangulo sa gipamulong ni Jeremias? Sumala sa asoy mismo sa manalagna, “gidakop [ako] sa mga saserdote ug sa mga manalagna ug sa tanang katawhan, nga nag-ingon: ‘Ikaw mamatay gayod.’” Sila nasuko pag-ayo ug nagpahayag: “Angay niining tawhana ang hukom nga kamatayon.” (Basaha ang Jeremias 26:​8-11.) Apan, ang mga kaaway ni Jeremias wala magmalamposon. Si Jehova nag-uban gayod sa iyang manalagna aron sa pagluwas kaniya. Bahin kang Jeremias, wala siya mahadlok bisan tuod mopatim-awng daghan ang iyang mga kaaway ug daw wala gayod siyay dag-anan kanila. Dili ka usab angayng mobatig kahadlok.

14, 15. Unsa nga buluhaton ang gisugdan ni Jeremias ug sa iyang sekretaryong si Baruk sa ikaupat nga tuig sa paghari ni Jehoiakim? (b) Unsang matanga sa tawo si Jehoiakim? (Tan-awa ang kahon sa panid 25.)

¹⁴ Sa ikaupat nga tuig sa paghari ni Jehoiakim, gisugo ni Jehova si Jeremias nga isulat ang tanang pulong nga gisulti ni Jehova kaniya sukad pa sa mga adlaw ni Josias. Busa gidiktar ni Jeremias sa iyang sekretaryo nga si Baruk ang tanang gisulti ni Jehova kaniya sa nanglabayng 23 ka tuig. Nalangkit sa iyang mga mensahe sa paghukom ang mga 20 ka hari ug mga gingharian. Gisugo ni Jeremias si Baruk nga basahon sa makusog kining maong linukot nga basahon diha sa balay ni Jehova. Unsay katuyoan niini? “Tingali kadtong sa balay sa Juda mamati sa tanang katalagman nga gihunahuna ko nga buhaton kanila,” nag-ingon si Jehova, “aron sila motalikod, ang matag usa gikan sa iyang daotang dalan, ug mapasaylo ko gayod ang ilang kasaypanan ug ang ilang sala.”​—Jer. 25:​1-3; 36:​1-3.

¹⁵ Sa dihang gibasa sa usa ka opisyal sa palasyo ang linukot nga basahon sa atubangan ni Jehoiakim, kini giputolputol ug gisunog sa hari. Dayon siya nagsugo nga dad-on sa iyang atubangan si Jeremias ug Baruk. “Apan gitagoan sila ni Jehova.” (Basaha ang Jeremias 36:​21-26.) Tungod sa daotan kaayong tinamdan ni Jehoiakim, gipahayag ni Jehova pinaagi sa iyang manalagna nga kining maong hari “ilubong ingon sa paglubong sa usa ka laking asno, nga guyoron ug isalibay, sa gawas saylo sa mga ganghaan sa Jerusalem.” (Jer. 22:​13-19) Sa imong hunahuna, naghingapin lang kaha si Jeremias sa dihang iyang gihisgotan kining detalyado nga tagna?

16. Unsang positibong mensahe ang gimantala ni Jeremias?

¹⁶ Bisan tuod nga kinahanglang ipahayag ni Jeremias ang maong mga mensahe sa paghukom, siya dili usa ka manalagna sa kalaglagan. Siya nagmantala usab ug usa ka mensahe sa paglaom. Luwason ni Jehova ang nahibilin sa Israel gikan sa ilang mga kaaway ug ipasig-uli sila ngadto sa ilang yuta, diin sila magapuyo sa kasegurohan. Himoon sa Diyos uban sa iyang katawhan ang ‘usa ka bag-ong pakigsaad nga mohangtod sa panahong walay tino’ ug iyang isulat ang iyang balaod diha sa ilang kasingkasing. Iyang pasayloon ang ilang kasaypanan ug dili na niya hinumdoman ang ilang mga sala. Dugang pa, ang usa ka kaliwat ni David “magpahamtang ug hustisya ug pagkamatarong diha sa yuta.” (Jer. 31:​7-9; 32:​37-41; 33:15) Kini nga mga tagna natuman mga dekada ug kasiglohan sa ulahi, ug may katumanan usab kini nga nakaapektar sa atong kinabuhi karon ug makahatag kanato ug walay kataposang kaugmaon. Apan balik sa mga adlaw ni Jeremias, ang mga kaaway sa Juda nagpadayon sa pagbugnoay kon kinsay mogahom niini.​—Basaha ang Jeremias 31:​31, 33, 34; Hebreohanon 8:​7-9; 10:​14-18.

17, 18. Unsa ang mga panghitabo sa palibot nga mga nasod panahon sa kataposang mga tuig sa paghari ni Jehoiakim ug Zedekias?

¹⁷ Niadtong 625 W.K.P., nagsangka ang mga Babilonyanhon ug mga Ehiptohanon sa usa ka mahukmanong gubat didto sa Carkemis, duol sa Suba sa Euprates mga 600 kilometros sa amihanan sa Jerusalem. Gipildi ni Haring Nabucodonosor ang kasundalohan ni Paraon Neko, sa ingon natapos ang pagdominar sa mga Ehiptohanon sa maong dapit. (Jer. 46:2) Gimandoan ni Nabucodonosor ang Juda niadtong tungora, ug si Jehoiakim napugos sa pag-alagad kaniya. Apan, human sa tulo ka tuig nga pag-alagad ni Jehoiakim ingong sakop nga hari, siya mirebelde. (2 Hari 24:​1, 2) Tungod niini, si Nabucodonosor ug ang iyang kasundalohan misulong sa Juda niadtong 618 W.K.P. ug gilikosan ang Jerusalem. Handurawa kon unsa ka gubot kadto nga panahon, nga nakaapektar bisan sa manalagna sa Diyos nga si Jeremias. Mopatim-awng si Jehoiakim namatay panahon sa maong paglikos.b Ang iyang anak nga lalaking si Jehoiakin misurender sa mga Babilonyanhon human mahimong hari sulod lang sa tulo ka bulan. Gipanguha ni Nabucodonosor ang mga bahandi sa Jerusalem ug gidestiyero si Jehoiakin, ingon man ang mga banay sa hari ug sa mga hamili sa Juda, ang gamhanang mga tawo, ug ang mga artesano niini. Lakip sa mga nadestiyero mao sila si Daniel, Hananias, Misael, ug Azarias.​—2 Hari 24:​10-16; Dan. 1:​1-7.

¹⁸ Karon ang usa pa ka anak ni Josias nga si Zedekias gipalingkod ni Nabucodonosor ingong hari sa Juda. Siya mao ang kataposang yutan-on nga hari nga naggikan sa banay ni David. Natapos ang iyang pagmando sa dihang ang Jerusalem ug ang templo niini gilaglag niadtong 607 W.K.P. (2 Hari 24:17) Sa panahon sa 11 ka tuig nga paghari ni Zedekias, nasinatian sa Juda ang grabeng kagubot sa katilingban ug sa politika. Dayag nga kinahanglang bug-os mosalig si Jeremias sa Usa nga nagsugo kaniya ingong manalagna.

19. Unsay sanong sa mga kontemporaryo ni Jeremias sa iyang mensahe, ug nganong kini makapaikag kanimo?

¹⁹ Ibutang ang imong kaugalingon sa dapit ni Jeremias. Sukad pa sa panahon ni Josias, nakita ni Jeremias ang politikanhong kagubot ug ang espirituwal nga pagkadaot sa katawhan sa Diyos. Apan, siya nasayod nga mas mograbe pa ang mga panghitabo. Ang iyang mga katagilungsod miingon kaniya: “Dili ka gayod managna sa ngalan ni Jehova, aron ikaw dili mamatay sa among kamot.” (Jer. 11:21) Bisan pag natuman ang mga tagna ni Jeremias, ang mga Hudiyo miingon: “Kon mahitungod sa pulong nga imong gisulti kanamo sa ngalan ni Jehova, kami dili mamati kanimo.” (Jer. 44:16) Apan, ang kinabuhi sa katawhan nianang panahona nameligro, ug mao man usab karon. Sama sa mensahe nga gimantala ni Jeremias, ang mensahe nga imong gimantala karon naggikan kang Jehova. Busa, ikaw makapauswag sa imong kasibot sa ministeryo pinaagi sa pagpamalandong kon sa unsang paagi gipanalipdan ni Jehova ang iyang manalagna sa panahon nga hapit nang mapukan ang Jerusalem.

20. Nganong ilabinang nalisdan si Jeremias panahon sa paghari ni Zedekias? (Tan-awa ang kahon sa panid 29.)

²⁰ Tingali nasinatian ni Jeremias ang labing lisod nga mga tuig sa iyang pagpanagna panahon sa paghari ni Zedekias. Sama sa gihimo sa kadaghanang mga hari nga nag-una kaniya, si Zedekias “nagpadayon sa pagbuhat kon unsay daotan sa mga mata ni Jehova.” (Jer. 52:​1, 2) Siya nahimong sakop sa mga Babilonyanhon, ug gipapanumpa siya ni Nabucodonosor sa ngalan ni Jehova nga siya obligadong mosunod sa hari sa Babilonya. Bisan pa niana, si Zedekias sa ulahi mirebelde. Sa kasamtangan, ang mga kaaway ni Jeremias naningkamot pag-ayo sa pagpit-os kaniya aron siya mopaluyo sa rebelyon.​—2 Cron. 36:13; Ezeq. 17:​12, 13.

21-23. (a) Unsang magkaatbang nga mga pundok ang naglungtad sa Juda panahon sa paghari ni Zedekias? (b) Unsay gihimo sa mga tawo kang Jeremias tungod sa iyang gipamulong, ug nganong kana makapaikag kanimo?

²¹ Dayag nga sa sayong bahin sa paghari ni Zedekias, miabot sa Jerusalem ang mga mensahero sa mga hari sa Edom, Moab, Ammon, Tiro, ug Sidon. Tingali ang ilang tuyo mao ang pag-awhag kang Zedekias nga makig-abin kanila batok kang Nabucodonosor. Hinunoa, giawhag ni Jeremias si Zedekias nga magpasakop sa Babilonya. Gani, gihatag ni Jeremias sa mga mensahero ang mga yugo aron ilarawan nga ang ilang mga nasod usab angayng mag-alagad sa mga Babilonyanhon. (Jer. 27:​1-3, 14)c Dili dalawaton sa kadaghanan ang mensahe nga gimantala ni Jeremias, ug tungod kang Hananias mas nalisdan pa gayod si Jeremias sa iyang buluhaton ingong tigmantala sa dili-popular nga mensahe. Ginamit ang ngalan sa Diyos, si Hananias nga usa ka mini nga manalagna nagmantala nga ang yugo sa mga Babilonyanhon pagabalion. Apan, ang pulong ni Jehova pinaagi ni Jeremias nag-ingon nga sulod sa usa ka tuig, ang mini nga manalagnang si Hananias mamatay. Ug kadto nahitabo gayod.​—Jer. 28:​1-3, 16, 17.

²² Ang Juda karon nasip-ak sa duha ka magkaatbang nga pundok​—kadtong miuyon nga magpasakop sa Babilonya ug kadtong mipaluyo sa rebelyon. Niadtong 609 W.K.P., si Zedekias mirebelde pinaagi sa pagpangayog tabang sa kasundalohan sa Ehipto. Sa maong panahon si Jeremias kinahanglang makigbisog sa pag-atubang sa naghingapin nga nasyonalistikanhong pagbati niadtong mga nagpaluyo sa rebelyon. (Jer. 52:3; Ezeq. 17:15) Si Nabucodonosor ug ang iyang mga kasundalohan mibalik sa Juda aron sa pagsanta sa pag-alsa, ug iyang gisakop ang tanang siyudad sa Juda ug gilikosan pag-usab ang Jerusalem. Sa maong makuyaw nga panahon, gimantala ni Jeremias kang Zedekias ug sa iyang mga sakop nga ang Jerusalem mapukan sa mga Babilonyanhon. Kadtong magpabilin sa siyudad mangamatay. Kadtong mogula ug modapig sa mga Caldeanhon mangaluwas.​—Basaha ang Jeremias 21:​8-10; 52:4.

²³ Ang mga prinsipe sa Juda nag-ingon nga si Jeremias traydor ug midapig sa mga Babilonyanhon. Sa dihang iyang gipahayag ang kamatuoran, gidapatan siya sa mga prinsipe sa Juda ug gibalhog sa bilanggoan. (Jer. 37:​13-15) Apan wala ikompromiso ni Jeremias ang mensahe ni Jehova. Busa, si Zedekias gihulhogan sa mga prinsipe nga patyon si Jeremias. Ilang gihulog ang manalagna sa usa ka nahubsang atabay diin siya puwedeng mamatay diha sa lawom nga lapok. Apan si Jeremias giluwas ni Ebed-melek nga usa ka Etiopianhon nga nag-alagad sa balay sa hari. (Jer. 38:​4-13) Sa atong modernong panahon, ang katawhan sa Diyos kadaghan usab makasinati ug kapeligrohan kay sila nagdumili nga makigbahin sa politikanhong panagbangi tungod sa ilang relihiyosong baroganan. Dayag, ang kasinatian ni Jeremias makapalig-on kanimo aron molampos ka sa pagsagubang sa mga pagsulay.

24. Ihulagway ang mga panghitabo niadtong 607 W.K.P.

²⁴ Sa kataposan, niadtong 607 W.K.P., gibuslotan sa mga Babilonyanhon ang mga paril sa Jerusalem aron sila makasulod, ug ang siyudad napukan. Gisunog sa mga kasundalohan ni Nabucodonosor ang templo ni Jehova, gilumpag ang mga paril sa siyudad, ug gipamatay ang mga hamili sa Juda. Si Zedekias misulay sa pagkalagiw, apan siya nadakpan ug gidala sa atubangan ni Nabucodonosor. Ang mga anak ni Zedekias gipamatay sa iyang atubangan, ug dayon siya gibutaan, gigapos, ug gidala ni Nabucodonosor ngadto sa Babilonya. (Jer. 39:​1-7) Oo, ang mga pulong ni Jeremias bahin sa Juda ug Jerusalem natuman gayod. Inay nga magmaya, ang manalagna sa Diyos nagbangotan tungod sa katalagman nga midangat sa iyang katawhan. Atong mabasa ang iyang mga kasub-anan diha sa basahon sa Bibliya sa Lamentaciones. Angay kitang matandog pag-ayo samtang ato kanang basahon.

25, 26. (a) Unsa ang mga panghitabo human sa pagkapukan sa Jerusalem? (b) Unsay sanong sa mga kontemporaryo ni Jeremias sa iyang mensahe human mapukan ang Jerusalem?

²⁵ Unsay nahitabo kang Jeremias samtang mipatim-aw sa esena kining kulbahinam nga mga panghitabo? Ang mga prinsipe sa Jerusalem nagbilanggo kaniya, apan ang nagmadaogon nga mga Babilonyanhon naghatag kaniya ug maayong pagtagad, ug ilang gibuhian siya. Sa ulahi, si Jeremias nahiuban sa mga Hudiyo nga binihag, apan siya gibuhian. Daghan pa siyag buluhaton sa pag-alagad sa Diyos; aduna pay kinahanglan niyang buhaton uban sa mga naluwas. Gitudlo ni Nabucodonosor si Gedalias ingong gobernador sa nasakop nga yuta, ug siya nagsaad ug kalinaw sa mga nahibilin sa Juda kon sila padayong mag-alagad kaniya isip hari sa Babilonya. Apan, gipatay si Gedalias sa pipila ka Hudiyo nga dili kontento. (Jer. 39:​13, 14; 40:​1-7; 41:2) Giawhag ni Jeremias ang nanghibilin sa Juda nga padayong mopuyo sa yuta ug dili mahadlok sa hari sa Babilonya. Apan, ang ilang mga pangulo nagtawag kang Jeremias nga usa ka bakakon ug sila mikalagiw ngadto sa Ehipto, ug gipugos nila pagdala si Jeremias ug Baruk. Hinunoa, gitagna ni Jeremias nga si Nabucodonosor mosulong ug mosakop sa maong nasod ug magdalag katalagman sa mga kagiw sa Juda.​—Jer. 42:​9-11; 43:​1-11; 44:​11-13.

²⁶ Sa makausa pa, ang mga katagilungsod ni Jeremias wala mamati sa tinuod nga manalagna sa Diyos. Ngano? Sila nangatarongan: “Sukad nga kami mihunong sa paghimog gipaaso nga halad ngadto sa ‘rayna sa kalangitan’ ug sa pagbubo ug mga halad-nga-ilimnon alang kaniya nagkulang kami sa tanang butang, ug pinaagi sa espada ug sa gutom kami natibawas.” (Jer. 44:​16, 18) Kini nagpakita kon unsa gayod ka daotan ang mga kontemporaryo ni Jeremias! Sa laing bahin, makapadasig gayod kanato ang pagkasayod nga ang usa ka dili-hingpit nga tawo makapabiling matinumanon kang Jehova bisan pag gilibotan sa mga tawong walay pagtuo!

27. Unsay atong nahibaloan bahin sa kataposang mga tuig sa pagpanagna ni Jeremias?

²⁷ Ang kataposang panghitabo nga girekord ni Jeremias, nga mao ang pagpagawas kang Jehoiakin gikan sa bilanggoan sa mga kamot ni Evil-merodak nga manununod ni Nabucodonosor, nahitabo niadtong 580 W.K.P. (Jer. 52:​31-34) Nianang tungora, lagmit mga 90 anyos na si Jeremias. Wala kitay kasaligang impormasyon bahin sa iyang kamatayon. Lagmit gigugol pa niya ang kataposang bahin sa iyang kinabuhi sa Ehipto ug namatay nga matinumanon didto human sa mga 67 ka tuig sa linaing pag-alagad kang Jehova. Siya nag-alagad sa mga katuigan nga gipalambo ang tinuod nga pagsimba ug sa daghang katuigan nga ang apostasya mikaylap kaayo sa iyang palibot. Dihay pipila ka tawong mahinadlokon sa Diyos nga namati kaniya. Apan, ang kadaghanan misalikway sa iyang mga mensahe, nga nagpakita pa ganig dayag nga pagkamabatokon. Napakyas ba si Jeremias tungod niana? Wala gayod! Sukad pa sa sinugdan, si Jehova nag-ingon kaniya: “Sila makig-away gayod batok kanimo, apan sila dili makadaog batok kanimo, kay ‘ako magauban kanimo.’” (Jer. 1:19) Ang atong buluhaton karon ingong mga Saksi ni Jehova susama nianang kang Jeremias. Busa madahom usab nato nga ingon niana ang pagsanong sa mga tawo. (Basaha ang Mateo 10:​16-22.) Nan, unsang mga leksiyon ang atong makat-onan gikan kang Jeremias, ug unsay angay natong tinamdan sa atong ministeryo? Atong tagdon kining mga pangutanaha.