Ang Kristohanong mga Babaye Takos sa Pasidungog ug Pagtahod
“Kamong mga bana, padayon sa pagpuyo . . . uban kanila sumala sa kahibalo, nga magahatag kanila ug kadungganan samag ngadto sa usa ka sudlanan nga mas mahuyang, ang usa nga babaye.”—1 PEDRO 3:7.
1, 2. (a) Ang pagpakigsulti ni Jesus sa babayeng taga-Samaria nakapukaw ug unsang kabalaka, ug ngano? (Tan-awa usab ang potnot.) (b) Pinaagi sa pagsangyaw sa Samaritana, unsay gipasundayag ni Jesus?
DUOL sa daang atabay sa siyudad sa Sikar sa usa ka udto sa hinapos sa 30 K.P., gipadayag ni Jesus ang iyang hunahuna kon unsa ang angay nga pagtratar sa mga babaye. Tibuok buntag niyang gibaktas ang bukirong yuta sa Samaria ug nakaabot sa atabay nga gikapoy, gigutom, ug giuhaw. Samtang siya milingkod tupad sa atabay, usa ka babayeng taga-Samaria miabot sa pagkalos ug tubig. “Hatagi akog mainom,” si Jesus miingon kaniya. Ang babaye tingali mitan-aw kaniya nga nahibulong. Siya nangutana: “Naunsa ba nga ikaw, bisan pa nga usa ka Judio, nangayo kanakog mainom, nga ako Samaritana man?” Sa ulahi, sa dihang nangabot ang iyang mga tinun-an gikan sa pagpamalit ug makaon, sila nakurat, natingala kon nganong si Jesus “nakigsulti man sa usa ka babaye.”—Juan 4:4-9, 27.
2 Unsay nakaingon niining pangutana sa babaye ug sa kabalaka sa mga tinun-an? Siya usa ka Samaritana, ug ang mga Hudiyo walay pagpakiglabot sa mga Samaritanhon. (Juan 8:48) Apan dayag nga adunay laing katarongan usab sa pagkabalaka. Niadtong panahona, gidili sa tradisyon sa mga rabbi ang mga lalaki sa pagpakigsulti sa mga babaye diha sa publiko.a Bisan pa, dayag nga gisangyawan ni Jesus kining sinsero nga babaye, nga nagpadayag pa gani kaniya nga siya mao ang Mesiyas. (Juan 4:25, 26) Si Jesus sa ingon nagpakita nga siya wala magapos sa dili kasulatanhong mga tradisyon, lakip na niadtong nagpaubos sa mga babaye. (Marcos 7:9-13) Sa kasukwahi, pinaagi sa iyang gihimo ug gitudlo, gipasundayag ni Jesus nga ang mga babaye angay trataron nga may pasidungog ug pagtahod.
Kon Giunsa Pagtratar ni Jesus ang mga Babaye
3, 4. (a) Unsay reaksiyon ni Jesus sa babaye nga mihikap sa iyang sapot? (b) Sa unsang paagi si Jesus naghatag ug maayong panig-ingnan alang sa Kristohanong mga lalaki, ilabina sa mga magtatan-aw?
3 Ang malumong kahangawa ni Jesus sa mga tawo gipabanaag sa iyang paagi sa pagpakiglabot sa mga babaye. Sa usa ka okasyon usa ka babaye nga nag-antos sa talinugo sulod sa 12 ka tuig nangita kang Jesus diha sa panon sa mga tawo. Ang iyang kahimtang sa panglawas naghimo kaniya nga mahugaw sa seremonyal nga paagi, busa dili angay nga atua siya didto. (Levitico 15:25-27) Apan nawad-an na gayod siya ug paglaom mao nga siya miyuhot sa luyo ni Jesus. Sa dihang iyang gihikap ang sapot ni Jesus, siya naayo dihadiha! Bisag si Jesus moadtoay pa sa balay ni Jairo, kansang anak nga babaye grabeng nagmasakiton, siya mihunong. Nakabati nga may gahom nga migawas kaniya, milingi siya sa usa nga mihikap kaniya. Sa kataposan, ang babaye miduol ug mihapa atubangan niya nga nagkurog. Kasab-an ba siya ni Jesus tungod kay mihugop uban sa panon sa mga tawo o sa paghikap sa iyang besti nga walay permiso? Wala gayod, nakita sa babaye nga siya mahigugmaon ug maluluton. “Anak,” siya miingon, “ang imong pagtuo nakapaayo kanimo.” Mao lamang kining panahona nga gitawag ni Jesus ang babaye ingong “anak.” Pagkadako seguro sa kahupayan sa kasingkasing sa babaye tungod niadtong pulonga!—Mateo 9:18-22; Marcos 5:21-34.
4 Dili lamang ang letra sa Kasugoan ang gitan-aw ni Jesus. Iyang nasabtan ang tinuod nga kahulogan niini ug ang panginahanglag kaluoy ug kahangawa. (Itandi ang Mateo 23:23.) Namatikdan ni Jesus ang walay paglaom nga kahimtang sa masakitong babaye ug gipalandong nga siya natukmod sa pagtuo. Siya sa ingon nagpakitag maayong panig-ingnan alang sa Kristohanong mga lalaki, ilabina sa mga magtatan-aw. Kon ang usa ka Kristohanong igsoong babaye nag-atubang ug personal nga mga suliran o ilabina sa usa ka malisod o masulayong kahimtang, ang mga ansiano angay maningkamot sa pagsabot sa hinungdan sa dihadiha nga mga pulong o mga aksiyon ug palandongon ang mga sirkumstansiya ug mga motibo. Ang maong pagsabot mahimong magpadayag nga ang pailob, kamasinaboton, ug kahangawa ang gikinahanglan imbes tambag ug pagtul-id.—Proverbio 10:19; 16:23; 19:11.
5. (a) Sa unsang paagi ang mga babaye gidid-an sa rabbinikong mga tradisyon? (Tan-awa ang potnot.) (b) Kinsa ang unang nakakita ug nagpamatuod bahin sa nabanhawng Jesus?
5 Nagapos sa mga tradisyon sa mga rabbi, ang mga babaye nga nagkinabuhi sa dinhi pa si Jesus sa yuta gidid-an sa pag-alagad ingong legal nga mga saksi.b Palandonga kon unsay nahitabo human gilayon nga nabanhaw si Jesus gikan sa mga patay sa buntag sa Nisan 16, 33 K.P. Kinsa ang unang nakakita sa nabanhawng Jesus ug nagpamatuod sa ubang mga tinun-an nga ang ilang Ginoo nabanhaw? Kadto mao ang mga babaye nga nagpaantaw sa pagtan-aw sa dapit nga gilansangan hangtod nga nabugtoan siya ug ginhawa.—Mateo 27:55, 56, 61.
6, 7. (a) Unsay gisulti ni Jesus sa mga babaye nga miduol sa lubong? (b) Unsa ang unang reaksiyon sa lalaking mga tinun-an ni Jesus sa pamatuod sa mga babaye, ug unsay atong makat-onan gikan niini?
6 Sayo sa buntag sa unang adlaw sa semana, si Maria Magdalena ug ang ubang mga babaye miadto sa lubong nga nagdala ug mga pahumot aron haplasan ang lawas ni Jesus. Sa nakakita sa walay sulod nga lubong, si Maria midagan sa pagsulti kang Pedro ug Juan. Ang ubang mga babaye nagpabilin. Wala madugay, usa ka manulonda nagpakita kanila ug gisultihan sila nga si Jesus gibanhaw. “Pagdalig adto ug sultihi ang iyang mga tinun-an,” misugo ang manulonda. Samtang kining mga babayehana nagdali sa paghatod sa balita, si Jesus mismo nagpakita kanila. “Lakaw, taho ngadto sa akong mga igsoon,” iyang gisultihan sila. (Mateo 28:1-10; Marcos 16:1, 2; Juan 20:1, 2) Wala mahibalo nga miduaw ang manulonda ug sa hilabihang kaguol, si Maria Magdalena mibalik ngadto sa walay sulod nga lubong. Si Jesus nagpakita kaniya didto, ug human nga iyang nailhan siya sa kataposan, siya miingon: “Lumakaw ka ngadto sa akong mga igsoon ug ingna sila, ‘Ako mosaka ngadto sa akong Amahan ug inyong Amahan ug ngadto sa akong Diyos ug inyong Diyos.’”—Juan 20:11-18; itandi ang Mateo 28:9, 10.
7 Si Jesus magpakita untag una kang Pedro, Juan, o usa sa ubang lalaking mga tinun-an. Apan, siya mipili sa pagpabor niining mga babayehana pinaagi sa paghimo kanilang unang mga saksi mismo sa iyang pagkabanhaw ug pinaagi sa pagsugo kanila sa pagpamatuod bahin niini ngadto sa iyang lalaking mga tinun-an. Unsay unang reaksiyon sa mga lalaki? Ang rekord nag-ingon: “Kining mga pulonga mipatim-aw ingong walay-hinungdan alang kanila ug wala nila tuohi ang mga babaye.” (Lucas 24:11) Mahimo kaha nga nalisdan sila sa pagtuo sa pamatuod tungod kay gikan kini sa mga babaye? Kon mao, sa ulahi nadawat nila ang daghang ebidensiya nga si Jesus nabanhaw gikan sa mga patay. (Lucas 24:13-46; 1 Corinto 15:3-8) Karon, ang Kristohanong mga lalaki naglihok nga maalamon kon tagdon nila ang mga obserbasyon sa ilang espirituwal nga igsoong mga babaye.—Itandi ang Genesis 21:12.
8. Pinaagi sa iyang paagi sa pagpakiglabot sa mga babaye, unsay gipadayag ni Jesus?
8 Makapalipay gayod sa kasingkasing ang paagi sa pakiglabot ni Jesus sa mga babaye. Maluloy-on kanunay ug timbang gayod sa pagpakiglabot sa mga babaye, wala gayod niya ituboy ni tamaya sila. (Juan 2:3-5) Iyang gisalikway ang rabbinikong mga tradisyon nga nagkuha kanila sa ilang dignidad ug nga nagpakawang sa Pulong sa Diyos. (Itandi ang Mateo 15:3-9.) Pinaagi sa pagtratar sa mga babaye nga may pagpasidungog ug pagtahod, gipadayag mismo ni Jesus kon unsay buot ni Jehova nga Diyos nga sila pagatrataron. (Juan 5:19) Si Jesus naghatag usab ug maayo kaayong pananglitan sa Kristohanong mga lalaki nga pagasundon.—1 Pedro 2:21.
Mga Pagtulon-an ni Jesus Labot sa mga Babaye
9, 10. Giunsa pagtubag ni Jesus ang rabbinikong mga tradisyon bahin sa mga babaye, ug unsay iyang giingon human nagpatugbaw ang mga Pariseo ug pangutana bahin sa diborsiyo?
9 Gisupak ni Jesus ang rabbinikong mga tradisyon ug naghatag ug dignidad sa mga babaye dili lamang pinaagi sa iyang mga lihok kondili pinaagi sa iyang mga pagtulon-an usab. Tagda, pananglitan, kon unsay iyang gitudlo bahin sa diborsiyo ug panapaw.
10 Mahitungod sa diborsiyo, gipangutana si Jesus niining pangutanaha: “Subay ba sa balaod alang sa usa ka lalaki nga makigdiborsiyo sa iyang asawa sa tanang matang sa pasukaranan?” Sumala sa asoy ni Marcos, si Jesus miingon: “Ang bisan kinsa nga magdiborsiyo sa iyang asawa [gawas sa pasukaranan nga pakighilawas] ug magminyog lain makapanapaw batok kaniya, ug kon ugaling ang usa ka babaye, human magdiborsiyo sa iyang bana, maminyog lain, siya makapanapaw.” (Marcos 10:10-12; Mateo 19:3, 9) Kadtong yanong pagkasulting mga pulong nagpakitag pagtahod sa mga babaye. Sa unsang paagi?
11. Unsay gipadayag sa mga pulong ni Jesus “gawas sa pasukaranan nga pakighilawas” bahin sa bugkos sa kaminyoon?
11 Una, pinaagi sa mga pulong “gawas sa pasukaranan nga pakighilawas” (makita diha sa asoy sa Ebanghelyo ni Mateo), gipakita ni Jesus nga ang bugkos sa kaminyoon dili pagaisipon nga dili seryoso o dali rang bugtoon. Ang naglungtad nga rabbinikong pagtulon-an nagtugot sa diborsiyo sa gagmayng mga hinungdan sama sa pagkapan-os sa sud-an tungod sa pagpasagad sa asawa o sa pagpakigsulti sa usa ka lalaki nga dili kaila. Ngani, gitugot pa ang diborsiyo kon makakita ang bana ug usa ka babaye nga mas guwapa sa iyang panan-aw! Usa ka eskolar sa Bibliya nag-ingon: “Sa dihang gipamulong kini ni Jesus iyang . . . gipaluyohan ang mga babaye pinaagi sa pagpaningkamot nga mapasig-uli ang kahimtang nga angay mahuptan niini.” Sa pagkatinuod, ang kaminyoon angay nga usa ka permanenteng panaghiusa diin ang babaye mobati nga may kasegurohan.—Marcos 10:6-9.
12. Unsang ideya ang gipaila ni Jesus sa mga pulong “makapanapaw batok kaniya”?
12 Ikaduha, sa ekspresyong “makapanapaw batok kaniya,” gipadayag ni Jesus ang usa ka hunahuna nga wala ilha sa rabbinikong mga hukmanan—ang ideya sa pagpanapaw sa bana batok sa iyang asawa. Ang The Expositor’s Bible Commentary nagpatin-aw: “Sa rabbinikong Hudaismo ang babayeng magluib sa iyang bana mahimong makapanapaw batok sa iyang bana; ug ang lalaki, pinaagi sa pagpakigsekso sa asawa sa laing lalaki, makapanapaw batok sa lalaki. Apan ang lalaki dili gayod makapanapaw batok sa iyang asawa, bisag unsa pay iyang nahimo. Si Jesus, pinaagi sa pagbutang sa lalaki ilalom sa samang moral nga obligasyon sa asawa, nagpataas sa kahimtang ug dignidad sa mga babaye.”
13. Mahitungod sa diborsiyo, sa unsang paagi gipakita ni Jesus nga ilalom sa Kristohanong sistema, usa ra ang sukdanan alang sa mga lalaki ug mga babaye?
13 Ikatulo, pinaagi sa mga pulong “human magdiborsiyo sa iyang bana,” giila ni Jesus ang katungod sa babaye sa pagdiborsiyo sa usa ka maluibon nga bana—usa ka batasan nga dayag nga nahibaloan apan dili komon ilalom sa Hudiyohanong balaod sa maong adlaw.c Gikaingon nga ang “babaye mahimong diborsiyohan mouyon man siya o dili, apan ang lalaki sa iyang pag-uyon lamang.” Apan, sumala kang Jesus, ilalom sa Kristohanong sistema, ang mao gihapong sukdanan aplikado sa mga lalaki ug mga babaye.
14. Pinaagi sa iyang mga pagtulon-an, unsay gipabanaag ni Jesus?
14 Ang mga pagtulon-an ni Jesus dayag nga nagbutyag ug lalom nga pagtagad sa kaayohan sa mga babaye. Busa, dili lisod sabton kon nganong ang pipila ka mga babaye mibati ug paghigugma kang Jesus mao nga ilang giatiman ang iyang mga panginahanglan gikan sa ilang kaugalingong mga kabtangan. (Lucas 8:1-3) “Ang akong ginatudlo dili akoa,” miingon si Jesus, “kondili iyaha sa nagpadala kanako.” (Juan 7:16) Pinaagi sa iyang pagpanudlo, gipabanaag ni Jesus ang kaugalingong malulot nga kahangawa ni Jehova alang sa mga babaye.
“Magahatag Kanila ug Kadungganan”
15. Unsay gisulat ni apostol Pedro bahin sa paagi nga pagatrataron sa mga bana ang ilang mga asawa?
15 Nakita mismo ni apostol Pedro ang paagi sa pagpakiglabot ni Jesus sa mga babaye. Sa mga 30 ka tuig sa ulahi, si Pedro mihatag ug mahigugmaong tambag ug unya misulat: “Kamong mga bana, padayon sa pagpuyo sa samang paagi uban kanila sumala sa kahibalo, nga magahatag kanila ug kadungganan samag ngadto sa usa ka sudlanan nga mas mahuyang, ang usa nga babaye, sanglit mga manununod man usab kamo uban kanila sa dili-takos nga pabor sa kinabuhi, aron nga dili mababagan ang inyong mga pag-ampo.” (1 Pedro 3:7) Unsay gipasabot ni Pedro sa mga pulong “magahatag kanila ug kadungganan”?
16. (a) Unsay kahulogan sa Gregong nombre nga gihubad “kadungganan”? (b) Sa unsang paagi gipasidunggan ni Jehova si Jesus panahon sa pagkausab sa dagway, ug unsay atong makat-onan gikan niini?
16 Sumala sa usa ka leksikograpo, ang Gregong nombreng gihubad nga “kadungganan” (ti·meʹ) nagkahulogang “prisyo, bili, dungog, pagtahod.” Ang mga porma niining Gregong pulong gihubad nga mga “gasa” ug “hamili.” (Buhat 28:10; 1 Pedro 2:7) Atong masabtan kon unsay kahulogan sa pagpasidungog sa usa ka tawo kon atong susihon ang paggamit ni Pedro sa usa ka porma sa samang pulong diha sa 2 Pedro 1:17. Didto siya miingon labot sa pagkausab sa dagway ni Jesus: “Nakadawat siya gikan sa Diyos nga Amahan ug dungog ug himaya, sa diha nga ang mga pulong sama niini gipadangat kaniya pinaagi sa halangdong himaya: ‘Kini mao ang akong anak, ang akong hinigugma, kinsa ako mismong giuyonan.’” Sa pagkausab sa dagway ni Jesus, gipasidunggan ni Jehova ang iyang Anak pinaagi sa pagpahayag sa iyang pag-uyon kang Jesus, ug gihimo kini sa Diyos nga may uban nga nakadungog. (Mateo 17:1-5) Nan, ang lalaki nga magpasidungog sa iyang asawa dili magpakaulaw o magpakamenos kaniya. Hinunoa, iyang ipakita pinaagi sa iyang mga pulong ug mga buhat—sa pribado ug sa publiko—nga iyang gitamod siya.—Proverbio 31:28-30.
17. (a) Nganong angay pasidunggan ang Kristohanong asawa? (b) Nganong dili angay maghunahuna ang lalaki nga siya mas bililhon sa mga mata sa Diyos kay sa babaye?
17 Kini nga pasidungog, si Pedro nag-ingon, angay ‘ihatag’ sa Kristohanong mga bana ngadto sa ilang mga asawa. Kadto ihatag, dili ingong pabor, kondili ingong angay nga katungod sa ilang mga asawa. Nganong ang mga asawa takos sa maong kadungganan? Tungod kay “kamo usab mga manununod uban kanila sa dili-takos nga pabor sa kinabuhi,” nagpatin-aw si Pedro. Sa unang siglo K.P., ang mga lalaki ug mga babaye nga nakadawat sa sulat ni Pedro tanan gitawag aron mahimong kaubang mga manununod ni Kristo. (Roma 8:16, 17; Galacia 3:28) Dili managsama ang ilang mga responsibilidad sa kongregasyon, apan sila sa ulahi magapakigbahin sa pagmando uban ni Kristo sa langit. (Pinadayag 20:6) Karon, usab, diin ang kadaghanan sa katawhan sa Diyos adunay usa ka yutan-ong paglaom, dako kaayong sayop alang kang bisan kinsang Kristohanong lalaki ang paghunahuna nga tungod sa mga pribilehiyo nga tingali iyang nahuptan sa kongregasyon, siya mas bililhon sa mga mata sa Diyos kay sa mga babaye. (Itandi ang Lucas 17:10.) Ang mga lalaki ug mga babaye managsama ug espirituwal nga baroganan atubangan sa Diyos, kay ang gihalad nga kamatayon ni Jesus nagbukas sa mga lalaki ug mga babaye ug samang kahigayonan—kanang pagkanahigawas gikan sa pagkahinukman sa sala ug kamatayon, nga may ginapaabot nga walay kataposang kinabuhi.—Roma 6:23.
18. Unsang lig-ong katarongan ang gihatag ni Pedro aron pasidunggan sa bana ang iyang asawa?
18 Si Pedro naghatag ug laing malig-ong katarongan kon nganong angay pasidunggan sa bana ang iyang asawa, “aron ang [iyang] mga pag-ampo dili mababagan.” Ang ekspresyong “dili mababagan” nagagikan sa Gregong berbo (en·koʹpto) nga sa literal nagkahulogang “paghiwa.” Sumala sa Expository Dictionary of New Testament Words ni Vine, kini “gigamit sa pagsanta sa mga tawo sa pagguba sa mga dalan, o pinaagi sa pagbutang ug usa ka balabag diha sa agianan.” Busa, ang bana nga dili mohatag ug pasidungog sa asawa makakaplag nga adunay babag tali sa iyang mga pag-ampo ug sa pandungog sa Diyos. Ang lalaki tingali mobati nga dili-takos sa pagduol sa Diyos, o kaha si Jehova dili mokiling sa pagpamati. Matin-aw, si Jehova nabalaka pag-ayo sa paagi sa pagtratar sa mga lalaki sa mga babaye.—Itandi ang Lamentaciones 3:44.
19. Sa unsang paagi ang mga lalaki ug mga babaye sa kongregasyon duyog nga mag-alagad nga may pagtahod sa usag usa?
19 Ang obligasyon sa pagpakitag pasidungog dili responsibilidad lamang sa mga bana. Samtang angay pasidunggan sa bana ang iyang asawa pinaagi sa pagtratar kaniya nga mahigugmaon ug may dignidad, angay pasidunggan sa asawa ang iyang bana pinaagi sa pagpasakop ug sa pagpakitag lalom nga pagtahod. (1 Pedro 3:1-6) Dugang pa, gitambagan ni Pablo ang mga Kristohanon sa ‘pagpakitag pasidungog sa usag usa.’ (Roma 12:10) Kini nagkinahanglan nga ang mga lalaki ug mga babaye sa kongregasyon duyog nga mag-alagad nga matinahuron sa usag usa. Kon maglungtad kining espirituha, ang Kristohanong mga babaye dili mosulti sa paagi nga magdaot sa awtoridad niadtong nagapanguna. Hinunoa, sila mosuportar sa mga ansiano ug mokooperar kanila. (1 Corinto 14:34, 35; Hebreohanon 13:17) Sa ilang bahin, ang Kristohanong mga magtatan-aw magtratar sa “magulang nga mga babaye ingong mga inahan, sa mas batan-ong mga babaye ingong igsoong mga babaye uban sa bug-os nga kaputli.” (1 Timoteo 5:1, 2) Sa maalamon, ang mga ansiano mohatag ug malulot nga konsiderasyon sa tingog sa ilang Kristohanong igsoong mga babaye. Busa, sa dihang ang igsoong babaye nagpakita sa iyang pagtamod sa teokratikanhong pagkaulo ug matinahurong mangutana o maghisgot pa gani ug usa ka butang nga nagkinahanglan ug pagtagad, ang mga ansiano malipay sa pagtagad sa iyang pangutana o suliran.
20. Sumala sa rekord sa Kasulatan, sa unsang paagi angay pagatrataron ang mga babaye?
20 Sukad nga misulod ang sala sa Eden, ang mga babaye sa daghang kultura gihatagan ug usa ka posisyon nga makauulaw. Apan dili kana ang matang sa pagtratar nga gimbut-an ni Jehova sa sinugdan nga maagoman nila. Bisag unsa pay kultural nga mga panghunahuna nga naglungtad nganha sa mga babaye, ang rekord sa Hebreohanon ug Kristohanong Gregong Kasulatan dayag nga nagpakita nga ang diyosnong mga babaye angay pagatrataron nga may pasidungog ug pagtahod. Kini ang ilang hinatag-sa-Diyos nga katungod.
[Mga footnote]
a Ang The International Standard Bible Encyclopedia nagpatin-aw: “Ang mga babaye dili modungan ug kaon uban sa mga lalaking dinapit, ug ang mga lalaki gidid-an sa pagpakigsulti sa mga babaye. . . . Ang pagpakigsulti sa usa ka babaye sa publikong dapit makauulaw kaayo.” Ang Hudiyohanong Mishnah, usa ka koleksiyon sa mga pagtulon-an sa mga rabbi, nagtambag: “Ayaw kaayo pagpakigsulti sa kababayen-an. . . . Siya nga makigsulti sa kababayen-an maghatag ug kadaotan sa iyang kaugalingon ug naglapas sa pagtulon-an sa Kasugoan ug sa kataposan makapanunod sa Gehenna.”—Aboth 1:5.
b Ang librong Palestine in the Time of Christ nag-ingon: “Sa pila ka mga kahimtang, ang babaye gipakasama sa ulipon. Pananglitan, siya dili makatestigo sa hukmanan, gawas sa pagpamatuod sa kamatayon sa iyang bana.” Naghisgot bahin sa Levitico 5:1, ang The Mishnah nagpatin-aw: “[Ang kasugoan bahin] ‘sa pagpanumpa sa pagpamatuod’ mahimo sa lalaki apan dili sa mga babaye.”—Shebuoth 4:I.
c Ang unang-siglong Hudiyohanong historyador nga si Josephus nagtaho nga gipadalhan sa igsoong babaye ni Haring Herodes nga si Salome ang iyang bana ug “dokumento nga nagtapos sa ilang kaminyoon, nga supak sa Hudiyohanong balaod. Kay ang lalaki (lamang) ang gitugotan namo sa paghimo niini.”—Jewish Antiquities, XV, 259 [vii, 10].
Unsay Imong Tubag?
◻ Unsang mga panig-ingnan ang nagpakita nga gitratar ni Jesus ang mga babaye nga may pagpasidungog ug pagtahod?
◻ Sa unsang paagi ang mga pagtulon-an ni Jesus nagpakitag pagtahod sa dignidad sa mga babaye?
◻ Nganong angay hatagan sa bana ug pasidungog ang iyang Kristohanong asawa?
◻ Unsa ang obligasyon sa tanang mga Kristohanon sa pagpakitag pasidungog?
[Hulagway sa panid 17]
Sa ilang kalipay, ang diyosnong mga babaye ang unang nakakita sa binanhawng Jesus, nga nagpamatuod bahin niini ngadto sa iyang mga igsoon