Pangitaa si Jehova, ang Tig-usisa sa mga Kasingkasing
“Pangitaa ako, ug kamo mabuhi.”—AMOS 5:4.
1, 2. Unsay kahulogan sa dihang ang Kasulatan moingon nga si Jehova “nagatan-aw sa kasingkasing”?
SI Jehova nga Diyos miingon kang manalagnang Samuel: “Ang tawo nagatan-aw sa makita sa iyang mga mata; apan alang kang Jehova, siya nagatan-aw sa kasingkasing.” (1 Samuel 16:7) Sa unsang paagi si Jehova “nagatan-aw sa kasingkasing”?
2 Diha sa Kasulatan, ang kasingkasing subsob gigamit sa mahulagwayong paagi sa paghawas kon unsa ang sulod nga pagkatawo sa usa—ang iyang mga tinguha, hunahuna, emosyon, ug iyang pagmahal. Busa sa dihang ang Bibliya moingon nga ang Diyos nagtan-aw sa kasingkasing, kana nagpasabot nga siya dili motan-aw sa panggawas nga mga panagway kondili kon unsa gayod ang sulod nga pagkatawo.
Giusisa sa Diyos ang Israel
3, 4. Sumala sa Amos 6:4-6, unsang mga kahimtang ang naglungtad diha sa napulo-ka-tribo nga gingharian sa Israel?
3 Sa dihang ang Tig-usisa sa mga kasingkasing mitan-aw sa napulo-ka-tribo nga gingharian sa Israel sa mga adlaw ni Amos, unsay Iyang nakita? Ang Amos 6:4-6 naghisgot ug mga lalaki nga “naghigda sa mga higdaanan nga garing ug naghay-ad diha sa ilang mga higdaanan.” Sila “nagkaon sa mga laking karnero gikan sa panon ug sa mga toreyong baka gikan sa pinatambok nga mga nating baka.” Kanang mga tawhana “nagmugna alang sa ilang kaugalingon ug mga tulonggon sa awit” ug “nagainom gikan sa mga panaksan sa bino.”
4 Sa daklit nga pagtan-aw, kini morag nindot nga talan-awon. Sa kaharuhay sa ilang maluho nga mga balay, ang mga dato nagtagamtam sa kinamaayohang mga pagkaon ug ilimnon ug gilingaw sa kinanindotang mga instrumento sa musika. Sila aduna usay “mga higdaanan nga garing.” Ang mga arkeologo nakakaplag ug maayo kaayong pagkakulit nga mga garing sa Samaria, ang kaulohang siyudad sa gingharian sa Israel. (1 Hari 10:22) Lagmit kaayo, daghan niini ang gihaklap sa mga muwebles ug sa mga bungbong.
5. Nganong nasuko ang Diyos sa mga Israelinhon sa adlaw ni Amos?
5 Nasuko ba si Jehova nga ang mga Israelinhon nagkinabuhi nga haruhay, nga nagkaon sa lamiang mga pagkaon, nag-inom sa maayong bino, ug namati sa mananoy nga musika? Siyempre wala! Sa pagkatinuod, siya dagayang nagtagana nianang mga butanga aron malipay ang tawo. (1 Timoteo 6:17) Ang nakapasuko kang Jehova mao ang sayop nga mga tinguha sa mga tawo, ilang daotan nga kahimtang sa kasingkasing, ilang dili-matinahorong tinamdan ngadto sa Diyos, ug ang ilang kakulang ug gugma alang sa mga isigka-Israelinhon.
6. Unsa ang espirituwal nga kahimtang sa Israel sa panahon ni Amos?
6 Kadtong ‘naghay-ad sa ilang mga higdaanan, nga nagkaon ug mga laking karnero gikan sa panon, nag-inom ug bino, ug nagmugna ug mga instrumento alang sa awit’ matingala. Kadtong mga tawhana gipangutana: “Giwagtang ba ninyo sa inyong hunahuna ang makatalagmanong adlaw?” Angay unta silang maguol pag-ayo sa kahimtang sa Israel, apan sila “wala masubo tungod sa katalagman ni Jose.” (Amos 6:3-6) Bisan pa sa pag-uswag sa ekonomiya sa nasod, nakita sa Diyos nga si Jose—o ang Israel—anaa sa alaot nga espirituwal nga kahimtang. Bisan pa niana, ang mga tawo nagpadayon sa ilang adlaw-adlaw nga mga kalihokan nga wala magpakabana. Daghang tawo karon ang susama niana ug tinamdan. Mouyon tingali sila nga kita nagkinabuhi sa malisod nga mga panahon, apan basta dili lang sila personal nga naapektahan, sila dili magpakabana sa kahimtang sa uban ug dili interesado sa espirituwal nga mga butang.
Israel—Usa ka Nasod nga Nagakadunot
7. Unsay mahitabo kon ang katawhan sa Israel dili magpatalinghog sa mga pasidaan sa Diyos?
7 Ang basahon sa Amos naghubit sa usa ka nasod nga nagakadunot, bisan pa sa mauswagong panggawas nga panagway niini. Tungod kay sila wala magpatalinghog sa mga pasidaan sa Diyos ug wala magtul-id sa ilang panglantaw, dili na sila panalipdan ni Jehova batok sa ilang mga kaaway. Sakmiton sila sa mga Asiryanhon gikan sa ilang maluho nga mga higdaanan nga garing ug bihagon sila. Dili na sila makatagamtam ug haruhay nga kinabuhi!
8. Sa unsang paagi ang Israel nahitumpawak sa daotang espirituwal nga kahimtang?
8 Sa unsang paagi ang mga Israelinhon nahitumpawak sa maong kahimtang? Kining situwasyona nagsugod niadtong 997 W.K.P., sa dihang si Haring Solomon gipulihan sa iyang anak nga si Rehoboam ug ang napulo ka tribo sa Israel mibulag gikan sa mga tribo sa Juda ug Benjamin. Ang unang hari sa napulo-ka-tribo nga gingharian sa Israel mao si Jeroboam I, ang “anak nga lalaki ni Nebat.” (1 Hari 11:26) Gikombinsir ni Jeroboam ang mga tawo sa iyang gingharian nga malisdan kaayo sila sa pagpanaw paingon sa Jerusalem aron sa pagsimba kang Jehova. Apan, sa pagkatinuod wala siya mahingawa sa kaayohan sa mga tawo. Hinunoa, gipaningkamotan niya sa pagpanalipod ang iyang kaugalingong mga intereses. (1 Hari 12:26) Si Jeroboam nahadlok nga kon ang mga Israelinhon magpadayon sa pag-adto sa templo sa Jerusalem alang sa tinuig nga mga pista nga nagpasidungog kang Jehova, sa ngadtongadto ang ilang pagkamaunongon mabalhin ngadto sa gingharian sa Juda. Aron mapugngan kini, si Jeroboam naghimo ug duha ka bulawan nga mga nating baka, ang usa didto sa Dan ug ang lain sa Bethel. Sa ingon ang pagsimba sa nating baka nahimong relihiyon sa Estado diha sa gingharian sa Israel.—2 Cronicas 11:13-15.
9, 10. (a) Unsang relihiyosong mga kasaulogan ang gihikay ni Haring Jeroboam I? (b) Unsay panglantaw sa Diyos sa mga pista nga gihimo sa Israel sa mga adlaw ni Haring Jeroboam II?
9 Si Jeroboam misulay sa paghimo sa bag-ong relihiyon nga talahoron tan-awon. Iyang gihikay ang mga kasaulogan nga susama sa mga pista nga gihimo sa Jerusalem. Sa 1 Hari 12:32, atong mabasa: “Si Jeroboam naghimo ug usa ka pista sa ikawalo nga bulan sa ikanapulog-lima ka adlaw sa bulan, sama sa pista nga didto sa Juda, aron siya makahimog mga halad ibabaw sa halaran nga iyang gihimo sa Bethel.”
10 Wala gayod uyoni ni Jehova kanang bakak nga relihiyosong mga pista. Giklaro niya kana pinaagi kang Amos kapin sa usa ka siglo sa ulahi panahon sa pagmando ni Jeroboam II, kinsa nahimong hari sa napulo-ka-tribo nga gingharian sa Israel sa mga 844 W.K.P. (Amos 1:1) Sumala sa Amos 5:21-24, ang Diyos miingon: “Gidumtan ko, gisalikway ko ang inyong mga pista, ug dili ko kahimut-an ang baho sa inyong solemne nga mga panagkatigom. Apan kon kamo motanyag kanako sa tibuok nga mga halad-nga-sinunog, bisan sa inyong mga halad nga gasa ako dili mahimuot, ug sa inyong mga halad-sa-panag-ambit sa mga pinatambok nga hayop ako dili motan-aw. Kuhaa gikan kanako ang kasaba sa inyong mga awit; ug ang mananoy nga honi sa inyong kinuldasan nga mga tulonggon dili ko unta madungog. Ug paagaya ang hustisya sama sa tubig, ug ang pagkamatarong sama sa sapa nga kanunayng nagadagayday.”
Modernong-Adlaw nga mga Kasamahan
11, 12. Unsay kasamahan tali sa pagsimba sa karaang Israel ug nianang makaplagan diha sa Kakristiyanohan?
11 Klaro nga si Jehova nag-usisa sa mga kasingkasing niadtong nakigbahin sa mga pista sa Israel ug nagsalikway sa ilang mga kasaulogan ug mga halad. Sa susama karon, gisalikway sa Diyos ang paganong mga selebrasyon sa Kakristiyanohan, sama sa Pasko ug Semana Santa. Alang sa mga magsisimba ni Jehova, walay pag-ubanay tali sa pagkamatarong ug pagkamalapason, walay pag-ambitay tali sa kahayag ug kangitngit.—2 Corinto 6:14-16.
12 Adunay ubang mga kasamahan tali sa pagsimba nga gihimo sa nagsimbag-baka nga mga Israelinhon ug nianang makita diha sa Kakristiyanohan. Bisan tuod ang ubang nag-angkon nga mga Kristohanon modawat sa kamatuoran sa Pulong sa Diyos, ang pagsimba sa Kakristiyanohan wala palihoka sa tinuod nga gugma alang sa Diyos. Kay kon gipalihok pa kini sa gugma, moinsistir unta siya nga simbahon si Jehova “uban sa espiritu ug sa kamatuoran” tungod kay mao kana ang matang sa pagsimba nga makapahimuot kaniya. (Juan 4:24) Dugang pa, ang Kakristiyanohan ‘wala magpaagay sa hustisya sama sa tubig, ug sa pagkamatarong sama sa sapa nga kanunayng nagadagayday.’ Hinunoa, siya kanunayng nagpakamenos sa moral nga mga kinahanglanon sa Diyos. Siya nagtugot sa pakighilawas ug sa ubang grabeng mga sala ug nag-uyon pa gani sa homoseksuwal nga mga kaminyoon!
“Higugmaa ang Maayo”
13. Nganong kinahanglan natong tumanon ang giingon sa Amos 5:15?
13 Sa tanan nga gustong mosimba kang Jehova sa dalawaton nga paagi, siya nag-ingon: “Dumti ang daotan, ug higugmaa ang maayo.” (Amos 5:15) Ang paghigugma ug pagdumot maoy puwersadong mga emosyon nga naggikan sa mahulagwayong kasingkasing. Tungod kay malimbongon ang kasingkasing, kinahanglang himoon nato ang tanang maarangan sa pag-amping niana. (Proverbio 4:23; Jeremias 17:9) Kon tugotan nato ang atong kasingkasing nga maghambin ug daotang mga tinguha, kita tingali magsugod na sa paghigugma sa daotan ug pagdumot sa maayo. Ug kon atong tagbawon ang maong mga tinguha pinaagi sa pagbatasan sa pagpakasala, ang hilabihang kasibot dili makapahibalik kanato sa pag-uyon sa Diyos. Busa mag-ampo kita alang sa tabang sa Diyos sa ‘pagdumot sa daotan, ug paghigugma sa maayo.’
14, 15. (a) Sa Israel, kinsa ang nalakip niadtong nagbuhat ug maayo, apan giunsa pagtratar ang pipila kanila? (b) Sa unsang paagi madasig nato kadtong anaa sa bug-os-panahong pag-alagad karon?
14 Dili tanang Israelinhon ang naghimo ug daotan sa panan-aw ni Jehova. Pananglitan, si Oseas ug Amos ‘nahigugma sa maayo’ ug nag-alagad sa Diyos nga matinumanon ingong mga manalagna. Ang uban nanaad nga magkinabuhi ingong mga Nazareo. Sa panahon nga sila nagkinabuhi ingong mga Nazareo, sila naglikay sa pag-inom sa mga produkto sa paras, ilabina ang bino. (Numeros 6:1-4) Sa unsang paagi gilantaw sa ubang mga Israelinhon ang nagsakripisyo-sa-kaugalingon nga dalan nianang nagabuhat ug maayong mga butang? Ang makapakurat nga tubag nianang pangutanaha nagpadayag sa gilapdon sa espirituwal nga kadunotan sa nasod. Nag-ingon ang Amos 2:12: “Ang mga Nazareo inyong gisigehan paghatag ug bino nga mainom, ug inyong gimandoan ang mga manalagna, nga nag-ingon: ‘Ayaw kamo panagna.’”
15 Sa pagkakita sa matinumanong panig-ingnan sa mga Nazareo ug sa mga manalagna, ang maong mga Israelinhon angay untang maulaw ug matukmod sa pag-usab sa ilang mga dalan. Hinunoa, sa pagkadili-mahigugmaon ilang gisulayan pagbugnaw ang maunongong mga tawo sa paghatag ug himaya sa Diyos. Dili gayod nato awhagon ang mga isigka-Kristohanon nga mga payunir, misyonaryo, nagapanawng mga magtatan-aw, o mga membro sa pamilyang Bethel nga mohunong sa ilang bug-os-panahong pag-alagad aron lang mobalik sa gitawag nga normal nga kinabuhi. Hinunoa, dasigon nato sila sa pagpadayon sa ilang maayong buluhaton!
16. Nganong ang mga Israelinhon mas maayog espirituwal nga kahimtang sa adlaw ni Moises kay sa panahon ni Amos?
16 Bisan tuod daghang Israelinhon sa mga adlaw ni Amos ang buhong sa materyal nga mga butang, sila “dili dato ngadto sa Diyos.” (Lucas 12:13-21) Ang ilang mga katigulangan nagkaon lamang ug mana didto sa kamingawan sulod sa 40 ka tuig. Sila wala magkaon ug mga torong baka nga pinakaon diha sa pasungan o naghigdahigda sa mga higdaanan nga garing. Apan, si Moises hustong miingon kanila: “Si Jehova nga imong Diyos nagpanalangin kanimo sa matag buhat sa imong kamot. . . . Sulod niining kap-atan ka tuig si Jehova nga imong Diyos nag-uban kanimo. Walay nakulang kanimo nga usa ka butang.” (Deuteronomio 2:7) Oo, ang mga Israelinhon sa kamingawan kanunayng nakabaton sa ilang tinuod nga gikinahanglan. Labaw sa tanan, ilang nabatonan ang gugma, proteksiyon, ug panalangin sa Diyos!
17. Nganong gidala ni Jehova ang unang mga Israelinhon ngadto sa Yutang Saad?
17 Gipahinumdoman ni Jehova ang mga kontemporaryo ni Amos nga Siya nagdala sa ilang mga katigulangan ngadto sa Yutang Saad ug nagtabang kanila sa pagpapha sa tanan nilang mga kaaway. (Amos 2:9, 10) Apan nganong kadtong unang mga Israelinhon gipagula man sa Diyos gikan sa Ehipto ug gidala ngadto sa yutang saad? Aron ba sila magkinabuhi nga maluho ug isalikway ang ilang Maglalalang? Dili! Hinunoa, gihimo niya kana aron sila makasimba kaniya ingong gawasnon ug hinlo-sa-espirituwal nga mga tawo. Apan ang mga molupyo sa napulo-ka-tribo nga gingharian sa Israel wala magdumot sa daotan ug mahigugma sa maayo. Hinunoa, sila naghimaya sa kinulit nga mga larawan, dili kang Jehova nga Diyos. Pagkamakauulaw!
Si Jehova Nakighusay
18. Nganong gihatagan kita ni Jehova ug espirituwal nga kagawasan?
18 Dili palabyon sa Diyos ang makauulawng panggawi sa mga Israelinhon. Giklaro niya ang iyang baroganan sa dihang siya miingon: “Ako makighusay kaninyo tungod sa tanan ninyong kasaypanan.” (Amos 3:2) Kanang mga pulonga angayng magpalihok kanato sa pagpamalandong sa atong pagkaluwas gikan sa pagkaulipon sa modernong-adlaw nga Ehipto, kining presenteng daotang sistema sa mga butang. Wala kita hatagi ni Jehova ug espirituwal nga kagawasan aron kita mangagpas sa hakog nga mga tumong. Hinunoa, gihimo niya kini aron ikahatag nato kaniya ang kinasingkasing nga pagdayeg ingong gawasnon nga mga tawo nga nakigbahin sa putli nga pagsimba. Ug kitang tanan manubag sa paagi nga gigamit nato ang hinatag-sa-Diyos nga kagawasan.—Roma 14:12.
19. Sumala sa Amos 4:4, 5, unsay gihigugma sa kadaghanang Israelinhon?
19 Ikasubo, ang puwersadong mensahe nga gipahayag ni Amos wala panumbalinga sa kadaghanang molupyo sa Israel. Giyagyag sa manalagna ang ilang masakiton-sa-espirituwal nga kahimtang sa kasingkasing pinaagi niining mga pulonga nga girekord diha sa Amos 4:4, 5: “Pangadto kamo sa Bethel ug paghimog kalapasan. Didto sa Gilgal paghimog kalapasan kanunay, . . . kay ingon niana ang inyong gihigugma, Oh mga anak sa Israel.” Ang mga Israelinhon wala mag-ugmad ug hustong mga tinguha. Wala nila ampingi ang ilang kasingkasing. Tungod niini, kadaghanan kanila nagsugod sa paghigugma sa daotan ug sa pagdumot sa maayo. Kadtong gahig-ulo nga mga tigsimba ug nating baka wala mag-usab. Si Jehova makighusay, ug sila kinahanglang mamatay tungod sa ilang kasal-anan!
20. Sa unsang paagi ang usa makasubay sa dalan nga kaharmonya sa Amos 5:4?
20 Lagmit dili sayon alang ni bisan kinsa nga nagpuyo sa Israel niadtong mga adlawa nga magpabiling matinumanon kang Jehova. Lisod ang pagsungsong sa sulog, ingnon ta, ingon sa nahibaloan kaayo sa mga Kristohanon karon, bata ug tigulang. Apan, ang gugma alang sa Diyos ug ang tinguha nga pahimut-an siya nagpalihok sa pipila ka Israelinhon sa pagtuman sa matuod nga pagsimba. Ang mainitong pagdapit ni Jehova kanila nasulat diha sa Amos 5:4: “Pangitaa ako, ug kamo mabuhi.” Karon, ang Diyos nagpakita usab ug kaluoy niadtong naghinulsol ug nangita kaniya pinaagi sa pagkuha ug tukmang kahibalo sa iyang Pulong ug unya sa pagtuman sa iyang kabubut-on. Dili sayon ang pagsubay niining dalana, apan ang pagbuhat niana motultol sa kinabuhing walay kataposan.—Juan 17:3.
Kadagaya Bisan pa sa Espirituwal nga Kagutom
21. Unsang kagutom ang mahitabo niadtong wala magtuman sa matuod nga pagsimba?
21 Unsay nagpaabot niadtong wala magpaluyo sa matuod nga pagsimba? Kinagrabehang matang sa kagutom—espirituwal nga kagutom! “Ang mga adlaw moabot,” miingon ang Soberanong Ginoong Jehova, “ug ako magpadalag gutom sa yuta, usa ka gutom, dili sa tinapay, ug usa ka kauhaw, dili sa tubig, kondili sa pagpatalinghog sa mga pulong ni Jehova.” (Amos 8:11) Ang Kakristiyanohan anaa sa taliwala nianang espirituwal nga kagutom. Apan ang matinud-anog-kasingkasing nga mga tawo diha sa iyang taliwala makakita sa espirituwal nga kadagaya sa katawhan sa Diyos ug nanagganayan ngadto sa organisasyon ni Jehova. Ang kalainan tali sa kahimtang sa Kakristiyanohan ug nianang naglungtad taliwala sa matuod nga mga Kristohanon haom nga gipakita diha sa mga pulong ni Jehova: “Tan-awa! Ang akong mga alagad mangaon, apan kamo panggutomon. Tan-awa! Ang akong mga alagad manginom, apan kamo pang-uhawon. Tan-awa! Ang akong mga alagad managmaya, apan kamo manag-antos sa kaulawan.”—Isaias 65:13.
22. Nganong aduna kitay rason nga magmaya?
22 Ingong mga alagad ni Jehova, kita ba personal nga nagpabili sa atong nabatonan nga espirituwal nga mga tagana ug mga panalangin? Sa dihang kita magtuon sa Bibliya ug sa Kristohanong mga publikasyon ug motambong sa atong mga tigom, asembliya, ug mga kombensiyon, gusto gayod natong mosinggit sa kalipay tungod sa maayong kahimtang sa kasingkasing. Kita magmaya sa atong klarong pagsabot sa Pulong sa Diyos, lakip na sa giinspirar sa Diyos nga tagna ni Amos.
23. Unsay ginatagamtam niadtong nagahimaya sa Diyos?
23 Alang sa tanang tawo nga nahigugma sa Diyos ug buot maghimaya kaniya, ang tagna ni Amos adunay mensahe sa paglaom. Bisan unsay atong presenteng kahimtang sa ekonomiya o bisan unsang mga pagsulay ang kinahanglang atubangon nato niining gubot nga kalibotan, kita nga nahigugma sa Diyos nagatagamtam sa mga panalangin sa Diyos ug sa kinamaayohang espirituwal nga pagkaon. (Proverbio 10:22; Mateo 24:45-47) Nan, ang tanang himaya iya sa Diyos, kinsa dagayang nagtagana sa tanang butang alang sa atong kaayohan. Busa, hinaot nga magmadeterminado kita sa paghatag kaniya sa atong kinasingkasing nga pagdayeg hangtod sa hangtod. Mao kana ang atong makalilipay nga pribilehiyo kon atong pangitaon si Jehova, ang Tig-usisa sa mga kasingkasing.
Unsaon Nimo Pagtubag?
• Unsang mga kahimtang ang naglungtad sa Israel sa mga adlaw ni Amos?
• Ang kahimtang sa napulo-ka-tribo nga gingharian sa Israel adunay unsang modernong-adlaw nga kasamahan?
• Unsang gitagnang kagutom ang naglungtad karon, apan kinsay wala maapektahi niini?
[Mga hulagway sa panid 21]
Daghang Israelinhon ang nagkinabuhi nga maluho apan wala makatagamtam ug espirituwal nga kadagaya
[Hulagway sa panid 23]
Dasiga ang bug-os-panahong mga alagad sa pagpadayon sa ilang maayong buluhaton
[Mga hulagway sa panid 24, 25]
Walay espirituwal nga kagutom taliwala sa malipayong katawhan ni Jehova