EZEQUIEL, BASAHON NI

Kining talagsaong basahon ginganlan sumala sa ngalan sa manalagna nga misulat niini. Si Ezequiel nga anak nga lalaki ni Buzi, nga usa ka saserdote, lagmit nakahuman sa pagsulat niining basahona didto sa Babilonya niadtong tuig 591 W.K.P. Kini nagkobre ug yugto nga mga 22 ka tuig, sukad sa 613 hangtod sa mga 591 W.K.P.​—Eze 1:1-3; 29:17.

Ang basahon ni Ezequiel talagsaon kaayo tungod kay naundan kini sa mga panan-awon, mga pagtandi, ug mga sambingay, ug ilabina sa simbolikong mga aksiyon, sama sa dihang si Ezequiel giingnan sa Diyos sa pagkulit ug larawan sa Jerusalem diha sa usa ka tisa ug dayon mohimog paglikos niini kunohay ingong ilhanan ngadto sa Israel. (Eze 4:1-17) Ang uban pang simbolikong mga aksiyon mao ang paghiusa sa duha ka pudlos, nga naghawas sa duha ka balay sa Israel (37:15-23), ug ang pagbangag ni Ezequiel sa paril ug paggula gikan niini nga nagpas-an sa iyang mga dad-onon, nga naghawas sa pagkabihag sa Jerusalem. (12:3-13) Ang ilustrasyon bahin kang Ohola ug Oholiba mao ang usa sa tin-aw kaayong mga sambingay niini nga basahon. (Kap 23) Ang laing makaiikag nga bahin sa basahon ni Ezequiel mao ang maampingong paghatag ni Ezequiel sa petsa sa iyang mga tagna, nga naghatag dili lamang sa tuig sa pagkadestiyero ni Haring Jehoiakin apan usab sa bulan ug sa adlaw sa bulan.​—1:​1, 2; 29:1; 30:20; 31:1; 32:1; 40:1.

Pagkatinuod. Ang pamatuod sa pagkatinuod sa basahon makita diha sa katumanan sa mga tagna niini. (Alang sa mga pananglitan tan-awa ang AMMONHANON; EDOM, EDOMHANON; TIRO.) Ang dugang nagpamatuod sa pagkatinuod niini nga basahon mao ang arkeolohiya. Ang iladong Amerikanong arkeologo nga si W. F. Albright misulat: “Ang arkeolohikanhong impormasyon . . . nagpasundayag sa pagkaorihinal gayod sa mga Basahon ni Jeremias ug Ezequiel, Esdras ug Nehemias nga dili kaduhaduhaan; gipamatud-an niini ang tradisyonal nga larawan sa mga panghitabo, ingon man ang pagkasunodsunod niini.”​—The Bible After Twenty Years of Archeology (1932-1952), 1954, p. 547.

Ang pagkatinuod sa basahon ni Ezequiel gipaluyohan sa pagkaharmonya niini sa ubang mga basahon sa Bibliya. Bisan tuod kini wala kutloa o direktang gihisgotan ni bisan kinsang magsusulat sa Kristohanon Gregong Kasulatan, apan kanunay nga gihisgotan ang pipila sa mga asoy niini ug ang susama nga mga ekspresyon. Si Ezequiel ug si Jesus naghisgot sa pagkalaya sa usa ka lunhaw nga kahoy. (Eze 17:24; Luc 23:31) Si Ezequiel ug si Jesus parehong naghisgot bahin sa usa ka paghukom alang sa katawhan ingong mga karnero ug mga kanding. (Eze 34:17; Mat 25:​32, 33) Ang basahon sa Pinadayag naggamit ug daghang ilustrasyon nga sama nianang anaa sa Ezequiel.​—Itandi ang Eze 1:28 sa Pin 4:3; ang Eze 10:​3, 4 sa Pin 15:8; ang Eze 12:25 sa Pin 10:6; ang Eze 37:10 sa Pin 11:11.

Makaiikag nga lakip sa Chester Beatty nga Gregong mga papiro sa Bibliya mao ang usa ka codex nga naundan, lakip sa ubang mga bahin sa Bibliya, sa Ezequiel, Daniel, ug Ester. Kining tanan makaplagan sa usa lamang ka codex, nga lagmit sa sinugdan naundan ug 118 ka dahon. Usa kini ka kopya nga gisulat sa duha ka eskriba, lagmit sa unang katunga nga bahin sa ikatulong siglo, nga nagpakitang kasaligan gayod ang basahon ni Ezequiel nga midangat kanato.

Sanglit katalirongan ni Ezequiel si Jeremias, ang ilang mga tagna adunay daghang kaamgiran. (Itandi ang Eze 18:2 sa Jer 31:29; ang Eze 24:3 sa Jer 1:13; ang Eze 34:2 sa Jer 23:1.) Si Daniel ug Ezequiel, nga nagkinabuhi usab sa samang panahon, migamit ug magkaamgid nga mga ekspresyon diha sa ilang mga sinulat. Si Ezequiel, samtang gigapos ug mga pisi, mitagna bahin sa gingharian sa Juda ug naglatid sa “usa ka adlaw alang sa usa ka tuig,” diin ang matag adlaw sa tagna katumbas sa usa ka tuig diha sa katumanan niini. (Eze 4:4-8) Gihisgotan ni Daniel ang usa ka tuod nga may pikit, nga usa ka tagna mahitungod sa Gingharian, ug iyang gibutyag ang yugto sa panahon hangtod nga tangtangon ang mga pikit. (Dan 4:23) Ang laing tagna ni Daniel bahin sa panahon mao ang 70 ka semana may kalabotan sa pag-abot sa Mesiyas nga Pangulo, nga naggamit usab ug usa ka adlaw aron magsimbolo sa usa ka tuig diha sa katumanan niini.​—Dan 9:24-27.

Paghan-ay sa Impormasyon. Sa kinadak-ang bahin, ang mga tagna ug mga panan-awon ni Ezequiel gihan-ay nga kronolohikanhon ingon man pinasukad sa topiko. Ang upat ka bersikulo sa kapitulo 29:17-20 wala ihan-ay subay sa kronolohikanhong pagkasunodsunod niini (itandi ang Eze 29:1; 30:20), apan pinasukad sa topiko nga gihisgotan, kini lakip gayod uban sa tagna batok sa Ehipto. Hangtod sa ikanapulo nga bulan sa ikasiyam nga tuig sa unang pagkadestiyero, ang kinauyokan nga tema nga diha niini nasentro ang mga tagna ni Ezequiel mao ang bug-os nga pagkapukan ug pagkalaglag sa Jerusalem, nga may lakbit lamang nga mga paghisgot sa pagpasig-uli. Mao kana ang diwa sa unang 24 ka kapitulo. Sa panahon sa paglikos sa Jerusalem, ang pangunang gihatagan ug pagtagad sa manalagna mao ang pagpahayag ug mga kaalaotan sa pagano nga mga nasod nga nakita nang daan ni Jehova nga Diyos ingong nagmaya tungod sa pagkapukan sa Jerusalem. Human makadangat ang balita nga ang Jerusalem napukan, gipalanog sa manalagna ang mahimayaong pagpasig-uli, nga maoy nagpatigbabawng tema sa tibuok nahibiling bahin sa basahon.​—33:​20, 21.

Ang basahon ni Ezequiel nagpadayag nga ang bakak nga relihiyon sa Babilonya nakasulod sa templo ni Jehova, ilabina pinaagi sa pagsimba sa Babilonyanhong diyos nga si Tamuz. (Eze 8:​13, 14) Gawas pa sa maong dulumtanang bakak nga pagsimba didto mismo sa templo ni Jehova, gipuno sa apostatang mga Hudiyo ang yuta sa Juda sa kapintasan. Busa, dili ikatingala nga sa iyang panan-awon nadungog ni Ezequiel ang panawagan alang sa mga tigpahamtang ug silot ni Jehova nga moabot dala ang ilang mga hinagiban sa pagpusgay ug sa pagbarog tapad sa halaran sa sulod nga sawang sa templo. Dayon gisugo sila ni Jehova nga moadto sa taliwala sa dili-matinumanong Jerusalem ug pamatyon ang matag usa nga walay marka ingong magsisimba ni Jehova: “Ang tigulang nga lalaki, ang batan-ong lalaki ug ang ulay ug ang gamayng bata ug ang mga babaye kinahanglang inyong patyon​—hangtod nga malaglag. Apan ayaw pagduol kang bisan kinsa nga kaniya anaa ang marka, ug kinahanglang magsugod kamo sa akong sangtuwaryo.” (9:6) Gitaho ni Ezequiel nga ang mga tigpahamtang ug silot ni Jehova nagsugod pinaagi sa pagpatay una sa 70 ka ansiyano nga nagsimba sa idolatrosong mga linilok diha sa paril sa usa ka lawak sa sulod nga sawang. Ang tanang babaye nga naglingkod sa ganghaan, nga nanaghilak tungod sa Babilonyanhong diyos nga si Tamuz, ug ang mga apostata nga nagsimba sa adlaw didto sa portiko sa templo gipamatay usab. (8:7–​9:8) Ang panan-awon ni Ezequiel maoy usa ka pasiunang talan-awon kon unsay hapit nang mahitabo sa Jerusalem sa dihang paimnon kini ni Jehova sa kopa sa bino sa Iyang kasuko gikan sa Iyang kamot pinaagi sa Iyang alagad nga tigpahamtang ug silot, si Haring Nabucodonosor, ug sa iyang kasundalohan.​—Jer 25:​9, 15-18.

Ang mga tagna ni Ezequiel sa pagpasig-uli nakahupay gayod sa nadestiyerong mga Hudiyo. Sa ika-25 nga tuig sa iyang pagkadestiyero (593 W.K.P.) si Ezequiel nakakitag talagsaong panan-awon sa usa ka bag-ong templo ni Jehova, nga ang hulad niini naggikan mismo kang Jehova nga Diyos, ug sa usa ka kasikbit nga siyudad nga gitawag ug Jehova-Sammah, nga nagkahulogang “Si Jehova Anaa Diha.” (Eze 40:1–​48:35) Taliwala sa usa ka yuta nga puno sa paganong idolatriya, kini nagpalig-on sa paglaom sa naghinulsol nga mga destiyerong Hudiyo nga makasimba pag-usab sa matuod nga Diyos, si Jehova, diha sa iyang templo.

Ang tagna ni Ezequiel nagpasiugda sa tema sa Bibliya, ang pagbindikar sa soberanya ni Jehova ug ang pagbalaan sa iyang ngalan pinaagi sa Mesiyanikong Gingharian. Gipunting niini nga bisan tuod gitugotan sa Diyos ang taas nga yugto nga walay naglingkod sa trono ni David, ang Diyos wala motalikod sa iyang pakigsaad uban kang David alang sa usa ka gingharian. Ang Gingharian ihatag ngadto sa Usa nga may legal nga katungod. Busa gipunting ni Ezequiel ngadto sa mga Hudiyo, sama kang Daniel, ang paglaom sa Mesiyas. (Eze 21:27; 37:​22, 24, 25) Gipahinabo ni Jehova nga isulti ni Ezequiel sa kapin sa 60 ka higayon nga ang katawhan ‘makaila nga ako mao si Jehova.’ Gibayaw ni Ezequiel ang halandomong ngalan sa Diyos pinaagi sa paggamit sa ekspresyon nga “Soberanong Ginoong Jehova” sa 217 ka higayon.​—Eze 2:​4, ftn sa Rbi8.

[Kahon sa panid 777]

MGA PANGUNANG PUNTO SA EZEQUIEL

Mga tagna bahin sa paglaglag sa Jerusalem pinaagi sa Babilonya ug sa pagpasig-uli sa matinumanong nahibilin. Ang pangunang tema mao nga ang katawhan “makaila gayod nga ako mao si Jehova”

Gisulat didto sa Babilonya​—kadaghanan niini gisulat panahon sa unom ka tuig sa wala pa malaglag ang Jerusalem niadtong 607 W.K.P., ug ang pipila ka bahin niini, niadtong mga 591 W.K.P.

Gitudlo ni Jehova si Ezequiel (usa ka destiyero niadtong panahona sa Babilonya) ingong tigbantay (1:​1–​3:27)

Gihatagan ug makalilisang nga panan-awon bahin sa himaya ni Jehova, uban sa mga kerubin nga may upat ka nawong ug inubanan sa mga ligid nga may mga yantas nga puno sa mga mata

Seryosong responsibilidad ingong tigbantay

Pasidaang mga tagna batok sa dili-matinumanong Juda ug Jerusalem (4:1–​24:27)

Si Ezequiel gisugo nga ipasundayag ang moabot nga paglikos sa Jerusalem pinaagi sa paghigda sa iyang wala nga kilid atubangan sa usa ka kinulitan nga tisa sulod sa 390 ka adlaw ug sa iyang tuo nga kilid sa 40 ka adlaw, samtang diyutay lamang ang kaonon ug imnon

Ang yuta, lakip ang mga dapit nga gigamit alang sa idolatriya, pagalaglagon; ang dili-matinumanong katawhan mahanaw, nga may pipila nga maluwas; dili ang bulawan ni ang plata makataganag kaikyasan

Tungod kay ang idolatrosong mga buhat gihimo diha sa templo, si Jehova mihukom sa pagpahayag sa iyang kaaligutgot, nga dili magpakitag kaluoy; kadto lamang gimarkahan sa sekretaryo nga nagbestig lino ang palingkawason

Ang pagkalagiw ni Haring Zedekias ug sa katawhan gihulagway ni Ezequiel pinaagi sa iyang pagdala sa gawas sa iyang dad-onon agi sa lutsanan nga gibangag diha sa paril

Ang paghukom ni Jehova batok sa mini nga mga manalagnang lalaki ug babaye

Ang tigmo bahin sa agila ug paras nagpakita sa mapait nga mga sangpotanan tungod kay midangop ang katawhan ngadto sa Ehipto alang sa tabang

Ang paghukom ni Jehova maoy sumala sa binuhatan sa matag usa ug dili kay tungod lamang sa mga sala sa mga amahan, ingon sa sayop nga gipangangkon

Ang korona sa daotang si Zedekias pagatangtangon, ug ang harianong pagmando sa linya ni David mahunong hangtod nga moabot ang Usa nga may legal nga katungod

Ang dili-matinumanong Samaria ug Jerusalem gilarawan ingong duha ka pampam, si Ohola ug Oholiba; ang Jerusalem makadawat ug grabeng pagtratar gikan sa iyang kanhing mga hinigugma

Ang gilikosan nga Jerusalem gitandi sa gipainit nga kulon, ug ang mga molupyo gitandi sa karne nga anaa sa sulod niini

Mga tagna batok sa naglibot nga mga nasod, ug nakita daan ni Jehova nga ang pipila niini kanila nagmaya tungod sa pagkapukan sa Jerusalem (25:1–​32:32)

Ang Ammon, Moab, Edom, ug Filistia pagalaglagon

Ang Tiro pagalikosan ni Nabucodonosor ug sa ulahi mahimong biniyaang dapit; ang kalaglagan gipakasama sa pagkalunod sa usa ka maanindot nga barko uban sa mga kargamento niini; ang dinastiya sa Tiro matapos tungod sa pagkamapahitas-on ug pagkamaluibon niini

Ang Ehipto pagaagawan ni Nabucodonosor bugti sa iyang mga serbisyo ingong tigpahamtang sa paghukom sa Diyos batok sa Tiro; si Paraon ug ang iyang panon gipakasama sa usa ka sedro nga pagaputlon

Mga tagna sa pagluwas ug pagpasig-uli sa katawhan sa Diyos (33:1–​48:35)

Tigomon pag-usab ni Jehova ang iyang katawhan, ang iyang mga karnero, ug magbangon sa iyang alagad nga si David ingong ilang magbalantay

Samtang ang Edom pagalaglagon, ang yuta sa Israel molambo sama sa tanaman sa Eden

Ingong mga destiyero sa Babilonya, ang mga Israelinhon nahisama sa uga, walay-kinabuhi nga mga bukog, apan sila bangonon ngadto sa kinabuhi

Ang paghiusa sa duha ka pudlos, ang usa naghawas kang Jose ug ang usa kang Juda, nag-ilustrar sa paghiusa pag-usab sa nadestiyerong katawhan ubos sa alagad sa Diyos nga si David

Ang napasig-uling katawhan ni Jehova sulngon ni Gog, apan si Jehova nagsaad sa pagpanalipod kanila ug sa paglaglag sa puwersa ni Gog

Si Ezequiel gihatagan ug panan-awon sa usa ka templo ug sa mga bahin niini; usa ka sapa nagaagos gikan sa templo paingon sa Patayng Dagat, diin ang katubigan naayo ug ang pagpangisda milambo; ang mga kahoy ubay sa mga tampi sa sapa nagpatunghag makaon nga mga bunga ug makaayo nga mga dahon

Ang mga pahat nga yuta gilatid; gihubit ang siyudad nga “Si Jehova Anaa Diha”